2 iyul Azərbaycan
Polisi Günüdür
İnkişafın
qarantı - sabitlik və təhlükəsizlik
Azərbaycan
polisi onların qorunması, daha da möhkəmləndirilməsi
keşiyindədir
Dövlətin taleyi o zaman təhlükə altında
ola bilər ki, onun gələcəyi barəsində fikirlər,
ideyalar tükənsin. Dövlətin taleyi həm
də o zaman təhlükə altında ola bilər ki, onun gələcəyi
barəsində fikirlər, ideyalar olsun, lakin həmin fikir və
ideyaları həyata keçirəcək hərəkətverici
qüvvə, lider, rəhbər olmasın. Ölkəmizin bu
günü və gələcək taleyi
ilə bağlı ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin əbədiyaşar
ideyaları, habelə bu ideyalara sədaqətlə xidmət
edən, yeni dövrün tələblərinə uyğun
olaraq ona yeni çalarlar əlavə etməklə zənginləşdirən
möhtərəm Prezidentimiz və Ali Baş
Komandanımızın fəaliyyəti müstəqil Azərbaycan
dövlətinin sarsılmazlığının və
inkişafının qarantıdır. Praqmatik
düşüncə tərzi, müasir dövlət idarəçiliyi
prinsiplərini demokratik inkişafın Azərbaycan modelinə
tətbiqetmə onun fəaliyyətini rövnəqləndirən
cəhətlərdir.
Dövlət başçısı cənab İlham Əliyevin böyük öndərin siyasətini uğurla davam etdirməsi Azərbaycanın taleyində elə parlaq səhifələr açır ki, bir vaxtlar onları ancaq xəyal etmək olardı. "İzvestiya" qəzetinə müsahibə verən cənab İlham Əliyev deyirdi: "Biz hər şeyə müvəffəq olacağıq". Bu, doğrudan da belə oldu. Həyat sübut etdi ki, Prezidentin ölkə həyatının bütün sahələrini inkişaf etdirmək üçün konkret proqramları var. Bu proqramların arxasında böyük öndərin irsinin layiqli davamçısının qətiyyəti, dünya birliyi tərəfindən qəbul edilən prinsipial, üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirən dövlətçi şəxsiyyəti durur. Azərbaycanın bu gün iqtisadi inkişafına görə dünyada lider mövqeyə çıxması da deyilənlərin əyani təzahürüdür. Vətəndaş cəmiyyətinin möhkəmləndirilməsi, demokratikləşmə prinsipinin irəli aparılması, hüquqi dövlətin daha əzmkarlıqla qorunması və inkişaf etdirilməsi, vətəndaşların təhlükəsizlik və sabitlik şəraitində yaşaması Prezidentin siyasətinin kökündə durur.
Dövlət
başçısının yürütdüyü siyasət
tam halda xalqın və müstəqil respublikamızın
milli maraqlarına köklənib. Bu səbəbdən
də Azərbaycan xalqı əmindir ki, gec-tez respublikanın ərazi
bütövlüyü təmin ediləcək, məcburi
köçkünlər öz dədə-baba yurdlarına
dönəcək, hər bir vətəndaş sülh, təhlükəsizlik
və rifah şəraitində yaşayacaq. Bu fikri təsdiqləyəcək
onlarla təkzibolunmaz faktdan yalnız birini qeyd edim. Qlobal iqtisadi böhranın meydana
çıxdığı vaxtdan indiyə qədər olan
müddət ərzində Azərbaycanın bu problemə
dayanıqlığı özünü bariz şəkildə
göstərdi. Ölkəmizin qlobal iqtisadi böhranın təsirlərindən
effektiv qorunması indi dünya maliyyə institutlarının
xüsusi maraq dairəsindədir. Azərbaycan
vətəndaşı indi hər gün yeniləşən,
inkişaf edən, demokratikləşən, bəşəri dəyərlərə
daha sıx qovuşmağa doğru hərəkət edən,
vətəndaşların hüquq və azadlıqları daha
səmərəli və etibarlı şəkildə qorunan
bir ölkədə yaşayır. Bu gün Azərbaycan
nəinki regionda, nəinki keçmiş postsovet məkanında,
hətta dünyada ən sabit və təhlükəsiz
ölkədir. MDB məkanına daxil olan
ayrı-ayrı dövlətlərdə, habelə
dünyanın bir çox inkişaf etmiş ölkələrində
baş verən qarşıdurmalar, daxili çaxnaşmalar, rəngli
inqilabların nəticələrinin necə böyük fəlakətlər
gətirdiyinin şahidiyik. Azərbaycan isə
bütün bu bəlalardan ona görə xilas ola bildi ki,
düz 17 il əvvəl ümummilli liderin hakimiyyətə
qayıdışı ilə Azərbaycan dağılmaqdan
quruculuğa, siyasi kataklizmlərdən sivil siyasi mübarizəyə,
insan haqlarının kütləvi surətdə
pozulmasından vətəndaşların hüquq
və azadlıqlarının sivil, bəşəri dəyərlərə
uyğun qorunmasına, qeyri-qanuni silahlı birləşmələrin
qarşıdurmasından möhkəm ictimai-siyasi sabitliyin bərpa
olunmasına, hakimiyyətin zor gücünə ələ
keçirilməsindən demokratik seçkilər yolu ilə
hakimiyyətə gəlmək ənənəsinə,
tarixi əlaqələr bərpa edilməklə dövlətlərarası
çoxşaxəli yeni münasibətlərin
yaradılmasına nail oldu. Lakin bütün
bunlara elə də asanlıqla müvəffəq olunmadı.
