Beynəlxalq qurumların Ermənistanı işğalçı dövlət adlandırması Azərbaycan diplomatiyasının mühüm uğurlarından biridir

Avropa Parlamentinin Cənubi Qafqazla bağlı sonuncu qətnaməsi bunu bir daha sübut etdi

Azərbaycanın xarici siyasət sahəsində qazandığı uğurlar ölkəmizin dünya miqyasında nüfuzunu getdikcə artırır. Əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan xarici siyasətin bu gün möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev tərəfindən böyük müvəffəqiyyətlə davam etdirilməsi Azərbaycanı təkcə regionda yox, bütün dünyada sülhsevər dövlət kimi tanıdıb. Çünki bizim xarici siyasətimiz sülhsevər siyasətdir və bu, ölkəmizin daha geniş miqyasda tanınmasına xidmət edir.

Ümummilli lider Heydər Əliyev xarici siyasətimizi müəyyənləşdirərkən demişdir: "Əsas vəzifəmiz dünyanın bütün dövlətləri ilə bərabərhüquqlu, qarşılıqlı surətdə faydalı əlaqələr yaratmaq və inkişaf etdirməkdən, bu əlaqələrdən həm Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq mövqelərini möhkəmləndirmək üçün, həm də respublikanın iqtisadiyyatını, elmini, mədəniyyətini inkişaf etdirmək üçün səmərəli istifadə etməkdən ibarətdir".

Ulu öndərin siyasi kursunu layiqincə davam etdirən möhtərəm Prezidentimizin rəhbərliyi altında həyata keçirilən düşünülmüş xarici siyasət Azərbaycanı dünya miqyasında daha geniş şəkildə tanıtmış, regionda baş verən hadisələrə təsirini gücləndirmiş və beynəlxalq aləmdə gedən proseslərin fəal iştirakçılarından birinə çevirmişdir. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması istiqamətində son illər baş verən proseslərə diqqət yetirsək, bir daha aydın olur ki, artıq Azərbaycanın bu sahədəki mövqeyi dünya səviyyəsində qəbul olunur. Mötəbər nüfuzlu qurumların bir-birinin ardınca qəbul etdikləri qətnamələrdə Ermənistanın işğalçı dövlət kimi tanınması da diplomatiyamızın uğurlarıdır. Bu vaxta qədər BMT, Avropa Şurası, ATƏT, İslam Konfransı Təşkilatı və digər beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən qəbul edilən sənədlərdə Azərbaycanın ədalətli mövqeyi dəstəklənmiş, Ermənistanın isə işğalçılıq siyasətindən hələ də əl çəkməməsi kəskin pislənilmişdir.

Bu il may ayının 20-də Avropa Parlamenti tərəfindən "Avropa İttifaqının Cənubi Qafqazda strategiyasına dair tələb" qətnaməsinin qəbul edilməsi ölkəmizin xarici siyasət sahəsində qazandığı uğurları təsdiqləyən daha bir tutarlı faktdır. Avropa Parlamenti də Ermənistanın işğalçı dövlət olduğunu rəsmən təsdiqlədi. Ən başlıcası isə odur ki, bu nüfuzlu qurumun qəbul etdiyi qətnamədə Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın işğal edilmiş Dağlıq Qarabağ bölgəsindən və ona bitişik rayonlardan dərhal çıxarılması barədə tələb öz əksini tapmışdır. Qətnamədə "Azərbaycanın işğal edilmiş Dağlıq Qarabağ bölgəsi" fikrinin təsbit olunması Avropa Parlamentinin Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olduğunu təsdiqləməsindən xəbər verir. Demək, Avropa İttifaqı da Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyır və dəstəkləyir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin münaqişənin nizamlanmasında ölkələrin ərazi bütövlüyünün yeganə variant olduğu, bununla yanaşı beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri çərçivəsində həllinin mümkünlüyü barədə mövqeyi bu gün beynəlxalq aləmdə yüksək səviyyədə dəstəklənir. Həm nüfuzlu beynəlxalq qurumların, həm də qüdrətli dövlətlərin nümayəndələri də ilk növbədə beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə riayət olunmasını zəruri hesab edirlər. Avropa Parlamentinin qətnaməsində də bu vacib məsələlər öz əksini tapıb. Belə ki, qətnamədə münaqişənin beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri, dövlətlərin ərazi bütövlüyü çərçivəsində nizamlanmasının vacibliyi, qaçqınların və məcburi köçkünlərin hüquqlarının və onların doğma yurdlarına qayıtması imkanının təmin edilməsinin zəruriliyi vurğulanmışdır.

