Tərtər quruculuq ənənəsinə sadiqdir

Prezident İlham Əliyevin Nazirlər Kabinetinin 2010-cu ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunmuş iclasında qarşıya qoyduğu vəzifələri tərtərlilər də geniş müzakirə etmiş, fəaliyyət proqramı kimi qəbul etmişlər. Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətində keçirilmiş ümumrayon müşavirəsində ötən 6 ayda qazanılmış uğurlara və həllivacib məsələlərə geniş nəzər salınmışdır.

Toplantıda məruzə çıxış edən Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Vidadi İsayev bildirmişdir ki, 2010-cu ilin birinci yarısında rayonun sürətli sosial-iqtisadi inkişafı təmin edilmişdir. Altı ay ərzində 1791,3 min manat dəyərində sənaye, 18 milyon 160 min manat dəyərində kənd təsərrüfatı məhsulu istehsal olunmuşdur. 141,9 min manatlıq rabitə, 46 milyon 67 min manatlıq ticarət, 6 milyon 856,4 min manat pullu xidmətlər göstərilmiş, əhalinin gəlirləri 79 milyon 854 min manat təşkil etmişdir. Rayonun sənaye müəssisələrində 540,2 min manatlıq məhsul istehsal olunaraq satılmışdır.

Keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 422,5 min manatlıq və ya 30,9 faiz çox sənaye məhsulu istehsal edilmişdir. 4 milyon 545,9 min manatlıq və ya 11 faiz çox ticarət, 786,1 min manatlıq və ya 13 faiz çox pullu xidmətlər göstərilmişdir. Əhalinin gəlirləri 4 milyon 873 min manat və ya 6,5 faiz artmışdır.

"Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"na uyğun olaraq nəzərdə tutulmuş tədbirlərin icrası 2010-cu ilin birinci yarısında da uğurla davam etdirilmişdir. Rayon iqtisadiyyatının əsasını təşkil edən aqrar sahənin inkişafının dəstəklənməsi üçün müəyyən işlər görülmüşdür.

Kənd təsərrüfatı bitkilərinin ziyanvericilərinə və alaq otlarına qarşı 6470 hektar sahədə mübarizə işi aparılmışdır. 340 ton toxum dərmanlanmış, gəmiricilərə qarşı mübarizə üçün dövlət vəsaiti hesabına 160 kiloqram sink-fosfat və 300 litr siroks alınaraq istifadə edilmişdir. Aqrolizinq yolu ilə güzəştli şərtlərlə mülkiyyətçilərə 2011 ton azot gübrəsi satılmış, 5 ədəd SK-5 markalı yeni taxılbiçən alınmışdır. Buğda səpininə görə 3823 istehsalçıya 12917 hektar üçün 516 min 708 manat kompensasiya ödənilmişdir.

Əkinlərin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması üçün təsərrüfatlararası kanal və arxlar 339 min kubmetr lildən təmizlənmiş, daşqın və selə qarşı 42 min kubmetr torpaq işi görülmüşdür. 1,5 kilometr beton kanal əsaslı, 14 hidrotexniki qurğu və 22 hidropost, 96 subartezian quyusunun dərinlik nasosu və 8 quyunun transformatoru cari təmir edilmişdir. Bəyimsarov kəndində nasos stansiyasında yenidənqurma işlərinə başlanmışdır. 2009-cu ildə vurulmuş 2 subartezian quyusu istifadəyə verilmiş, 10 quyunun dərinlik nasosları yeniləri ilə əvəz edilmişdir. Rayonda qrunt sularının səviyyəsinin aşağı salınması üçün 324 min manat dəyərində meliorasiya işləri görülmüşdür.

2010-cu ilin məhsulu üçün rayonda 30389 hektar sahədə əkin aparılmışdır ki, bunun da 16696,9 hektarını taxıl, 191 hektarını dənlik qarğıdalı, 2 hektarını darı, 164 hektarını lobya, 1209 hektarını pambıq, 379 hektarını şəkər çuğunduru, 5 hektarını soya, 463 hektarını günəbaxan, 445 hektarını kartof, 910,5 hektarını tərəvəz və 9924 hektarını yem bitkiləri təşkil edir. 2009-cu ilə nisbətən dən üçün arpa əkini 732 hektar, xəsil arpa 11 hektar, darı 2 hektar, lobya 30 hektar, pambıq 359 hektar, şəkər çuğunduru 209 hektar, dən üçün günəbaxan 55 hektar, soya 5 hektar, tərəvəz 61 hektar, yem bitkiləri 3740 hektar artmışdır. 10600 hektar taxıl sahəsindən 22317 ton məhsul yığılmışdır. 95 hektar sahədən 419 ton lobya, 241 hektar sahədən 2518 ton kartof, 480 hektar sahədən 5781 ton müxtəlif növ tərəvəz və 1322 ton meyvə istehsal olunmuşdur.