İndi yalnız Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
həlli qaldığından obıvatel tərəfindən həmin
taleyüklü məsələlərin
çözümü sıradan problemlərin həlli kimi qələmə
verilə bilər. Amma həmin problemlərin
yoluna qoyulması ümummilli liderin gecəli-gündüzlü
ağır zəhmətinin, qətiyyətinin, şəxsiyyətinin
məğlubedilməzliyinin, alternativi olmayan daxili və xarici
siyasətinin, müstəqil dövlətin Azərbaycan
modelini işləyib hazırlamasının və həyata
keçirməsinin hesabına başa gəldi. Biz sizlərlə
adı müstəqil, özü isə marionet olan
respublikaları, onların bugünkü durumunu
görürük. Elə dövlətlərin gələcək
talelərini proqnozlaşdırmaq da çətin deyil. Ölkəmizin
isə real müstəqilliyi ona görə sarsılmazdır
ki, böyük öndərin irsi xalq tərəfindən hifz
olunub saxlanılır, möhtərəm Prezidentimiz tərəfindən
isə ümummilli liderin onilliklərə
hesablanmış strategiyası ləyaqətlə, qətiyyətlə,
qüsursuz yerinə yetirilir. Möhtərəm Prezidentimiz
sözün əsl mənasında ölkəsinin və
xalqının milli maraqları naminə böyük siyasətçi
qətiyyəti ilə deyir: "Milli
maraqlarımıza zidd olan mövqe nümayiş etdirənə
biz hansı mövqeyi nümayiş etdirə bilərik?! Əgər
bizim maraqlarımız pozulursa, maraqlarımızı pozanın
maraqlarını necə müdafiə edə bilərik, necə
dəstəkləyə bilərik?! Ölkələrin
böyüklüyündən-kiçikliyindən asılı
olmayaraq dünyada hər şey
qarşılıqlıdır. Bunu biz kəşf etməmişik.
Dünya birliyi bu əsasda fəaliyyət göstərir. Nə
iqtisadi potensial, nə hərbi güc, nə əhali, nə ərazi
ikitərəfli münasibətlərdə rol oynaya bilməz".
Dövlət başçısı Azərbaycanın milli
maraqları naminə eynən ümummilli lider kimi prinsipial
mövqe ortaya qoyur, qətiyyət nümayiş etdirir. Ali
Baş Komandan deyir: "Mən hər hansı problemə
münasibət zamanı düşünürəm ki, görəsən,
Heydər Əliyev belə vəziyyətdə necə hərəkət
edərdi?" Bax, budur, alternativi olmayan siyasətin davamı!
Budur doğru yol! Azərbaycan doğru yolda olduğundan biz bir
ölkə kimi günbəgün, aybaay, ilbəil inkişaf
edir, yeniləşir, demokratikləşirik.
Azərbaycan polisinin tarixinə bir nəzər
Şərqdə ilk dəfə demokratik respublika quran Azərbaycan xalqı və onun dövlətinin keçdiyi yol şərəfli və kəşməkəşli olduğu kimi, Azərbaycan polisinin həyatı və fəaliyyəti də eyni xarakterli olmuşdur. Daxili İşlər Orqanlarının başına çox bəlalar gəlib, çox işlər gətirilib. Zaman-zaman sərt sınaqlara çəkilən, repressiyalara məruz qalan, təxminən 70 il ərzində kommunist ideologiyasının birbaşa təsiri altında fəaliyyət göstərən Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra da - sabiq iqtidarlar dövründə öz səlahiyyətlərindən kənara çıxmağa məcbur edilən ölkə polisi, demək olar ki, bütövlükdə qarşısında duran vəzifələri layiqincə yerinə yetirmişdir. Azərbaycan polisi ən çətin zamanlarda həmişə xalqın güvənc yeri olmuş, cinayətkarlığa qarşı mübarizə aparan, xalqın asayişini mühafizə edən bir orqan kimi hörmət və sayğıya layiq görülmüşdür. Bu gün Azərbaycan polisinin 92 yaşı tamam olur. Onun keçdiyi şərəfli, ziddiyyətli və tarixi yol haqqında ümummilli lider Heydər Əliyev belə demişdir: "Bu tarixi dövrdə Azərbaycan polisinin, milisinin, daxili işlər orqanlarının çox əhəmiyyətli nailiyyətləri də, itkiləri də, uğurları da, səhvləri də olmuşdur. Bu tarixin çox parlaq səhifələri də, ancaq ləkəli, qara səhifələri də vardır. Amma bunların hamısı bizimdir, Azərbaycanındır, xalqındır. Bu bizim xalqın tarixinin səhifələridir".
Azərbaycan polisinin arenada görünməsi xanlıqlar dövrünə təsadüf edir. Həmin vaxtlar xanlıqlarda xüsusi səlahiyyətlərlə fəaliyyət göstərən darğalar müəyyən mənada polisin funksiyalarını yerinə yetirmişlər.
