Cəbhə xətti, mübarizə əzmi... bir də inkişaf və quruculuq

Füzulililərin həyat tərzi, gündəlik qayğısı və problemləri

Horadizin qəribə, əgər belə demək mümkünsə, keşməkeşli tarixi var. Əvvəllər kənd olub, sonralar böyüyüb, inkişaf edib, qəsəbə adını alıb. Uzun illər bu adla tanınıb. Füzulinin ermənilər tərəfindən işğalından sonra Horadiz də düşmən tapdağına çevrildi. Ancaq bu, uzun sürmədi. Azərbaycan ordusunun güclü əks-hücumu onunla nəticələndi ki, Füzulinin Horadiz qəsəbəsi və 20-dən artıq kəndi erməni quldurlarından azad edildi.

Bundan sonra Horadizin bərpası, yenidənqurma və inkişaf dövrü başlandı. Cəmi bir neçə ay erməni caynağında qalmasına baxmayaraq, qəsəbənin elə bir küçəsi, evi qalmamışdı ki, dağıdılmasın, partladılmasın, yandırılmasın. Ona görə də yerli əhali bura köçürülməmişdən əvvəl yaşayış və ictimai binaların bərpası, vacib sosial məsələlərin həlli, bir sözlə, normal həyat şəraitinin yaradılması istiqamətində geniş, ardıcıl və sistemli iş quruldu. Çox çəkmədi ki, Füzuli Rayon İcra Hakimiyyəti, Polis Şöbəsi, Prokurorluq, digər idarə, müəssisə və təşkilatlar da Horadizə köçürüldü.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2007-ci ilin oktyabr ayında müvafiq sərəncamı ilə Horadiz qəsəbəsinə şəhər adı verildi. Beləliklə də, onun inkişafında yeni bir mərhələ başlandı. Müasir binalar, park və xiyabanlar şəhərə yeni görkəm və gözəllik gətirdi. Müxtəlif təyinatlı emal müəssisələri işə düşdü, yeni iş yerləri yaradıldı.

Ölkə başçısının 2008-ci il oktyabr ayının 4-də Horadizə növbəti səfəri isə şəhərə yeni həyat, daha sürətli və hərtərəfli inkişaf gətirdi. Açılışlar, təməlqoyma mərasimləri, əhali ilə keçirilən unudulmaz görüş və söhbətlər adamlarda böyük ruh yüksəkliyi yaratdı. O vaxtdan aylar keçib. İndi Horadiz şəhəri öz görkəmini xeyli dəyişib, daha abad, müasir və yaraşıqlı olub. Onu da deyək ki, bu gün dəyişən, inkişaf edən təkcə Horadiz şəhəri deyil, Füzulinin yenidən məskunlaşmış digər yaşayış məntəqələri də öz simasını təzələyib. İnkişaf və yüksəliş hər addımda hiss olunur.

Əslində, Füzuliyə budəfəki səfərimizin də məqsədi elə bu idi. Cəbhə xəttində yerləşən, namərd qonşularla üz-üzə dayanan bu bərəkətli bölgənin bugünkü həyatından, inkişaf və yüksəlişindən yazı hazırlamaq üçün bir neçə gün rayonda olduq. Gəzdik, gördük və sevindik. Ona görə ki, Horadiz şəhərində, bütövlükdə, rayonda ölkə Prezidenti İlham Əliyevin rayona tarixi səfəri zamanı qarşıya qoyduğu vəzifələrin uğurla yerinə yetirilməsi istiqamətində geniş, məqsədyönlü iş aparılır, mühüm tədbirlər həyata keçirilir.

Düşmən, necə deyərlər, iki addımlıqda olsa da füzulililər tikir, qurur, yaradırlar. Onların əhval-ruhiyyəsi yüksəkdir, sağlam mənəvi-psixoloji mühit, yaradıcı, təşəbbüskar ab-hava var. Görüşdyüm, tanış olduğum, söhbət etdiyim insanlar sabaha böyük inamla baxır, ölkə başçısının apardığı müdrik, qətiyyətli daxili və xarici siyasət xəttini ürəkdən bəyənirlər. Onlar möhkəm inanırlar ki, sülh danışıqları, ardıcıl və prinsipial diplomatik səylər nəticəsində müqəddəs torpaqlarımız yağı düşməndən azad ediləcəkdir.

