Qloballaşma və milli-mənəvi dəyərlər

Mütəxəssislərin böyük əksəriyyətinin gəldiyi ümumi qənaət belədir ki, çağdaş dünyamızda, bütövlükdə XXI əsrdə bəşəriyyətin inkişafını ilk növbədə qloballaşma müəyyənləşdirəcəkdir. Qloballaşma, əslində, yeni hadisə deyil, bəşər tarixində bu prosesin reallaşmasına, daha doğrusu, xalqların, dövlətlərin birləşməsinə, qaynayıb-qarışmasına, indiki anlamda inteqrasiyasına, vahid siyasi, iqtisadi və sosial-mədəni məkana çevrilməsinə dəfələrlə cəhdlər olmuşdur. Qüdrətli cahangirlər, güclü imperiyalar zaman-zaman bu iddiaya düşmüş, silah gücünə böyük ərazilər tutmuş, ayrı-ayrı xalqları, dövlətləri tabe etdirmiş, amma bütün dünyaya yiyələnmək heç kəsə nəsib olmamışdır. Bu missiyanı bir qədər başqa formada öz üzərinə götürən dünyəvi dinlərin də heç biri bütün bəşəriyyətin vahid bayraq altında birliyinə hələ ki, nail olmamışdır.

İndi isə meydan qloballaşma prosesinindir. Bu ideyanı düşünüb meydana atanlar bəşər tarixində dəfələrlə uğursuzluğa düçar olmuş cəhdlərin aqibətini bilə-bilə nəyə ümid bəsləyirlər? Onlar qloballaşmanın başlıca üstünlüyünü onda görürlər ki, tarixdə hələ heç vaxt dünyanın sabit və təhlükəsiz inkişafını təmin edəcək siyasi-iqtisadi, sosial-mədəni məkanda birləşdirilməsinə könüllülük prinsipi əsasında cəhdlər olmamışdır. Yəni, XIX əsrdə meydana gələn, XX əsrdə formalaşan və müasir dövrümüzdə sürətlə genişlənməkdə olan bu prosesin — ümumdünya inteqrasiya prosesinin tarixdə analoqu olmayıb.

Lakin qloballaşmanın bu cəlbedici illüziyaları arxasında elə məqamlar da gizlənir ki, özünə hörmət qoyan xalq, yaxud dövlət kor-koranə onu heç vaxt qəbul etməz. Bu ideyalar Qərbdə yarandığı üçün harada yerləşməsindən, milli, dini mənsubiyyətindən, adət-ənənələrindən, hansı mənəvi dəyərləri daşımasından asılı olmayaraq, bütün xalqları, millətləri, dövlətləri eyni qəlibə salmağı, eyni cür düşünüb-daşınıb hərəkət etməyi nəzərdə tutur. Başqa sözlə, qloballaşma müstəqil dövlətlər arasındakı sədləri dağıdaraq, özünəməxsusluğu, rəngarəngliyi tədricən aradan qaldıraraq cəmiyyətdəki sosial münasibətləri yeni məcraya yönəldir, milli mentalitetindən asılı olmayaraq bütün xalqları, millətləri, əslində, qərbləşdirir.

Beləliklə, yaşadığımız minilliyin əvvəllərindən çox böyük sürət götürən qloballaşma prosesi qarşısıalınmaz bir cərəyana çevrilir. Sual oluna bilər: Bu qədər xoşəgəlməz cəhətlərinə baxmayaraq, qloballaşmanı xalqlar, millətlər, dövlətlər üçün cəlbedici edən nədir? Cavab sadədir: Heç kəs təcrid olunmaq, bəşəriyyətin ümumi inkişafından geri qalmaq istəmir. O cümlədən də Azərbaycan. Dünyaya uğurla inteqrasiya edən və beynəlxalq birliyin ayrılmaz hissəsinə çevrilən ölkəmiz qloballaşmadan, həmçinin cəmiyyət həyatında gedən modernləşmə prosesindən, bəşəriyyətin magistral inkişaf yolundan kənarda qala bilməz.

