2011-ci ilin
dövlət büdcəsi əhalinin
həyat səviyyəsinin daha da
yaxşılaşdırılmasını
təmin edəcək
Azərbaycanda iqtisadiyyatın sürətli
inkişaf tempi qarşıya qoyulmuş vəzifələrin
uğurla icra olunmasına əlverişli şərait
yaradıb. Əvvəlki illərlə müqayisədə
əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi,
pensiyaların, minimum əmək haqqının
artırılması, yeni iş yerlərinin yaradılması, müasir tələblərə cavab
verən sosial-mədəni obyektlərin tikilməsi
istiqamətində mühüm əhəmiyyətli
tədbirlər həyata keçirilmiş, ölkəmizin
beynəlxalq aləmdəki mövqeyi
möhkəmlənmiş, əlaqələri daha da
genişlənmişdir.
Dövlətimizin
hərtərəfli inkişafında, iqtisadi qüdrətinin
ildən-ilə artmasında, iri infrastruktur layihələrin
reallaşdırılmasında dövlət büdcəsi
əsas maliyyə mənbəyi rolunu oynayıb. Onu da qeyd edim ki, hər il dövlət büdcəsi
müəyyənləşdirilərkən bu
əhəmiyyətli maliyyə sənədinin mədaxil
və məxaric hissəsində Azərbaycan əhalisinin
sosial rifah halının yaxşılaşdırılması
prioritet vəzifə kimi qarşıya qoyulub. 2011-ci ilin
dövlət büdcəsi də bu baxımdan diqqəti
çəkir.
Prezident
İlham Əliyevin 22 oktyabr 2010-cu il tarixli sərəncamı
ilə "Azərbaycan Respublikasının 2011-ci il
dövlət büdcəsi haqqında" Qanun qəbul olundu.
Növbəti ilin dövlət büdcəsi "Büdcə
sistemi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa
uyğun hazırlanıb. Bu qanun layihə
şəklində Milli Məclisin komitə və plenar iclaslarında
müzakirə olunan zaman ölkənin tanınmış
iqtisadçıları bildirmişlər ki, növbəti
ildə də əhalinin sosial rifah halının
yaxşılaşdırılması, elm, təhsil,
mədəniyyət sahələrinin inkişafı, hərbi
quruculuq işinin daha da sürətləndirilməsi,
ölkənin müdafiə qüdrətinin
möhkəmləndirilməsi yenə də prioritet
vəzifələrdən olacaq. Mən hələ
müzakirələr aparılan vaxt bildirmişdim ki, 2011-ci
ilin dövlət büdcəsi cari ildə də
qarşıya qoyulmuş vəzifələrin layiqincə
yerinə yetirilməsinə zəmin yaradacaq. Dünyanı
lərzəyə salmış qlobal maliyyə və iqtisadi
böhran vaxtında Azərbaycanın dövlət
büdcəsində artımın müşahidə
olunması, iri infrastruktur layihələrin həyata keçirilməsinə
vəsaitlər ayrılması, digər zəruri
sahələrin inkişafının diqqətdə
saxlanılması iqtisadi strategiyanın düzgün
müəyyənləşdirilməsindən, dövlət
idarəçiliyinin etibarlı, səriştəli siyasi
xadimin əlində olmasından xəbər verirdi.
"Büdcə sistemi haqqında" Qanun layihəsi ilə
tanışlıq zamanı məlum olmuşdur ki, 2011-ci ilin
icmal büdcəsinin gəlirləri 15 milyard 558 milyon manat
olmaqla, 2010-cu illə müqayisədə 0,7 faiz çox
olmuşdur. Bu artım büdcə xərclərində də
müşahidə olunmuşdur. Belə ki, 2011-ci ilin
dövlət büdcəsinin xərcləri 15 milyard 129 milyon
manat olmaqla, cari illə müqayisədə 5,9 faiz çox
olmuşdur. Bu da 848,8 milyon manat deməkdir.
Hər il
olduğu kimi, gələn ilin də dövlət
büdcəsi əsasən sosialyönümlüdür. Bu da Azərbaycanda əhalinin
sağlamlığının qorunmasının,
yaşayış səviyyəsinin
yaxşılaşdırılmasının və
aztəminatlı ailələrin sosial müdafiəsinin
gücləndirilməsinin daim dövlətin diqqət
mərkəzində saxlanılması deməkdir.
Diqqətə çatdıraq ki, 2011-ci ildə
sosialyönümlü xərclərin büdcədəki
xüsusi çəkisi 33,3 faizdir. Bu, 4 milyard 234 milyon manat
təşkil etməklə, 2010-cu illə müqayisədə
8,8 faiz (342 milyon manat) artıqdır. Növbəti
ilin əsas maliyyə sənədində
sosialyönümlü xərclər sırasında elm,
təhsil, səhiyyə, sosial müdafiə və sosial
təminat, mədəniyyət, bədən tərbiyəsi
və gənclər siyasəti xərcləri də cari
illə müqayisədə çoxluq təşkil edir.