Bütün təsərrüfatlarda iri malın sayı 24020 baş, o cümlədən ana inək və camışların sayı 11084 baş olmuşdur. Qoyun-keçilərin sayı isə 67439 baş təşkil etmişdir. 2009-cu ilin müvafiq dövrünə nisbətən iri malın sayı 504 baş, o, cümlədən ana inək və camışlar 211 baş, qoyun-keçilər 1898 baş artmışdır. Birinci yarımildə 849 ton diri çəkidə ət, 6085 ton süd, 1980 min ədəd yumurta və 104 ton yun istehsal olunmuşdur. Ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 13 ton diri çəkidə ət, 491 ton süd, 320 min ədəd yumurta və 1 ton yun çoxdur. Rayonda kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı davam edir.

Respublikamızın paytaxtında əhalinin kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təminatını daha da yaxşılaşdırmaq, süni qiymət artımının qarşısını almaq üçün cari ilin birinci yarısında Bakı şəhərində hər həftə keçirilən yarmarkalara 342 ton müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsulları və 285 min dəstə göy-göyərti göndərilmişdir.

Məruzəçi daha sonra qeyd etdi ki, 2010-cu ilin birinci yarısında əhali və iqtisadiyyatın enerji və içməli su ilə təminatının daha yaxşılaşdırılması, əhaliyə göstərilən sosial xidmətlərin səviyyəsinin yüksəldilməsi, kommunal xidmətlərin haqlarının tam ödənilməsi üçün işlər davam etdirilmişdir.

Tərtər və Sarıcalı qidalandırıcı yarımstansiyalarında transformatorlar, yağ açarları, partallar rənglənmişdir. Güc transformatorlarının 9 ədədi əsaslı və 42 ədədi cari, 17,21 kilometr yüksək gərginlikli və 17,5 kilometr aşağı gərginlikli hava xətləri əsaslı və cari təmir edilmişdir. 263 sayğac quraşdırılmış, 161 əyilmiş dayaq düzəldilmişdir. Məcburi köçkünlərə xidmət edən şəbəkələrdə 10296,34 min manat dəyərində təmir işləri aparılmışdır. Yarım ildə istehlak edilmiş elektrik enerjisinin dəyəri 87,7 faiz, o cümlədən yerli əhali qrupu üzrə 92,1 faiz ödənilmişdir.

Yaşayış məntəqələrinin qazlaşdırılması və əhalinin təbii qazla təminatının yaxşılaşdırılması üçün ardıcıl tədbirlər görülmüşdür. Rayonun "Dördyol" adlanan ərazisində qazpaylayıcı stansiya quraşdırılmışdır. 15 kilometr magistral qaz kəməri, Qaynaq, Qapanlı və Qazyan kəndlərində 29,3 kilometr qaz kəməri çəkilmişdir. Cari ilin sonunadək Tərtərçayın sağ sahilində yerləşən 20 kəndin qazlaşdırılması nəzərdə tutulmuşdur və hazırda işlər sürətlə aparılır. İndiyədək 37 yaşayış evinə və N saylı hərbi hissəyə təbii qaz verilmişdir. 38 qaz sayğacı, 5 qaztənzimləyici və 1 kran quraşdırılmış, 145 metr çürümüş qaz kəmərləri yenisi ilə əvəz olunmuşdur. Altı ay ərzində istehlak edilmiş təbii qazın dəyəri 107,5 faiz, o cümlədən əhali üzrə 108,5 faiz ödənilmişdir.

Altı ay ərzində içməli su şəbəkəsində xidmət işləri davam etdirilmiş, şəbəkədə 18,5 min manat dəyərində təmir işləri aparılmışdır. 11 subartezian quyusunun dərinlik nasosları əsaslı təmir edilmişdir. Tərtər şəhərinin içməli su şəbəkəsinin yenidən qurulması və kanalizasiya şəbəkəsinin yaradılması üçün layihə-smeta sənədləri hazırlanmış və işlərə yaxın vaxtlarda başlanması təmin ediləcəkdir.

