Ordu quruculuğunda yeni mərhələ

1993-cü il noyabrın 1-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin xalqa tarixi müraciəti ordu quruculuğunda tamamilə yeni bir mərhələnin başlanğıcını qoydu və bu işin elmi-təcrübi əsaslar üzərində aparılmasına, vahid komandanlıq prinsipinin həyata keçirilməsinə rəvac verdi. Bu tarixi müraciətdə ulu öndər hamını bir mərkəzdə – Müdafiə Nazirliyində birləşməyə çağırırdı. Ümummilli liderimizin 1993-cü ilin noyabr ayının 4-də Əfqanıstan müharibəsi iştirakçılarının könüllü cəbhəyə yollanmaq istəyən bir qrupu ilə, noyabrın 7-də isə hərbi hissələrdən birinin təlim mərkəzində şəxsi heyətlə keçirdiyi görüşlər orduda və ümumiyyətlə, ölkə gənclərində mənəvi əhval-ruhiyyənin, hərbi vətənpərvərlik tərbiyəsinin güclənməsinə böyük təsir göstərdi.

Milli Məclisin 18 noyabr 1993-cü il tarixli iclasında müdafiə və təhlükəsizlik məsələləri müzakirə olundu. Ortaya çıxan kadr problemini aradan qaldırmaq məqsədilə MDB qoşun hissələrində xidmət edən azərbaycanlı zabitlərin Vətənə qayıtmasına xüsusi diqqət və qayğı göstərildi. Qısa müddət ərzində ordu quruculuğunun qanunvericilik bazası yaradıldı, konkret olaraq Milli Məclis tərəfindən “Silahlı Qüvvələr haqqında”, “Hərbi Xidmət haqqında”, “Müdafiə haqqında”, “Hərbi qulluqçuların statusu haqqında” və s. qanunlar qəbul edildi. Ordu quruculuğu sahəsində aparılan işlərin sistemləşdirilməsi, ordunun vahid komandanlıq prinsipi əsasında fəaliyyət göstərməsi qısa zaman kəsiyində öz səmərəsini verdi: 1993-cü il dekabr ayının 10-da Beyləqan istiqamətində hücuma keçən düşmən ilk dəfə olaraq Silahlı Qüvvələrimizin güclü müqavimətinə rast gələrək məğlubiyyətə uğradı və 40 kilometrədək geri çəkildi. Analoji hal digər cəbhə bögələrində də təkrarlandı.

Beynəlxalq əlaqələr

Beynəlxalq əməkdaşlıq Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsası inkişaf istiqamətlərindən biridir. Silahlı Qüvvələrimizin beynəlxalq əlaqələrinin əsasında, heç şübhəsiz, dünyanın ən güclü hərbi strukturu sayılan NATO ilə əməkdaşlıq münasibətləri dayanır. Azərbaycan Respublikası ilə NATO arasında hərbi-strateji münasibətlər 1994-cü ilin mayında Şimali Atlantika Şurası nəzdində “Sülh Naminə Tərəfdaşlıq” proqramını qəbul etməklə başlamışdır.

1993-cü il 3-4 may tarixlərində Belçikaya rəsmi səfəri zamanı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev NATO-nun Brüsseldəki mənzil-qərargahında NATO “Sülh Naminə Tərəfdaşlıq” proqramının çəçivə sənədini imzaladı. 1996-cı il 22 aprel tarixində elə həmin ünvana növbəti səfəri zamanı Prezident Heydər Əliyev Baş katib Xovyer Solana ilə görüşərək, Sülh Naminə Tərəfdaşlıq (SNT) proqramına müvafiq şəkildə NATO ilə əməkdaşlıq üzrə respublikamızın tələbat və potensialını müəyyən edən rezentasiya sənədini təqdim etmişdir.

