Heydər Əliyev - əsl milli lider obrazı

Azərbaycan xalqı əsrlər boyu bir-birindən ağır tarixi sınaqlardan keçib və öz müqəddəratını şərəflə həll edib. Millətin mübarizələrlə zəngin ömürlüyündə qazancı da, itkisi də azadlıq idealı kimi böyük olub. Vətənin ikinci müstəqillik dövründə isə iki milli əhəmiyyətli sınaqla üz-üzə gəldik və xalq yenə də bu olduqca mürəkkəb məqamlarda son dərəcə müdriklik nümayiş etdirdi.

İyirminci yüz ilin əvvəllərində olduğu kimi, sonlarında da hadisələrin və gəlinən qərarların arxasında millətin qüruru dayanmışdı. Sovetlər birliyinin dağılması ilə bir arada Azərbaycanın qürur və qətiyyət sahibləri bütün vəziyyətlərdə reallığı nəzərə alaraq öz düşüncəsilə, iradəsilə hərəkət edərək ürək sözünü dedi.

Ötən əsrin 90-cı illərində və bir qədər əvvəl cərəyan edən hadisələr bütün aydınlığı ilə bir həqiqəti üzə çıxardı: ənənəsi olmadan mütəşəkkiliyin və təşkilatlanmanın cəmiyyətdə özünü doğrultması, müdafiə olunması mümkün deyil. Həmin proses ictimai-iqtisadi, sosial əzablar içərisində çətinlik çəkən cəmiyyətdə mütləq əksəriyyətin dəstəklədiyi, qətiyyətli şəxsiyyətin rolu olmadan yalnız uğursuz eksperimentlərlə nəticələnə bilərdi.

1993-cü ilin iyun hadisələri baş verərkən o vaxtkı iqtidar da, müxalif qüvvələr də dəqiq anladılar ki, saxta cazibədar şüarlarla özlərini cəmiyyətə sırımaq olmaz. Ona görə də idarəçilik səriştəsi olmayanlar hərəkətlərinin faydasızlığını başa düşərək siyasi meydandan uzaqlaşdılar. Xalqın istəyi, tələbi belə idi - dağılmaq təhlükəsində olan dövləti iradəsi, təcrübəsi, nüfuzu böyük olan bir şəxs idarə etməlidir. Hadisələrin sonrakı davamı onu açıqca göstərdi ki, ümumiyyətlə, Heydər Əliyevdən başqa Azərbaycanı təhlükəli qovğadan qurtaracaq bir siyasətçi belə yoxmuş. Biz bu tarixi yaşamışıq və şükürlər olsun, Vətənə xidmət üçün çox lazımlı təcrübə toplaya bilmişik.

O vaxtdan illər, bir-birini tamamlayan mərhələlər keçmişdir. Azərbaycanda vəziyyət sabitliyə doğru kökündən dəyişmiş, təhlükələr sovuşmuş, xaosa son qoyulmuşdur. Ölkə hər cəhətdən seçdiyi inkişaf yolunun bəhrələrini görməkdədir. Hüquqi dövlət, demokratik cəmiyyət, bazar münasibətlərini əsas götürən iqtisadi sistem bütün atributları ilə qurulmuşdur. Bunlar ölkənin tərəqqisinə, vətəndaşların yaşayış səviyyəsinin yüksəlməsinə imkan verir.

Bütün ziddiyyətli prosesləri ilə 1993-cü il müstəqil dövlətçilik tariximizdə böyük dönüş ili olaraq xatırlanır. O zaman çərçivəsində cərəyan edən hadisələr dövlətçiliyimizi və insanları ciddi sınaqlarla üz-üzə qoymuşdu. Bu məqam hər şey və Azərbaycanın taleyi demək idi. Artıq Gəncədə qardaş qanı tökülmüş və cəmiyyət demək olar ki, vətəndaş müharibəsinə sürüklənmişdi. O vaxtkı iqtidarın səriştəsizliyi ucbatından 4 iyundan başlayaraq ölkədə getdikcə geniş miqyas alan anarxiyadan sui-istifadə edən təcavüzkar Ermənistanın silahlı birləşmələri də cəbhə xəttində həmlələrini gücləndirmişdi.

