Böyük uğurla reallaşdırılan islahatlar Azərbaycanın siyasi və iqtisadi qüdrətini daha da artırmışdır

Cənab İlham Əliyevin prezidentliyinin 7 ili və 70 ilə bərabər uğurlu inkişaf yolu

(Əvvəli qəzetin 14 oktyabr 2010-cu il tarixli sayında)

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, bütün dünyanı sarsıdan böhrana baxmayaraq 2009-cu ildə adambaşına düşən ümumi daxili məhsulun həcmi 7,9 faiz artaraq 3917 manata və yaxud 4874 ABŞ dollarına, ölkədə orta aylıq əmək haqqı 6,8 faiz artaraq 298 manata çatmışdır. Eyni zamanda, ötən ilin başlıca müsbət nəticələrindən biri də manatın dəyərinin sabit saxlanılması olmuşdur. Məhz bunun nəticəsində inflyasiya həddi cilovlanmış və cəmi 1,5 faiz təşkil etmişdir.

Əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2009-cu ildə də büdcə icrasında sosialyönümlü tədbirlərə və xərclərə üstünlük verilmiş, müvafiq dövlət proqramlarının maliyyələşdirilməsi tam təmin edilmişdir. Belə ki, 2009-cu ildə sosial məqsədlər üçün dövlət büdcəsindən 2 milyard 903 milyon manat, o cümlədən onun cari xərclərinə 2 milyard 763 milyon manat vəsait sərf edilmişdir ki, bu da 2008-ci illə müqayisədə 450 milyon manat və ya 19,5 faiz çoxdur. 2008-ci illə müqayisədə 2009-cu ildə dövlət büdcəsinin cari xərclərində sosialyönümlü tədbirlər üzrə xərclərin tərkib hissəsi olan sosial-müdafiə və sosial-təminat xərcləri 24,6 faiz, təhsil xərcləri 17,2 faiz, səhiyyə xərcləri 16,2 faiz, mədəniyyət, incəsənət, informasiya, bədən tərbiyəsi xərcləri 12,9 faiz artmışdır. 2009-cu ilin ən mühüm sosial tədbirlərindən biri də əhalinin təbii qazın istifadəsindən yaranan 330 milyon manat məbləğində borcunun ölkə başçısının sərəncamı ilə silinməsi olmuşdur ki, bu da əhali tərəfindən, xüsusilə aztəminatlı vətəndaşlar tərəfindən böyük razılıqla qarşılanmışdır.

2009-cu ildə aztəminatlı ailələrin sosial müdafiəsini təmin edən ünvanlı sosial yardımın hesablanmasında tətbiq edilən ehtiyac meyarının məbləği artırılaraq 60 manata çatdırılmış, ünvanlı sosial yardımların göstərilməsi məqsədi ilə dövlət büdcəsindən 180 milyon manat vəsait istifadə olunmuşdur. Bu da 700 min nəfər aztəminatlı şəxsi və ya 175 min ailəni əhatə etmişdir. Bu müddətdə əlillərin və şəhid ailələrinin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması və əlillər üçün bərpa mərkəzlərinin yaradılması ilə bağlı zəruri tədbirlər həyata keçirilmiş, o cümlədən ölkənin 22 rayonunda və Bakı şəhərinin bir neçə rayonunda əlillər üçün çoxmənzilli və fərdi yaşayış evlərinin tikintisinə 46,2 milyon manat vəsait yönəldilmişdir.

Hesabat ilində əhalinin daha çox qayğıya ehtiyacı olan hissəsinin - məcburi köçkünlərin və qaçqınların problemləri də diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, 2009-cu il bu insanların sosial-məişət və məskunlaşma şəraitinin yaxşılaşdırılması və yaşayış qəsəbələrinin tikintisi istiqamətində də vacib mərhələ olmuşdur. İl ərzində Neft Fondundan həmin məqsədlərə 90 milyon manat vəsait sərf olunmuşdur.