Rusiya ilə İran arasında gedən müharibənin nəticəsi olaraq 1828-ci ildə imzalanan Gülüstan sülh müqaviləsinə görə Şimali Azərbaycan Rusiyaya birləşdirildi. Məhz həmin vaxtlardan ölkəmizdə polis rəsmi orqan kimi fəaliyyətə başlayıb. Tarixi məxəzlərin təsdiq etdiyinə görə, ilk uyezd polis idarələrinin əsası 1840-cı ildə qoyulmuşdur. Həmin idarələr ilk vaxtlar Bakı, Gəncə, Şamaxı, Naxçıvan, Quba, Şuşa və digər bölgələrdə fəaliyyət göstərməklə tədricən ölkə ərazisini bütövlükdə əhatə edib. O vaxt polis idarələri quberniya rəhbərliyinə tabe olmuşdur. O dövrün polisi xırda cinayət hadisələrinə baxmaqla, əgər belə demək mümkünsə, məhkəmə funksiyalarını da yerinə yetirmişdir. Belə vəziyyət 1918-ci ilin aprelinədək davam edib. Daşnak Şaumyanın rəhbərliyi ilə Bakı Xalq Komissarları Soveti yarananda daxili işlər komissarlığı da təsis edilib. Bolşevik Alyoşa Caparidze onun ilk rəhbəri olub.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulandan sonra - 1918-ci il iyulun 2-də ölkəmizin tarixində ilk dəfə müstəqil polis qurumları yaradılmışdır. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ilk baş naziri və daxili işlər naziri vəzifəsini Fətəli xan Xoyski tutmuşdur. Fətəli xan Xoyskidən sonrakı daxili işlər nazirləri Cavanşir Behbudov, Xəlil bəy Xasməmmədov, Nəsib bəy Usubbəyov, Məmmədhəsən Hacınski və Mustafabəy Vəkilov olmuşdur.
ADR dövründə Azərbaycan DİN-in tabeliyində aşağıdakı qurumlar olmuşdur:
- Bakı, Balaxanı, Sabunçu müstəqil
polismeyster idarələri;
- Bakı şəhər upravasının polisi;
- Bakı xüsusi vergi polisi;
- Xəfiyyə polisi;
- Gəncə, Zəngəzur,
1920-ci ilin aprelində bolşevik
Rusiyası XI Qızıl Ordunun vasitəsilə Azərbaycanı
işğal etdi. Sovet Azərbaycanının
ilk daxili işlər naziri Həmid Sultanov olub. Polisin adı da dəyişdirilərək milis
adlandırılıb. Pristavlar işdən
götürülüb, onların yerlərinə komissarlar təyin
olunub. 1922-ci ildə 70 qəza milis rəisindən
93 faizinin heç orta təhsili də olmayıb. Şəxsi heyətin 75 faizi tam savadsız olub.
O vaxtdan indiyədək Azərbaycan Respublikasının daxili
işlər naziri vəzifəsini 20 nəfər tutub.
Hüquq-mühafizə orqanlarının,
o cümlədən də DİN və onun
strukturlarının fəaliyyəti ilə bağlı
xüsusi olaraq tənqid olunan mərhələ 1937-1938-ci illərin
repressiya dövrüdür. Həqiqətən
o illərdə bu orqanlarda işləyənlərin əksəriyyətinin
günahı üzündən yox, o dövrdə aparılan
dövlət siyasəti, o dövrün ideoloji prinsipləri nəticəsində
insanlar günahsız qurban olublar, repressiyaya məruz
qalıblar. Bu, tariximizin dəhşətli
səhifələridir, illəridir. Minlərlə,
on minlərlə insan, onların ailə üzvləri həbslər,
repressiya nəticəsində, əsassız ittihamlar nəticəsində
böyük məhrumiyyətlərə uğrayıblar.
O da faktdır ki, 1920 - 1940-cı illərdə milisin 500-ə
qədər əməkdaşı cinayətkarlığa
qarşı mübarizədə həlak olmuş, 1937-39-cu illərdə
isə onun yalnız rəhbər heyətindən, təxminən
320 nəfər repressiyaya məruz qalmışdır. 1941 -
1945-ci illər müharibəsində isə 800 nəfərə
yaxın milis əməkdaşı cəbhəyə
yollanmış, böyük əksəriyyəti geri dönməmişdir.
Müharibədən sonrakı illərdə milisdə
çalışan İsrafil Məmmədov, polkovnik Mehdi
Quliyev, generallar Xəlil Məmmədov və Səlahəddin
Kazımov isə cəbhədən Sovet İttifaqı qəhrəmanları
kimi qayıtmışdılar.
Azərbaycan polisinin 1988-ci ildən bu günə qədər
olan tarixi xüsusi bir dövrdür və o, zənnimcə,
aşağıdakı mərhələlərə
bölünməklə tədqiq oluna bilər:
- 1988-ci ilin fevralından 1991-ci ilin oktyabrınadək -
dövlət müstəqilliyi elan olunana qədərki
dövr;
- 1991-ci ilin oktyabrından 1993-cü ilin iyununadək - yəni
Qurtuluş Gününə qədər olan dövr;
- 1993-cü ilin iyunundan bu günədək olan dövr.