Ümumiyyətlə, 2011-ci ilin dövlət
büdcəsinin gəlirləri və xərcləri 2010-cu
illə müqayisədə bütün sahələr
üzrə çoxluq təşkil edir. Bu da ölkəmizin
iqtisadi inkişaf tempinin qorunub saxlanılmasından və
sürətlənməsindən xəbər verir. Demək,
Azərbaycanda düzgün müəyyənləşdirilmiş
iqtisadi və siyasi strategiya qlobal maliyyə və iqtisadi
böhranın acı fəsadlarına tab gətirmiş,
üstəlik dinamik inkişaf yolunu davam etdirmişdir. Azərbaycan Prezidentinin sərəncamı ilə
minimum əməkhaqqı və minimum pensiyanın
miqdarının 75 manatdan 85 manata qaldırılması,
büdcədən maliyyələşən idarə və
müəssisələrdə çalışanların
əmək haqlarının artırılması, ünvanlı
sosial yardım proqramının uğurla icra olunması, qaçqın və məcburi köçkünlərin
sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi ilə
əlaqədar müvafiq qərarların qəbul olunması,
sosial infrastrukturun yaradılmasına investisiyalar qoyuluşu
ölkəmizin iqtisadi qüdrətinin nəticəsidir.
2010-cu ildə ünvanlı sosial yardım proqramının
uğurlu icrası 600 min nəfərin sosial rifah
halının yaxşılaşdırılmasına imkan
yaradıb. Onu da qeyd edək ki, bu proqramın yerinə
yetirilməsi ilə əlaqədar 128 min ailənin hər biri
hər ay dövlətdən 108 manat yardım alır.
Əhalinin
işlə təmin olunması istiqamətində
dövlətin uğurla həyata keçirdiyi tədbirlər
artıq özünü göstərməkdədir. Dövlət başçımızın
imzaladığı regionların sosial-iqtisadi inkişafı
Dövlət Proqramının qarşıya qoyduğu
vəzifələrin yüksək səviyyədə icrası
ölkədə yeni-yeni istehsal və sənaye
müəssisələrinin yaranmasına böyük zəmin
yaratdı. Hazırda regionlarda elə müəssisələr
fəaliyyət göstərir ki, MDB məkanında
belələrinin analoqu yoxdur. Ümumiyyətlə, son
illər yaradılan müəssisələr beynəlxalq
standartlara tam uyğundur. Məhz belə müəssisələrin
yaradılması hesabına 2004-cü ildən bu vaxta
qədər Azərbaycanda 900 minə yaxın yeni iş yeri açılmışdır.
Bu qədər yeni iş yerlərinin açılması asan
başa gəlməmişdir. Bundan ötrü ilk
növbədə dövlətin düzgün müəyyənləşdirilmiş
iqtisadi strategiyası və valyuta ehtiyatı olmalıdır.
Aydındır ki, dövlət büdcəsində ehtiyat
vəsait olmadan nəzərdə tutulmuş layihələri
həyata keçirmək mümkün deyil. Azərbaycanın
isə ildən-ilə artan büdcəsi ölkəmizin
sürətli inkişafına təkan vermişdir.
Azərbaycan
adambaşına düşən büdcə
gəlirlərinə görə qabaqcıl ölkələr
sırasındadır. Əhalinin pul gəlirlərinə
görə də ölkəmiz inkişaf etmiş
dövlətlər cərgəsindədirr. Fakt
üçün qeyd edim ki, əhalinin pul gəlirləri
2010-cu ildə 11 faiz artmışdır. Əgər bu
rəqəmi inflyasiya ilə müqayisə etsək, məlum
olar ki, əhalinin gəlirləri inflyasiyanı 2
dəfədən çox üstələyir. Növbəti
ilin dövlət büdcəsi isə daha yüksək
yaşayış səviyyəsindən xəbər verir.
Ölkədə ümumi daxili məhsul
istehsalının getdikcə artması dövlət
büdcəsinin də miqdarının çoxalmasına
öz təsirini göstərir. 2011-ci ilin dövlət
büdcəsi tərtib olunarkən respublikamızın
2014-cü ilədək makroiqtisadi proqnoz
göstəriciləri, o cümlədən ümumi
daxili məhsul istehsalının 3,8 faizlik, qeyri-neft sektorunun
isə 7,2 faizlik artım sürəti əsas
götürülməklə tərtib olunub. Yeri
gəlmişkən, diqqətə çatdırmaq istərdim
ki, 2011-ci ilin dövlət büdcəsindən məqsədli
dövlət proqramlarının və tədbirlərin
maliyyə təminatı üçün xərclərin 42,3
faizi həcmində və yaxud 5 milyard 390 milyon manat vəsait
ayrılacaqdır. Belə faktlar istənilən
qədərdir. Yəni, 2011-ci ilin dövlət
büdcəsindən bütün sahələrə ayrılan
vəsait 2010-cu illə müqayisədə artıqdır.
