GƏDƏBƏY: 2009-cu ildə qazanılmış uğurlar gələcək nailiyyətlərin möhkəm bünövrəsidir

– Gədəbəydə heç kim deyə bilməz ki, maaşını, pensiyasını vaxtlı-vaxtında ala bilmir...

Rayon icra hakimiyyətinin başçısı Kamran Rzazadənin dediyi bu sözləri zalda əyləşənlərin hamısı təsdiqlədi.

Hər həftənin cümə axşamı günləri keçirilən ənənəvi müşavirədə biz də iştirak etdik və bir daha əmin olduq ki, rayonda adamların sosial problemlərinin həlli daim ön plandadır.

Kənd icra nümayəndələrinin, bir sıra müəssisə və təşkilat rəhbərlərinin iştirakı ilə keçirilən bu müşavirədə təkcə elektrik enerjisi və təbii qaz pullarının yığımı ilə əlaqədar söhbətlər aparılmır, həm də rayonun digər mühüm məsələlərinin həlli istiqamətində işlər təhlil olunur, vəzifələr konkretləşdirilir.

Yuxarıda qeyd etdiyimiz sözləri rayon rəhbəri müşavirə iştirakçılarına təsadüfən ünvanlamır. Gədəbəy kimi ucqar bir dağ rayonunda 8 bankomat var. Hətta sərhəd bölgəsi olan Şınıx, Saratovka kimi kəndlərdə də bankomatlar fəaliyyət göstərir. Həmişə də nə qədər desən pul kütləsi var. Yəni heç kim deyə bilməz ki, pul ala bilmədiyim üçün enerji haqqını ödəməmişəm. Ümumiyyətlə, bu işdə bir sistem yaradıldığından rayon enerji haqlarının toplanmasına görə respublikada ön sıralarda gedir.

Rayonda bir-birindən yaraşıqlı yeni poçt binaları da inşa olunur. Son 30 ildə mərkəzi rayon poçtamptı istisna olmaqla, bir dənə də olsun, poçt binası tikilməmişdi və əksər kənd poçt şöbələri uyğunlaşdırılmış və yararsız binalarda yerləşirdi. Keçən il dövlət proqramı əsasında rayonun 4 kəndində – Slavyanka, Kiçik Qaramurad, Novosaratovka və Rüstəm Əliyev kəndlərində ümumi dəyəri 176 min 400 manat olan yeni poçt binaları tikilmişdir.

... Artıq 2009-cu il, hətta 2010-cu ilin ilk ayı arxada qalıb. Gədəbəy ötən ili necə yola saldı, yeni ili nə ilə qarşıladı? Qarşıda hansı işlər var? Problemlər, çətinliklər necə aradan qaldırılır? Bu suallarla ucqar dağ rayonuna üz tutduq. Gördüklərimiz, eşitdiklərimiz, bildiklərimizlə oxucuları da tanış edirik.

Pul var, abadlıq, gün-güzəran niyə olmasın?

Əvvəla qeyd edək ki, “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” respublikamızın digər regionlarında olduğu kimi, Gədəbəy rayonunda da uğurla həyata keçirilir. Onu demək kifayətdir ki, Dövlət Proqramında 2009-2013-cü illər Gədəbəy rayonunda 16 tədbirin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu istiqamətdə işlər ardıcıl olaraq icra olunur.

Yola salınan 2009-cu ildə Dövlət Proqramına əsasən Gədəbəy şəhərinin küçə və səkilərində 418 min manatlıq təmir və abadlıq işləri aparılmışdır. Heydər Əliyev prospekti, 20 Yanvar, Paşayev, Dilarə Əliyeva, Vahid Rüstəmov və Qoşqar Əhmədli küçələri asfalt-beton və çınqıl örtüyü ilə təmir olunmuşdur. Paşayev və Rəsulzadə küçələrində yeni müasir işıqlandırma sistemi quraşdırılmışdır.