Bu tarixi dövrlərin hər birində polisin fəaliyyətini
xüsusi şərtləndirən məqamlar olmaqla
yanaşı, bu fəaliyyəti bir-birindən kəskin surətdə
ayıran və qırmızı xətlə keçən
mahiyyət fərqi də var. Ümummilli liderimiz Azərbaycan
polisinin 80 illik yubileyində çıxış edərək
dedi: "Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin, milis,
polis orqanlarının tarixində son on il çox mürəkkəb,
ziddiyyətli, çətin və
ağır dövr olmuşdur. Bu on ildə Azərbaycanın
Daxili İşlər Nazirliyində sədaqətlə xidmət
edən insanlar öz vətəndaşlıq borcuna sadiq
qalmış, öz xidməti vəzifələrini layiqincə
yerinə yetirmişdir. Ancaq eyni zamanda, bu müddətdə
Azərbaycanda gedən ictimai-siyasi proseslərin ucbatından və
ayrı-ayrı vəzifəli şəxslərin etdikləri
cinayətin, xalqa xəyanətin nəticəsində Daxili
İşlər Nazirliyinin bir çox əməkdaşlarının
özləri cinayətkarlara çevrilmiş, peşələrinə
ləkə gətirmiş, ümumiyyətlə Daxili
İşlər Nazirliyi orqanlarının işinə
böyük zərbələr vurmuşlar. Daxili
İşlər Nazirliyi orqanlarında nə qədər mənfi
hallar olmuşdusa da, bu orqanlarda çalışan şəxsi
heyətin əksəriyyəti öz mənliyini qorumuş, Vətənə,
xalqa sədaqətini daim saxlamışdır". Zaman təsdiq edir ki, böyük öndərin
verdiyi bu qiymət heç vaxt dəyişməyəcək.
Azərbaycan polisinin fəaliyyətinin dünəni
də, bu günü də, gələcəyi də həmin
etalonun qəlibinə salınmaqla qiymətləndiriləcək.
Yuxarıda qeyd etdiyim üç dövrün
birinci ikisini xarakterizə edən əsas cəhət ondan ibarət
olub ki, hüquq-mühafizə işinin əlifbasını
belə bilməyənlər bu orqanda rəhbər vəzifələrə
irəli çəkilib. Ali Baş Komandan cənab
İlham Əliyev həmin dövrü belə qiymətləndirib:
"Əfsuslar olsun ki, müstəqillik bərpa olunduqdan sonra
polis orqanlarında vəziyyət ürəkaçan deyildi. Məhz o illərdə ən böyük cinayətləri
törədən insanlar polis orqanlarının rəhbər
işçiləri, Daxili İşlər Nazirliyinin rəhbərləri
idilər". Yalnız
üçüncü dövrdən başlayaraq Azərbaycan
DİN sözün əsl mənasında müstəqil
dövlətin nazirliyi olaraq qanunlarla müəyyən
edilmiş vəzifələri icra edən müstəqil
dövlət orqanı kimi fəaliyyət göstərdi və
bu gün də göstərməkdədir. Ümummilli
liderə təxminən üç il
lazım gəldi ki, həm ölkədə ictimai-siyasi sabitlik
bərqərar olunsun, həm də kriminogen duruma nəzarət
edilsin.
Yeni vəzifələr
Nüfuzlu araşdırma mərkəzləri və
tanınmış ekspertlər hələ XX əsrin
sonlarında qeyd edirdilər ki, yeni yüz ildə bəşəriyyət
yeni kəşflərin, siyasi, iqtisadi və mədəni sahədə
inkişafın zirvəsinə doğru irəliləyə biləcəyi
kimi, qlobal problemlərlə də - mütəşəkkil
cinayətkarlığın, beynəlxalq narkomafiya və
terrorun yeni formada təzahürləri ilə də üzbəüz
qala bilər. Hazırda da davam edən proseslər yeni dünya
nizamının hələ tam həllini tapmamasından xəbər
verir: qabarma və çəkilmələrdən, strateji
maraqlardan, bu zəmin üzərində hərbi toqquşmalar
və müharibələrdən, qlobal iqtisadi böhrandan və
digər məsələlərdən. Təbii
ki, Asiya və Avropanı birləşdirən və xüsusi
geopolitik mövqeyi olan Azərbaycan dünyanın bir
parçası olduğundan baş verən proseslərdən
kənarda qala bilməz, qalmır da.