Füzuli Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Nəbi Muxtarov son vaxtlar həyata keçirilmiş və qarşıda duran mühüm tədbirlər barədə ətraflı məlumat verərək bildirdi ki, 2009-2013-cü illərdə regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramında 5 ildə Füzuli rayonunda da böyük işlərin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulur və bu tədbirlərin icrası istiqamətində tədbirlər davam etdirilir. Heyvandarlıq, taxılçılıq və tərəvəzçiliyin inkişafının dəstəklənməsinin davam etdirilməsi, Aqroservis xidmətlərinin yaxşılaşdırılması, tikinti materialları (gil, qum, mişar daşı və s.) yataqlarının axtarışı, kəndlərarası yolların əsaslı təmiri, elektrik şəbəkələrinin yenidən qurulması, yaşayış məntəqələrinin qazlaşdırılması və telefonlaşdırılması; su təchizatının yaxşılaşdırılması mühüm işlər kimi qarşıya qoyulub. Yeni subartezian quyularının qazılması, kəndlərə içməli su xətlərinin çəkilməsi, Horadiz şəhərinin su təchizatının yenidən qurulması və kanalizasiya şəbəkəsinin yaradılması, əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması yönümündə tədbirlər də bu sıradadır. Araz çayında sahilbərkitmə işlərinin davam etdirilməsi, işğaldan azad olunmuş ərazilərin minalardan və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənməsi, kəndlərdə yeni səhiyyə müəssisələrinin, mədəniyyət obyektlərinin tikintisi də proqramda əksini tapıb. Rayonun tarix-mədəniyyət obyektlərinin, abidələrinin bərpası, idman-sağlamlıq obyektlərinin, orta məktəblər üçün əlavə sinif otaqlarının tikintisi diqqət mərkəzindədir.

İqtisadiyyatı möhkəmləndirmək, əhalinin sosial rifahını yaxşılaşdırmaq məqsədilə 2009-cu ildə bir sıra işlər görülmüş, nəzərdə tutulan tədbirlərin icrasına başlanmışdır. 2010-cu ilin birinci rübündə də bütün sahələrdə quruculuq işləri davam etdirilmişdir. Horadiz şəhərində Prezident İlham Əliyevin tapşırığına və Dövlət Proqramına uyğun olaraq, Olimpiya İdman Kompleksinin, Böyük Bəhmənli kəndinin üstündə tibb mərkəzinin, Yuxarı Mil kanalının Bala Bəhmənli kəndindən keçən hissəsində su elektrik stansiyasının tikintisində işlər uğurla gedir. Olimpiya kompleksi və tibb mərkəzinin bu ilin oktyabr ayında istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulur.

2008-ci ilin oktyabr ayında ölkə rəhbərinin tapşırığı ilə Horadiz şəhərində ilkin mərhələdə 300 ailəyə təbii qaz verilmiş, mart ayının əvvəllərində, qaz təminatı başa çatdırılmışdır. Dövlət Proqramında nəzərdə tutulduğu kimi, bu iş davam etdirilir. 2010-cu ildə Əhmədalılar, Qazaxlar, Mirzənağılı, Mollaməhərrəmli, Arayatılı və Babı kəndlərinə təbii qaz çəkilişi başa çatdırılacaqdır. Hazırda Mollaməhərrəmli, Babı və Arayatılı kəndlərinə qaz xətti çəkilir. Gələcəkdə bütün kəndlərin qazlaşdırılması nəzərdə tutulur.