Bir sıra daxili və xarici düşmən qüvvələrin dağıdıcı nəzərləri Azərbaycana dikilmişdi. Yeni yaranmış gərgin siyasi şəraitdə həmin qüvvələr Cənubi Qafqaz regionundakı maraqlarını perspektivi böyük olan Azərbaycanı parçalamaqla həyata keçirmək niyyətində idilər. Bunun üçün artıq münbit ictimai-siyasi zəmin yetişmişdi. Ancaq xalq bu təhlükələri vaxtında duyaraq çətin situasiyadan, ağır imtahandan maneələri yararaq alnı açıq çıxdı. Millət öz düşüncəsi, ağlı ilə hərəkət etmək istiqamətini - xaosdan sabitliyə aparan yolu seçdi. Uzun illər Azərbaycana rəhbərliyi dövründə onu öz əlləri ilə qurub-yaratmış, iqtisadiyyatını və cəmiyyətini inkişaf etdirmiş, bununla yanaşı, özü də dünya şöhrəti qazanmış böyük siyasətçi Heydər Əliyevə üz tutdu... Bu, mürəkkəb, təhlükəli proseslərdən görünən ən optimal çıxış variantı, alternativsiz seçim idi. Və sonrakı hadisələr də göstərdi ki, xalqın bu seçimdə qətiyyətliliyi, iradəsi, yenidən öz unudulmaz rəhbərinə sədaqət nümayiş etdirməsi, onun müdrikliyinə tapınması ümumilikdə Azərbaycan dövlətçiliyinin xilası kimi həyati məna kəsb edən bir missiyanı şərtləndirmişdir.

1993-cü ilin 15 iyununa qədərki hadisələr ölkədə hakimiyyətlə xalq arasında birliyin olmamasını, dövlət idarəçiliyində boşluğun hökm sürdüyünü sübut edirdi. Yuxarı rəhbərlik eşelonunda tez-tez dəyişən səriştəsiz kadrların başı kürsü davasına qarışdığından dövlətin müdafiəsi və idarə olunması məsələsi tamamilə unudulmuş, bununla da hakimiyyətin yerlərdə sosial-siyasi dayaqları sarsılmışdı. Orduda kök salmış korrupsiya, dövlət əmlakının dağıdılması iqtisadiyyata ciddi zərbələr vururdu.

Tarixi 15 iyundan sonra respublikanın ictimai-siyasi həyatında bir canlanma, dövlətçilikdə böyük quruculuğun əsasları müəyyənləşməyə başladı və bu proses ötən illər ərzində davamlı surətdə bir-birini əvəzləyən uğurlarla müşayiət olundu. Heydər Əliyev ilkin olaraq xalqı vətəndaş müharibəsi təhlükəsindən, dövləti ağır siyasi, iqtisadi böhrandan qurtarmaqla həyati dönüşə başlamağın mümkünlüyünü yəqinləşdirərək bu işdə böyük vətənpərvərlik, iradə və zəka nümayiş etdirdi. Məhz bu taleyüklü məsələlərin reallaşmasından sonra bütün diqqət cəbhə xəttində müdafiəyə və bununla yanaşı, iflic olmuş iqtisadiyyatın reabilitasiyasına yönəldildi. Böyük Qurtuluşdan dərhal sonra xalqın lideri daxili vəziyyətin stabilləşməsinin qayğısına qaldı.

Tarixi təcrübə və araşdırmalar da sübuta yetirdi ki, Heydər Əliyevin geniş xalq kütlələrinin təkidləri ilə hesablaşaraq Azərbaycan iqtidarına ikinci gəlişi təkcə xalqın və müstəqilliyi təhlükələrdən qurtarmaqla bitmirdi, onun etibarlı daimi müdafiəsini reallaşdırırdı. Qurtuluş geniş anlamda, xarakterinə görə, bütövlükdə xalqın varlığı, mənəvi, ruhi, mədəni mövcudluğu, sabahı ilə bağlı problemləri özündə ehtiva edirdi.