2009-cu il həm də ölkədə sahibkarlığın inkişafı, o cümlədən müvafiq qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi, biznes mühitinin daha da yaxşılaşdırılması, bu sahəyə dövlət dəstəyi tədbirlərinin genişləndirilməsi ilə də yadda qalmışdır. Bu müddətdə ölkə Prezidentinin təşəbbüsü ilə yerli sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi, onların birbaşa vergi yükünün azaldılması məqsədi ilə 2010-cu ildən mənfəət vergisinin dərəcəsi 22 faizdən 20 faizə, fiziki şəxslərdən gəlir vergisinin maksimal həddi 35 faizdən 30 faizə, fərdi sahibkarlar üçün isə 35 faizdən 20 faizə endirilmiş, bir sıra fəaliyyət növləri üçün xüsusi razılıq (lisenziya) alınmasına görə dövlət rüsumlarının məbləğinin azaldılmasına dair müvafiq qərarlar qəbul edilmişdir. Hesabat ilində Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun vəsaitləri hesabına 2100 sahibkarlıq subyektinə 130 milyon manat güzəştli kreditlər verilmişdir ki, bu da 2008-ci illə müqayisədə 1,5 dəfə çoxdur. Kreditlərin 70 milyon manatı dövlət büdcəsindən Sahibkarlığa Kömək Milli Fonduna ayrılmış vəsait hesabına təmin edilmişdir. Güzəştli kreditlər hesabına qeyri-neft sektorunda 94 iri, o cümlədən 52 istehsal, emal və infrastruktur layihələri maliyyələşdirilmişdir ki, bunun da 99,2 faizi regionların payına düşür. Eyni zamanda, 2009-cu ildə qəbul edilmiş "Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu isə ölkədə yeni rəqabət qabiliyyətli istehsal sahələrinin yaranmasına, qeyri-neft məhsullarının ixracının artmasına müsbət təsir edərək, ümumilikdə sahibkarlığın inkişafında mühüm rol oynayacaqdır.

2009-cu il ərzində qanunvericilikdə edilən bir sıra mühüm dəyişikliklər nəticəsində sığortalanan əmanətlərin məbləği 5 dəfə artırıldı - 6 min manatdan 30 min manata çatdırıldı, bankların xarici borclarının qaytarılmasını təmin etmək üçün onlara zəruri yardım göstərildi. Eyni zamanda, qanunvericiliklə banklara və sığorta təşkilatlarına kapitallaşdırma məqsədi ilə vergi güzəştləri tətbiq olundu, mümkün itkilər üzrə banklardan maliyyə ehtiyatlanması daha da artırıldı. Bütün bunlar nəticədə il ərzində bankların aktivlərinin 14 faiz, kreditlərin 17 faiz, əmanətlərin 23 faiz, bank kapitallarının isə 18 faiz artmasına imkan verdi.

2009-cu il ərzində Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun gəlirləri 1 milyard 600 milyon manat olmuşdur ki, bu da 2008-ci ilə nisbətən 205 milyon manat və ya 14,7 faiz çoxdur. Sosial sığorta haqları üzrə daxilolmalar 8,3 faiz artaraq 1 milyard 37 milyon manata çatmışdır ki, bunun da 56 faizi qeyri-büdcə təşkilatlarının payına düşür. 2009-cu ilin əvvəlinə fondun hesabında olan 91 milyon manat sərbəst qalıq, həmçinin büdcə təşkilatlarından ilin son günlərində daxil olacaq sosial sığorta haqlarının qarşılıqlı əvəzləşdirilməsi hesabına dövlət büdcəsindən əlavə ayrılan 40 milyon manat vəsait pensiyaların ödənişinə yönəldilmişdir. O cümlədən, 2009-cu ildə fondun xərcləri 1 milyard 675 milyon manat təşkil etmişdir. Bu vəsaitin də 96,6 faizi və ya 1 milyard 618 milyon manatı əhaliyə ödənişlərə yönəldilmişdir ki, bu da 2008-ci ilə nisbətən 20,8 faiz və ya 278 milyon manat çoxdur.

Eyni zamanda, bütün xərclərin 94 faizini pensiya ödəmələri təşkil etmişdir. Bundan əlavə, 2009-cu ildə əhaliyə 46,4 milyon manat və ya əvvəlki ilə nisbətən 24,6 faiz çox müavinət verilmişdir. Əgər 2008-ci ildə əhalinin pul gəlirlərində fondun ödəmələri 6,7 faiz olmuşdursa, 2009-cu ildə bu göstərici inflyasiyanın cilovlanması nəticəsində 7,2 faizədək yüksəlmişdir.