Transmilli cinayətkarlıq, beynəlxalq
terrorizm, narkobiznes və insan alveri XXI əsrin bəlalarıdır
və bu baxımdan hüquq-mühafizə orqanlarının,
o cümlədən də DİN və onun
strukturlarının qarşısında yeni və çox
mürəkkəb vəzifələr durur. Daxili İşlər Nazirliyi öz fəaliyyətini
ictimai təhlükəsizliyin təmini, cinayətkarlığın
qarşısının alınması, insan və vətəndaş
hüquq və azadlıqlarının qorunmasına dair ümumdövlət
prioritetlərinə, qanunun aliliyinə söykənən milli
strategiya əsasında qurur. Qanunvericiliyin
humanistləşdirilməsi, sosial-hüquqi nəzarətin səviyyəsinin
artırılması şəraitində fəaliyyətinin səmərəliliyinin
yüksəldilməsinə, habelə kriminogen duruma təsir
göstərilməsi mexanizminə, informasiya-texnologiya vasitələrinin
keyfiyyətcə yenidən qurulmasına dair proqram sistemli
şəkildə, ardıcıllıqla həyata
keçirilir. Qanunçuluğun, xidməti,
icra və uçot-qeydiyyat intizamının, daxili təhlükəsizliyin
möhkəmləndirilməsi, şəxsi heyətin peşəkarlığının
artırılması məqsədilə zəruri tədbirlər
görülür. Kriminogen durum daim izlənilməklə
nəzarətdə saxlanılır. Əməliyyat
mövqelərinin, informasiyanın dərin işlənilməsi
və reallaşdırılmasının gücləndirilməsi
yoluyla onun dəyişməsinə qabaqlayıcı, preventiv
reaksiya göstərilməsi təmin edilir.
Cinayətkar aləm demokratik dəyərlərə xələl
gətirilmədə daim artan hüquq-mühafizə təzyiqini
hiss etməkdədir. Aparılan iş
proqnozlaşdırılan nəticələri gətirir. Son illər ərzində Azərbaycan
Respublikasında cinayətkarlığın azalması
müşahidə edilir. Ağır cinayətlərin,
qəsdən adamöldürmələrin, quldurluqların,
azyaşlılar tərəfindən törədilən
hüquq pozuntularının sayı aşağı
düşür. 1993-cü ildən indiyədək
təxminən 30 mindən artıq müxtəlif odlu silah
götürülmüşdür ki, bu da odlu silahla törədilən
cinayətlərin 10 dəfədən çox azalmasıyla nəticələnib.
Cinayətlərin açılması son illər
90 faizdən yüksək olaraq qalıb. Respublikamızda
əhalinin hər yüz min nəfərinə düşən
cinayətlərin sayı son 5 ildə orta hesabla 200 cinayət
faktı təşkil edib. Müsbət
meyillər 2010-cu ildə də qorunub saxlanılıb.
Bu gün Azərbaycan DİN dövlətin
müəyyənləşdirdiyi strategiyaya uyğun olaraq
dünyanın, xüsusilə də Avropanın beynəlxalq
polis strukturlarına inteqrasiya olunmaq yolunu tutub. İkitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlığın
qurulması əldə olunan nailiyyətlərin rəhnidir.
İndi Azərbaycan polisi BMT, NATO, Avropa İttifaqı, Avropa
Şurası, ATƏT, Beynəlxalq Miqrasiya və İqtisadi Əməkdaşlıq
Təşkilatı, MDB, habelə digər beynəlxalq təşkilatlarda
yüksək səviyyədə təmsil olunur. Amma nə yazıq ki, cəmiyyətin demokratik
inkişaf tendensiyası arzu etdiklərimizlə üst-üstə
düşmür. Reallıq utopik sosializm və utopik
kommunizmin uydurduğu "cinayətsiz cəmiyyət"
ideyalarını rədd etsə də, bəzi xəyalpərvər
qüvvələr, nöqsanlı və qərəzli
düşüncə sahibləri hələ də cinayətkarlıq
olmayan ölkə və cəmiyyət təfəkkürünün
girovlarıdır. Hər kəs bilməlidir ki,
cinayətkarlığın kökünü tamamilə kəsmək
mümkün deyil. Amma cinayətkarlığa
qarşı uğurla mübarizə aparmaq, kriminogen durumu nəzarətdə
saxlamaq olar. DİN və onun strukturları
məhz bu vəzifələrin öhdəsindən gəlməyi
bacarırlar.
Görülən işlərin nəticəsidir
ki, cinayətkarlığa qarşı mübarizədə
ictimai qaydanın və ictimai təhlükəsizliyin
qorunması sahəsində əvvəlki illərin müsbət
nəticələri 2009-cu ildə də qorunub
saxlanılmış və 2010-cu ilin ötən dövrü ərzində
daha da inkişaf etdirilmişdir. 2009-cu ildə respublikada
22.830 cinayət qeydə alınmışdır ki, təsnifat
baxımından onların 88,3 faizi böyük ictimai təhlükə
törətməyən və az ağır, yalnız 11,7
faizi ağır və xüsusilə ağır cinayətlərdir.
Cinayətlərin açılma faizi isə 88
faiz təşkil etmişdir. 2009-2010-cu illərdə
banditizm və adamların girov götürülməsi cinayətləri
qeydə alınmamışdır. Mən
müsbət nəticələri təsdiqləyən
faktların siyahısını genişləndirə bilərəm.
Lakin buna ehtiyac olmadığından beynəlxalq polis təşkilatının
Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin fəaliyyətinə
verdiyi qiyməti xatırladıram: "Çox qısa zamanda
Azərbaycan nümunə olacaq qədər inkişaf
etmiş, dövlətçiliyi və təhlükəsizliyi
möhkəmlənmiş ölkədə ictimai asayiş
qorunub saxlanmışdır. Təbii ki, bu,
müdrik siyasətin nəticəsidir. Biz
Azərbaycanın hüquq-mühafizə orqanlarının
xalqın təhlükəsizliyinin qorunması sahəsindəki
xidmətlərini yüksək qiymətləndiririk. Terrorizm, mütəşəkkil cinayətkarlıq,
narkotik maddələrin alveri və
qaçaqmalçılıqla mübarizə sahələrində
ciddi işlər görülmüşdür".