Qurtuluş gününün Azərbaycan cəmiyyətinə verdiyi töhfələr indi zaman keçdikcə dərindən dərk olunur. Ən böyük nailiyyətlərdən biri odur ki, Heydər Əliyevin Qayıdışı dünyanın diqqətini Azərbaycana cəlb edə bildi və bu mənada qısa zamanda ölkəmiz beynəlxalq iqtisadi sistemə daxil oldu. Bu inteqrasiyanın 1994-cü ildə Qərbin iri neft şirkətləri ilə imzalanmış məşhur "Əsrin müqaviləsi" kimi böyük bir başlanğıcı var. Xəzər hövzəsinin Azərbaycan sektorunda zəngin enerji ehtiyatlarının işlənilməsi ideyası dünyamiqyaslı kompleks iqtisadi layihələrin birbaşa respublikamızla bağlanmasını real müstəviyə çıxardı. Belə bir siyasətin sayəsində iqtisadiyyatımızın daha yüksək formada təkamülünü həyata keçirmək nəticə etibarilə Azərbaycanda sabitliyin, ictimai təhlükəsizliyin dönməz xarakter almasına güclü təsir göstərdi. İctimai qayda-qanun mühitinin, qanunçuluğun aliliyinin bərpası ona imkan yaratdı ki, müstəqil dövləti beynəlxalq aləmin hüquqi subyekti kimi tanıdan, ictimai quruluşu müəyyən edən amillərdən olan ilk Konstitusiya qəbul edildi. Və daxili, eyni zamanda, xarici arenada çəmiyyətin həyatında həqiqi azadlıq ab-havasının görünməsinə, iqtisadi, elmi, mədəni, mənəvi potensialın açılmasına, hüquqi baxımdan köklü dəyişikliklərin yalnız inkişaf səciyyəsi daşımasına böyük bir impuls verdi.

Böyük lider Heydər Əliyevə görə, demokratizm amili dövlətçilikdə birincilərdən olmaq şərtilə, dünya üçün xüsusilə əhəmiyyət daşıyan anlayışdır. 1993-cü ilin ortalarından başlayaraq ölkədə bütün demokratik prinsiplər bərqərar edilmiş, insan hüquq və azadlıqlarına, siyasi plüralizmə geniş imkanlar açan qanunvericilik bazası yaradılmışdır. Bunu tez bir zamanda, həm də Qərbin onilliklərlə ölçülən demokratiya təcrübəsinin səviyyəsində reallaşdırmaq artıq fövqəladə bir güc deməkdir.

Heydər Əliyev hər dövrü, hər mərhələsi məktəb olan həqiqətən qeyri-adi bir ömür yaşamış, yalnız mənsub olduğu Azərbaycan xalqının, türk xalqlarının deyil, ümumən dünya xalqlarının təsəvvüründə özünün mükəmməl obrazını, aydın cizgiləri ilə seçilən möhtəşəm portretini yaratmışdır.

Heydər Əliyevi dövlət idarəçiliyi məharətinə görə sələfləri ilə müqayisə eləmək çətindir, çünki onların heç biri bu sahədə böyük istedada malik olmamış, bir sıra hallarda isə şəraitin birbaşa əsirinə çevrilmişdir. Və bu isə o deməkdir ki, həmin görkəmli şəxsiyyətlərin rəhbərlik təcrübəsi tamamilə başqa tipli bir rəhbər olan Heydər Əliyevə çox az şey vermişdir...

Sual olunur: Heydər Əliyevin böyük dövlətçilik düşüncəsi, qeyri-adi ictimai-siyasi idarəçilik məharəti (və ümumən zəmanəmizin böyük türkünün əzəmətli şəxsiyyəti!) hansı əsaslar üzərində formalaşıb inkişaf etmişdir?..