Aydındır ki, istənilən sahənin inkişaf etdirilməsi müəyyən maliyyə təminatı tələb edir. Başqa sözlə desək, həyata keçirilən layihələrin və tədbirlərin maliyyə təminatı nə qədər güclü olarsa, əldə edilən nəticə də bir o qədər uğurlu olar. 2009-cu il ərzində iqtisadi və sosial sahələrin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 9 milyard manatdan çox investisiya yönəldilmişdir ki, bu da keçən illə müqayisədə 12,5 faiz çoxdur. İnvestisiyaların 79,4 faizini və ya 7,3 milyard manatını daxili investisiyalar təşkil etmişdir ki, bu da ötən ilin müvafiq göstəricisini 23,7 faiz üstələmişdir. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2009-cu ildə genişmiqyaslı tikinti quruculuq işləri ilə yadda qalmışdır. Bu il də milli iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində infrastruktur sahələrin yenidən qurulması istiqamətində geniş tədbirlər həyata keçirilmişdir.

İl ərzində Ağdam, Salyan, Kürdəmir, Oğuz, Sabirabad, Biləsuvar və Qusar rayonlarında Olimpiya idman kompleksləri, Bakı şəhərində məişət soyuducuları zavodu, pambıq emalı fabriki, Şamaxı şəhərində məişət soyuducuları zavodu, Bərdə rayonunda asfalt-beton, Qazax rayonunda bentonit gili, Sabirabad rayonunda sement, Kürdəmir rayonunda konserv, Qəbələ, Lənkəran və Biləsuvar rayonlarında süd emalı, Saatlı rayonunda biyan emalı, Balakən rayonunda yem istehsalı zavodları, Ağstafa rayonunda tikiş fabriki, Şəki rayonunda kolbasa məmulatı və pendir istehsalı sexləri, Lənkəran rayonunda uşaq sağlamlıq mərkəzi istifadəyə verilmiş, "Qafqaz" turist istirahət mərkəzi daha da təkmilləşdirilmişdir.

Ölkəmizin əldə etdiyi uğurlarda və davamlı iqtisadi inkişafa nail olunmasında qəbul edilmiş dövlət proqramlarının rolu xüsusi qeyd edilməlidir. Belə ki, "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı", "2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı" və digər proqramlara əsasən ölkə iqtisadiyyatının gücləndirilməsi, tarazlı inkişaf etdirilməsi və dünya iqtisadiyyatına səmərəli inteqrasiyası, sürətli regional inkişafın təmin olunması, regionlarda infrastruktur təminatının və kommunal xidmətlərin səviyyəsinin yaxşılaşdırılması, xalqın rifah halının daha da yüksəldilməsi, əhalinin etibarlı ərzaq təminatının ödənilməsi üçün makroiqtisadi sabitliyin qorunması, investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması, qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsi, sahibkarlığa, xüsusilə regional sahibkarlığa dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi, ixracyönümlü məhsul istehsalının artırılması və s. istiqamətlərdə ciddi uğurlar əldə edilmişdir.

Eyni zamanda, uğurların miqyasının daha da artırılması məqsədilə sahibkarlığın inkişafı və biznes mühitinin daha da yaxşılaşdırılması, dövlət-sahibkar münasibətlərinin tənzimlənməsi, ölkədə sağlam rəqabətin təmin edilməsi, biznesə başlama proseduralarının sadələşdirilməsi, sahibkarlığa dövlət dəstəyi mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi, vergi yükünün davamlı azaldılması, maarifləndirmə və digər istiqamətlərdə tədbirlər davam etdirilməkdədir. Məhz bu tədbirlərin nəticəsidir ki, regionlarda sənaye, kənd təsərrüfatı və xidmət sahələrinə aid 70-dən çox yeni müəssisənin tikintisi başa çatdırılmış, 173 müəssisənin tikintisi isə davam etdirilməkdədir. Bütün bunlar gələcəkdə regional inkişaf istiqamətində daha ciddi uğurların əldə ediləcəyinə zəmin yaradır.