Günün tələbi
- peşəkar, sədaqətli əməkdaş
Azərbaycan polisinin peşə
hazırlığını daha da təkmilləşdirmək
üçün 2010-cu il hörmətli
nazirimiz general-polkovnik Ramil Usubovun bu ilin mart ayında
imzaladığı əmrə görə "Peşə
hazırlığı ili" elan olunmuşdur. Təbii ki, əgər yetkin, peşəkar, müstəqil
dövlətinə sədaqətli kadrlar olmasa ən
yaxşı qanunlar, normativ aktlar, dövlət-vətəndaş,
dövlət-cəmiyyət münasibətlərini tənzimləyən
ən yaxşı sənədlər kağız üzərində
qalar. Ümummilli liderimiz Azərbaycan polisinin 84 illik
yubileyində çıxış edərkən dedi: "Bu
peşəni, polis peşəsini qəbul edən Daxili
İşlər Nazirliyinin əməkdaşı bilməlidir
ki, o, sədaqətlə xidmət etməlidir.
Mən bu məsələni ön plana
çıxarıram. Ön plana
çıxararaq bir daha Azərbaycanın dövlət
müstəqilliyinə bərabər səviyyəyə gətirirəm.
Biz dövlət müstəqilliyimizə sadiq
olduğumuz kimi, peşəmizə də sadiq olmalıyıq.
Əgər peşəmizə sadiq olmasaq, onda dövlətimizə,
dövlət müstəqilliyimizə sadiq ola
bilmərik".
Daxili İşlər Nazirliyinin rəhbərliyi peşəkar
polis kadrlarının hazırlanmasında məhz böyük
öndərin bu tövsiyələrindən
çıxış edir: "Gələcəkdə Azərbaycanın
çiçəklənməsini təmin edəcək
başlıca amillər gənclərin qətiyyəti və
novatorluğu, yaşlıların müdrikliyi və təcrübəsidir"
kursunu hədəf seçən Ali Baş
Komandanımızın göstəriş və
tapşırıqları ən yüksək səviyyədə
həyata keçirilir.
Prezident dövlət qulluqçularını belə
görmək istəyir: "Bu zümrə fəaliyyətində
qanunun aliliyi, vəzifə borcuna sədaqət, humanizm, sosial ədalət
prinsiplərini rəhbər tutmalı, vətəndaşın
və dövlətin maraqlarını
uzlaşdırmalıdır". Belə tələblərə
cavab verən kadrlar yetişdirmək ən mühüm məsələlərdən
biridir. Məlumat üçün deyim ki,
hələ 1921-ci ildə yaradılmış və 1922-ci ildən
komandir heyəti hazırlayan tədris müəssisəsi
statusu almış Bakı Orta Xüsusi Milis Məktəbi
vaxtilə nəinki Azərbaycan, hətta bütün
Zaqafqaziya və Şimali Qafqaz regionu üçün milis
kadrları hazırlamışdır. Həmin tip tədris
müəssisələri sırasında özünün
yüksək səviyyəsi və nüfuzu ilə
seçilmişdir. 1992-ci ildən məktəbin bazasında fəaliyyətə
başlayan Polis Akademiyası bilavasitə ümummilli liderimiz
Heydər Əliyevin göstərişləri, tövsiyələri
və birbaşa rəhbərliyi ilə tamamilə yenidən
qurulmuş, köklü islahatlara məruz qalmış, nəticədə
ölkənin sayılıb-seçilən, ali hüquq təhsili
verən xüsusi təhsil müəssisəsinə
çevrilmişdir. Ali Baş Komandan cənab
İlham Əliyevin bilavasitə qayğısı nəticəsində
akademiyanın daha yüksək səviyyəli peşəkar
kadrlar hazırlaması üçün maddi-texniki bazası
müasir standartlara uyğun qurulmuş, tədrisin daha keyfiyyətli
aparılması üçün təsirli tədbirlər
görülmüşdür. Polisin fəaliyyətində
önəmli olan Cinayət, Cinayət Prosessual, İnzibati Xətalar
haqqında məcəllələrin, "Narkotik vasitələrin,
psixotrop maddələrin və prekursorların dövriyyəsi
ilə mübarizə haqqında" və digər
qanunların, eləcə də qanunvericilik aktlarının
peşə hazırlığı dərslərində
öyrənilməsi təmin edilmişdir. Vətəndaşların hüquq və
azadlıqlarının qorunması, insan alverinə
qarşı mübarizə məsələlərinin öyrənilməsi
prioritet vəzifələr sırasına daxil edilmişdir.