Heydər Əliyev qədim türk torpağı olan Naxçıvanda dünyaya gəlmişdir... Naxçıvanın min illərlə ölçülən mürəkkəb, gərgin bir tarixi var, bu torpaqda onlarla böyük türk hökmdarının marağı, siyasəti, ehtirasları toqquşmuş, qanlı vuruşmalar, qırğınlar olmuşdur. Bugünkü naxçıvanlıların dünyagörüşündə, mənəviyyatında, əxlaqında çox-çox qədim dövrlərin bir-birinin üstünə qalanmış, süxurlanmış düşüncə mədəniyyətinə rast gəldiyimiz kimi, dillərində, danışıqlarında həmin qədimlikdə olan türk leksikonunu, intonasiyasını görərsiniz.

...Naxçıvan kasıb yerdir, qışı soyuq, yayı istidir. Və naxçıvanlıların çörəyi, özləri demişkən, daşdan çıxır... Görünür, sərt həyat tərzi bu yerlərin əhalisinin, insanlarının xarakterinin formalaşmasında az rol oynamamışdır. Lakin naxçıvanlılar bu kasıb torpağı əsrlər, hətta min illər boyu canları bahasına qorumuşlar, qurbanlar, şəhidlər vermişlər. Ona görə də naxçıvanlıların nəzərində, yəqin ki, Naxçıvandan gözəl bir diyar yoxdur...

Heydər Əliyevin qısa bir zamanda qazandığı müqayisəyəgəlməz ictimai-siyasi uğurların ən mühüm şərti, heç şübhəsiz, onun qorxmazlığı, cəsarəti, qranit kimi möhkəm iradəyə malik olmasıdır.

Azərbaycanda, ümumən keçmiş Sovetlər İttifaqında Heydər Əliyevin həmin xüsusiyyətləri barədə əfsanələr dolaşır. Əlbəttə, məsələ bu əfsanələrin reallığa nə dərəcədə yaxın olub-olmamasında deyil, məsələ ondadır ki, cəmiyyət, ictimai şüur Heydər Əliyevi əfsanəvi şəxsiyyət kimi tanıyır. O, istər dövlət təhlükəsizliyi orqanlarında, istərsə də Azərbaycan Respublikasının bilavasitə rəhbərliyində çalışdığı illərdə cəsarətli qərarlar qəbul etmiş, həmin qərarları dönmədən, heç bir maneəyə güzəştə getmədən həyata keçirmiş, demək olar ki, bir dəfə də sözündən dönməmişdir... Özündən əvvəlki respublika rəhbərliyinin liberallığına, mərkəzdən (Moskvadan!) asılılığına, şəxsi rahatlığa meylli olmalarına qarşı Heydər Əliyev əsl milli rəhbər obrazını qoymuş,bunu bütün kəskinliyi ilə təsdiq etmişdir.

Heydər Əliyevin dövləti idarə məharətinin formalaşmasında 50-60-cı illər həlledici rol oynamışdır, məhz bu illərdə respublika rəhbərliyindəki yüksəkliyi, eyni zamanda, ona imkan verirdi ki, sovet dövlətçiliyinin həm məzmunu, həm də praktikasına dərindən bələd olsun. Bu cür dərindən bələdlik aşağı-yuxarı qırx yaşlarında olan, artıq yetkin dövlət adamına birinci növbədə kifayət qədər mürəkkəb sosial-siyasi mühitdə fəaliyyətinin strategiyası ilə taktikasını düzgün əlaqələndirmək məharəti qazandırdı.

Heydər Əliyev Azərbaycan tarixinin ən müxtəlif problemlərinin öyrənilməsinə, milli tarixi təfəkkürün oyadılmasına xüsusi əhəmiyyət verdi, ixtisasca tarixçi olan (o, Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirmişdir) Heydər Əliyev üçün tarix yalnız "üzü keçmişə siyasət" deyildi, həm də və bəlkə də daha çox millətin öz həqiqi keçmişini dərindən öyrənib gələcəyə hazırlıqlı getməsi üçün bir məktəb, ilham mənbəyi idi. Azərbaycan xalqının mənşəyi, formalaşması, Azərbaycan millətinin təşəkkülü kimi mühüm tarixşünaslıq problemləri məhz 70-ci illərdə bütün elmi-ideoloji kəskinliyi ilə qoyuldu, müşavirələr, müzakirələr keçirildi. Və bu gərgin axtarışlar heç bir elmi adı, alimlik dərəcəsi olmayan Heydər Əliyevin bilavasitə, yaxud dolayısı ilə rəhbərliyi altında gedir, vaxtaşırı ona məlumatlar verilirdi.

