Azərbaycan dövlətinin qüdrətinin daha bir nümunəsi - strateji əhəmiyyətli Oğuz - Qəbələ - Bakı su kəməri

Prezident İlham ƏLİYEV: Bizim üçün ən böyük sərvət, ən böyük dəyər Azərbaycan vətəndaşıdır

Yola saldığımız 2010-cu il respublikamız üçün bir sıra uğurlarla yadda qalacaqdır. Bunların arasında ölkəmizin inkişafında mühüm önəm daşıyan infrastruktur layihələrinin reallaşdırılması xüsusilə diqqəti cəlb edir. Bu baxımdan Azərbaycanda ən böyük infrastruktur layihələrindən biri - Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin istifadəyə verilməsi mühüm əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, kəmərin istismarı nəticəsində əhalinin 75 faizə qədəri fasiləsiz, qalanları isə müəyyənləşdirilmiş cədvəl üzrə içməli su alacaqdır. Cədvələ uyğun su verilməsi müddəti 2 dəfəyə qədər artacaqdır.

Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin istifadəyə verilməsi mərasimində iştirak edən Prezident İlham Əliyev demişdir: "- Biz bundan sonra da çalışacağıq ki, ölkə qarşısında duran bütün vəzifələri uğurla icra edək. Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri bunu çox açıq-aydın göstərir. Bu, bir daha demək istəyirəm ki, böyük maliyyə vəsaiti, böyük texniki peşəkarlıq tələb edən layihədir. Biz indiyədək bu ölçüdə, bu həcmdə su kəmərləri tikməmişik. Ancaq bu gün biz bunu uğurla həyata keçirə bilmişik. Əsas məsələ ondan ibarətdir ki, bütün başqa sahələrdə nəzərdə tutulan buna bənzər tədbirlər görülsün. Bizim konkret proqramlarımız - regional inkişaf proqramı, ölkəmizin gələcək inkişaf proqramı vardır. Biz fəaliyyətimizi bu proqramlara uyğun şəkildə qururuq. Son illər ərzində əldə edilmiş uğurlar, artan iqtisadiyyat və gözəlləşən, abadlaşan şəhərlər, yeniləşən infrastruktur - bütün bunlar Azərbaycan reallıqlarıdır".

Dövlət başçımız çıxışında həyata keçirilən infrastruktur layihələrinin ölkəmizin bundan sonra uzun müddət ərzində uğurlu inkişafına xidmət göstərəcəyini diqqətə çatdırmışdır. Bildirmişdir ki, Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri içməli su layihələri arasında ən böyük layihədir. Ancaq bununla bərabər hazırda Azərbaycanın bütün bölgələrində içməli su və kanalizasiya problemlərinin həlli məqsədilə praktiki işlərin görülməsi üçün hazırlıq tədbirləri aparılır. Bütün rayonlarda bu ağır və çətin problem öz həllini tapacaqdır. Bununla bərabər, hazırda çaylar boyu yerləşən kəndlərdə sutəmizləyici qurğuların quraşdırılması nəticəsində 300 mindən artıq Azərbaycan vətəndaşı Dünya Səhiyyə Təşkilatının standartlarına uyğun içməli su ilə təmin edilir. Bu proses davam etdirilir. Halbuki onlar vaxtilə keyfiyyətsiz çay sularından istifadə edirdilər.

Prezident İlham Əliyev sözügedən su kəmərinin tikintisində xarici şirkətlərin rolunu yüksək qiymətləndirərək demişdir: "... Xarici şirkətlərlə əməkdaşlığımız uğurludur və bu layihənin icrasında xarici şirkətlər iştirak etmişlər. Bizdə artıq güclü maliyyə bazası vardır, daxili imkanlar çox böyükdür. Biz istənilən layihəni öz gücümüzlə həll edə bilərik və bunu edirik. İcra edilən bütün layihələrin məqsədi Azərbaycanı gücləndirmək, Azərbaycanda iqtisadi inkişafı sürətləndirmək, insanların yaşayış səviyyəsini və rifah halını yaxşılaşdırmaqdır. Budur bizim əsas məqsədimiz və hədəfimiz".