1997-ci ilin 4-6 noyabrında Bakıda “Kooperativ Demand” adı altında keçirilən komanda-qərargah təlimlərinin hazırlıq seminarı SNT proqramı çərçivəsində Azərbaycanda ilk beynəlxalq tədbir oldu. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin tərkibində Sülhməramlı Qüvvələrin yaradılması da SNT proqramı ilə əlaqədardır. Sülhməramlılarımız ilk dəfə olaraq 1999-cu ildə Kosovada KFOR tərkibində Sülhü Dəstəkləmə Əməliyyatında fəal iştirak etməyə başlamışlar.

2001-ci il 20 dekabr tarixində BMT Təhlükəsizlik Şurası Əfqanıstanda terrora qarşı mübarizə aparılması ilə bağlı məlum qətnaməni qəbul etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı ilə 20 noyabr 2002-ci il tarixdə sülhməramlılarımız Təhlükəsizliyin Dəstəklənməsi üzrə Beynəlxalq Qüvvələrin tərkibində əməliyyatlarda iştirak etmək üçün Əfqanıstana yollandılar. 2003-cü ilin mayında Prezident Heydər Əliyevin sülhməramlılarımızın Beynəlxalq Koalisiya Qüvvələrinin tərkibində İraqa göndərilməsi üçün Milli Məclisə məlum müraciətindən sonra hərbçilərimiz 15 avqust 2003-cü il tarixdə deyilən ünvana yola düşdülər. Onların xidmətinə verilən yüksək qiymət, bir sıra orden və medallar, o cümlədən mütəmadi olaraq Müdafiə Nazirliyinin ünvanına göndərilən təşəkkür məktubları sülhməramlılarımızın peşəkarlığından xəbər verir.

Ümumiyyətlə, Azərbaycan dünyanın 50-dən çox ölkəsi ilə hərbi əməkdaşlıq sahəsində əlaqələr qurmuş, 20-dən çox ölkə ilə, o cümlədən 9 NATO dövləti ilə ikitərəfli 100-dən çox müqavilə, saziş, memorandum və protokol imzalamışdır. Analoji sənədlərin imzalanması üçün bir sıra dövlətlərlə müzakirələr aparılır. Silahlı Qüvvələrimizin 2000-dən çox nümayəndəsi hər il xaricdə və Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq tədbirlərdə iştirak edir. Bu gün NATO-nun qərargah elementlərində xidmət edən zabitlərimiz etimadı doğruldurlar. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq fərmanları ilə bir çox ölkələrdə hərbi atteşeliklərimiz, Avstriya və NATO-dakı missiyamızda isə hərbi nümayəndəliklərimiz təsis edilmişdir.

Hərbi təhsil

Məlum olduğu kimi, 1997-ci ilədək Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi təhsil ocaqları keçmiş SSRİ-də mövcud olmuş sistemə uyğun fəaliyyət göstərirdi. Orduda quruculuq işlərini müasir tələblər səviyyəsinə qaldırmağı daim diqqət mərkəzində saxlayan ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin bilavasitə rəhbərliyi ilə kursantlarımız 1997-ci ildən Şimali Atlantika Alyansına daxil olan ölkələrdə qəbul edilmiş metodika əsasında hərbi bilik və təcrübə qazanırlar. Bu da Silahlı Qüvvələrimiz üçün daha bacarıqlı, peşəkar və ümumi hazırlığı yüksək olan zabit kadrların hazırlanmasına şərait yaratmışdır. Hərbi təhsil sistemində islahatların davamı olaraq Çavuş Hazırlığı Məktəbi, Sülh Naminə Tərəfdaşlıq Təlim Mərkəzi, Simulyasiya Mərkəzi, Kompyuterləşdirilmiş və lazer sistemli poliqonlar yaradılmışdır. Hərbi təhsil ocaqlarında müasir standartlara uyğun yeni proqramların tətbiq olunması ali hərbi məktəblərimizə beynəlxalq marağın artması ilə müşayiət olunmuşdur.Təsadüfi deyil ki, bu təhsil müəssisələrində bir sıra xarici ölkələrdən gəlmiş gənclər də hərb elminin sirlərinə həvəslə yiyələnirlər. “Ali hərbi məktəblərdə təhsil sisteminin yaxşılaşdırılması, peşəkarlığın artırılması, sağlam mənəvi mühitin yaradılması zabitlərimizin, Silahlı Qüvvələrimizin rəhbərlərinin müqəddəs vəzifəsidir”, — deyən ulu öndərimiz hələ 1971-ci ildə C.Naxçıvanski adına Hərbi Liseyi yaratmaqla milli zabit kadrların hazırlanması işinin əsasını qoymuşdu.