Şübhəsiz, bəşəriyyətin sürətli inkişaf “karvan”ından geri qalmamaq həyati əhəmiyyətli məsələdir, indiki zamanda bunun alternativi yoxdur. Lakin bu, xalqımızın “öz simasını” əsrlər boyu qoruyub-saxladığı milli-mənəvi dəyərləri itirmək hesabına olmamalıdır. Ümummilli lider Heydər Əliyev “Yeni əsr və üçüncü minillik münasibətilə Azərbaycan xalqına müraciəti”ndə bu narahatlığı belə ifadə etmişdir: “Dünya inkişafının indiki mərhələsinin başlıca meyilləri mədəni inteqrasiya və qloballaşmadır. Əgər bəşəriyyət XX əsri elmi inkişafın nailliyyətlərinin yaratdığı xoş ümidlərlə qarşılamışdısa, qloballaşma prosesi çox vaxt heç də nikbinlik doğurmur. Bu mürəkkəb və birmənalı qiymətləndirilməyən prosesin perspektivləri, bir çox ölkələr üçün yaratdığı problemlər bizi də düşündürür”.

Azərbaycan bəşəriyyətin beşiyi olan nadir ölkələrdən biridir. Burada yaşayış çox erkən yaranmışdır. Azıx mağarasından tapılmış azıxantrop Azərbaycanın ən qədim insan məskənlərindən biri olmasını təsdiqləyir. Qobustan və Gəmiqayadakı daş və qaya üzərindəki təsvirlər, petroqliflər, Kür-Araz və Xocalı mədəniyyətinə aid arxeoloji tapıntılar sübut edir ki, Azərbaycanda ən qədim dövrlərdən bəri mədəniyyət mövcud olmuşdur. Ötən minilliklər ərzində bəşər sivilizasiyasını ayrılmaz hissəsi kimi, azərbaycanlılar dünya mədəniyyəti xəzinəsinə çox sanballı töhfələr vermiş, özünəməxsus zəngin mədəni-mənəvi irs yaratmışlar. Ulu öndər Heydər Əliyevin qeyd etdiyi kimi, “biz nadir bir irsin varisləriyik. Hər bir Azərbaycan vətəndaşı bu irsə layiq olmağa çalışaraq böyük bir tarixi keçmişi, zəngin mədəniyyəti, yüksək mənəviyyatı olan ölkəmizin həm dünəninə, həm bu gününə, həm də gələcəyinə dərin bir məsuliyyət hissi ilə yanaşmalıdır”.

Əvvəllər bir o qədər nəzərə çarpmasa da, qloballaşma hazırda elə həddə gəlib çatmışdır ki, onun arzuolunmaz təsiri həyatın bütün sahələrində hiss olunmaqdadır. Bəziləri bu fikirdədirlər ki, Qərbdən ancaq elmi-texniki nailiyyətləri götürək, lakin “kütləvi mədəniyyətə — yox!” deyərək, milli mənəvi aşınmanın qarşısını alaq. Bu, heç də asan məsələ deyil. Çünki Qərb heç nəyi havayı bağışlamır, komplekt şəkildə, necə deyərlər, “bülbülün üstündə fil” də verir.

Qloballaşmanın mənəvi sferaya təsiri əsasən kütləvi informasiya vasitələri, xüsusən telekanallar və həmçinin internet vasitəsilə həyata keçirilir. Bu gün Azərbaycanda ümumrespublika yayımçısı olan 9 televiziya, 14 regional televiziya kanalı, 11 radio fəaliyyət göstərir. 13 şirkətə kabel televiziyası yaratmaq üçün xüsusi razılıq (lisenziya) verilib. Bunların da hər biri gün ərzində 60-dək xarici ölkə, o cümlədən Qərb dövlətlərinin televiziya kanallarının verilişlərini retranslyasiya edərək Azərbaycan tamaşaçısına çatdırmaq imkanına malikdir. Başqa sözlə, Qərbin yaşam tərzi, Qərb psixologiyası neçə illərdir ki, fəal surətdə təbliğ və təsviq olunur. Həm də, məqsədyönlü şəkildə aparılan bu təbliğatda kabel televiziyaları vasitəsilə həyatımıza, məişətimizə yol tapan xarici TV-lərdən daha çox yerli özəl telekanallar canfəşanlıq edirlər.