Dövlət
büdcəsindən hərbi xərclərə ayrılan
vəsait diqqəti daha çox cəlb edir. Bu da təbiidir.
Çünki torpaqlarımızın 20 faizi hazırda
Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş, bir
milyondan artıq soydaşımız qaçqın və
məcburi köçkün şəraitində
yaşayır. Müdafiə xərclərinin ilbəil
artırılması ordu quruculuğu işinin
sürətlə aparılmasında böyük rol
oynayır. Hətta xərclərin
artırılması hesabına gündən-günə
formalaşan, mətnləşən, qüdrətlənən
milli ordumuz ən müasir silahlarla təchiz olunur,
hərbçilərimizin həyat səviyyəsi getdikcə
yaxşılaşır. 2011-ci ildə hərbi
xərclərimiz 2 milyard 500 milyon manat səviyyəsində
olacaq ki, bu da 3 milyard dollardan çoxdur. 2011-ci ildə
Azərbaycanın hərbi xərclərinə ayrılan
vəsaitin Ermənistanın bütün xərclərindən
üstün olması artıq reallığa çevrilib.
Zaman keçdikcə müdafiə xərclərinə
ayrılacaq vəsait daha da artırılacaq. Dövlətimizin
başçısı İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin
2010-cu ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının
yekunlarına həsr olunmuş iclasındakı
çıxışı zamanı da 2011-ci ilin dövlət
büdcəsindən söhbət açarkən hərbi
xərclərə ayrılan vəsaiti xüsusi
vurğulamışdır. Möhtərəm Prezidentimiz
bu sahəyə ayrılan vəsaitin zaman-zaman
artırılacağını da diqqətə
çatdıraraq demişdir: "Gələn il bizim
bütün hərbi xərclərimiz 2 milyard 500 milyon manat
səviyyəsində olacaq ki, bu da 3 milyard dollardan çoxdur.
Nəzərə alsaq ki, torpaqlarımızı
işğal altında saxlamağa davam edən
Ermənistanın bütün dövlət büdcəsi 2
milyard dollardan bir az çoxdur, görərik ki, Azərbaycanın
hərbi xərclərinin Ermənistanın bütün
xərclərindən üstün olması ilə
bağlı vaxtilə qarşımıza qoyduğumuz
vəzifə artıq həll olunub və bu gün bu,
reallıqdır. Zaman keçdikcə əlbəttə ki, biz
bütün xərclərimizi, o cümlədən
müdafiə xərclərimizi daha da artıracağıq.
Ermənistandan fərqli olaraq, biz bunu öz pulumuzla edirik,
heç bir başqa ölkədən asılı deyilik,
heç bir başqa ölkə qarşısında
gözükölgəli deyilik, heç kimə
yalvarmırıq".
Dövlət
başçımız daha sonra deyib: "Ermənistandan
fərqli olaraq, iqtisadiyyatımızı, ordumuzu Azərbaycan
xalqının iradəsi və zəhməti hesabına
qururuq. Xalqımızın zəhməti hesabına
qazanılmış gəlirlər Azərbaycan üçün
ən vacib olan ordu quruculuğu sahəsinə
yönəldilir. Biz gələcəkdə də bu
işləri davam etdirəcəyik. Torpaqlarımız
işğal altındadır. Biz çalışırıq
və çalışacağıq ki, tezliklə
işğala son qoyaq".
2011-ci ilin
əsas maliyyə sənədi qarşıdakı ildə
də Azərbaycan əhalisinin həyat səviyyəsinin
yüksəldilməsi yanaşı iri infrastruktur
layihələrin reallaşdırılmasında da öz
həllini tapacaq. Buna həm ölkəmizin büdcəsi,
həm də iri infrastruktur layihələrin
reallaşdırılmasında qazandığımız
zəngin təcrübə də imkan verir. Belə layihələrin
reallaşdırılması ölkəmizin iqtisadi
qüdrətini artırmaqla yanaşı beynəlxalq
aləmdəki nüfuzunu da artırır.
Azərbaycan
Avropaya və dünya birliyinə sürətlə inteqrasiya
edir. Müstəqil dövlətimizin iqtisadi
qüdrətinin getdikcə artması onun beynəlxalq
aləmdəki nüfuzunu xeyli artırıb. 2011-ci ilin
dövlət büdcəsi bir daha təsdiqlədi ki,
Azərbaycanda iqtisadiyyatın dinamik inkişaf tempi artmaqda davam
edir. Əsas maliyyə sənədi növbəti ildə
nəzərdə tutulmuş iri layihələrin
reallaşacağına və əhalinin
güzəranının daha da
yaxşılaşacağına, sosial müdafiəsinin
möhkəmləndirilməsi istiqamətində
nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata
keçiriləcəyinə zəmin yaradır.
Rüstəm
XƏLİLOV,
Milli
Məclisin deputatı
Xalq qəzeti.-2010.-21 dekabr.-S.4.