Bu işin uğurlu davamı kimi, 1999-cu ildə ölkə başçısının müvafiq fərmanı ilə yaradılan Hərbi Akademiya hərbi təhsil sahəsində yeni bir səhifə açdı. Akademiya Silahlı Qüvvələr üçün ali hərbi təhsilli komandir və qərargah zabitlərinin, hərbi-elmi işçilərin hazırlanması, onların ixtisasının artırılması, hərbi iş sahəsində elmi tədqiqatların aparılması və dövlət orqanlarında çalışan yüksək vəzifəli şəxslərə respublikanın müdafiəsi liə əlaqədar hərbi-strateji, hərbi-iqtisadi məsələlərin öyrədilməsi kimi mühüm və vacib bir vəzifəni uğurla yerinə yetirir.

Hərbi səhiyyə

İlk növbədə, onu vurğulamalıyıq ki, Silahlı Qüvvələrin peşəkar hərbi tibb zabitlərinə ehtiyacını ödəmək məqsədilə 2000-ci ildə ölkə başçısının fərmanı ilə Azərbaycan Tibb Universitetinin nəzdində hərbi tibb fakültəsi yaradılmışdır. Bu fakültənin nəzdində “İlkin ixtisaslaşma”, “Təkmilləşdirmə” kursları da fəaliyyət göstərir ki, bu da kadr hazırlığı işinin daha yüksək səviyyədə aparılmasına şərait yaratmışdır.

22 iyun 2006-cı il tarixdə Mərkəzi Klinik Hospitalın cərrahiyyə korpusunun açılışı ordumuzun həyatında ən əlamətdar bir hadisə kimi yadda qalmışdır. MDB məkanında analoqu olmayan 300 çarpayılıq, 6 mərtəbəli cərrahiyyə korpusunun ümumi sahəsi 14.800 kvadratmetrdir. İyirmi altı bölmədən və çoxsaylı yardımçı otaqlardan ibarət olan bu korpusun 11 cərrahiyyə otağında 14 izləyici kamera quraşdırılıb. Müalicə müəssisəsi 7 böyük, 4 kiçik tutumlu universal təcili tibbi yardım maşını ilə təchiz edilib.

Ümumiyyətlə, Mərkəzi Hərbi Klinik Hospital son illər ərzində əsaslı təmir olunmuş, ən müasir texniki tibbi avadanlıqlarla təchiz edilmişdir ki, bu da diaqnostik məlumatların dəqiqliyini, müalicənin düzgün aparılmasını, o cümlədən xəstələrin normal şəraitdə müalicə olunmasını şərtləndirən əsas faktorlardandır. Bu gün hərbi tibb xidmətinin peşəkar mütəxəssisləri hər il dünyanın müxtəlif aparıcı klinikalarında təcrübə mübadiləsi aparır, tibb elminin əldə etdiyi son yeniliklərlə yaxından tanış olurlar.

Döyüş hazırlığı

Bu gün Silahlı Qüvvələrin quruculuğu planlı surətdə davam etdirilir. Qoşunların döyüşə və səfərbərliyə hazırlığı, kadrların və idrəetmə orqanlarının hazırlanması və yerləşdirilməsi, bütün bunlar maddi-texniki təminat hazırlıq planı və digər direktiv sənədlər əsasında gerçəkləşdirilir. Silahlı Qüvvələrin bütün növlərində, hərbi hissə və birləşmələrdə komanda-qərargah təlimləri və real döyüş şəraitinə yaxınlaşdırılmış səhra təlimləri planlı surətdə həyata keçirilir, qoşunların döyüşə və səfərbərliyə hazırlığı daim yüksək səviyyədə saxlanılır.