Bizim telekanallarda mentalitetimizə uyğun gəlməyən, əxlaqımızı, mənəviyyatımızı birbaşa hədəf seçən şou-biznes xarakterli elə verilişlər, Qərbdə çəkilmiş, lakin öz telekanallarına, tamaşaçılarına rəva bilmədikləri elə teleseriallar nümayiş etdirilir ki, Molla Nəsrəddinin sözü olmasın, səsi hələ sonra çıxacaq. Əslində, bunun səsi-sədası elə indinin özündə də eşidilir. Xalqımıza xas olan böyüyə, ağsaqqala hörmət, ata-anaya məhəbbət, abır-həya, namus, qeyrət... kimi dəyərlər, bir çox ailələrdə getdikcə adiləşir, yaxud arxa plana keçir...

Bu yaxınlarda Dövlət Statistika Komitəsi ötən ilə yekun vurarkən nikahlar və boşanmalar haqqında nəticələri də açıqladı. Məlum oldu ki, 2009-cu ildə ölkədə 78,9 min nikah və 7800-dən çox boşanma qeydə alınıb. Yəni il ərzində nikaha daxil olanların təxminən 10 faizi boşanıb. Əslində, həyəcan təbili çalmağa əsas verən bu göstəricinin səhihliyi ilə bu sahə üzrə geniş məlumatlı QHT təşkilatları olan Qadın Kriziz Mərkəzinin rəhbəri Mətanət Əzizova razılaşmır. Onun fikrincə, həm nikaha daxil olanların, həm də boşananların sayı DSK-nın məlumatındakından xeyli çoxdur. Xüsusən, boşanmaların sayı dəfələrlə artıqdır. Əvvəla, Azərbaycanda ümumiyyətlə nikahsız yaşayanlar, yaxud təkcə dini nikahla kifayətlənib ər-arvad kimi yaşayanlar kifayət qədərdir. Digər tərəfdən də, çox sayda ailələri var ki, ər və arvad rəsmi nikahlarını pozmasalar da ayrılıblar və faktiki olaraq birgə yaşamırlar. Səbəb kimi, adətən, ailə zəminində münaqişə, qısqanclıq, qadına qarşı zorakılıq, xasiyyətlərin uyğun gəlməməsi və sair göstərilir. Göründüyü kimi, göstərilən səbəblərin əksəriyyəti xalqımızın xarakterinə yaddır.

Bütövlükdə, boşanmaların belə kütləvi hal almasının özü Qərbin “kütləvi mədəniyyət”nin “bəhrəsi”dir. Əvvəla, Azərbaycanda boşanma halları lap yaxın keçmişədək nadir hallarda baş verərdi. Ümumiyyətlə, kişilər tərəfindən qadına qarşı zorakılığı nə milli adət-ənənələrimiz qəbul edir, nə də şəriətimiz. Lakin bu sahədə vəziyyət elə bir həddə gəlib çatmışdır ki, Milli Məclis belə halların qarşısını almaq üçün qərar qəbul etmək məcburiyyətində qalmışdır. Yaxud, qısqanclıq zəminində baş verən boşanma hallarının çoxalmasını bir yana qoyaq, bu səbəbdən son vaxtlar törədilən faciələrin-ərin arvadını qətlə yetirməsi, eləcə də arvadın öz ərini öldürməsi faktlarının sürətlə artması həyəcan təbili çalmağa əsas verir. Tanınmış vəkil, Azərbaycan Respublikası Vəkillər Kollegiyasının üzvü Əlirza Əbilovun qeyd etdiyi kimi, bütün bunlar ilk növbədə mənəviyyatımıza, milli adət-ənənələrimizə yad olan “Qərb mədəniyyəti”nin KİV, telekanallar və internet vasitəsilə müdaxiləsinin nəticəsidir: “İştirak etdiyim məhkəmə iclaslarının bir çoxunda açıq-aydın hiss olunur ki, xalqımızın mentalitetinə yabançı olan həyat tərzini təbliğ edən teleseriallar yeni ailə qurmuş gənclərin bir çoxunu çaşdırır, özlərini həmin filmlərin qəhrəmanları kimi görür, bəzi məqamlarda onlara oxşamağa çalışırlar və beləliklə, Azərbaycan ailəsinin möhtəşəmliyini təşkil edən qarşılıqlı məhəbbət, sədaqət, namus, qeyrət kimi mənəvi dəyərlər aşınmaya məruz qalır, bununla da hər şey dağılıb gedir”.