Son 6 ildə Gədəbəy rayonunda 7862 yeni iş yerləri açılmışdır ki, bunun da 662-si 2009-cu ilin payına düşür. Yeni açılmış bu iş yerlərinin 2040-ı daimi iş yerləridir.

2003-cü ildə rayonda orta aylıq əmək haqqı 48,8 manat olduğu halda, bu rəqəm 4,5 dəfə artaraq 220 manat olmuşdur. Əvvəlki illərlə müqayisə etsək 2003-cü ildə rayon büdcəsi 3 milyon 549 min 399 manat təşkil edirdisə, bu rəqəm 2009-cu ildə 22 milyon 152 min 103 manata çatmışdır.

Sahibkarlıq xeyli inkişaf edib. Rayonda sahibkarlıq fəaliyyəti ilə 1648 nəfər məşğul olur ki, onlardan da 1378 nəfəri fiziki şəxs, 252-i hüquqi şəxs, 18-i isə fermerlərdir. İş adamları ilə Rayon İcra Hakimiyyətində görüşlər təşkil olunmuş, onları maraqlandıran məsələlər və problemlər ətrafında geniş müzakirələr aparılmışdır. Onların normal fəaliyyəti üçün şərait yaradılmışdır.

Sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi üçün 2009-cu ildə əhaliyə istehlak mallarının alınması üçün müvafiq olaraq 9 nəfər fiziki şəxsə 20 min manat, 20 nəfər fiziki şəxsə 20 min ABŞ dolları istehlak krediti, 4 nəfərə 13 min 800 ABŞ dolları və 1 hüquqi şəxsə 3 min ABŞ dolları həcmində kreditlər verilmişdir. Bundan başqa əhalinin gündəlik tələbat mallarına olan ehtiyacını ödəmək üçün 345 fiziki şəxsə 194 min 700 manat kredit verilmişdir. İl ərzində cəmi 214 min 700 manat və 36 min 700 ABŞ dolları kredit verilmişdir.

Bundan əlavə lQoşabulaq” kredit ittifaqı MMc tərəfindən 2009-cu ildə 11 nəfərə 39 min 600 manat məbləğində qısamüddətli kredit verilmişdir.

2003-cü ildə rayonda ümumi daxili məhsul 69 milyon 169 min 200 manat olduğu halda, 2009-cu ildə bu rəqəm 3 dəfə artaraq 213 milyon 457 min manat təşkil etmişdir. 2003-cü ildə adambaşına düşən ÜDM-in həcmi 773 manat 70 qəpik təşkil edirdi. 2009-cu ildə bu rəqəm 2278 manata çatmışdır.

209 min ton kartof

Gədəbəyin zəngin təbii sərvətləri ilə yanaşı, iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatı təşkil edir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına dövlət dəstəyi haqqınlda” 23 yanvar 2007-ci il tarixli Sərəncamı kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan bütün istehsalçıları daha da ruhlandırmışdır. Respublika rəhbərliyinin qayğısı ilə həyata keçirilən bu tədbirin nəticəsidir ki, 2009-cu ildə rayonda 3389 istehsalçıya 26 min 682,76 hektar əkin sahəsinin becərilməsində istifadə etdikləri yanacaq və mühərrik yağlarına görə dövlət büdcəsindən 106 min 510,4 manat yardım verilmişdir.

589 buğda istehsalçısına 18 min 953 manat əlavə yardım verilməsi üçün sənədlər Respublika Komissiyasına təqdim olunmuşdur.

Rayon “Aqroservis” xidməti tərəfindən istehsalçılara 50 faiz güzəştlə 41487 kq azot, 18370 kq super fosfat gübrələri satılmışdır.2009-cu ildə Dövlət Proqramına 2009-2013-cü illər əsasən Gədəbəy “Aqroservis” filialı tərəfindən rayona ümumi dəyəri 143 min 518 manatlıq kənd təsərrüfatı texnikası gətirilmişdir.