Rayonda yoxsulluğun aradan qaldırılması, adamların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün məqsədyönlü iş aparılır. Kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına dəstək məqsədilə keçən il Horadiz şəhərində kreditlərin verilməsinə müvəkkil edilmiş bank əməkdaşları ilə yerli sahibkarların görüşü səmərəsini verməkdədir. Yüz nəfərdən artıq kiçik sahibkarlara kredit verilmişdir. Bu il daha çox iş adamı kredit alacaqdır. Kreditlər verilməsi genişləndikcə bölgədə iqtisadiyyatın və kənd təsərrüfatının inkişafına geniş zəmin yaranacaq, yeni iş sahələri açılacaqdır.

Öyrəndik ki, əhalinin məşğulluğunu təmin etmək, rifahı yüksəltmək üçün rayonda sistemli iş aparılır. Zobuçuq qəsəbələrində məskunlaşmış 2104 ailənin yaşayış şəraitini yaxşılaşdırmaq məqsədilə hər bir ailəyə 1 hektar torpaq sahəsi verilmişdir. Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu 2500 hektar torpaq sahəsini suvarmaq üçün həmin qəsəbəyə suvarma suyu çəkdirmişdir. İçməli suyun verilişində də problem yoxdur. Burada yaşayan əmək qabiliyyətli əhali üçün yeni iş sahələrinin yaradılması da nəzərdə tutulmuşdur.

Əhalinin elektrik enerjisi ilə təchizatı məsələləri diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Ərazidəki 39 yaşayış məntəqəsi, 10 yataq tipli yaşayış məntəqəsi elektrik enerjisi ilə təmin olunmuş, sıradan çıxmış transformatorların yeniləri ilə əvəz olunması sahəsində işlər də davam etdirilmişdir. Sayğaclaşdırma uğurla davam etdirilmişdir. Hazırda 12 min evə sayğac qoyulmuşdur. Horadiz şəhərində 250 kva-lıq və Kərimbəyli kəndində 160 kva-lıq transformator məntəqəsi quraşdırılmışdır. Rayon ərazisində su elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı ikitərəfli 10 kva-lıq xətt çəkilmiş, 40 kva və 250 kva gücündə transformator quraşdırılmışdır. Fasiləsiz elektrik enerjisi ilə təminat istiqamətində işlər davam etdirilir.

Rayon ərazisində meliorasiya və irriqasiya işlərinin həyata keçirilməsi sahəsində də uğurlu işlər görülmüşdür. Kanallar və arxlar, nasos stansiyaları vaxtında təmir edildiyindən suvarma dövründə ciddi problemlər yaranmamışdır. Suvarma Sistemləri İdarəsi Böyük Bəhmənli kəndi ərazisindən keçən Quruçayı və dren kanalları təmizləmiş, əhalini narahat edən problemlər aradan qaldırılmışdır.

Arayatılı, Babı kəndlərində 6, Yuxarı və Aşağı Kurdmahmudlu kəndlərində 5, Mahmudlu kəndində 3, Zobuçuq qəsəbələrində 5, Böyük Bəhmənli kəndində 7, Şükürbəyli nasos stansiyasında 8 sıradan çıxmış su nasosu təmir edilib istifadəyə verilmişdir.

Suvarmanın maneəsiz keçirilməsi üçün Füzuli Melioservis İdarəsi 104 kilometr kanalı lildən təmizləmişdir. Qayıdış qəsəbəsində 1100 hektar sahəni suvarma suyu ilə təmin etmək üçün 5 nömrəli qəsəbənin ərazisində yeni nasos stansiyasının tikintisi başa çatmışdır. Örənqala qəsəbələrində əlavə olaraq 600 hektar sahəni suvarma suyu ilə təmin etmək üçün yeni nasos stansiyasının tikintisi başa çatmışdır.

İqtisadiyyatının başlıca sahəsi olan kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi Dövlət Proqramının əsas istiqamətlərindən biridir. Taxıl, şəkər çuğunduru, pambıq, bostan-tərəvəz, meyvə, qarğıdalı, heyvandarlıq məhsulları istehsalı və emalının artırılmsı üçün konkret tədbirlər nəzərdə tutulur. Ötən il rayonda 100 min tondan artıq taxıl istehsal olunmuşdur. Bu, rayonun tarixində ən yüksək nəticədir. Rekord göstəricinin qazanılmasında respublika rəhbərliyinin yardımı və diqqəti böyük rol oynamışdır.