Azərbaycana rəhbərlik etdiyi illərdə yalnız Azərbaycan ictimaiyyəti deyil, ümumən sovet ictimaiyyəti gördü ki, Heydər Əliyev təkcə qorxmaz, cəsarətli, möhkəm iradəli bir rəhbər yox, həm də müdrik, ensiklopedik məlumata, güclü məntiqə malik, cəmiyyəti dərindən bilən, onu bu və ya digər məqsəd uğrunda hərəkətə səfərbər etməyi bacaran təşkilatçı dövlət xadimi, yüksək səviyyəli ideoloqdur...

80-ci illərin ortalarında artıq Heydər Əliyev sovet dövləti rəhbərliyində yalnız Azərbaycan xalqının yox, ümumən türk-müsəlman xalqlarının lideri idi, türk dünyasının həm strateji, həm də taktiki problemlərini həll etmək yalnız onun üzərinə düşürdü. Və Heydər Əliyev döyüşürdü.

...Deyəsən, Allah sovet türklərinə o qədər də kiçik olmayan bir şans vermişdi. Qətiyyətli, müdrik, enerjili türkün ətrafında birləşmək, türklərin dağılmış hüquqlarını, səlahiyyətlərini bərpa etmək, bəlkə də, mümkün idi. Lakin türk respublikalarının rəhbərlərində bu dəfə də lazımi cəsarət olmadı. Rus şovinizmi isə ayaqda idi. M.Qorbaçov mənfur "perestroyka" fırıldağına başlamışdı... Heydər Əliyevin qarşısında iki yol qalırdı: ya axıracan döyüşmək, ya da öz karyerasını gözləyib gicbəsər M. Qorbaçovun avantürist sayıqlamalarını müdafiə etmək...

80-ci illərin sonu 90-cı illərin əvvəllərində Azərbaycanda Heydər Əliyevin Vətənə dönməsinə münasibət birmənalı deyildi: Moskvanın "kadrlar"ı, hakimiyyətə can atan (lakin dövlət idarəçiliyi sahəsində səriştəsiz) qüvvələr, onlara qoşulmuş "maraqlılar"... "qüvvətli əl"dən (əslində "qüvvətli baş"dan!) çəkinirdilər; geniş xalq kütlələri, xüsusilə orta və yüksək ixtisaslı ziyalılar, yazıçılar, mədəniyyət, elm xadimləri, əmin-amanlıq tərəfdarları... isə təcrübəli dövlət xadimini gözləyirdilər.

...Heydər Əliyev Azərbaycana ölkənin ümumən məhv olmaq təhlükəsi altında olduğu zaman gəldi. Və Azərbaycanı nəinki xilas etdi, onu həm də türk dünyasının qabaqcıl məmləkətlərindən birinə çevirdi. Bu gün Azərbaycan haqqında danışmaq türk dünyası barəsində, Heydər Əliyev haqqında danışmaq isə türk böyüklərindən biri barəsində bəhs etmək deməkdir. Müstəqillik əldə etmiş heç bir (digər) türk dövlətinin başçısı bu səviyyəyə, ümumən türk dünyasının lideri olmaq səviyyəsinə gəlib çatmamışdır...

Vaxtilə Prezident Heydər Əliyev birmənalı şəkildə Azərbaycan insanına tövsiyə edirdi: "Hər bir azərbaycanlı milli mənsubiyyətinə görə qürur hissi keçirməlidir və biz azərbaycançılığı - Azərbaycanın dilini, mədəniyyətini, milli-mənəvi dəyərlərini yaşatmalıyıq"- deyərkən O, bu zaman bütöv xalqın - azərbaycanlı superetnosun harada və hansı vəziyyətdə olmasını, şəraiti fərqləndirmədən ümumilikdə onlarda milli duyğuların canlanması işinə bir iradəlilik, sürət impulsu verirdi.