Rayonda kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 2003-cü illə müqayisədə nəzərəçarpacaq dərəcədə artmışdır. Kartof istehsalı 2009-cu ildə 209 min ton olmuşdur, bu da 2003-cü illə müqayisədə, 57 min 500 ton çoxdur. Rayon üzrə adambaşına 2 ton 230 kq kartof məhsulu düşür.

2009-cu ildə 21865,2 sentner taxıl istehsal olunmuşldur. Bu da əvvəlki illə müqayisədə 4021 sentner çoxdur. Ötən il 5266 ton ət istehsal edilmişdir ki, bu da 2003-cü illə müqayisədə 2634 ton çoxdur. Eləcə də digər kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalı da dinamik şəkildə artmışdır.

İri malın baş sayı 2003-cü ildə 44 min 827 olduğu halda, 2009-cu ildə bu rəqəm 84 min 25 baş qoyun və keçilərin sayı 2003-cü ildə 206 min 824 olduğu halda, 2009-cu ildə 352 min 56 baş olmuşdur

Rayonda istehsal olunan yüksək keyfiyyətli kənd təsərrüfatı məhsulları Bakı şəhərində keçirilən kənd təsərrüfatı məhsullarının satışı yarmarkalarına vaxtaşırı olaraq göndərilir. 2009-cu ildə bu yarmarkalara 891 ton kartof, 167 ton kök, 291 ton kələm, 30 ton pendir, 11 ton bal, 20 ton armud, 22 ton alma, 125 ton çuğundur məhsulu göndərilmişdir.

İnkişaf göz qabağındadır, amma problemlər də var

Son illər Gədəbəydə təhsilin, səhiyyənin, mədəniyyətin madd-texniki bazası xeyli möhkəməndirilmişdir. Hazırda rayonun 86 ümumtəhsil məktəblərində 12615 nəfər şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 2070 nəfər müəllim məşğul olur. Ötən tədris ilində məktəbin 11-ci sinfini 1068 nəfər şagird bitirmiş, onlardan 551 nəfəri attestat almışdır. 398 nəfər ali məktəblərə qəbul olunmaq üçün sənəd vermiş və 120 nəfəri ali məktəblərə qəbul olunmuşdur. 600-dən artıq bal toplayanların sayı 2 nəfər olmuşdur.

Məktəblərin maddi-texniki bazası 20-25 il əvvəlki dövrlə müqayisə olunmayacaq dərəcədə möhkəmlənmişdir. Belə ki, 2003-cü ilə qədər rayon məktəblərində 1 ədəd də kompyuter olmadığı halda, hazırda 328 ədəd kompyuter var və bu da 38 şagirdə 1 kompyuter deməkdir. Bu illərdə məktəblərə 3497 ədəd parta, 326 ədəd lövhə, 592 ədəd stol, 1389 stul, 395 ədəd rəf verilmiş və bütün məktəblilər pulsuz dərsliklərlə təmin edilmişdir.

Son 6 ildə rayonda 26 yeni məktəb binası tikilib istifadəyə verilmiş, 44 məktəb binası əsaslı təmir edilmiş, 60-dan artıq əlavə sinif otaqları tiklərək istifadəyə verilmişdir. Təkcə 2009-cu ildə Dövlət Proqramı əsasında 200 şagird yerlik Dəyəqarabulaq, 220 şagird yerlik Xarxar kənd orta, 180 şagird yerlik Arısu kənd əsas məktəbi tikilib istifadəyə verilmiş, Çalburun kənd orta, 2 saylı şəhər orta, Ərtəpə və Mormor kənd əsas məktəbləri əsaslı təmin edilmişdir.

Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, 20-25 il əvvəl rayonun 86 ümumtəhsil məktəbinin yalnız 4-ü birtipli layihə əsasında tikilmiş məktəblər idi. Qalan məktəblər isə uyğunlaşdırılmış və qəza vəziyyətində olan binalarda yerləşirdi.