Əhaliyə göstərilən rabitə xidmətinin səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün 2 genişzolaqlı avadanıq quraşdırılmışdır. Hazırda 16 abonent bundan istifadə edir. Altı ay ərzində internet istifadəçilərinin sayı 309 abonent artaraq 489-a çatmışdır. Qovşaqda 96 yerlik 2 port istifadəyə verilmiş və hazırda 84 abonent bu xidmətdən istifadə edir. "Az Datakom" şəbəkəsi quraşdırılmış və kənd ATS-ləri, poçt şəbəkələri bu sürətli şəbəkədən istifadə edirlər. Borsunlu kəndində 32 nömrəlik EATS quraşdırılmış və xətt şəbəkəsi tikilərək istifadəyə verilmişdir. İlin sonunadək 5 koordinat tipli ATS-in elektron ATS-lə əvəz edilməsi, yeni bir elektron ATS-in quraşdırılması üçün təşkilati tədbirlər görülmüş və ilin ikinci yarısında bu işlərə başlanacaqdır.

Daha sonra abadlıq-quruculuq işlərindən söz açan başçı Bərdə-İstisu avtomobil yolunun 11-18-ci kilometrliyində Tərtərçay üzərində körpülərin dayaqlarını yuyulmadan qorumaq üçün 1203 min kubmetr dayaqbərkitmə işləri aparılmışdır. 8289 kvadratmetr yollarda əmələ gəlmiş çalalar asfalt-beton örtüyü ilə təmir edilmişdir. 1126 işarə dirəyi basdırılmış, qış mövsümündə 80 kilometr yol qardan təmizlənmiş, 814 kubmetr qum səpilmişdmr. Yollarda əmələ gəlmiş 18 min kvadratmetr çalalar qum-çınqılla doldurulmuş, 96 min kvadratmetr yolların çiyin hissələri avtoqreyderlə hamarlanmışdır. Goranboy-Tərtər magistral avtomobil yolunun 36-cı kilometrliyində asfalt-beton örtüyü və səki qoyulmuş, Cəmilli-Dəmirçilər kəndlərarası avtomobil yolu qum-çınqılla tikilmişdir. Bələdiyyələrin vəsaiti hesabına kənddaxili 41 kilometr yerli əhəmiyyətli yollar qum-çınqılla cari təmir edilmişdir.

Rayon mərkəzində E.Hüseyov küçəsi hissə-hissə asfalt-beton qarışığı ilə təmir edilmişdir. Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçılarının xatirəsinə ucaldılmış kompleksdə rekonstruksiya işləri aparılmışdır. Nizami küçəsində yolun dairəvi hissəsi genişləndirilmiş, hər üç istiqamətdə magistral avtomobil yollarında və yolun kənarlarında tikinti-abadlıq işləri davam etdirilmişdir. Bərdə-Tərtər avtomobil yolunda ümummilli lider Heydər Əliyevin 2 pannosu ucaldılmış, alkopanla işlənmişdir. Şəhərin E.Səfərov küçəsində 1 kilometr səki tikilmiş, asfalt-beton örtüyü qoyulmuş, bardürlar yağlı boya ilə rənglənmişdir. Bərdə, Tərtər avtomobil yolunda şəhərin ad göstəricisinin tikintisi başa çatmaq üzrədir.

Rayonda müasir tələblərə cavab verən qum-çınqıl karxanası, ANAMA-nın təlim tədris mərkəzi tikilib istifadəyə verilmişdir. Gündəlik gücü 10 ton olan süd emalı zavodunun, 220 şagird yerlik Sarıcalı kənd orta məktəbinin, motel kompleksinin tikintisi davam etdirilmişdir. 80 şagird yerlik Azad Qaraqoyunlu kənd ibtidai məktəbinin, Sarov kəndində təhlükəsiz oyun meydançasının tikintisinə başlanmışdır. Mərkəzi meydanın, Heydər Əliyev prospektinin yenidən qurulmasına başlanmış, fontan müasir dizaynla yenidən qurulmuş, meydana 6 min kvadratmetr üzlük çəkilmişdir. Hazırda 220 şagird yerlik Sarıcalı kənd orta məktəbinin tikintisində son tamamlama işləri aparılır. 80 şagird yerlik Azad Qaraqoyunlu kənd ibtidai məktəbinin tikintisi sürətlə gedir.