Göründüyü kimi, Ermənistanın işğalçılıq siyasəti ardıcıl şəkildə ifşa olunur. Avropa Parlamentinin sonuncu qətnaməsi də bir daha təsdiqlədi ki, bütün beynəlxalq təşkilatlar, həmçinin dünya dövlətləri Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyən sənədlər qəbul edir və bəyanatlar verirlər. Onu da qeyd edək ki, Avropa Parlamentinin qəbul etdiyi bu qətnamə Ermənistanda ictimai-siyasi vəziyyəti xeyli gərginləşdirib. Ermənistan Milli Konqresinin fəallarından biri Arkadi Samvelyan yerli kütləvi informasiya vasitələrinə verdiyi müsahibəsində Avropa Parlamentinin qəbul etdiyi qətnaməyə münasibət bildirərkən deyib ki, Serj Sarkisyan hakimiyyətinin uğursuz diplomatik gedişləri Ermənistanı beynəlxalq aləmdə rüsvay edib. Onun fikrincə, artıq elə bir beynəlxalq qurum qalmadı ki, Ermənistanı işğalçı dövlət adlandırmasın. A.Samvelyan bunun çox təhlükəli olduğunu və gələcəkdə Ermənistanı bütün yardımlardan təcrid etmək ehtimalı ilə üz-üzə qoyduğunu bildirib. Politoloq qeyd edib ki, indi dövr başqadır. İşğalçı dövlətə yardım etmək istəyən, belə dövlətlərlə əməkdaşlığa meyl göstərənlər yoxdur. Hansı şirkət istəyər ki, ictimai-siyasi vəziyyəti gərgin olan dövlətə sərmayə qoysun? Təbii ki, heç bir şirkət bunu etməz. O deyib ki, bu gün Ermənistan belə bir təhlükəli vəziyyətə düşüb. Avropa Parlamentinin qətnaməsi bu təhlükəni daha da reallaşdırdı. Ona görə də hakimiyyət rəhbərləri qarşısında "nə qədər gec deyil, qətnamənin dəyişdirilməsinə çalışsınlar" tələbini qoyub. Bu isə mümkün deyil. Çünki artıq qətnamə qəbul olunmuş və beynəlxalq miqyasda yayılmışdır.

Qeyd edək ki, böyük təşviş içərisində olan Ermənistan tərəfi Avropa Parlamentinin qətnaməsinə düzəliş etdirmək üçün böyük səy göstərsə də, buna nail ola bilmədi. Ermənistan diplomatiyasının bu sahədəki bütün cəhdləri iflasa uğradı və qətnamə müəlliflərinə təsir etmək imkanları heç bir nəticə vermədi. Sənədi hazırlayan Avropa Parlamentinin Bolqarıstandan olan üzvü Yevgeni Kirilov öz prinsipial və qəti mövqeyini sona qədər qoruyub saxladı. Ermənistan tərəfinin əsas məqsədlərindən biri heç olmasa, sənədin mətninə xalqların öz müqəddəratını təyin etmə hüququna istinadlar daxil edilməsinə nail olmaq idi. Lakin Y.Kirilov onlara çox layiqli və tutarlı cavab verdi. Cavabda bildirilir ki, bu, yalnız Gürcüstan ərazisindəki münaqişələrə dair Avropa Parlamentinin nümayiş etdirdiyi mövqedə müvafiq məsələlərin nəzərə alınması halında mümkün ola bilər. Bununla da oxşar münaqişələrə münasibətdə "ikili standartlar" praktikasını tətbiq etmək üçün göstərilən cəhdlərin qarşısı alınmışdır.

Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması istiqamətində aparılan danışıqlarda Ermənistan tərəfinin hər zaman qeyri-konstruktiv mövqe nümayiş etdirməsi artıq bütün beynəlxalq qurumlara da bəllidir. ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri tərəfindən təşkil olunmuş belə görüşlərdə Ermənistan prezidentinin hörmətsizliyi və həmsədr ölkələrin nümayəndələrinə saymamazlıq etməsi beynəlxalq aləmin diqqətindən yayınmır. Bütün bunlar Ermənistan tərəfinin münaqişənin nizamlanmasında maraqlı olmadığıını bir daha təsdiqləyir. Minsk qrupunun təklif etdiyi Madrid prinsipinin yenilənmiş variantı bəzi istisnalar olmaqla Azərbaycan tərəfindən qəbul edilsə də, Ermənistan tərəfi hələ də "ərköyünlük" edir, bu barədə qəti mövqe bildirmir. Ona görə də Avropa Parlamenti Ermənistanı münaqişənin nizamlanmasında konstruktiv mövqeyə dəvət edir. Bütün bunlara rəğmən Avropa Parlamentinin qətnaməsində Ermənistan yeniləşdirilmiş Madrid prinsipləri barədə mövqeyini hələ də bildirməyən və artıq çoxdan razılaşdırılmış məsələlərin müzakirəsinə vaxtaşırı qayıdaraq danışıqları pozmağa çalışan qeyri-konstruktiv tərəf kimi göstərilmişdir. Bu nüfuzlu qurum Ermənistanı təklifləri qəbul etməyə çağırır. Həmçinin Ermənistan tərəfinin Dağlıq Qarabağ ətrafında Azərbaycan rayonlarının "girov" kimi saxlanılmasına son qoyulması da tələb olunur. Xalqların öz müqəddaratını təyin etməsi məsələsinə gəlincə isə erməni tərəfinə bir daha xatırladılır ki, indiki vəziyyətdə öz müqəddəratını təyin etmənin ən yüksək həddi "daxili təyini-müqəddərat" ola bilər.

Ermənistanın işğalçılıq siyasətini davam etdirməsi təkcə Avropada yox, bütün dünyada qəbul edilmir. Bu məsələ qətnamənin demək olar ki, bütün müddəalarında öz əksini tapıb. Avropa Parlamenti Ermənistana izah edir ki, XXI əsrdə qonşu dövlətin ərazilərinin işğal edilməsinə heç bir arqumentlə, o cümlədən təyini-müqəddərat hüququ ilə bəraət verilə bilməz. Dağlıq Qarabağın statusu heç də Ermənistanın istədiyi tərzdə müəyyənləşdirilə bilməz. Bu zaman beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri əsas götürülməlidir. Avropa Parlamenti də bildirir ki, Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın tərkibində statusu yalnız bütün əhalinin tam, birbaşa və bərabərhüquqlu iştirakı ilə müəyyən edilə bilər. Bu əhali həm erməni icmasını, həm də azərbaycanlı icmasını əhatə edir. Bundan ötrü öz doğma ata-baba ocaqlarından didərgin salınmış azərbaycanlıların yurd-yuvalarına təhlükəsiz qayıtmaları üçün şərait yaradılmalıdır. Bu isə Ermənistanın hərbi işğalına son qoyulduqdan sonra mümkündür.

Qətnamədə diqqəti çəkən əsas məqamlardan biri də Dağlıq Qarabağdan didərgin salınmış insanların "qaçqınlar" deyil, məhz "daxili köçkün şəxslər" adlandırılmasıdır. Bu isə, 1951-ci il Cenevrə Konvensiyasına əsasən o deməkdir ki, Dağlıq Qarabağ növbəti dəfə Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanınır.

Ermənistanın işğalçı dövlət kimi tanınması istiqamətində mötəbər bir qurumun da qəbul etdiyi qətnamə Azərbaycanın xarici siyasət sahəsində irəliyə doğru atdığı daha bir qətiyyətli addımdır. Bu ondan xəbər verir ki, artıq Azərbaycanın mövqeyi dünya birliyində yüksək səviyyədə dəstəklənir.

Əliqismət BƏDƏLOV

Xalq qəzeti.- 2010.- 27 may.- S. 1.