Bərdə: yüksəliş marafonunda daha bir uğurlu il

Bölgələrin həyatına yeniləşmə, tərəqqi gətirmiş regional inkişaf proqramlarının ardıcıl həyata keçirilməsi son illərdə Bərdə rayonuna samballı uğurlar qazandırmışdır. İqtisadi göstəricilər ildən-ilə artır, quruculuq işləri genişlənir, sosial-mədəni sahənin mənzərəsi dəyişir. Ötən ili uğurla başa vuran bərdəlilər bu günlərdə qazanılmış nailiyyətləri bir daha nəzərdən keçirmiş, diqqəti cari ilin məsul vəzifələrinə yönəltmişlər.

Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətində keçirilən ümumrayon müşavirəsində 2009-cu ildə həyatın müxtəlif sahələrində irəliləyişdən, sosial-siyasi durumdan geniş söhbət açıldı. Hesabat məruzəsində və ayrı-ayrı natiqlərin çıxışlarında əksini tapmış önəmli məsələləri, fakt və rəqəmləri oxuculara təqdim edirik.

Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı İlham Ağayev mühüm dövlət proqramlarının həyata keçirilməsi gedişi barədə məlumat verərək bildirdi:

— Sosial-iqtisadi inkişaf proqramının 2009-2013-cü illəri əhatə edən 2-ci mərhələsi də rayonda yüksək mütəşəkkilliklə icra olunmaqdadır. Geniş tikinti-abadlıq işləri eyni sürətlə 2009-cu ildə də davam etmişdir. Çoxlu sayda yeni obyektlər istifadəyə verilmişdir. Müalicə-diaqnostika mərkəzinin, avtovağzal kompleksinin, ticarət mərkəzinin, tarix-diyarşünaslıq muzeyinin, Qaradırnaq kəndində 480, Kətəlparaq kəndində 640 şagird yerlik orta məktəb binalarının, Qarabağ əlilləri üçün 2 fərdi yaşayış evinin, Su-kanal və Qaz-istismar idarələri üçün inzibati binaların, Xəsili kəndində həkim ambulatoriyasının və digər obyektlərin tikintisi başa çatdırılmışdır. İstifadəyə verilmiş əsas fondların dəyəri 19,8 milyon manat olmuşdur.

Ötən il tikintisinə başlanmış obyektlərin inşası da uğurla aparılır. Meşə mühafizə və bərpa idarəsinin, hərəsi 10 min tonluq 2 taxıl tədarükü anbarının, bioloji laboratoriyanın, yeni şadlıq sarayının tikintisi və s. davam etməkdədir. Mərkəzi kitabxanada yenidənqurma işləri aparılaraq, elektron kitabxana yaradılmışdır. Bərdə şəhərinin Mikayıl Müşfiq, İlyas Süleymanov, Bahadur Hacıyev, Xurşudbanu Natavan, Cəlil Məmmədquluzadə küçələrində 373 min manatlıq asfaltlaşma işləri aparılmışdır. Bütövlükdə, şəhərdə il ərzində daha 180 min manatlıq səki salınması, çay daşlarından hasar tikilməsi, divarların hörülməsi və s. işlər görülmüşdür. Küçələrin işıqlandırılmasını təmin etmək məqsədi ilə 92 min manat dəyərində 132 dirəkdən istifadə edilmişdir. 2009-cu ildə rayon iqtisadiyyatına bütün maliyyə mənbələri hesabına 13,5 milyon manat investisiya yönəldilmişdir. Xeyli sayda istehsal və ticarət sahələri, həmçinin fərdi yaşayış evləri tikilib istifadəyə verilmişdir.