Belə filmləri, habelə xalqımızın mentalitetinə uyğun gəlməyən ucuz tok-şouları, digər primitiv, bayağı verilişləri nümayiş etdirən özəl telekanalların rəhbərləri insanların, xüsusən gənclərin əxlaqına, mənəviyyatına nə qədər ziyan vurduqlarını ya anlamırlar , ya da bütün dəyərləri özlərinin şəxsi mənafelərinə qurban verərək qanunları pozurlar. Belə ki, “Televiziya və radio yayımı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 32-ci maddəsində aydın şəkildə yazılmışdır. “Proqramlar yayım üçün hazırlanarkən aşağıdakı tələblərə əməl olunmalıdır: maarifçilik və mədəniyyət məsələlərinə üstünlük verilməli, proqramların tarazlaşdırılması yolu ilə efirin kommersiya, informasiya, yaxud digər eyni tipli verilişlərlə yüklənməsinin qarşısı alınmalıdır...”

Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri, akademik Ramiz Mehdiyevin keçən ilin oktyabr ayında mətbuatda dərc olunmuş “Azərbaycanın efir məkanı: problemlər və vəzifələr” sərlövhəli məqaləsində ictimaiyyəti narahat edən bu məsələlər, xüsusən televiziya kanallarında aşağı səviyyəli, keyfiyyətsiz əyləncə və şou-biznes xarakterli verilişlərin xüsusi çəkisinin artması haqlı olaraq kəskin şəkildə tənqid edilmişdir. Məqalədə göstərilir ki, ATV telekanalında gündəlik efirin təqribən 32,3 faizi, “Lider” də 16,4 faizi, “Xəzər”də 12 faizi, ANS-də 11,3 faizi, “Spase”də 8 faizi şou-biznes xarakterli verilişlərdən ibarətdir. Belə verilişlər cəmiyyətdə neqativ meyillərin yayılmasına təkan verir, xüsusən də gənclərin və yeniyetmələrin zövqünü korlayır, onların dünyagörüşünə və əxlaqına mənfi təsir göstərir.

Yaşadığımız informasiya cəmiyyətinin, həyatımızın və məişətimizin ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilmiş internetdən də hərə bir cür istifadə edir. Kimisi elmin, texnikanın son nailiyyətləri ilə, kimisi dünyanın siyasi arenasında gedən proseslərlə, kimisi mədəni həyatdakı yeniliklərlə tanış olmaq üçün, kimisi də “odnoklasniki” kimi saytlara girərək, vaxtını mənasız yazışmalarla “öldürür”, tanış axtarır, internet vasitəsilə elçi düşür, hətta bir çoxu evlənir də. Vəkil Ə. Əbilovun qeyd etdiyi kimi, son illərdə boşanmalarda internetin köməyi ilə tanış olub ailə quran gənclərin xüsusi çəkisi sürətlə artır. Bu, əslində, belə də olmalıdır. Dədə-baba adətlərini, valideyn xeyir-duasını, ağsaqqal-ağbirçək məsləhətini bir yana qoyub, ailə həyatı qurmaq kimi məsuliyyətli bir işi internetin ixtiyarına verməklə məsafədən həll etməyin aqibəti başqa cür ola da bilməzdi.

