Yarımçıq qalmış gündəlik

18 il əvvəl erməni gülləsi tələbə Fuadın arzularını ürəyində qoydu

Araz çayı üzərindəki qədim Xudafərin körpülərindən Qarabağın tarixi mərkəzi Şuşa qalasına gedən yolun üstündə yerləşən Cəbrayıl rayonunun Quycaq kəndində 1972-ci ilin bir payız günü dünyaya göz açmışdı Fuad Əsədov. Dərslərini əla qiymətlərlə oxuyan bu yeniyetmənin yeganə arzusu memar olmaq idi. Elə gözəl binalar, abidələr ucaltmaq istəyirdi ki, baxanlar heyran qalsınlar.

1989-cu ildə orta məktəbi bitirən kimi, Fuad bu arzu ilə Azərbaycan Dövlət İnşaat Universitetinin memarlıq fakültəsinə daxil oldu. Universitetdə də üzdə olan tələbələrdən biri idi. Vaxtını boş keçirməzdi, seçdiyi sənətə mükəmməl yiyələnmək üçün çoxlu biliklər əxz etməyə can atırdı. Onun yaxşı memar olacağına pedaqoqları da şübhə etmirdilər. Lakin tale elə gətirdi ki, Fuad memar olmaq arzusuna qovuşa bilmədi, Azərbaycanın zorən cəlb olunduğu Qarabağ müharibəsində minlərlə həmyaşıdı kimi həlak oldu.

Keçmiş SSRİ dağıldıqdan sonra 1991-ci ilin oktyabrın 18-də Azərbaycan əsrlər boyu həsrətində olduğu milli istiqlalına qovuşsa da, həmin dövrdə onun ərazi bütövlüyü üçün ciddi təhlükə yaranmışdı. Belə ki, Azərbaycanın qədim tarixi ərazisi olan Dağlıq Qarabağ vilayətindəki erməni separatçıları Ermənistanın birbaşa dəstəyinə və Qafqazı yenidən öz nüfuz dairəsində saxlamağa cəhd edən rəsmi Moskvanın aşkar havadarlığına arxalanaraq vilayətin Ermənistanın tərkibinə birləşdirilməsini tələb etməyə başlamışdılar. Bu niyyətlərinə çatmaq üçün silahlı dəstələr təşkil edən separatçılar vilayətdə və qonşu rayonlarda yaşayan azərbaycanlılara qarış ağır zorakılıqlar törədir, əhalinin var-yoxunu yağmalayır, özlərini amansızcasına qətlə yetirirdilər.

1992-ci ilin fevralın 25-dən 26-na keçən gecə sovet ordusunun 366-cı atıcı alayının iştirakı ilə erməni yaraqlıları bir neçə ay mühasirədə saxladıqları Xocalı şəhərinə hücum edərək onu büsbütün yandırdılar, əhalisini dəhşətli işgəncələrə məruz qoyaraq məhv etdilər. Bütün dünyanın gözü qarşısında baş verən bu qanlı faciə bütün soydaşları kimi tələbə Fuadı dərindən sarsıtmışmışdı. O, ali məktəbdə dərslərini yarımçıq qoyaraq Cəbrayıla gəlmiş və burada yeni təşkil olunmuş Cəbrayıl ziyalılar batalyonunun sıralarına qoşulmuşdu.

Fuadı əvvəlcə könüllülər dəstəsinə üzv yazmaq istəməmiş, “əsgərlikdə olmamısan, universiteti bitir, sonra gələrsən” demişdilər. Görünür, o heç vaxt əlində silah tutmamış bu həlim təbiətli gəncə qıymamışdılar, Fuad isə təkidlə lmən Vətən darda olan bir zamanda qaçıb gizlənə bilmərəm” - söyləmişdi. O gündən cəbhənin ən qaynar nöqtələrindəki postlarda keşik çəkən tələbə var gücü ilə vahimə içində yaşayan ailələri erməni quldur dəstələrinin qəfil basqınlarından müdafiə etməyə çalışırdı.

Lakin Qarabağ cəbhəsində vəziyyət getdikcə gərginləşirdi. 1992-ci ilin 2 aprelində erməni silahlı birləşmələri Dağlıq Qarabağ vilayətin inzibati ərazisinə daxil olmayan Kəlbəcər rayonunu işğal etdilər. Həmin ilin mayın 8-də Azərbaycan mədəniyyətinin beşiyi sayılan gözəl Şuşa şəhəri süqut etdi, ardınca Laçın, bir il sonra isə Qarabağın ən zəngin rayonu olan Ağdam işğalçıların əlinə keçdi. Bundan sonra vilayətlə sərhəddə yerləşən Laçın, Füzuli Cəbrayıl, Qubadlı, Zəngilan rayonlarının düşmən mühasirəsinə düşərək əhalisinin fiziki cəhətdən məhv olmaq təhlükəsi vəziyyət yarandı. 1993-cü ilin oktyabına kimi həmin rayonlar, bütövlükdə Azərbaycanın 20 faiz ərazisi erməni silahlı birləşmələriin nəzarətinə keçdi. 1992-1993-cü illərdə BMT Təhlükəsizlik Şurası (TŞ) Dağlıq Qarabağda Ermənistanın təcavüzkar siyasətini pisləyən dörd qətnamə qəbul etdi, lakin bu ali qurumun qərarları elə o vaxtdan icra olunmamış qalır. Cəbrayıl rayonu işğal olunana qədər rayonun ziyalılar batalyonunun üzvləri fədakarcasına vuruşaraq doğma torpağı qorumağa çalışırdılar. Fuad Əsdəov batalyonun cəsur, qorxubilməz biri də idi. O, doğulub boya-başa çatdığı ata-baba yurdunu düşməndən qorumaq üçün çox şücaəətlər göstərdi. Lakin 1992-ci ilin iyunun 28-də Fuad Cəbrayıl şəhərinin yaxınlığındakı yüksəkliklərin birində baş verən ağır döyüşdə həlak oldu. 20 yaşı tamam olmamış bu gəncin ömür yolu beləcə nakam sona yetdi.

Fuad universitetə daxil olduğu gündən bir qalın dəftərə yazmağa başladığı gündəliyini özü ilə gətirmişdi. Burada unudulmaz tələbəlik dünyası ilə bağlı çoxlu qeydlər etmişdi. Bir də gənc Fuad “səni sevirəm deməyə hazırlaşdığı o qız” barədə kövrək duyğlarını hamıdan gizli saxladığı həmin dəftərə yazmışdı. Döyüş bölgəsində isə Fuad postdan adətən çox yorğun qayıtdığı üçün gündəliyində əvvəlki kimi mütəmadi qeydlər edə bilmirdi. Amma o, macal tapanda müharibənin dəhşətlərindən də mütləq gündəliyində yazırdı.

Fuadın ölümündən sonra onun gündəliyini azı min kərə oxuyaraq göz yaşı axıdan Solmaz ana üçün “o qalın dəftər” oğlundan ən əziz yadigardır. Ananın indi ən böyük arzusu oğlunun erməni işğalı altında olan Quycaq kəndindəki məzarını ziyarət etməkdir. Ana qəlbi səssiz fəryad çəkərək Qarabağ torpağına əbədi sülh gələcəyi günü gözləyir. Solmaz ana müharibə istəmir, öz doğma balası uyuyan kəndə qayıtmaq həsrəti ilə yaşayır.

Məsaim ABDULLAYEV

Xalq qəzeti.- 2010.- 13 may.- S. 7.