Rayon icra hakimiyyəti tərəfindən təhsilə qayğı daim diqqət mərkəzində saxlanmışdır. Belə ki, 2005-ci ildən başlayaraq bu günədək hər ay olimpiada qaliblərinə 10 manat təqaüd verilir. İstedadlı müəllimlərin əməyi qiymətləndirilərək mükafatlandırılır.

Təhsildə problemlər də az deyil. Məktəblərdə ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə müəllim kadrlarına ehtiyac var. Eyni zamanda elə məktəblər də var ki,orada çalışanların demək olar ki, əksəriyyətinin yaşı 70-dən yuxarıdır. Məsələn, Söyüdlü kənd orta məktəbini buna misal gətirmək olar. Qeyd edək ki, keçən il Söyüdlü kəndindən bir nəfər də olsun ali məktəbə qəbul olunmamışdır.

Hazırda rayonun ümumtəhsil məktəblərində 61 nəfər müxtəlif ixtisasdan olan vakant müəllim yeri var. Ən çox coğrafiya, xarici dil, riyaziyyat-informatika, kimya-biologiya müəllimlərinə ehtiyac duyulur. Problemin həllinin bir yolu da ondan ibarətdir ki, rayonun sərhəd bölgəsində yerləşməsini və dağlıq ərazidə olmasını nəzərə alaraq buradan ali məktəblərə təhsil almağa göndərilən gənclərə müəyyən imtiyazlar tətbiq edilə bilər və ya onların güzəştli qaydalarla təhsil almasına şərait yaradılar.

Səhiyyə də son illər çox inkişaf edib. Hazırda Gədəbəydə əhaliyə tibbi xidmət göstərən 100 çarpayılıq Akademik Z.Əliyeva adına Gədəbəy Mərkəzi Xəstəxanası, 35 çarpayılıq uşaq xəstəxanası, 9 kənd sahə xəstəxanası, 9 həkim ambulatoriyası, 49 feldşer-mama məntəqəsi və GEM mövcuddur. Əhalinin sağlamlığının keşiyində 455 nəfər tibb işçisi fəaliyyət göstərir ki, onlardan da 90 nəfəri ali təhsilli həkim, 365-i isə orta tibb işçiləridir. Göründüyü kimi, əhalinin hər 1000 nəfərinə 9 nəfər həkim düşür.

Son 6 ildə rayonda tibb müəssisələrinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi istiqamətində xeyli işlər görülmüşdür.2003-cü ildən indiyədək 4 xəstəxana, 1 diaqnostika mərkəzi, 1 həkim ambulatoriyası, mərkəzi rayon xəstəxanası üçün morq və mətbəx, 1 feldşer-mama məntəqəsi tikilib istifadəyə verilmişdir. 5 kənd sahə xəstəxanası, 2 feldşer-mama məntəqəsi, 3 həkim ambulatoriyası əsaslı təmir edilərək müasir avadanlıqlarla təchiz edilmişdir.

2009-cu ildə mərkəzi rayon xəstəxanasında, Slavyanka, Rəsullu kənd sahə xəstəxanasında, Söyüdlü kənd həkim ambulatoriyasında, 109500 manat dəyərində əsaslı təmir işləri aparılmışdır.

Lakin, təhsil sahəsində olduğu kimi, rayonun tibb müəssisələrində də ixtisaslı kadrlara ciddi ehtiyac duyulur. Rayonda mövcud ixtisaslar üzrə 25 nəfər həkimə zəruri ehtiyac var.

Rayonun mədəniyyət müəssisələri də ilbəil inkişaf edir. Hazırda Gədəbəydə 109 kitabxana, 28 mədəniyyət evi, 22 klub, 4 musiqi məktəbi, 1 Tarix – diyarşünaslıq muzeyi fəaliyyət göstərir.