Quruculuğun ilk mürəkkəb dönəmlərində və indiki inkişaf prosesində soydaşlarımızın keçmiş tarixi vətənlərində, eləcə də xidməti və sosial baxımdan bağlı olduqları ölkələrdə təşkilatlanması dövlətimizin qarşıya qoyduğu məqsədlərdən olmuşdur. Bu baxımdan, artıq ənənəviləşmiş effektiv həmrəylik siyasətin timsalında həmişə azərbaycanlıların diaspor şəklində formalaşması məsələsi öncül xətt olaraq ideoloji-tarixi əhəmiyyətini həyat həqiqətinə çevirmiş, qoruyub saxlamış və möhkəmləndirmişdir.

Zəngin dövlət idarəçiliyi təcrübəsi (və potensialı) olan Azərbaycan Prezidenti türk dünyasının birliyi üçün böyük işlər görmüş, bu birliyin strategiyasını hazırlamışdır.

Ulu öndərimizin türk kimliyinə bu dərəcədə bağlılığı, təbii başlanğıca istinad etmişdir. Heydər Əliyevin dünya ilə ilk tanışlığı türk düşüncə tərzinin hələ üstün mövqeyə malik olduğu, "türk" sözünün hələ tam yasaq edilmədiyi ötən əsrin 20-ci illərinin sonu 30-cu illərinin əvvəllərindən başlanmışdır. O illərin inqilabi coşğunluğu, ideoloji-siyasi təlatümləri təlim-tərbiyə müəssisələrində, istər-istəməz milli hisslərə güzəştə getməli olmuşdur. Heydər Əliyev də ilk təhsilini məhz belə bir məktəbdə, bu güzəşti təmin edən milli təfəkkürlü müəllimlərin rəhbərliyi ilə almış, 30-cu illərin təbəddülatlı ideyalar mühitində tərbiyələnmişdir. Türkçülük duyğuları da Heydər Əliyevdə hələ erkən gənclik illərində oyanmışdır.

Azərbaycan 1991-ci ilin oktyabrında dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonrakı mərhələdə ümummilli liderimiz türkdilli xalqlarla münasibətlərin genişləndirilməsi vacibliyini böyük uzaqgörənliklə, müdrikliklə önə çəkmişdir. Hələ Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə rəhbərlik etdiyi dövrdə böyük öndərin ələlxüsus Türkiyə ilə ən müxtəlif sahələrdə əlaqələrin genişləndirilməsi istiqamətində atdığı addımlar bunu bir daha təsdiqləyir. O ağır illərdə ulu öndərimizin bilavasitə təşəbbüsü ilə inşa edilən, Heydər Əliyevin "ümid körpüsü, ümid yolu" adlandırdığı körpü də türk dünyasından Türkiyəyə doğru uzanan yollardan biri idi.

...Heydər Əliyevin türk dünyasının problemləri ilə daha ardıcıl məşğul olduğu mərhələ 1993-cü ildən, müstəqil Azərbaycan Respublikasının prezidenti seçiləndən sonra başlayır. İstanbulda İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 2-ci görüşünün iştirakçılarına 5 iyul 1993-cü il tarixli müraciətində Heydər Əliyev demişdi: "İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı ölkələrinin - Türkiyənin, İranın, Pakistanın, Əfqanıstanın, Qazaxıstanın, Özbəkistanın, Türkmənistanın, Qırğızıstanın, Tacikistanın, Azərbaycanın istifadə edilməmiş zəngin təbii sərvətləri, material ehtiyatları vardır. Onlardan birgə istifadə olunması əsl müsəlman intibahına çevriləcək, bütün bəşəriyyətin inkişafına töhfə verəcəkdir"... Bu müraciətdə türklük düşüncəsinin ən azı üç tarixi əlaməti əks olunur:

1) ayrı-ayrı türk dövlətlərinin müstəqilliyinin müdafiə olunması;

2) türk (və ümumən müsəlman) dünyasının birliyinə çalışılması;

3) həmin birliyin dünyada harmoniya yaradılmasına xidmət etməsi ideyasının müdafiəsi.

