Bu gün Azərbaycan qadını cəmiyyətdəki böyük nüfuzuna görə Heydər Əliyev dühasına minnətdardır

Bu gün Azərbaycan qadını cəmiyyətdəki böyük nüfuzuna görə Heydər Əliyev dühasına minnətdardır

Heydər Əliyev dövlətçilik prinsiplərinin mühüm tərkib hissələrindən olan dövlət qadın siyasəti bugünkü Azərbaycan həqiqətləri arasında ən çox təqdir olunan məsələlərdən biridir. Ulu öndər bu məsələni böyük siyasi uzaqgörənlik və müdrik öndər təfəkkürü ilə daim diqqət mərkəzində saxlamışdır. Hələ ölkəyə birinci dəfə rəhbərlik etdiyi dövrdə Azərbaycan qadınının savadı, biliyi, yaradıcılığı, rəhbərlik bacarığı, idarəetmə məharəti, döyüş qabiliyyəti, ailə sədaqəti, ən başlıcası ana məhəbbəti barədə mövcud olan bütün məlumatların SSRİ miqyasında geniş təbliğinə nail olan ümummilli lider bu qadının cəmiyyətdəki fəallığına da böyük zəmin yaratmışdı. "Azərbaycan qadını cəmiyyətin bütün sahələrində fəal olmalı, öndə olmalı, öz məharətini göstərməlidir" - deyən ulu öndər qadının təkcə həyat yoldaşı, ana deyil, nazir, deputat, rayon rəhbəri, ali məktəb rektoru, alim, həkim, hətta, hərbçi kimi fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradılmasını tələb edirdi.

Böyük qurtuluşun ildönümləri ərəfəsində ümummilli liderimizin həyat və fəaliyyəti barədə söz açan ziyalıların və qələm sahiblərinin yaratdıqları bir ənənə var. Həmin ənənəyə görə məqalə, veriliş, kitab müəllifləri öz fikirlərini əsaslandırmaq üçün mütləq tarixi faktlara istinad edir, bir məsələni isə xüsusilə qabardırlar. Biz də həmin ənənəyə sədaqətlə yanaşırıq. Yada salmaq istədiyimiz fakt isə 1974-cü ilə, ulu öndərin ölkəyə birinci dəfə rəhbərlik etdiyi dövrə aiddir. Şərqdə ilk qadın mətbuatı olan "Azərbaycan qadını" jurnalının 50 illik yubileyi Heydər Əliyevin şəxsi təşəbbüsü ilə dövlət səviyyəsində qeyd edilirdi. Elə dünyanın ilk qadın kosmonavtı olan Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Valentina Tereşkovanın rəhbərliyi ilə yüzdən artıq qonağın dəvət edilməsi və tədbirdə iştirakı da Heydər Əliyevin təşəbbüsü idi. Bir jurnalın 50 illik yubileyinə bu qədər nüfuzlu qonağın dəvət edilməsində isə əsas məqsəd Azərbaycan qadınının cəmiyyətdəki nüfuzunu bütün dünyaya car etmək idi. Təbii ki, həmin nüfuz barədə istənilən natiq çoxsaylı faktlarla, uğurlu bir çıxış edə bilərdi. Ancaq ən uğurlu çıxış ölkə rəhbərinin çıxışı oldu.

Böyük natiqlik məharətinə malik olan Heydər Əliyev SSRİ-nin hər yerindən gəlmiş qonaqlara Azərbaycan qadınının böyüklüyü barədə yığcam, fəqət geniş məlumatları əhatə edən məlumat vermişdi: "Biz fəxr edirik ki, Azərbaycanın cəsur qızları - partizan Aliyyə Rüstəmbəyova, təyyarəçi Züleyxa Seyidməmmədova, sərrast atıcı Ziba Qəniyeva, topçu Suğra Paşayeva, baş leytenant Rəhimə Babayeva və bir çox başqaları Vətənimizin layiqli müdafiəçiləri arasında olmuşlar... Biz fəxr edirik ki, 198 nəfər azərbaycanlı qadın Sosialist Əməyi Qəhrəmanı kimi yüksək ada daşıyır. Azərbaycan xalqı, Azərbaycanın bütün zəhmətkeşləri alim, ədəbiyyat və incəsənət xadimi olan qadınların şanlı dəstəsi ilə haqlı olaraq fəxr edirlər. SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının müxbir üzvü Ədilə Namazovanın, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının həqiqi və müxbir üzvləri İzzət Orucovanın, Validə Tutayukun, Ümnisə Musabəyovanın, Püstə Əzizbəyovanın, SSRİ xalq artistləri Şövkət Məmmədovanın, Qəmər Almaszadənin, Hökümə Qurbanovanın, şairlərdən Mirvarid Dilbazinin və Nigar Rəfibəylinin, rəssam Maral Rəhmanzadənin, bəstəkar Ağabacı Rzayevanın və başqalarının yaradıcılıq əməyi ölkəmizdə və onun hüdudlarından uzaqlarda çox məşhurdur. Onlar bütün istedadları ilə xalqa xidmət edirlər". Bütün bunlar ulu öndərin ölkəyə birinci dəfə rəhbərlik ktdiyi dövrdə Azərbaycan qadınının adının uca tutulması üçün atılan addımların cüzi bir hissəsi idi.