Mədəniyyət müəssisələrinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi sahəsində mühüm işlər görülmüşdür. Son 6 ildə rayonda 7 mədəniyyət evi, 6 kitabxana, 1 klub, 1 muzey əsaslı təmir olunmuşdur. Təkcə 2009-cu ildə Dövlət Proqramı əsasında Slavyanka, Nərimankənd kənd mədəniyyət evləri əsaslı, rayon mədəniyyət evi, Əliismayıllı, Samanlıq, Böyük Qaramurad kənd mədəniyyət evləri, şəhər incəsənət məktəbi, Slavyanka, Zəhmətkənd uşaq musiqi məktəbləri, Slavyanka kənd kitabxanası cari təmir olunmuşdur. 2009-cu ildə mədəniyyət müəssisələrinin əsaslı və cari təmiri üçün 124 min 906 manat vəsait xərclənmişdir. Təkcə, 2009-cu ildə xüsusi evlərdə yerləşən 55 kitabxana ictimai binalara köçürülmüşdür.

Azərbaycan milli- mənəvi dəyərlərinin qorunması xalq yaradıcılığı nümunələrinin, tarixi abidələrin mühafizəsi, təbliği, bədii özfəaliyyətin inkişaf etdirilməsi, əhalinin asudə vaxtının səmərəli keçirilməsi kimi aktual məsələlər rayon mədəniyyət və turizm sahəsində çalışan işçilərin başlıca vəzifəsinə çevrilmişdir.

2009-cu ildə gədəbəylilərin yadında qalan tarixi hadisələrindən biri də ölkə Prezidenti İlham Əliyevin Gədəbəyə may ayının 26-da olan ikinci səfəridir. Ölkə rəhbəri həmin səfəri zamanı Azərbaycan Beynəlxalq Mədən Əməliyyat Şirkətinin Gədəbəy Qızıl Mis emalı zavodunun açılışında və “Aşıq musiqi məktəbi”nin təməlqoyma mərasimində iştirak etmişdir. Qeyd edək ki, respublikada ilk “Aşıq musiqi məktəbi” məhz Gədəbəydə tikilir.

Artıq Gədəbəy qızılıından Azərbaycan qızılı “Ayrım brend”i altında dünya bazarına çıxarılmışdır.

Gədəbəy şəhərində və Novosaratovka kəndlərində son 6 ildə ulu öndər Heydər Əliyevin adını daşıyan iki möhtəşəm park salınmışdır.

“Azərbaycan gəncliyi” Dövlət Proqramı (2005-2009-cu illər) və “Bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafı üzrə Dövlət Proqramı (2004-2008-ci illər) ilə bağlı son beş ildə xeyli iş görülmüşdür. Gədəbəydə idman kompleksi, stadion əsaslı təmir olunaraq və müasir avadanlıqlarla təchiz edilərək gənclərin istifadəsinə verilmişdir. Novosaratovka kəndində 20 x 40 metr süni örtüklü, müasir tipli mini futbol meydançası inşa olunaraq gənclərin istifadəsinə verilmişdir.

Gənclərin asudə vaxtlarının səmərəli keçirilməsi üçün Gədəbəy şəhərində və Novosaratovka kəndlərində diskotekalar təşkil olunmuşdur.

Gədəbəy rayonu sərhədyanı rayondur, daim mənfur ermənilərlə üzbəüz olan rayon gənclərinin düşmənə nifrət və milli vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ona görə də, mütəlif tədbirlər, ədəbi-bədii gecələr, veteranlarla görüşlər keçirmək ənənə şəklini almışdır.

Şikayətlər nədən yaranır?

Gədəbəydə ötən il rayon icra hakimiyyəti başçısı tərəfindən 61 səyyar qəbul keçirilmişdir. Bu qəbullarda 12115 nəfər iştirak etmiş, vətəndaşlar tərəfindən 366 təklif irəli sürülmüşdür. Təqdirəlayiq haldır ki, 2007-ci ildən başlayaraq rayon icra hakimiyyətinin təşəbbüsü ilə hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri də ayrı-ayrı kəndlərdə adamların hüquqi biliklərinin artırılması məqsədilə görüşlər keçirməyə başlamışlar.