2009-cu ildə rayon üzrə orta aylıq əmək haqqı 165 manat təşkil etməklə, əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 10 faiz artmışdır. Rabitə, sosial, sənaye sahələrində çalışan işçilərin əmək haqqı daha yüksəkdir. Görülmüş işlər əhalinin məşğulluğunun artmasına geniş şərait yaradır. Keçən il bütövlükdə 748 yeni iş yeri açılmışdır ki, bunun da 519-u daimidir. Bütövlükdə 2004-cü ildən bəri rayonda 10 min 85, o cümlədən 6 min 87 daimi iş yeri açılmışdır. Həyat şəraitinin yaxşılaşdırılmasının nəticəsidir ki, keçən il rayonun əhalisinin sayı 1,2 min nəfər və ya 0,9 faiz artmışdır. 2380 nəfər körpə dünyaya gəlmiş, 1300 ailə nigah bağlamışdır.

2009-cu ildə vergi orqanlarından qeydiyyatdan keçən 840 hüquqi şəxs sahibkarlıq xidməti ilə məşğul olmuşdur. Hüquqi şəxslərin daha çox hissəsi – 33 faizi kənd təsərrüfatı sahəsindədir. 4 min 420 nəfər fiziki şəxs də sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olur. Fiziki şəxslərin sayı il ərzində 2,6 faiz artmışdır. Bundan əlavə, 24 min 979 ailə dövlət aktı alaraq öz torpaqlarında sahibkarlıq fəaliyyət ilə məşğuldur.

Keçən il aqrar bölmədə diqqətəlayiq uğurlar qazanılmışdır. İl ərzində kənd təsərrüfatında çalışan 16 min 892 nəfər istehsalçıya 2,6 milyon manata yaxın dövlət vəsaiti verilmişdir. Yüksək repreduksiyalı buğda və yonca toxumu istehsal edən 30 nəfər dövlət büdcəsindən 30,1 min manat yardım almışdır. “Aqrokredit” Səhmdar Kredit Təşkilatı 344 nəfər sahibkara 419 min manat vəsait vermişdir. Bilavasitə belə əməli köməyin nəticəsidir ki, il ərzində 95 milyon manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edilmişdir ki, bu da 10 faiz artım deməkdir. Aqrar sahə işçiləri ərazidə məskunlaşmış qaçqın və məcburi köçkünlərlə birlikdə rayon əhalisinin ərzaq məhsullarına tələbatını artıqlaması ilə ödəyir.

Keçən il 27,4 min hektar sahədən 95,2 min ton taxıl istehsal edilmiş, hər hektarın orta məhsuldarlığı 2,2 sentner artırılaraq 34,7 sentnerə çatdırılmışdır. Tarlalardan 89,6 min ton buğda götürülmüşdür ki, bu da ümumi taxıl məhsulunun 94,1 faizini təşkil edir. Bu yüksək göstəricilər rayonun tarixində ilk dəfədir ki, qazanılır. Bütövlükdə, dənli və dənli paxlalıların istehsalı 33,5 faiz, o cümlədən buğda istehsalı 43 faiz, qarğıdalı 20 faiz, həmçinin kartof 29,4, meyvə 1,9 faiz çoxalmışdır. İl ərzində 31,3 min ton tərəvəz, 20,6 min ton şəkər çuğunduru, 4,6 min ton kartof, 22,2 min ton bostan məhsulları və s. istehsal edilmişdir.

Rayonun iqtisadiyyatında heyvandarlıq mühüm yer tutur, 80,2 min baş iri mal, 128 min baş qoyun və keçi mövcuddur. İl ərzində iri malın sayı 1,8 faiz, davarın sayı 1 faiz, quşların sayı 1,2 faiz artmışdır. Diri çəkidə ət istehsalı 7,3 faiz, süd istehsalı 5 faiz, yumurta istehsalı 8 faiz artmışdır.

Meşə mühafizəsi və bərpası müəssisəsində 110 hektar meşə əkini aparılmaqla, 4 hektar tinglik salınmış, 750 min ədəd ting yetişdirilmişdir. Hazırda idarə üçün inzibati binanın tikintisində son işlər görülür. Keçən il şəhərdə ümumi dəyəri 600 min manat olan yaşıllıq zolaqları yaradılmışdır.