Ümumiyyətlə, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin döyüş hazırlığı planı üzrə bütün təlimləri NATO-nun döyüş hazırlığı sənədlərinə uyğun keçirilir. Belə ki, hərbi hissələrdə şəxsi heyətin döyüş hazırlığı, idman və fiziki hazırlıq işi və s. NATO standartlarına uyğunlaşdırılıb. Bu mənada mühüm komanda-qərargah vəzifələrinə ali hərbi təhsilli, mənəvi, fiziki və psixoloji cəhətdən hazırlıqlı, döyüş təcrübəsinə malik peşəkar zabitlərin təyin olunması daim diqqət mərkəzində saxlanılır.

Hərbçilərin sosial müdafiəsi

“Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyinin hərbi qulluqçularının sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi tədbirləri haqqında” Azərbaycan Prezidentinin 23 yanvar 2006-cı il tarixli sərəncamı ilə hərbçilərimizin vəzifə maaşları, dövlət icbari şəxsi sığorta məbləği artırılmış, bu sənəd onların güzəştli ipoteka kreditləri ilə təmin olunmasına əsas vermişdir. Elə həmin il Prezidentin bilavasitə təşəbbüsü ilə bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər də edilmişdir. Bu dəyişikliklərə əsasən, hərbi xidmətlə bağlı olan qanunlara bir sıra ciddi əlavələr edilmişdir.

Belə ki, hərbi qulluqçulara hər il növbəti məzuniyyətə çıxarkən əlavə olaraq bir aylıq vəzifə maaşı məbləğində pul təminatı verilir. Müvəqqəti mənzil kirayəsi üçün hərbi qulluqçulara ayda şərti maliyyə vahidi məbləğinin 25 mislindən, onların hər bir ailə üzvü üçün isə həmin məbləğin 50 faizindən az olmayaraq kompensasiya ödənilir. Hərbi qulluqçulara yaşayış sahələrinin, o cümlədən xidməti mənzillərin tikintisi dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait hesabına həyata keçirilir.

Ordu quruculuğu işinin dövlət rəhbəri səviyyəsində prioritet elan olunması və bu sahədə ardıcıl islahatların aparılması təkcə Silahlı Qüvvələrimizin döyüş hazırlığının yüksəlməsi ilə deyil, həm də hərbi qulluqçuların sosial rifahının yaxşılaşdırılması ilə müşahidə olunmuşdur. Son bir neçə ildə hərbçilərimizə geniş yaşayış sahəsinə malik yüzlərlə mənzillərin orderi paylanmış, onların aylıq vəzifə maaşları dəfələrlə artırılmışdır.

Hərbi qulluqçuların və onların ailə üzvlərinin mədəni istirahətinin daha yüksək səviyyədə təşkili üçün nəzərdə tutulan Goradildə zabitlərin istirahət evi istifadəyə verilmişdir. Azərbaycan Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev vaxtilə Naxçıvanda, Gəncədə və Tərtərdə yerləşən hərbi hissələrə əsgəri qəhrəmanlıq və mərdlik rəmzi sayılan Döyüş Bayrağını təqdim edərkən orduya, onun şəxsi heyətinə qayğının bundan sonra da dövlət rəhbərliyinin daim diqqət mərkəzində qalacağını bildirmişdir.

Şübhə yoxdur ki, Silahlı Qüvvələrimizin şəxsi heyəti dövlətin və xalqın etimadını doğruldacaq, həmişə olduğu kimi bundan sonra da yüksək döyüş hazırlığına yiyələnəcək və torpaqlarımızın bütövlüyü naminə əlindən gələni əsirgəməyəcəkdir.

İbrahim RÜSTƏMOV,

əməkdar jurnalist

Xalq qəzeti.- 2010.- 23 fevral.- S. 3.