Yeni kitablar

Ədəbi fikrin yeni üfüqləri

Tanınmış tənqidçi, filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusiflinin yenicə çapdan çıxmış "Rəsul Rza və müasir Azərbaycan poeziyası" adlı kitabında unudulmaz xalq şairinin yaratdığı novator ədəbi məktəbindən, bütövlükdə yaradıcılığından çağdaş tənqidin yeni qənaətləri işığında söz açılır.

Poeziyada şablonun, epiqonçuluğun əleyhinə mübarizə aparmış, stereotipləri dağıdaraq bir çox meyarları yeniləri ilə əvəz etmiş, modern şeir formalarına meydan vermiş və beləliklə də dünya miqyasına çıxa biləcək gözəl ədəbi nümunələr yaratmış Rəsul Rza Azərbaycan ədəbiyyatının aparıcı şəxsiyyətlərindən biri idi. Müəllif qeyd edir ki, milli şeirimizin sərt realizmlə zənginləşməsində, üslub polifonizminin, fəlsəfi lirikanın, yeni forma elementlərinin yaranmasında Rəsul Rzanın xidmətləri hələ lazımınca araşdırılmayıb. Şairin yaradıcılığına bu yönlərdən yanaşan tənqidçi poeziyasının baş qəhrəmanının, əsas mövzusunun və əsas predmetinin böyük hərflərlə yazılan İNSAN olduğu Rəsul Rzanı məhz ən ali, ən humanist duyğular tərənnümçüsü kimi təqdim edir.

"İnsanlığın keçdiyi yol", "Dünya Rəsul Rza poeziyasında", "Bir daha "Rənglər" silsiləsi haqqında", "Rəsul Rza və ədəbi gənclik" kimi fəsillərdən ibarət olan kitab oxucunu yenidən ünlü şairin cazibədar dünyasına qovuşdurur. Böyük türk şairi Nazim Hikmətin, Azərbaycan tədqiqatçılarından Məmməd Arifin, Məmməd Cəfərin, Əkbər Ağayevin, Şamil Salmanovun, Gülrux Əlibəylinin, Arif Abdullazadənin, Nazif Qəhrəmanovun Rəsul Rza yaradıcılığı barədə yüksək fikirlərini xatırladan müəllif bir daha təsdiqləyir ki, Rəsul Rzanın yaratdığı sərbəst şeir dünya poetik təcrübəsi ilə Azərbaycan müasir şeirinin vəhdətini əks etdirir. Şairin novatorluğu daha çox bədii idrak, sənətkarlıq dünyagörüşü, həyat hadisələrinə münasibətlə bağlıdır.

Yeni kitabın bir məziyyəti də burada Rəsul Rza ədəbi məktəbinin davamçılarının yaradıcılığına xeyli yer ayrılmasıdır. Əli Kərimin, İsa İsmayılzadənin, Fikrət Qocanın, Vaqif Səmədoğlunun, Çingiz Əlioğlunun, Ələkbər Salahzadənin, Camal Yusifzadənin, Vaqif Nəsibin, Ramiz Rövşənin, Vaqif Bayatlı Odərin, Zahid Sarıtorpağın və onlarca digər tanınmış şairin, gənc qələm sahiblərinin yaradıcılığında Rəsul Rza təsiri kitabda peşəkar bir şəkildə göstərilir, konkret ədəbi faktlarla əsaslandırılır. Müəllifin təhlilləri elmiliyi, səmimiliyi, obyektivliyi ilə seçilir.

Vaqif Yusifli yeni kitabına otuz il öncə xalq şairindən "Azərbaycan" jurnalı üçün aldığı və "Vaxt var ikən" adlandırdığı müsahibəni də daxil edib. Şairin yaradıcılıq laboratoriyası, müasir ədəbi proses, sərbəst şeirimizin mənzərəsi ilə bağlı olan bu dialoq-müsahibə də son dərəcə maraqla oxunur, istər-istəməz adamı yaradıcı düşüncələrə qərq edir. Nəhayət, qeyd etmək lazımdır ki, "Rəsul Rza və müasir Azərbaycan poeziyası" kitabı daim axtarışda olan və axtardığını tapa bilən zəhmətsevər tənqidçi Vaqif Yusiflinin böyük şairin anadan olmasının 100 illiyinə gözəl bir hədiyyədir.

Əli NƏCƏFXANLI

Xalq qəzeti.- 2010.- 26 avqust.- S. 6.