Son illərdə ölkənin sürətlə inkişaf edən sahələrindən biri də nəqliyyat sektoru olmuşdur. Bu sahə istər yeni yol və yol ötürücülərinin tikilib istifadəyə verilməsi, istər sərnişin və yük daşımalarına dair müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi, istərsə də daşıma xidmətlərinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi və s. istiqamətlərdə atılan mühüm addımlarla yadda qalmışdır. Şəhərdaxili və şəhərlərarası sərnişin daşımalarına yeni komfortlu və iritutumlu avtobuslar cəlb edilmiş, bütün ölkə boyunca yollar və yol infrastrukturları yenidən qurulmuş, yollarda hərəkətin təşkili və təhlükəsizliyi istiqamətində müvafiq tədbirlər görülmüşdür. Məhz ölkə başçısının qətiyyətliliyinin, verilən tapşırıqların icrasına birbaşa və ciddi nəzarətinin, eləcə də regional infrastrukturların inkişafına göstərdiyi diqqət və qayğının nəticəsidir ki, 2003-2008-ci illər ərzində ölkənin, həmçinin regionların inkişafında böyük rolu olan Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərlərınin inşası, Şimal-Cənub, Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizlərinin yaradılması kimi möhtəşəm layihələr başa çatdırılmış, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun inşasına başlanmış və beləliklə, Azərbaycan regionun mühüm iqtisadi güc mərkəzinə, eyni zamanda dünyanın enerji təhlükəsizliyində aparıcı mövqeyə malik güclü dövlətə çevrilmişdir.

Nəqliyyat infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə 2003-2008-ci illər ərzində regionlarda 1000 kilometrdən çox magistral yollar çəkilmiş və ya əsaslı təmir edilmiş, 600 kilometr respublika əhəmiyyətli və 2700 kilometr yerli əhəmiyyətli yollarda təmir işləri aparılmış, 69 yeni körpü tikilmiş, 34 körpü təmir edilmiş, eləcə də Naxçıvan, Gəncə, Lənkəran və Zaqatala şəhərlərində müasir standartlara uyğun yeni hava limanları tikilmişdir. Hal-hazırda da yolların abadlaşdırılması, yenidən qurulması, Ələt qəsəbəsində böyük terminalın yaradılması və Lənkəranda yeni dəniz limanının tikintisi və s. istiqamətlərdə işlər davam etdirilir. Həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində artıq Azərbaycan Respublikası Avropanın enerji təhlükəsizliyində aparıcı mövqeyə malik bir dövlətə çevrilmişdir.

Təbii ki, bütün bunlar milli iqtisadiyyatın digər sahələri ilə yanaşı, turizm, nəqliyyat və s. kimi xidmət sahələrinə də təsirsiz ötüşə bilməzdi. Xüsusilə, dinamik artan yerli istehsal, sürətlə genişlənən xarici əlaqələr, ölkəmizin əlverişli coğrafi-strateji mövqeyi və s. səbəblərdən daşıma xidmətlərınin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, daşımaların operativ, təhlükəsiz və qısa zamanda təşkili artıq zərurətə çevrilmişdir. Eyni zamanda, ölkəmizin qoşulduğu beynəlxalq və regional layihələr Azərbaycanı zəngin tranzit potensialına malik bir ölkəyə çevirmişdir. Transmilli nəqliyyat proqramları və layihələri çərçivəsində, o cümlədən TRASEKA və Şimal-Cənub beynəlxalq dəhlizlərinin Azərbaycan seqmentində avtomobil magistrallarının tikintisi və yenidənqurulması, regionlarda, xüsusən dağ rayonlarında yol şəbəkəsinin bərpası və təkmilləşdirilməsi işləri həyata keçirilmişdir. Bütün bunlar da daşıma xidmətlərinin kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinin artmasına təsir göstərmişdir. Əldə edilən nailiyyətlər yalnız avtomobil daşımaları xidmətinə deyil, bütün nəqliyyat xidmətlərinə təsir edir. Məsələn, Azərbaycanda hasil edilmiş karbohidrogenin dünya bazarlarına nəql edilməsi məqsədilə illik layihə gücü 50 milyon ton olan Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri, eləcə də Bakı-Tbilisi-Ərzurum Cənubi Qafqaz kəməri istismara verilmişdir ki, bu da boru kəməri daşımalarını inkişaf etdirməklə yanaşı, həm də ölkəmizi Avropanın enerji təhlükəsizliyində aparıcı bir dövlətə çevirmişdir. Bütün bunlar isə ölkəmizin dünya iqtisadi sisteminə inteqrasiyasını şərtləndirən Heydər Əliyevin ideyalarının reallaşmasının bariz nümunələridir.

Prezident İlham Əliyevin uğurla davam etdirdiyi çevik və ardıcıl siyasət Azərbaycanı Xəzər regionunda əsas nəqliyyat qovşağına və beynəlxalq aləmdə əhəmiyyət kəsb edən neft və qaz tranziti ölkəsinə çevirmişdir. Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə arasında imzalanmış "Bakı-Tbilisi-Qars yeni dəmiryol xətti haqqında" sazişə müvafiq olaraq, Türkiyə və Gürcüstanın ərazilərində dəmir yolu xətlərinin inşası və yenidənqurulması işlərinin aparılması nəticəsində Türkiyə ilə Azərbaycan arasında birbaşa dəmir yolu əlaqəsinin yaradılması, eləcə də Qara dəniz və Xəzəryanı ölkələrin Avropanın dəmir yolu şəbəkəsinə qoşulması mümkün olacaqdır.