Keçən il rayon icra hakimiyyəti başçısı aparatına 1399 ədəd təklif, ərizə və şikayət daxil olmuşdur. Daxil olmuş ərizələrdən 690 ədədi Azərbaycan Respublikası Prezildentinin Administrasiyasından, 61 ədədi Azərbaycan Respublikası Milli Məclisindən, 22 ədədi, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetindən, 177 ədədi respublikanın digər mərkəzi orqanlarından, 449 ədədi isə RİH başçısının ünvanına daxil olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasından, Nazirlər Kabinetindən, Milli Məclisdən və digər yuxarı orqanlardan daxil olmuş ərizələr nəzarət qaydasında icra edilmişdir. Görülən işlərin nəticəsidir ki, ötən illə müqayisədə ərizə və şikayətlərin sayı 420 ədəd azalmışdır.

Qeyd edək ki, daxil olan ərizə və şikayətlərin əksəriyyəti təbii fəlakət, maddi yardım, torpaq məsələləri, ünvanlı sosial yardım tələbi, mənzil məsələsi, məişət mübahisələri, iş tələbi və s. barədə olmuşdur.Daxil olan müraciətlərin hər birinə vaxtında konkret cavab verilmişdir. Bu məsələ RİH Başçısı yanında Şurada 4 dəfə müzakirə edir.lmişdir.

RİH başçısının şəhər və kənd icra nümayəndəliklərində ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilən hesabatlar da öz müsbət təsirini göstərməkdədir. 2009-cu ilin yekunları ilə bağlı rayonun 1 şəhər və 46 kənd icra nümayəndəliklərində hesabat yığıncaqları keçirilmişdir. Qeyd edək ki, bu hesabatlar tənqid və özünütənqid şəraitində başa çatdırılmışdır. (Bu barədə qəzetimizdə ayrıca yazı ilə çıxış edəcəyik-H.Q).

Həmin yığıncaqlarda 6844 nəfərə yaxın adam iştirak etmişdir. Hesabat yığıncaqlarında rayonun sosial-iqtisadi, təhsil, səhiyyə və mədəniyyət sahələrnin işi ilə əlaqədar vətəndaşlar tərəfindən 244 təklif irəli sürülmüşdür. Bu təkliflərlərin öyrənilməsi ilə bağlı işçi qrupu yaradılmış, təkliflər bir daha nəzərdən keçirilmiş və qruplaşdırılmışdır.

İrəli sürülən təkliflərdən 44-ü elektrik enerjisi, 38-i qaz çəkilişi, 6-si mərkəzləşmiş su xətlərinin çəkilişi, 33-ü yolların əsaslı təmiri, 9-u körpülərin salınması və əsaslı təmiri, 23-ü məktəb və uşaq bağçalarının tikintisi və əsaslı təmiri, 35-i mədəniyyət evləri, klublar və kənd kitabxanalarının tikintisi və əsaslı təmiri, 18-i tibb məntəqələrinin tikintisi, 14-ü kəndlərdə elektron tipli ATS-lərin quraşdırılması, 5-i torpaq islahatı zamanı yol verilmiş nöqsanların aradan qaldırılması, 1-i müəllim, həkim və mədəniyyət işçiləri çatışmazlığının aradan qaldırılması və digərləri poçt binalarının tikintisi, kənd icra nümayəndəliklərində inzibati binaların tikintisi ilə bağlı olmuşdur. İşçi qrupu vətəndaşlar tərəfindən qaldırılan bu məsələlərin həlli ilə bağlı təkliflərin araşdırılması məqsədi ilə tədbirlər planı hazırlamışdır.

Rayonda ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi sahələrdə əldə edilmiş nailiyyətlər bir daha onu göstərir ki, gədəbəylilər bundan sonra da ölkə rəhbərinin onlara göstərdiyi diqqət və qayğının müqabilində əllərindən gələni edəcək, növbəti illəri də beləcə uğurla yola salacaqlar.

HAMLET QASIMOV,

“Xalq qəzeti”nin bölgə müxbiri

Xalq qəzeti.- 2010.- 7 fevral.- S. 6.