Statistik göstəricilərlə tanışlıq göstərir ki, rayonda kənd təsərrüfatının bütün sahələrində artım tempi hiss olunur. Özəl bölmədə 29200 başa yaxın qaramal, 101 min başdan çox qoyun-quzu, 230 min baş müxtəlif növ ev quşları saxlanılır. Üzümçülüyün inkişaf etdirilməsi üçün hökumətin qərarı ilə Harami adlanan ərazidə üzüm əkmək üçün 11789 hektar sahə ayrılmışdır.

Təhsil, mədəniyyət, səhiyyə xidmətinin səviyyəsinin yaxşılaşdırılması diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Əhaliyə göstərilən rabitə xidməti yaxşılaşdırılır. Horadiz şəhərində müasir standartlara cavab verəcək rabitə xidmətinin təşkili məqsədilə EATS-in rekonstruksiyası işləri başa çatmaq üzrədir. 22 yaşayış məntəqəsi "Delta telekom" şirkətinin peyk avadanlığı ilə təmin olunmuş, ATS-lərə birləşdirilərək əhalinin istifadəsinə verilmişdir.Horadiz şəhərində elektron ATS-in rekonstruksiyası tam başa çatdırılmış, əhaliyə göstərilən rabitə xidməti müasir səviyyədə təşkil olunmuşdur.

Rayonda abadlıq işləri sürətlə davam etdirilir. 2010-cu ilin respublikada ekologiya ili olduğunu nəzərə alaraq, rayonda hər həftənin şənbə günləri iməcilik keçirilir, yaşıllıqlar salınır, meyvə və həmişəyaşıl ağacları əkilir. Dekabrın sonları, bu ilin yanvar-fevral və mart aylarında rayonun yaşayış məntəqələrində 10 mindən çox çinar, şam, küknar və müxtəlif meyvə ağacları əkilmişdir.

2009-cu ildə rayonda 209 daimi, 1000-dən çox mövsümü iş yerləri açılmışdır, məcburi köçkünlərin işləməsinə şərait yaradılmışdır. Bu ilin birinci rübündə isə 49 daimi iş yeri açılmışdır. Yeni yaradılacaq müəssisələr hesabına iş yerlərinin sayı artırılacaqdır.

Nazirlər Kabinetinin iclasında Prezident İlham Əliyevin ticarət müəssisələrində keyfiyyətsiz malların satılmasına son qoyulması ilə bağlı tapşırığına əsasən, rayonda ictimai komissiya yaradılmış və fəaliyyətə başlamışdır. Komissiyaya xəstəxana, GSM, sosial müdafiə mərkəzi, statistika idarəsi, rayon qəzeti və ictimaiyyətin nümayəndələri daxildir. Komissiya rayon ərazisində ticarət və iaşə müəssisələrinin təklif etdiyi istehlak mallarının keyfiyyətinə, qiymətinə nəzarət etməklə satıcılar, əhali arasında maarifləndirmə işləri aparır, qanun pozuntularının aidiyyəti təşkilatlara çatdırılması istiqamətində tədbirlər görür. Vaxtı keçmiş, keyfiyyətsiz mallar satışdan çıxarılır.

Görülmüş işlərlə yanaşı, Dövlət Proqramında nəzərdə tutulan və tutulmayan bir sıra məsələlər də vardır ki, onlar diqqət mərkəzindədir və həll edilməsi olduqca vacibdir. Bu məsələlərin bəzisi barədə bu ilin yanvar ayında icra nümayəndəliklərində keçirilən hesabat yığıncaqlarında və fevral ayında keçirilmiş rayon İcra Hakimiyyətinin hesabat yığıncağında əraflı danışılmışdır. Qaldırılan məsələlərə əsasən, Horadiz şəhəri, Alıxanlı, Yuxarı Kürdmahmudlu, Aşağı Kürdmahmudlu, Şükürbəyli, Arayatılı, Babı, Mollaməhərrəmli, Böyük Bəhmənli, Aşağı Yağlıvənd, Kərimbəyli, Əhmədalılar, Qazaxlar kəndlərində işğal dövrü yandırılmış 1500 evin bərpası işləri sürətləndirilmişdir.