Ümumiyyətlə, bütün sahələrdə gedən proseslər, düşünülmüş daxili və xarici iqtisadi siyasət uzlaşdırılır, hər hansı bir sahədə baş verən iqtisadi tərəqqi digər sahənin də inkişafında təkanverici amil rolunu oynayır. Başqa sözlə desək, Azərbaycan Respublikasının bir sıra beynəlxalq layihələrə qoşulması, nəqliyyat xidmətlərinin kəmiyyət və keyfiyyətinin yüksəldilməsi istiqamətində ardıcıl addımlar atması bütövlükdə milli iqtisadiyyatın tərəqqisini daha da sürətləndirir. Belə ki, 2010-cu ilin ilk yarısının statistik məlumatlarına görə Azərbaycanın valyuta ehtiyatları 24,7 milyard ABŞ dollarına çatmışdır ki, bu da ölkənin xarici dövlət borcunu 6 dəfə üstələyir. Məhz düşünülmüş siyasətin və ardıcıl addımların nəticəsidir ki, 2004-2009-cu illərdə əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün büdcə vəsaitlərinin həcmi 4,8 dəfə, ölkə üzrə orta aylıq əməkhaqqı 3 dəfə, əhalinin gəlirləri 3,4 dəfə, onun adambaşına düşən həcmi isə 3,2 dəfə, minimum pensiyanın məbləği 3,8, minimum əməkhaqqı 6,3 dəfə artırılmışdır. Göstərilən məqsədyönlü tədbirlərin həyata keçirilməsi nəticəsində yoxsulluq səviyyəsi son 5 ildə 4,1 dəfə azalaraq 44,7 faizdən 11 faizədək enmiş, son 6 ildə 840 min yeni iş yeri yaradılmışdır. Eləcə də, 2009-cu ildə əhalinin banklardakı əmanətləri 23 faiz, iqtisadiyyata banklar və kredit təşkilatları tərəfindən kredit qoyuluşunun həcmi isə 17 faiz artmışdır. 2009-cu ildə əvvəlki illə müqayisədə 12,5 faiz çox pullu xidmətlər göstərilmiş, 8,9 faiz çox istehlak malları satılmışdır. Adambaşına düşən nominal gəlirlər 2008-ci ilə nisbətən 6,7 faiz, ölkə iqtisadiyyatında çalışan işçilərin orta aylıq əməkhaqqı 8,6 faiz artmışdır.

Statistik araşdırmalar göstərir ki, bütün bu uğurlar 2010-cu ildə də davam etdirilmişdir. Belə ki, 2010-cu ilin birinci yarısında ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ÜDM 3,7 faiz, yaxud müqayisəli qiymətlərlə 561,4 milyon manat artaraq 19,7 milyard manata çatmışdır. ÜDM-in 67,5 faizi məhsul istehsalı sahələrində, o cümlədən 57,2 faizi sənayedə, 6,9 faizi inşaat kompleksində, 3,4 faizi kənd təsərrüfatında yaradılmışdır. Xidmət sahələrinin əlavə dəyərdə xüsusi çəkisi 26,2 faiz, o cümlədən nəqliyyatda 6,3 faiz, ticarət və pullu xidmətdə 7,8 faiz, rabitədə 1,6 faiz, sosial və qeyri-formal xidmətlərdə 10,5 faiz təşkil etmişdir. ÜDM-in 6,3 faizi məhsula və idxala xalis vergilərin payına düşmüşdür.