Həmçinin, sıravi və kiçik rəis
heyəti hazırlayan məktəb təşkil olunmuş,
ixtisasartırma kursları getdikcə daha çox səmərə
verməyə başlamışdır. Bütün
həyata keçirilən tədbirlərin nəticəsidir
ki, Avropa Şurası ekspertləri tərəfindən "Azərbaycan
Respublikasında polis kadrlarının hazırlanmasının
qiymətləndirilməsi" monitorinqinin yekunları qənaətbəxş
hesab edilmişdir. Sevindiricidir ki, indi Azərbaycan DİN
və onun strukturlarının əməkdaşları,
xüsusilə də Polis Akademiyasının müəllimləri
bir çox hallarda xarici ölkələrə
ixtisaslarını artırmağa, öyrənməyə
deyil, ekspert kimi rəy verməyə, müxtəlif metodiki vəsaitlərin
və proqramların hazırlanmasına dəvət
alırlar. Akademiyanın əməkdaşları
30-dan artıq beynəlxalq sertifikat almışlar. Bu
gün DİO-da çalışan və özünün
biliyi, bacarığı, xidməti borca münasibətilə
seçilən Akademiyanın yüzlərlə məzunu var.
Akademiyanın qarşısında duran əsas vəzifə
mükəmməl biliyə, yüksək mənəvi-psixoloji
keyfiyyətlərə, xüsusi fiziki hazırlığa,
möhkəm iradəyə və qətiyyətə malik polis
zabitləri hazırlamaqdır. İndiyədək yüzlərlə
əməkdaşımız dünyanın ən məşhur
ali məktəblərində müvafiq
ixtisas üzrə biliklərini təkmilləşdirmiş, təhsildə
yüksək nəticələr göstərmişdir. Bu gün Türkiyə, ABŞ, Rusiya, Çin,
Böyük Britaniya və digər ölkələrin ən
nüfuzlu universitet və akademiyalarında təhsilini davam
etdirən onlarla layiqli əməkdaşımız var.
Qanunların keşiyində
Məşhur bir deyim var:
"Cəzalandırılmış cinayətkar bütün
yaramazlar üçün nümunədir. Günahsız
cəzalandırılmış isə bütün namuslu
insanların vicdan məsələsidir". Bu deyimin qayəsində haqqın, ədalətin zəfər
çalmasının labüdlüyü durur. Ölkənin hüquq-mühafizə orqanlarının,
o cümlədən də Azərbaycan polisinin məhz bu
prinsip əsasında fəaliyyət göstərməsi
dövlət başçısının bir nömrəli tələbidir.
DİN və onun strukturları da, əgər
obrazlı dillə desək, "şəffaf evdə
yaşayır, işləyir və daim müşahidə
olunurlar". Şəksiz, DİO hər
hansı tədbir keçirəndə, yaxud DİN hansısa
qərar qəbul edəndə kiminsə xoşuna gəlib-gəlməməsindən
asılı olmayaraq qanunlardan çıxış edir. Lakin eyni zamanda, onlar qərar qəbul edərkən
sosial kontekstə əhəmiyyət verməyə bilməzlər.
Hüquq və onu formalaşdıran cəmiyyət
arasındakı münasibətlərdə hər zaman bir
balans olmalıdır. Biz bu balansın
qarşılıqlı etibar, qarşılıqlı səmimiyyət,
qanunlara qarşılıqlı hörmət əsasında
formalaşmasının tərəfdarıyıq. DİN-in fəaliyyəti də məhz bu notlar
üstündə köklənib. Heç kim
belə bir iddianı sübut edə bilməz ki, DİO dəyişməyib,
yeniləşməyib, müasir dövrün tələblərinə
uyğun islahatlar aparılmayıb. DİN-in rəhbərliyi
də iddia etmir ki, Azərbaycan polisinin fəaliyyəti tamamilə
Avropa standartlarına cavab verir və hər şey əladır.
Ancaq çox şeyə nail olmuşuq desəm, - zənnimcə,
müvəffəqiyyətləri
qabartmış olmaram.
DİO cəmiyyətdən təcrid
olunmuş şəkildə fəaliyyət göstərmir.
O, cəmiyyətin tərkib hissələrindən biridir. Canlı orqanizm olan bu struktur bütövlükdə
cəmiyyətin özü kimi dəyişir, inkişaf edir,
yeni forma və məzmun kəsb edir.
Azərbaycan dövlətçiliyi
üçün əvvəllər mövcud olan təhlükələr
bu gün də tamamilə aradan qalxmayıb. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin müstəqil,
bölünməz və demokratik Azərbaycan uğrunda
başladığı mübarizə möhtərəm
Prezidentimiz tərəfindən uğurla davam etdirilir. Bəzi qüvvələr isə Azərbaycanda
ictimai-siyasi sabitliyin pozulmasında maraqlıdırlar. Onlar rəngarəngdir, fəaliyyət göstərdikləri
məkanlar da fərqlidir. Ona görə də
Azərbaycan polisi kriminogen duruma daim nəzarət etmək,
sabitliyin pozulmasına yönələ biləcək fitnəkarlıqları
önləmək, zamanında qətiyyətli tədbirlər
görmək üçün ən müxtəlif layihələr
həyata keçirir. Respublika Daxili
İşlər Nazirliyi və onun strukturları Azərbaycan
dövlətçiliyi və xalqın mənafeyi naminə ən
mürəkkəb və çətin vəzifələri
layiqincə yerinə yetirməyi bacardıqlarını dəfələrlə
sübut ediblər. 1994-95, 2003 və 2005-ci
illərdə ictimai-siyasi sabitliyi pozmağa, qeyri-qanuni yollarla
hakimiyyətə gəlməyə cəhd göstərən
qüvvələr və onların təhrikçiləri ilk
növbədə Azərbaycan polisinin qətiyyəti ilə
rastlaşdılar. Bəzi siyasətbazların
başı əhlət daşına dəydi də.