Keçən il sənaye müəssisələri üzrə 8 milyon manatlıq məhsul istehsal edilmiş və xidmətlər göstərilmişdir. Bunun 5,1 milyon manatlığı dövlət sektorunun, qalanı isə qeyri-dövlət bölməsinin payına düşür. Dövlət sektorunda əvvəlki ilə nisbətən 2 faiz artım olmuşdur. Rayonda sahibkarlar şurası yaradılmışdır və şura özəl bölmənin çətinliklərinin öyrənilib aradan qaldırılmasında müəyyən işlər görür.

Sosial sferadakı durumdan bəhs edən başçı bildirdi ki, keçən il dövlət vəsaiti hesabına Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün şəhərdə 24 mənzilli, İmamqulubəyli və Həsənqaya kəndlərində isə 2 ailə üçün fərdi mənzillər tikilib istifadəyə verilmişdir. Pensiyaçılara ödənişlər bütünlüklə bankomat vasitəsi ilə həyata keçirilir. Rayonda Kapitalbankın 5, digər kommersiya banklarının 4 bankomatı fəaliyyət göstərir. Hesabat dövründə hər pensiyaçıya orta hesabla ayda 89 manat pensiya ödənilmişdir. Bundan əlavə, 2515 ailəyə ünvanlı dövlət sosial yardımı təyin edilmişdir.

İl ərzində pərakəndə ticarət və iaşə şəbəkələrindən əhaliyə satılmış istehlak mallarının real həcmi 6,4 faiz artaraq 120,6 milyon manat olmuşdur. Pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin 7,8 faizi hüquqi şəxslərin və 48,3 faizi hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıqla məşğul olan fiziki şəxslərin, 43,9 faizi ticarət şəbəkələri, yarmarka və bazarların payına düşür. 2008-ci illə müqayisədə pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin həcmi 8,5 faiz artmışdır.

2009-cu ildə rabitə müəssisələri tərəfindən faktiki qiymətlərlə 972,5 min manatlıq və ya ötən illə müqayisədə 7,3 faiz çox xidmət göstərilmişdir.

Hazırda rayonda hər 100 ailəyə 57 telefon aparatı düşür. Hər telefon aparatına düşən gəlir 5,8 manat təşkil edir ki, bu da əvvəlki ildəkindən çoxdur.Telefon abunəçilərinin 93 faizi elektron ATS-lərin xidmətindən istifadə edir. 2009-cu ildə rayonun Soğanverdilər, Hacıbəyli, Xanağalı kəndlərində elektron avtomat stansiyalar quraşdırılmışdır. Mirzalıbəyli kəndində 256 nömrə tutumu olan elektron ATS-in tikintisi başa çatmaqdadır. Görülmüş tədbirlər nəticəsində internet xidmətindən istifadə edən abunəçilərin sayı 30 faiz artmışdır. Hazırda Qaradəmirçi kəndində 512 nömrəlik elektron ATS-in quraşdırılması üçün tədbirlər görülür. Məmmədli, Çələbilər, Nazırlı kəndlərində də il ərzində anoloji işlərin aparılması nəzərdə tutulur.

Əhalinin təbii qazla təminatında 2009-cu ildə əvvəlki ildəkindən daha çox iş görülmüşdür. 6 kəndə təbii qaz verilişi təmin olunmuşdur ki, bu da abonentlərin sayının 1400-dən çox artması deməkdir. Qazdan istifadə haqlarının ödənilməsi əvvəlki ildəkindən 17,2 faiz çox olmuşdur. Rayonun elektrik enerjisi ilə təchizatı nəzərə çarpacaq dərəcədə yaxşılaşmışdır, yəni xətlərdə əsasən normal enerji olur və fasilələrin müddəti kifayət qədər azaldılmışdır. Qəza vəziyyətində olan xətlərin işlək hala gətirilməsi və israfçılığın qarşısının alınmasına yönəldilən tədbirlər nəticəsində enerji sərfiyyatı il ərzində əvvəlki ildəkindən 38,3 milyon kilovat saat az olmuşdur. Buna baxmayaraq, elektrik enerjisindən istifadə haqqının ödənilməsi 546 min manat artmışdır.