Keçən ilin birinci yarısına nisbətən adambaşına ümumi daxili məhsul istehsalı 2,5 faiz artaraq 2210,6 manat (2751,5 ABŞ dolları) olmuşdur. Əlavə dəyər istehsalı neft sektorunda ötən illə müqayisədə 2,4 faiz, qeyri-neft sektorunda isə 4,7 faiz artmışdır. Milli iqtisadiyyatın inkişafında xüsusi rol oynayan və ÜDM-in tərkibində ən böyük xüsusi çəkiyə malik olan sənaye sahələrində fiziki şəxslərin fəaliyyəti də nəzərə alınmaqla keçən ilin birinci yarısı ilə müqayisədə 3,5 faiz çox və ya 14,2 milyard manatlıq sənaye məhsulu istehsal edilmişdir. Məhsulun 77,5 faizi mədənçıxarma bölməsində, 17,2 faizi emal bölməsində, 4,8 faizi elektrik enerjisi, qaz, buxar və kondisiyalaşdırılmış hava ilə təchizat bölməsində, 0,5 faizi su təchizatı, çirkli suların və tullantıların təmizlənməsi bölməsində istehsal olunmuşdur. 2009-cu ilin birinci yarısı ilə müqayisədə məhsul istehsalı mədənçıxarma bölməsində 2,1 faiz, emal bölməsində 5,2 faiz, elektrik enerjisi, qaz, buxar və kondisiyalaşdırılmış hava ilə təchizat bölməsində 2,9 faiz, su təchizatı, çirkli suların və tullantıların təmizlənməsi bölməsində 3,1 faiz artmışdır.

Emal sektorunda qida məhsulları istehsalı 2,5 faiz, içki istehsalı 9,2 faiz, neft məhsulları istehsalı 9,7 faiz, kimya sənayesi məhsulları istehsalı 55,2 faiz, rezin və plastik məmulatlar istehsalı 15,5 faiz, metallurgiya sənayesi məhsulları istehsalı 39,4 faiz, hazır metal məmulatları istehsalı 1 faiz, elektrik avadanlıqları istehsalı 36,4 faiz, maşın və avadanlıqların istehsalı 98,1 faiz, avtomobil, qoşqu və yarımqoşquların istehsalı 42,4 dəfə artmışdır. 2010-cu ilin altı ayı ərzində nəqliyyat müəssisələri və avtomobil nəqliyyatı sahəsində fəaliyyət göstərən fiziki şəxslər tərəfindən 94,2 milyon ton, yaxud keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 2,4 faiz çox yük, 656,6 milyon nəfər və ya 3,5 faiz çox sərnişin daşınmışdır. Yüklərin 11,4 faizi dəmir yolu nəqliyyatı, 50,5 faizi avtomobil nəqliyyatı, 5,8 faizi dəniz nəqliyyatı, 32,3 faizi boru kəmərləri ilə, sərnişinlərin 85,3 faizi avtomobil, 14,2 faizi metropolitenlə daşınmışdır.

Yuxarıda qeyd edilənlər cənab İlham Əliyevin 7 illik prezidentliyi dövründə əldə edilən uğurların kiçik bir hissəsidir. 7 ildə əldə edilən uğurları bir məqalədə əhatə etmək qeyri-mümkündür. Yekun olaraq bir faktı qeyd etmək kifayətdir ki, nəinki müstəqilliyini yeni qazanmış MDB respublikalarında, hətta dünyanın uzun illər ərzində sürətlə inkişaf etmiş ölkələrində ciddi tənəzzülün baş verdiyi bir vaxtda istər 2003-2008-ci illərin, istərsə də 2009-cu və 2010-cu illərin milli iqtisadiyyatımız üçün nəzərəçarpacaq uğurlarla başa çatması, ölkə iqtisadiyyatının böhran "küləyindən" məharətlə qorunması artıq dünyanın nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarını, aparıcı dünya universitetlərinin iqtisadçı alimlərini təəccübləndirməkdədir. Artıq bu alimlər və təşkilatlar Azərbaycan Respublikasının iqtisadi inkişaf modelini öyrənmək və digər ölkələrdə də tətbiq etmək istiqamətində müəyyən işlər görürlər.

Təbii ki, bütün bunlar, hörmətli akademikimiz Ramiz Mehdiyevin də qeyd etdiyi kimi, azərbaycanlı alimlər qarşısında da mühüm vəzifələr qoyur. Ölkəmizin iqtisadi inkişaf modeli, bu modelin formalaşdırılması "alqoritmi", səciyyəvi xüsusiyyətləri, gələcək təkmilləşdirmə imkanları və s. ətraflı şəkildə araşdırılmalı və elmi cəhətdən əsaslandırılmalıdır.

İsa ALIYEV,

AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun

direktoru, iqtisad elmləri doktoru,

professor,

Aqil ƏSƏDOV,

institutun şöbə müdiri,

iqtisad elmləri üzrə fəlsəfə doktoru

Xalq qəzeti.- 2010.- 15 oktyabr.- S. 5.