Horadiz şəhərində, Əhmədalılar, Qazaxlar, Mollaməhərrəmli, Babı, Arayatılı kəndlərinə və başqa yaşayış məntəqələrinə təbii qaz çəkilişinin başa çatdırılması da nəzarətə götürülmüşdür. Arazboyunda yerləşən Bala Bəhmənli, Mahmudlu - 1, Araz Dilağarda, Böyük Bəhmənli, Aşağı Yağlıvənd kəndlərindəki kollektor-dren kanallarının təmizlənməsinə də diqqət yetirilir.

Əlil və şəhid ailələri üçün 16 ailəlik yaşayış binasının tikintisi, Horadiz şəhərində, Qayıdış - 5 qəsəbəsində, Bala Bəhmənli kəndində kompot, pomidor pastası, mürəbbə istehsal edən mini emal sexləri açılması, məcburi köçkünlərin işləməsi və torpaqdan səmərəli istifadə etməsi üçün iri və xırda həcmli, uzunmüddətli kreditlər ayrılması zəruri hesab edilmişdir. Kəndlərarası və yaşayış məntəqələridaxili yollar təmir edilir. Horadiz şəhərində, Kərimbəyli, Yuxarı Kürdmahmudlu, Aşağı Kürdmahmudlu, Mahmudlu-1, Bala Bəhmənli kəndlərində transformatorlar quraşdırılacaq. Horadiz şəhərində mərkəzi kitabxana üçün bina tikiləcək. Ümumiyyətlə, Horadiz şəhərinin yenidən qurulması davam etdiriləcək.

Hacıqabul - Horadiz magistral yolunun 141-173-cü kilometrliyindəki ərazi sıradan çıxdığı üçün bərpa olunması vacibdir. Əhmədbəyli - Alxanlı, Əhmədalılar - Qazaxlar kəndlərində yolların bərpasına ehtiyac var. Yaşayış məntəqələrinin telefonlaşdırılması, kəndlərdə mədəniyyət müəssisələrinin tikilməsi vacibdir. Rayon İcra Hakimiyyəti üçün inzibati bina tikilməsi də günün tələbidir.

Keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə rayonda ərizə və müraciətlərin sayı xeyli azalmışdır. Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının səyyar qəbulları böyük səmərə verir. Ərazidəki yaşayış məntəqələrində, Bakı, Sumqayıt və başqa şəhər və rayonlarda xidmət və icra təşkilatlarının rəhbərlərinin iştirakı ilə keçirilən səyyar qəbullarda vətəndaşların qaldırdıqları müraciətlərin əksəriyyəti yerindəcə həll edilir, qalanlarının isə icrası nəzarətə götürülüb. Birinci rübdə keçirilən 12 səyyar qəbulda qaldırılan müraciətlərin 80 faizi müsbət həll olunmuşdur. Rayonda bütün sahələrdə inkişaf tempi hiss olunur, adamların maddi-rifah halı yüksəlir, iqtisadiyyat möhkəmlənir, qarşıya qoyulmuş vəzifələr layiqincə yerinə yetirilir.

Füzulililər müharibə və işğalın vurduğu yaraları sağaltmaq, problemləri sürətlə aradan qaldırmaq, güzəranı daha da yaxşılaşdırmaq üçün dövlətin köməyindən və daxili imkanlardan qədərincə faydalanırlar. İşlərin gedişi göstərir ki, ilin məsul vəzifələri dəqiq, ardıcıl həyata keçirilir, hər sahədə yeni uğurlar qazanılır.

Ziyəddin SULTANOV,

"Xalq qəzeti"nin bölgə müxbiri

Xalq qəzeti.- 2010.- 26 may.- S. 5.