Dövlət başçısı kəmərin əhəmiyyətini yüksək dəyərləndirmişdir: "Bu kəmər, bir də demək istəyirəm ki, insanlara rahatlıq, sağlamlıq gətirəcək, su sağlamlıq deməkdir. Təmiz içməli su insanın sağlamlığına verilən ən böyük töhfədir. Təmiz su, təmiz hava - biz bütün bunlara nail olmalıyıq. Bu gün Bakıda və başqa bölgələrdə görülən işlər - ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına yönəldilmiş işlər bu məqsədi daşıyır. Bu gün Bakıda böyük məişət tullantıları emalı zavodu tikilir, artıq Balaxanı zibilxanası təmizlənibdir və oradan tüstülər daha qalxmır, şəhəri bürümür. Bu, təmiz hava deməkdir. Biz "Avro-2" standartlarına keçmişik. İndi "Avro-3" standartlarına, ondan sonra "Avro-4" və s. daha da yüksək ekoloji standartlara keçməliyik. Bu, nəyə gətirib çıxaracaqdır?! Ona gətirib çıxaracaqdır ki, hava daha da təmiz olacaqdır".

"Azərsu" Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Nizaməddin Rzayev çıxışında demişdir ki, Bakı şəhərinin su təchizatı sistemlərinin sıradan çıxması təhlükəsinin meydana gəldiyi 1990-cı illərdə ulu öndərimizin böyük qayğısı və beynəlxalq nüfuzu sayəsində Dünya Bankı tərəfindən su sektoruna ilk dəfə güzəştli şərtlərlə kredit ayrılmasına nail olundu və bu layihə uğurla həyata keçirildi.

Ulu öndər Heydər Əliyev 2002-ci ilin dekabr ayında keçirdiyi geniş müşavirədə Bakı şəhərinə yüksək keyfiyyətli bulaq suyunun gətirilməsinin vaxtının çatdığını bildirmiş və bu məqsədlə Oğuz-Qəbələ zonasının yeraltı sularından istifadə ilə bağlı müvafiq göstəriş vermişdi. Bu tapşırığa əsasən su mənbəyi ilə bağlı araşdırmalara başlanılmış və Prezident İlham Əliyevin göstərişilə bu işlər davam etdirilmişdir.

Respublikada su təchizatı və meliorasiya sahəsində görülən işlər və perspektiv layihələrlə bağlı 2005-ci ilin sentyabrında dövlət başçımızın keçirdiyi müşavirədə verdiyi tapşırıqlardan sonra Bakı şəhərinin keyfiyyətli su ilə təmin edilməsi üçün çəkiləcək Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin layihəsi hazırlandı və 2007-ci ilin martında Oğuz rayonunda bu layihənin təməli qoyuldu.

Səhmdar Cəmiyyətin sədri vurğulamışdır ki, Prezident İlham Əliyevin müvafiq sərəncamı ilə layihələndirilən və tikintisi uğurla başa çatdırılan Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri bu gün ölkə əhalisi, xüsusən paytaxt sakinləri üçün ən gözəl töhfədir. Çünki su həyatdır, harada su varsa, orada inkişaf vardır, haraya su gedirsə, orada həyat qaynayır... Əlamətdar haldır ki, hələ vaxtilə "Bakıya bol-bol su gətirəcəyik", - deyən ulu öndərin böyük arzularından biri olan həyati vacib bu su kəmərinin tikintisi məhz onun sadiq davamçısı, idarəçilik məktəbinin layiqli yetirməsi kimi Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi, böyük diqqət, qayğı, məsləhəti sayəsində reallaşmışdır.

Bu su kəməri qarşıdakı illərdə Bakı şəhərinin içməli suya olan tələbatını ödəməyə imkan verəcək, insanlar təmiz, saf, keyfiyyətli sudan doyunca bəhrələnəcəklər. Bu su kəməri Neft Fondunun vəsaiti hesabına tikilib başa çatdırılmışdır.

Səhmdar Cəmiyyətin sədri layihənin icrası ilə bağlı da məlumat vermişdir. Bildirmişdir ki, magistral su kəməri uzunluğu 262 kilometr, diametri 2000 millimetr, suburaxma qabiliyyəti saniyədə 5 kubmetr olmaqla, özaxınlıdır, təzyiqlidir. Su kəməri 8 rayonun ərazisindən keçir. Kəmərin təzyiqi 20 atmosferdən yuxarı olan, çay və yol keçidləri də daxil olmaqla 55 kilometrlik hissəsi polad borulardan tikilmişdir.

Su kəməri boyunca 25 metr enində sanitar-mühafizə zonası yaradılmışdır. Su kəməri 10 yerdə çay məcrasını 8-10 metr dərinlikdə çayın altından, 2 yerdə məcranın üstündən dayaqlar üzərindən, 8 yerdə avtomobil, 2 yerdə isə dəmir yolunu kəsərək keçmişdir. Çay keçidlərində boru kəməri dəmir-beton köynəklə mühafizə olunmuşdur. Su kəmərini normal istismar etmək üçün müxtəlif ölçmə avadanlığı və qurğular tikilməklə SCADA idarəetmə sistemi yaradılmışdır. SCADA sistemi vasitəsilə quyular da daxil olmaqla su kəmərinin hidravlik iş rejimi nəzarətdə saxlanılacaq, su kəmərində baş verə biləcək sızmanın yeri və axıntının miqdarı müəyyənləşdiriləcəkdir.