Azərbaycan əlahiddə bir adada yerləşməyib, dünya birliyinə inteqrasiyanı hədəf seçmiş, bəşər sivilizasiyasına çox böyük töhfələr vermiş, ən qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə sahib olan ölkədir. Dünyada gedən qlobal proseslər, şübhəsiz, ondan da yan keçməyəcəkdir. Lakin Azərbaycan xalqının dar məqamda, xüsusən milli maraqları təhlükə ilə üzləşəndə toparlanmaq, daxili “immuniteti”ni işə salaraq müqavimət göstərmək, hər cür çətinliyə tab gətirmək xarakteri də vardır. Fikrimizin sübutu kimi, deyək ki, Azərbaycan əsrlər boyu ayrı-ayrı dövlətlərin, imperiyaların işğalına məruz qalıb. Elə son iki yüz ilədək dövrü rus imperiyasının tərkibində müstəmləkə kimi yaşamışdır. Lakin həm dilini, həm dinini, həm də milli-mənəvi dəyərlərini, adət-ənənələrini qoruyub saxlaya bilmişdir.

Sovet rejiminin “qan-qan” deyən vaxtında xalqımız bütün qadağalara baxmayaraq, özünün tarixi qədər qədim dövrlərə gedib çıxan əziz Novruz bayramını hər il gizli, yaxud açıq şəkildə təntənə ilə qeyd etmişdir. Novruz Azərbaycanın ən qədim milli bayramıdır, özü ilə yeni il, yeni arzular, yeni ümidlər gətirir. Novruz xalqımızın əsrlərdən-əsrlərə qoruyub-yaşadaraq, ulularımızın ən dəyərli əmanəti kimi gətirib bizə çatdırdığı milli barış, saf niyyətlər bayramıdır. Novruz hər bir azərbaycanlı üçün “beşikdən qəbir evinədək” hər il səbirsizliklə gözlədiyi və bir ay ərzində təntənəli şəkildə qeyd etdiyi sevinc, ülvi hisslər bayramıdır. Novruz həm də ruhların bayramıdır. Təsadüfi deyildir ki, bu bayram günlərində hər bir azərbaycanlı dünyadan köçmüş valideynlərini, qohum-əqrəbasını, dostunu-tanışını yada salır, onların məzarı üstünə gedir, bayram sovqatı aparır, ruhlarına dualar oxutdurur...

Ruhlardan söhbət düşmüşkən, son dövrlərdə Azərbaycanda yas və dəfn mərasiminin keçirilməsində elə xoşagəlməz proseslər baş alıb gedir ki, onlar barədə danışmamaq mümkün deyil. Əslində, bunlar nə şəriətə uyğundur, nə də xalqımızın milli adət-ənənələrinə. Əvvəla, götürək yas məsliclərini: dəfn günü, üç, yeddi, qırx, cümə axşamları və il... Bunları yola vermək lazımdır. Əvvəllər belə idi ki, yası düşən ailəyə el-oba, tanış-biliş, qohum-əqrəba yığışıb kömək edir, həm dəfn mərasimini, həm də yas məclislərini birgə yola verirdi, hüzr sahibinə bir o qədər də yük düşmürdü. İndi isə vəziyyət tamam başqa cürdür. Hüzr sahibləri bir-birinin bəhsinə, sanki yarışırlar. Təmtəraqlı yaş mərasimləri, hər cür rahatlığı olan ağ çadırlar (adi çadırları daha bəyənən yoxdur), süfrənin üstündə naz-nemət, növbənöv şirniyyatdan, su və şirələrdən tutmuş, Azərbaycanda yetişməyən ekzotik meyvələrədək, hər şey var. Təkcə spirtli içki çatışmır, yoxsa toy süfrəsindən heç bir fərqi olmazdı. Bir dəfə atası üçün belə süfrə açmış tanışımdan çəkdiyi xərcin qədəri ilə maraqlandım. Dedi ki, firma ilə danışmışam, çadır, yemək-içmək, avadanlıq, xidmət... Hamısını onlar görür, adambaşına 25 manata. Çadırda 200 nəfərədək əyləşmişdi, bir o qədər də bayırda növbə gözləyirdi. Maddi durumuna bələd olduğumdan təkrar soruşdum:

— Bunun xərcini necə ödəyəcəksən? Bir qədər sadə şəkildə də yola verə bilərdin.