...Heydər Əliyev türk birliyinin möhkəmlənib inkişaf etməsində Türkiyənin rolunu həmişə yüksək qiymətləndirmiş, Türkiyə Cümhuriyyətinin yaradıcısı Mustafa Kamal Atatürkün tarixi fəaliyyətini dönə-dönə dəyərləndirmiş, onu "iyirminci əsrin bəşəriyyətə verdiyi böyük dühalardan" saymışdır.

Türk dünyasının fəxri, yaxud böyük türklərdən biri Heydər Əliyevin portretini böyük şəxsiyyətin aşağıdakı sözləri tamamlayır: "Özünün yeni yüksəliş dövrünü yaşayan çağdaş türk dünyası bəşər sivilizasiyasına yeni misilsiz nümunələr vermək iqtidarındadır. Bu gün öz suverenliyini əldə etmiş bir çox türk cümhuriyyətlərinin bu sıraya qoşulması türk dünyasının gələcəyinə işıqlı ümidlər oyadır. İqtisadi, siyasi və mədəni həyatın sıx telləri ilə birləşməyə başlamış türk xalqları yeni dünyanın mühüm amillərindən birinə çevrilməkdədir".

... Dünyanı idarə etmək məsuliyyətini öz üzərinə götürmüş beynəlxalq təşkilatlar, siyasi xadimlər Qafqazdakı münaqişələrin həllində Azərbaycan Prezidentinin nüfuzuna ümid edirdilər. Ona görə ki, Heydər Əliyev dünya ictimaiyyətinin nəzərində belə bir böyük siyasi nüfuzu qazanmışdır. O, dəfələrlə beynəlxalq miqyaslı problemlərin müzakirəsində iştirak etmiş, həlledici fikirlər söyləmişdir. Heydər Əliyev yalnız Azərbaycanın, ümumən azərbaycanlıların rəhbəri deyil, dünyanın gələcəyi üçün məsuliyyət daşıyan böyük ictimai-siyasi xadimlərdəndir... Lakin yer üzündə mövcud olduqları müddətdə bir nəfər də olsun normal düşüncəli dövlət xadimi yetirə bilməyən ermənilərin xarakteri, münaqişəyə qoşulma maneraları, ondan istifadə "bacarıq"ları elədir ki, normal, müasir düşüncə ilə onlara cavab vermək, prinsip etibarilə mümkün deyil. Bu gün ermənilərlə konstruktiv söhbət aparmaq üçün heç bir şərait yoxdur. Elə bir adam, təskilat tapmaq mümkün deyil ki, bu millətin adından danışmaq səlahiyyətinə malik olsun, özünü ermənilərin lideri olaraq sərbəst, orta əsrlərdə formalaşmış erməni mifindən azad hiss edərək ikitərəfli, yaxud çoxtərəfli danışıqlar apara bilsin. Ona görə ermənilərlə danışığın çox az şey verəcəyini nəzərə alan Heydər Əliyev bütün diqqətini müvəqqəti sülh şəraitində Azərbaycan dövlətçiliyini sürətlə inkişaf etdirməyə, düşmən üzərində taktiki yox, məhz strateji qələbə qazanmağa vermişdir. Doğrudan da yalnız Azərbaycanı deyil, bütövlükdə dünyanı mənfur erməni mifindən xilas etməyə artıq böyük ehtiyac vardır... Ermənilərin onlara sığınacaq vermiş, ərazilərində dövlət yaratmaq üçün şərait yaratmış azərbaycanlılara növbəti xəyanəti dünya xalqlarına, dünya "əfkari-ümumiyyə"sinə nə qədər tez çatsa, dünya onu gözləyən fəlakətdən o qədər tez qurtaracaqdır.

Müasir Azərbaycan dövləti Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə müstəqil həyatının çətin, ziddiyyətli yaşantılarını çoxdan geridə qoymuşdur. Demokratik quruluşun mahiyyətini göstərən amillərin gerçəkləşməsi sayəsində dövlətimiz bu gün dünya birliyində layiqli yer tutur. Bayrağımız demək olar ki, bütün beynəlxalq təşkilatlarda ucaldılmışdır. Millətimizin daxili potensialı, ictimai düşünəsi ona imkan verir ki, Azərbaycan demokratizmi heç də digər ölkələrin demokratizmindən geri qalmasın.