Suötürücü qurğular kompleksi isə 25 kilometrə qədər ərazini əhatə edir. Bu ərazidə 2 cərgə üzrə 100 istismar və 20 müşahidə quyusu qazılmışdır. İlkin Texniki-İqtisadi Əsaslandırmaya əsasən quyuların 150 metr dərinlikdə 350 millimetr diametrdə paslanmayan polad borulardan qazılması və hər quyudan saniyədə 50 litr suyun götürülməsi nəzərdə tutulmuşdur. Dəqiqləşdirilmiş layihəyə əsasən quyular 170 metrə qədər dərinlikdə qazılmış və hər quyudan saniyədə 70-120 litr su çıxarılır.

Quyulardan çıxan suların öz axını ilə toplanması üçün ümumi uzunluğu 70 kilometr sutoplayıcı şəbəkə tikilmişdir. Quyulardan çıxan sular bu şəbəkə ilə magistral su kəmərinin başlanğıcında tikilmiş suqəbuledici kameraya daxil olur və xlorlanaraq hər birinin həcmi 10 min kubmetr olan iki su anbarına, oradan isə magistral kəmərə ötürülür.

Mərasimdə xatırladılmışdır ki, qazılmış quyuların bəzilərindən su öz axını ilə, bəzilərindən isə nasosların köməyi ilə çıxarılır. Nasoslar üçün 6 MVt gücündə elektrik enerjisi tələb olunur. Bu güclə enerjini təmin etmək üçün 110/35/10 kV-luq elektrik yarımstansiyası tikilmişdir. Bu yarımstansiyanı qidalandırmaq üçün iki mənbədən ümumi uzunluğu 72 kilometr olan 110 kV-luq yüksək gərginlikli elektrik xətləri çəkilmişdir.

Bu su kəmərinin ən önəmli cəhətlərindən biri də quyulardan çıxan suyun bir yerə toplanaraq özüaxımlı olmaqla Bakı şəhərinə daxil olmasıdır. Məhsuldarlığı eyni olan Kür su kəmərləri ilə müqayisədə Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin enerji sərfiyyatı 7 dəfəyə qədər azdır. Quyu sahəsi üçün 300 metr enində sanitar-mühafizə zonası yaradılmışdır.

Bu kəmərin tikintisində ümumilikdə 285 kilometrdən çox diametri 2000 millimetr olan borular, 65 kilometrdən çox diametri 300-1600 millimetr olan borulardan istifadə edilmiş, 15 milyon kubmetrdən çox torpaq, borunun yanlarının kipləşdirilməsi üçün 7 milyon kubmetrdən çox qum-çınqıl işləri görülmüş və min ədəddən çox müxtəlif diametrli siyirtmə quraşdırılmışdır.

Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri ilə şəhərə verilən suyun qəbul edilməsi və paylanması üçün Sizin göstərişinizlə Bakı şəhərində 250 kilometrdən çox su xətti, 15 ədəd nasos stansiyası, 70 min kubmetr tutumu olan yeni su anbarları tikilmiş, ümumi həcmi 100 min kubmetr olan mövcud su anbarları yenidən qurulmuş, 310 kilometrdən çox kanalizasiya xətti çəkilmiş və digər işlər görülmüşdür. Bunlardan əlavə, bir çox işlərin mərhələlərlə davam etdirilməsinə ehtiyac vardır.

Mərasimdə həmçinin bildirilmişdir ki, texniki tələblərə uyğun olaraq su kəməri fevral ayı ərzində tam layihə gücündə işləməyə başlayacaq və ümumilikdə şəhərə saniyədə 15,2 kubmetr su veriləcəkdir. Son illərdə aparılmış yenidənqurma işləri nəticəsində şəhərin 40 faiz fasiləsiz su alan əhalisinin sayı 75 faizə qədər artacaqdır. Eyni zamanda, 60 faiz cədvəl üzrə su alan əhalinin sayı 25 faizə qədər azalacaq və cədvəllərin müddətləri 2 dəfədən çox uzadılacaqdır.

Vaqif BAYRAMOV

Xalq qəzeti.- 2010.- 30 dekabr.- S. 7.