— Neynəyim atadı, dost-düşmən var, hamı belə keçirir. Faizlə borc götürmüşəm. Allahın köməyi ilə verərəm. Hələ, bunun bir ətək qəbirüstü xərcləri var. Eləməsən olmur... min cür söz danışırlar...

Əlbəttə, varlı adamlar üçün belə məclisləri yola vermək, hətta valideyninin məzarı üstündə qranitdən heykəl qoydurmaq belə çətin deyil. Vay onlardan geri qalmamaq üçün sələmi ilə borca girib çətin vəziyyətə düşən kasıbın, imkansızın halına. Bir çoxu illərlə həmin borcun altından çıxa bilmir, bu səbəbdən bəzən ailələr dağılır, hətta intihar halları da baş verir.

... 1999-cü ilin mart ayında Uca Yaradanın köməyi ilə müqəddəs Həcc ziyarətinə getmək mənə də nəsib oldu. Kəbənin təvafı zamanı bizim dəstədə gedən zəvvarlardan biri — Ağsu rayonunun Gəgəli kəndindən olan 63 yaşlı Qardaşəli Həsənov dünyasını dəyişdi. Axşam oteldə o vaxtlar Azərbaycanın Səudiyyə Ərəbistanındakı səfiri Elman Araslının iştirakı ilə məşvərətdən sonra qərara alındı ki, ertəsi günü mərhumun dəfni ilə məşğul olmaq üçün bir qrup yaradılsın. Həmin qrupa Azərbaycanın görkəmli şərqşünası, Prezident Administrasiyasında humanitar şöbənin müdirinin müavini Tariyel Həsənov, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi sədrinin birinci müavini Hacı Salman, Şamaxı cümə məscidinin imamı Hacı Mustafa və mən daxil edildik. Mərhumu Kəbənin yaxınlığında yerləşən, tanınmış, müqəddəs insanların, o cümlədən Həzrəti Məhəmmədin (s.) babası Əbdül Müttəlibin, peyğəmbərimizin (s.) birinci zövcəsi Həzrəti Xədicənin və başqalarının dəfn olunduqları “Cənnətül məəllə” (“Cənnəti məkan”) qəbiristanlığında torpağa tapşırdıq. Həmyerlimizin son məkanı azı iki min illik tarixi olan bu qəbiristanlığın 6-cı bölməsində, 89-cu sıranın 4-cü qəbiri oldu...

On bir ildən əvvəl olmuş hadisəni yada salmaqda məqsəd İslam dininin beşiyi olan Ərəbistanda dəfn və yas mərasimlərinin bəzi məqamlarına diqqəti yönəltməkdir. Qəbiristanlıqda nə başdaşına, nə sinədaşına, nə qəbirüstü heykələ, nə mərhumun şəklinə, nə də adına, yaxud soyadına rast gəlməzsən. Qəbirlərin üstü təpələnmir, yerdən bir qarış hündürlükdə düzlənir. Hər qəbirin üstünə 2-3 kiloluq 5-6 ədəd çay daşı və yaxud xırda qranit parçası qoyulur. Baş tərəfdə kiçik dəmir lövhədə yalnız sıra nömrəsi qeyd olunur. Qəbirlərin hamısı eyni cürdür, varlı-kasıba fərq qoyulmur. Nəinki kral ailəsinin üzvlərinin, nazirlərin, hətta müqəddəs şəxsiyyətlərin, İslam Peyğəmbərinin (s.) əshabələrinin, imamların (Mədinədəki Baqi qəbiristanlığında imamlardan dördünün məzarı var) məzarları da bu cür sadədir və digərlərindən heç nə ilə fərqlənmir... Bəs, bizdə niyə belə deyil? Qəbiristanlığımızda, az qala muzey yaradırıq. Qranit, mərmər və sal daşlardan başdaşları, sinədaşları, üstündəki şəkillər, yazılar, şeirlər, hətta heykəllər, sərdabələr, komplekslər... Görəsən, bunları hansı dindən əxz etmişik? Axı, İslam belə təmtərağı qəbul etmir və buyurur ki, qəbirin yeri itməlidir.