Heydər Əliyev öz həyatından artıq sevdiyi, əziz bildiyi xalqına dünyanın hörmət bəslədiyi müstəqil Azərbaycan dövləti qoyub getmişdir. Bundan böyük irsmi vardır?! Əslində öndər millətə yeni lideri tanıtmaqla, bu böyük irsi qorumağın yolunu da göstərirdi.

Azərbaycanın dövlətçilik tarixində Heydər Əliyev fenomeninin oynadığı müstəsna rol bu gün birmənalı olaraq hamı tərəfindən etiraf olunur. Xalq bu böyük şəxsiyyətin qiymətini sağlığında verib - onu özünün böyük rəhbəri, lideri, atası sayıb. Bu böyük şəxsiyyət millətinin tükənməz sevgi və rəğbətini sağlığında gördüyü işlərlə qazanıb. Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi mövcudluğu, qorunub saxlanılması, ölkədə davamlı siyasi sabitliyin təmin olunması, iqtisadi yüksəlişin və tərəqqinin başlanması məhz ulu öndərimiz Heydər Əliyevin xidmətlərinin nəticəsidir. Məhz bu böyük işlərin nəticəsində biz indi azadlıq, sabitlik, təhlükəsizlik şəraitində yaşayır, müstəqil Azərbaycanın gələcəyi barədə çox nikbin qənaətdə ola bilirik.

Azərbaycanın Heydər Əliyev kimi qüdrəti ilə dünyada tanınan liderinin indiki mərhələdə siyasətini davam etdirən Prezident İlham Əliyevi dost ölkələr əməkdaşlıqda uğurların varisliyini təmin edəcək bir siyasətçi kimi dəyərləndirib. Eyni zamanda, biz bu realist qüvvələrin müsbət rəy və mülahizələri ilə yanaşı, bəzən daxildə müəyyən mürtəce, inkarçı mövqe ilə rastlaşdıq. Amma bu narazı qism geniş sosial bazadan məhrumdur. Onların inkarçılığı həqiqətdən və reallıqdan kənar olduğuna, sağlam fikri əks etdirmədiyinə görə, ictimai rəyə təsir göstərmək iqtidarında deyil.

Artıq Azərbaycanda milli birlik, sabitlik, demokratiya bərqərar ediləndən sonrakı dövr üçün sivil dəyərlərə geniş miqyasda inteqrasiya olunmaq dövrü vüsət almışdır. Ölkəmizin inkişafının, dünya dövlətləri ilə əməkdaşlığının strateji tərəflərindən biri də hazırda beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunması məsələsidir ki, Prezident İlham Əliyev bu sahədə də qətiyyətli mövqedədir.

Prezident İlham Əliyev vətənpərvər, dünyəvi təfəkkürü ilə, Azərbaycanı yüksək mədəniyyətli, mənəviyyatlı diyara çevirmək yolundadır. Dünya tarixində millətlər zəngin nemətləri ilə yox, məhz böyük mədəniyyətləri ilə tanınırlar. Bu gün Azərbaycanda yürüdülən siyasətin milli mahiyyəti və professionallığı, çevikliyi bütün inkişafı milli-mənəvi potensial üzərində qurmağında təzahür edir. Heydər Əliyevin bizə qoyub getdiyi zəngin irs, formalaşdırdığı böyük dövlətçilik ideologiyası elə bir bütöv kompleksdir ki, imkanlar reallaşdıqca onun tərkib hissələri, məziyyətləri də tədricən artır. Bu mənada, cənab İlham Əliyevin təqdim etdiyi həyatın bütün sahələrinə yönəlmiş inkişaf konsepsiyasının tipologiyası keçmiş sovet respublikalarının heç biri ilə müqayisə oluna bilməz...

Nizami CƏFƏROV,

Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü,

Milli Məclisin mədəniyyət məsələləri

komitəsinin sədri

Xalq qəzeti.- 2010.- 11 iyun.- S. 4.