2009-cu ildə Qaradırnaq kəndində 480, Kətəlparaq kəndində 640 şagird yerlik bina tikilib istifadəyə verilmişdir. Şəhər 2 saylı orta məktəbi üçün 300 şagird yerlik 15 otaqdan ibarət bina ABŞ səfirliyinin dəstəyi ilə inşa olunmaqdadır. Xəsili, Piyadalar, Şirvanlı, Çələbilər, Mehdixanlı, Kələntərli, Xanqaraqoyunlu, Kürdborakı, Uğurbəyli kənd və şəhərdəki 4 saylı məktəblərdə təmir-bərpa işləri aparılmışdır. Məktəblər üçün xeyli avadanlıq, o cümlədən mindən çox məktəbli stolu, 150 şkaf, 100 yazı taxtası, 3 televizor, 79 kompyüter dəsti, 300-ə yaxın stul, 650 metrə qədər xalça alınıb verilmişdir. Orta məktəbləri 1743 nəfər bitirmiş, onlardan 644 nəfər ali məktəbə qəbul üçün sənəd vermiş, 258 nəfər ali məktəbə, 244 nəfər orta ixtisas məktəblərinə qəbul olunmuşdur. Bu göstəricilər rayonun təhsil sistemində ilk dəfədir ki, əldə edilir.

Doğum evində Dövlət Proqramına əsasən, əsaslı təmir işləri davam etməkdədir. Mərkəzi xəstəxananın reanimasiya, kardiologiya, cərrahiyyə şöbələri, aptek, anbar binaları, statistika və metodkabinələri və s. əsaslı təmir edilmişdir. Xəsili kəndində yeni ambulatoriya binası tikilib istifadəyə verilmişdir. Hazırda Dəymədağıldı kəndində həkim məntəqəsi, Körpüsındıran, Darğalar və Əlyanlı kəndlərində tibb məntəqələri üçün yeni binaların tikilməsi planlaşdırılır.

2009-cu il rayonun mədəni həyatında da əlamatdar olmuşdur. Müasir tipli göz oxşayan uşaq musiqi məktəbi binası tikilib istifadəyə verilmiş, şəhərdə tarix-diyarşünaslıq muzeyi, rəsm qalereyası açılmışdır. Bütövlükdə, mədəniyyət müəssisələrində 31,3 min manatlıq cari və əsaslı təmir işləri aparılmışdır. Rayon mədəniyyət evi, elektron kitabxananın yerləşdiyi bina, 28 saylı şəhər kitabxanası, Əlyanlı, Qayalı, Lək, Hüseynbəyli, Göyüşlü kənd kitabxanaları, Divanlı kənd uşaq musiqi məktəbi, Kələntərli, Mirzəxan, Xanərəb mədəniyyət evləri, Otuzikilər, Mollalı, Hacallı kənd klubları və s. təmir olunmuşdur. İl ərzində 161,3 min manatlıq inventar və avadanlıq alınıb mədəniyyət müəssisələrinə verilmişdir.

Toplantıda mövcud nöqsanlar da kəskin tənqid olundu, onları aradan qaldırmaq yolları göstərildi. Əminliklə bildirildi ki, bərdəlilər 2010-cu ildə də bütün imkan və səylərini səfərbərliyə almaqla qarşıda duran işlərin öhdəsindən gələcəklər.

Millət vəkilləri Gövhər Baxşəliyeva və Zahid Oruc, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının məsul işçisi Hafiz Məmmədov yığıncaqda iştirak və çıxış etdilər.

Ziyəddin SULTANOV,

“Xalq qəzeti”nin bölgə müxbiri

Xalq qəzeti.- 2010.- 25 fevral.- S. 6.