1993-cü ilin yayından - Böyük Qayıdışdan sonra isə Heydər Əliyev Azərbaycan qadınının cəmiyyətdəki fəallığının artırılması üçün daha mükəmməl, daha möhtəşəm addımlar atdı. Çünki indi o artıq müstəqil dövlətin rəhbəri idi və xalqı, dövləti üçün istənilən xidməti göstərməkdə tam sərbəst idi. Ona görə də bu istiqamətdə atılan addımlar daha əhatəli, daha səmərəli olurdu.

Müstəqilliyin ilk illərində Azərbaycana rəhbərlik edən şəxslər 1993-cü ilin iyun ayına qədər faktiki olaraq gender bərabərliyi istiqamətində heç bir addım atmamışdılar. Ona görə də gənc müstəqil Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki ilk addımları dövlətə nüfuz gətirilməsi ilə deyil, nüfuz itirilməsi ilə nəticələnmişdi. Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra isə cəmiyyət həyatının digər sahələrində olduğu kimi gender siyasətində də böyük dəyişikliklər, irəliləyiş, tərəqqi əldə edildi. Ulu öndərin titanik siyasi fəaliyyəti gender problemlərinin həllinə böyük təkan verdi. Qadınlarımızın ictimai-siyasi həyata qayıdışı, yəni onların dövlət idarəçiliyində təmsil olunması, bütün sahələrdə kişilərlə bərabər hüquqa malik olması dövlət idarəetmə kursunun prioritet istiqamətinə çevrildi.

1995-ci il noyabrın 12-də qəbul edilmiş ilk Konstitusiyamızda gender məsələləri öz geniş əksini tapırdı. Ulu öndərin şəxsən iştirakı ilə işlənib hazırlanmış Əsas Qanunumuzun "Əsas hüquqlar, azadlıqlar və vəzifələr" adlanan ikinci bölməsinin müvafiq maddəsində yazılır ki, ölkədə kişi ilə qadının eyni hüquq və azadlıqları vardır. Həmin ildən başlayaraq respublikamızda qadın problemləri yeni bir təşkilatlanma xarakteri almağa başladı. 1995-ci il Azərbaycan qadınları üçün başqa bir cəhətdən də əlamətdar oldu. Belə ki, ölkəmiz Prezident Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə BMT-nin "Qadınlara münasibətdə ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv olunması haqqında" Konvensiyasına qoşuldu. Avqustda isə dövlət başçısı beynəlxalq səviyyədə keçirilən müvafiq konfranslarda azərbaycanlı qadınların yüksək səviyyədə təmsil edilməsinə zəmin yaradan Milli Hazırlıq Komitəsinin formalaşdırılması üçün sərəncam imzaladı. 1998-ci ilin yanvarında Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradılarkən də məhz Milli Hazırlıq Komitəsinin bazası əsas götürülmüşdü.

Müstəqil Dövlətlər Birliyinə üzv olan ölkələrin mütəxəssisləri etiraf edirlər ki, qadın problemlərinin müvəffəqiyyətlə və ardıcıllıqla həll edilməsi məsələsi Azərbaycanda yüksək səviyyədə təşkil edilmişdir. Azərbaycan dövlətinin bu istiqamətdə həyata keçirdiyi siyasətin 6 əsas qolu hamı tərəfindən yüksək qiymətləndirilir: 1. qadınlara münasibətdə dövlət siyasətinin icrası üçün müvafiq proqramların hazırlanması, 2. qadınların dövlət orqanlarının fəaliyyətində, ölkənin ictimai-siyasi həyatında iştirakı, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olması, yeni ixtisaslara yiyələnməsi, 3. qaçqın və məcburi köçkün qadınların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, 4. qadınların əmək hüquqlarının təminatı, 5. qadın əməyinin, onların həyatının və sağlamlığının qorunması, 6. beynəlxalq qadın təşkilatları və respublikada fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət qadın təşkilatları ilə dövlət strukturlarının qarşılıqlı əlaqələrinin inkişaf eitdirilməsi. Bu 6 əsas istiqaməti gender siyasətinin Heydər Əliyev nümunəsi kimi qiymətləndirənlər tamamilə haqlıdırlar.