Təhsil Nazirliyi tərəfindən Seydimli kənd orta, yerli büdcə vəsaiti hesabına Qaynaq kənd əsas, Qaraağacı kənd orta məktəblərinin əsaslı, şəhər 3 saylı əsas, Hüsənli kənd orta, Kovdadıq kənd ibtidai məktəblərinin və məktəbdənkənar iş mərkəzinin cari təmir edilməsi üçün təşkilati tədbirlər görülür. Digər ümumtəhsil məktəblərində daxili imkanlar hesabına cari təmir işləri aparılır. İlin birinci yarısında 56 parta, 50 yazı lövhəsi, 145 stul, 26 müəllim stolu, 30 kitab şkafı, 13 kreslo, 3 paralel qol, 1 turnik, 2 tenis stolu, 25 valeybol və 40 futbol topu, 4 valeybol və 28 futbol setkası, 5 ədəd kompyuter, 2 ədəd printer alınaraq məktəblərə paylanmışdır. Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyasından şəhər 2 saylı məktəb-liseyə müasir tələblərə cavab verən kimya labaratoriyası göndərilmişdir.

Əhaliyə səhiyyə xidmətinin səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün də 6 ayda ardıcıl iş aparılmışdır. 54 min 529 manat dəyərində dərman preparatları və sarğı materilları, 10 min 430 manat dəyərində bərk və 3 min 120 manat dəyərində yumşaq inventar alınaraq rayonun səhiyyə müəssisələrinə paylanmışdır. İmtiyazlı və güzəştli şərtlərlə tibbi xidmət almaq hüququna malik xəstələrə 27 min 577 manat dəyərində pulsuz dərman preparatları verilmişdir. 1385 xəstə stasionar şəraitdə müalicə olunmuş, 123 nəfər xəstə hərtərəfli müayinə və müalicə olunmaq üçün respublikanın ayrı-ayrı klinik xəstəxanalarına göndərilmişdir. 32 cərrahi, o cümlədən 17 təxirəsalınmaz cərrahi əməliyyat aparılmış, 365 doğum olmuşdur. Altı ayda rayonun tibb müəssisələrində ambulator və profilaktiki gəlişlər 141746, evə çağırışlar isə 28 346 olmuşdur.

Cari ildə rayon Mərkəzi, Cəmilli, Ələsgərli və Sarıcalı kitabxanalarında əsaslı, Buruc, Bəyimsarov və Borsunlu kənd kitabxanalarında, rayon mədəniyyət evində cari təmir işləri görülməsi nəzərdə tutulmuşdur. Gənclərin asudə vaxtının səmərəli təşkili, onların fəal həyata cəlb edilməsi məqsədilə 49, idman üzrə 29 tədbir hazırlanıb həyata keçirilmişdir.

Hesabatda göstərildi ki, ilin birinci yarısında əhalinin sosial müdafiəsi məsələləri də diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Rayonda 10456 nəfər pensiyaçı olmuş, bunun 9293 nəfərini işləməyən, 1163 nəfərini işləyən pensiyaçılar təşkil etmişdir. Ümumi pensiyaçıların 7683 nəfəri yaşa, 1994 nəfəri əlilliyə, 779 nəfəri ailə başçısını itirməyə görə pensiya alır.

Sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi də diqqət mərkəzində saxlanılmış, 1108 subyekt fəaliyyət göstərmişdir. Cari ilin may ayında Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu vasitəsilə rayon sahibkarlarına metodiki köməklik göstərilmiş, onlara güzəştli şərtlərlə kredit verilmişdir. Altı ay ərzində rayonda 421 yeni iş yeri yaradılmışdır ki, bunlardan 160-ı daimi iş yerləridir.

Müzakirələrdə iştirak edən Maliyyə İdarəsinin rəisi Zahid Təhməzov, Təhsil şöbəsi müdirinin müavini Ağa Ələsgərov, RİH aqrar şöbəsinin baş aqronomu Natiq Musayev, Qaz İstismar İdarəsinin rəisi Bakir Qurbanov, Elektrik Şəbəkəsinin rəisi Nazim Ələkbərov və digər natiqlər ayrı-ayrı sahələrdə aparlmış işlər barədə məlumat verdilər, uğurları və problemləri vurğuladılar. Qarşıda duran məsul vəzifələr təhlil olundu, konkret tədbirlər müəyyənləşdirildi. Əminliklə bildirildi ki, qarşıdakı aylarda rayonun sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsi, infrastrukturun inkişaf etdirilməsi, yeni iş yerlərinin yaradılması, abadlıq-quruculuq işlərinin genişləndirilməsi, 2009-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramında nəzərdə tutulan tədbirlərin yerinə yetirilməsi üçün bütün qüvvələr səfərbər ediləcəkdir.

Ziyəddin SULTANOV,

"Xalq qəzeti"nin bölgə müxbiri

Xalq qəzeti.- 2010.- 1 avqust.- S. 4.