— Şamaxıdan keçən il (1998-ci il nəzərdə tutulur — Q.P) bir nəfər Həcc ziyarətinə gəlmişdi, — deyə Hacı Mustafa bu məsələ ilə bağlı bir əhvalat danışdı. — Buradakı qəbiristanlığı, qayda-qanunu görəndən sonra gedib böyük vəsait hesabına atasının məzarı üstündə bir neçə il əvvəl düzəltdirdiyi başdaşını və sinədaşını sökdürdü ki, dinimiz belə işləri günah sayır... Bilirsiniz, çox adam bunu ata-anaya məhəbbətdən yox, özünü reklam üçün edir. Mən adam tanıyıram ki, anası aylarla evdə xəstə yatdı, nə həkimə apardı, nə də dava-dərman aldı. Öləndən sonra kişi qeyrətə gəldi, təmtəraqlı yas süfrəsi açdı, qəbirinin üstündə bir dəstgah yaratdı ki, gəl görəsən....

Əlbəttə, bu da faktdır ki, heç vaxt iki xalq bir-birinin tam eyni ola bilməz, eyni dəyərləri paylaşa bilməz. Hər xalqın öz qayda-qanunları, öz adət-ənənələri var. Azərbaycan xalqının da tarixi köklərinə, əcdadları tərəfindən yaradılmış milli-mənəvi dəyərlərinə bağlılığı böyük amildir. Biz də bu böyük sərvəti zərərli təsirlərdən göz bəbəyi kimi qorumaqla yanaşı, şübhəsiz, dünyanın mütərəqqi mənəvi dəyərlərindən istifadə edərək, bu sahədə daha da zənginləşməli, gənc nəsli daha sağlam, saf əhval-ruhiyyədə tərbiyələndirməliyik. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev BDU-nun yubiley mərasimindəki çıxışında da bu amili önə çəkir: “Qloballaşma təbii prosesdir və yəqin ki, bu proses müəyyən düzəlişlərlə davam edəcəkdir. Xüsusilə, belə olan halda milli dəyərlərə önəm vermək, gənc nəsli milli dəyərlər əsasında tərbiyə etmək xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Mən çox şadam ki, Azərbaycanda milli ənənələr güclənir, möhkəmlənir və bu prosesləri daha da sürətləndirmək üçün kompleks tədbirlər görülməlidir”.

Azərbaycan xalqında milli ruh həmişə yüksək olmuşdur. Bu amil, habelə dövlət başçısının həmin məsələni daim diqqətdə saxlaması ümid etməyə əsas verir ki, Azərbaycan dünyanı cənginə almış maliyyə böhranından uğurla çıxdığı kimi, qloballaşma prosesindən də elə bir ziyan görməyəcəkdir. Digər tərəfdən qloballaşma və qərbləşmə mərhələsini uğurla keçən Yaponiyanın, Cənubi-Şərqi Asiya ölkələrinin təcrübəsi də bizə örnək ola bilər. Məsələn, Yaponiya bu prosesi “Qərb texnologiyası və yapon ruhu” prinsipi ilə adlamış və böyük fayda götürmüşdür. Lazım gəlsə, elə bu təcrübədən də bəhrələnmək olar: “Qərb texnologiyaysı və Azərbaycan ruhu”. Pis səslənmir, deyilmi!

Qüdrət PİRİYEV,

Məqalə Azərbaycan Respublikasının

Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya

Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi

Fondunun keçirdiyi müsabiqəyə təqdim olunur.

Xalq qəzeti.- 2010.- 25 fevral.- S. 4.