Ulu öndərin yeritdiyi gender siyasətinin əsas nəticələrindən biri də 1998-ci ildə Azərbaycanda keçirilmiş Qadınların I qurultayı idi. Heydər Əliyev qurultaydakı tarixi nitqində söylədi ki, bu qurultay başa çatmaqda olan əsrdə Azərbaycanın tarixində ən böyük hadisələrdən biridir. Azərbaycan qadınları bu qurultayla müstəqil Azərbaycanda demokratik cəmiyyətin, qadın hərəkatının əsasını qoyurlar.

Qurultaydan keçən qısa dövr sübut etdi ki, ölkədə qadın siyasətinin daha yetkin və daha gerçək şəkildə təşkil edilməsi üçün tələbat yaranmışdır. Məhz həmin tələbatı əsas götürən ulu öndər 2000-ci il mart ayının 6-da "Azərbaycan Respublikasında dövlət qadın siyasətinin həyata keçirilməsi haqqında" Fərman imzaladı. Fərmanın birinci bəndində göstərilir ki, Azərbaycan Respublikasının bütün dövlət qurumlarında fəaliyyət növü nəzərə alınmaqla qadınların rəhbərlik səviyyəsində kişilərlə bərabər təmsil olunması təmin edilsin". Bu, XX əsrin son ilində imzalanmış fərman idi. Yeni əsrdə isə Prezident İlham Əliyev dövlət qadın siyasətinin daha böyük nailiyyətlərlə icrasını təmin etdi. Bu sahədə Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın xidmətləri də böyük və danılmazdır.

Sonda bir məsələni də qeyd edim. Belə ki, politologiyanın əsas müddəalarından biri də haqqında söz açılan məsələnin konkret faktlarla, daha yaxşı olar ki, şəxsi nümunələrlə təsdiq edilməsidir. Bu məqamda mən konkret fakta, üstəlik şəxsi təcrübəmə müraciət edə bilərəm. Təmsil etdiyim Azərbaycan Müəllimlər İnstitutuna (yeri gəlmişkən, bu ali təhsil müəssisəsi də bilavasitə ulu öndərin təşəbbüsü ilə yaradılmışdır) ölkənin xanım professorlarından biri - Aqiyə Naxçıvanlı rəhbərlik edir. İnstitutun mövcud olan bütün məlumatların SSRİ miqyasında geniş təbliğinə nail olan ümummilli lider bu qadının cəmiyyətdəki fəallığına da böyük zəmin yaratmışdı. "Azərbaycan qadını cəmiyyətin bütün sahələrində fəal olmalı, öndə olmalı, öz məharətini göstərməlidir" - deyən ulu öndər qadının təkcə həyat yoldaşı, ana deyil, nazir, deputat, rayon rəhbəri, ali məktəb rektoru, alim, həkim, hətta, hərbçi kimi fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradılmasını tələb edirdi.

Sonda bir məsələni də qeyd edim. Belə ki, politologiyanın əsas müddəalarından biri də haqqında söz açılan məsələnin konkret faktlarla, daha yaxşı olar ki, şəxsi nümunələrlə təsdiq edilməsidir. Bu məqamda mən konkret fakta, üstəlik şəxsi təcrübəmə müraciət edə bilərəm. Təmsil etdiyim Azərbaycan Müəllimlər İnstitutuna (yeri gəlmişkən, bu ali təhsil müəssisəsi də bilavasitə ulu öndərin təşəbbüsü ilə yaradılmışdır) ölkənin xanım professorlarından biri - Aqiyə Naxçıvanlı rəhbərlik edir. İnstitutun və onun filiallarının rəhbərliyində çoxlu sayda qadınlar təmsil olunurlar. Müəllimlərimizin və tələbələrimizin də böyük əksəriyyəti qadınlar, qızlardır. Bu isə Azərbaycandakı gender siyasətinin məhz ulu öndər Heydər Əliyevin arzu etdiyi şəkildə icrasının nəticəsidir.

Tovuz EMİNLİ,

Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu

Zaqatala filialının direktoru

Xalq qəzeti.- 2010.- 13 iyun.- S. 7.