Ancaq bəziləri qanunsuzluğun tüğyan etdiyi
zamanların xiffətini çəkmək mərəzindən
xilas ola bilmir, "stəkanda da olsa,
fırtına qoparacaqlarını" dilə gətirirlər.
Mən elələrinə
Çörçillin bir deyimini xatırlatmaq istərdim.
O deyirdi: "Siyasətçi başını itirməkdən
yox, simasını itirməkdən qorxmalıdır". Hər kəs aydın dərk etməlidir ki,
demokratiya qanunlara hörmət və onlara riayət deməkdir.
Azərbaycan cəmiyyətinə qanundan kənar
heç nəyi həzm etdirmək olmaz. Çünki
qanunun aliliyinin təminatçısı olan dövlət
başçısı və qanunların işləməsinə,
tətbiq olunmasına məsul olan hüquq-mühafizə
orqanları var. Azərbaycan DİN onlardan biridir.
Bayram ovqatlı bu yazıda olub-keçənləri
təkrar yada salmaq istəmirəm, o cümlədən də
DİN və onun strukturlarının, DİN rəhbərliyinin
illərlə böhtan və şantaj kampaniyası ilə
üzbəüz qalmasını da. Ancaq
bir məsələ mütləq qeyd olunmalıdır. Bəziləri tez-tez təkrarlayır ki, Azərbaycan
polisi hakimiyyətin sifarişini yerinə yetirir. Söhbət nədən gedir? Söhbət
ölkə vətəndaşlarının hüquq və
azadlıqlarının, sabitliyin qorunmasından gedir. Bir ovuc narazının istədiyi vaxt istədiyi yerdə
hoqqabazlıq etməsinə necə haqq qazandırmaq olar?
Polis Konstitusiya ilə üzərinə qoyulan vəzifələri
yerinə yetirir. Azərbaycanın milli mənafelərinin,
xalqının rəyinin əksinə gedənlərə, ona
qarşı cinayət törədənlərə
qarşı polis adekvat tədbirlər görüb,
görür və görəcək. O ki qaldı Ali
Baş Komandanın əmr və göstərişlərinə,
onlar daim ən yüksək səviyyədə icra olunub,
bundan sonra da elə olacağına zərrəcə
şübhə ola bilməz.
Dağlıq Qarabağda, daha sonra isə ətraf
rayonlarda erməni və sovet hərbi birləşmələrinə
qarşı duran Azərbaycan polisi vətən
torpaqlarının müdafiəsində öz tarixi salnaməsinə
şanlı səhifələr yazmışdır. Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə
daxili işlər orqanlarının 922 əməkdaşı
şəhid, 544 nəfəri əlil olmuşdur. Vətən
qarşısında misilsiz xidmətlərinə görə
65 nəfər Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. Bu bayram günündə DİN rəhbərliyi
adından ilk növbədə şəhid polis əməkdaşlarının
ailələrini, veteranları təbrik edirəm. Nazirliyin rəhbərliyi bu qəbildən olanları
heç vaxt diqqətdən kənarda qoymayıb və
qoymayacaqdır.
Bu gün tam əsasla demək olar ki, Azərbaycanın
böyük oğlu, görkəmli dövlət xadimi,
ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin təşəbbüsü
və rəhbərliyi ilə qəbul edilən mütərəqqi
qanunlar, həyata keçirilən təşkilati və
praktiki tədbirlər zamanında ölkəmizdə demokratik-hüquqi
dövlətin möhkəm əsaslarını yaradıb. Obrazlı dillə desək, həmin əsaslar üzərində
Heydər Əliyev siyasi kursunun və dövlətçilik xəttinin
davamçısı olan cənab İlham Əliyev tərəfindən
şərq-qərb memarlığının bütün
gözəlliklərini özündə əks etdirən Azərbaycan
adlı əzəmətli və yaraşıqlı bina
tikilir. Bu möhtəşəm
"bina" müstəqil, hüquqi, demokratik dövlət
quruculuğunun bütün tələblərinə cavab verəcək.
Dünyanın istənilən yerindən bu "bina"ya
baxan soydaşlarımız qürurla deyəcəklər: mən
azərbaycanlıyam! İndi Azərbaycan qatarı
parlaq gələcəyə doğru gedən yola
çıxıb. Arzu edirəm ki, bu qatarın
təhlükəsiz hərəkətinin təmin edilməsində
təkcə Azərbaycan polisinə, müvafiq strukturlara yox, hər
bir vətəndaşa pay düşsün.
Bayramınız mübarək olsun!
Əsgər ƏLƏKBƏROV,
daxili
işlər nazirinin müavini,
polis general-leytenantı
Xalq qəzeti.- 2010.- 2 iyun.- S. 4.