Hamının sevdiyi Səyavuş Aslan

Azərbaycanın xalq artisti Səyavuş Məmmədağa oğlu Aslanovun 75 yaşı tamam olur. Bu münasibətlə ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin sərəncamı ilə onun "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi səyavuşsevərlərin ürəyindən xəbər verdi.

Səyavuş Aslan bütün mənalı ömrünü Azərbaycan teatr və kino sənətinin inkişafına həsr etmişdir. Onu xalq sevir və bu sevgini o, ilk növbədə, milli xarakterlərin fenomen yaradıcısı olması ilə qazanmışdır. Səyavuş Aslan Azərbaycanın çox tanınmış məşhur aktyorlarındandır. Onun əsas xidmətlərindən biri klassik və müasir aktyor ənənələrini birləşdirərək, özünəməxsus yaradıcılıq manerası yaratmasındandır. Bu gün çəkinmədən deyə bilərik ki, Səyavuş Azərbaycan teatr aktyorluğu sahəsində məktəb yaratmışdır. Bu məktəbin formalaşmasında böyük aktyorlarımız Mirzağa Əliyev, Lütfəli Abdullayev və başqalarının əhəmiyyətli rolu olmuşdur.

Səyavuş Aslan çox güclü komediya ustasıdır. Elə bil oynadığı rollar onun üçün yazılıb. Amma o özünü oynayır, təbiət onu aktyor yaratmışdır. Tamaşa zamanı o, bütün ruhu ilə səhnəyə bağlanır.

1935-ci ildə Bakıda doğulmuşdu. Burada orta təhsil almışdı. Sonra Dəmiryolçular klubunda ilk sənət addımlarını atmışdı. Səyavuş bu klubda böyük sənətkarlarla görüşür, məşhur əsərlərdə rol alır. Burada yaratdığı rollar diqqətdən yayınmır. Ona daha ciddi obrazlar həvalə etməyə başlayırlar.

1969-cu ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun aktyorluq fakültəsini bitirən bu gənc oğlan artıq professional aktyor kimi fəaliyyətini davam etdirir. Əslində, hələ 1957-ci ildən 1959-cu ilə qədər Quba Dövlət Dram Teatrında çalışmışdı. Onun sonrakı yaradıcılığının isə böyük bir dövrü Ş.Qurbanov adına Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrı ilə bağlı olmuşdur. Bu teatrda yaratdığı rollar onu daha çox məşhurlaşdırdı. Tamaşadan-tamaşaya püxtələşən, teatr həvəskarlarının böyük rəğbətini qazanan gənc aktyor artıq teatrın aparıcı aktyorlarından birinə çevrilməyə başlayır. Azərbaycanın və dünya ədəbiyyatının məşhur komediya əsərlərində ona çox vaxt baş rollar verirdilər. Onun rolları sırasında Fəqan ("Səndən mənə yar olmaz"), Firuzbala ("Altı qızın biri Pəri"), "Salyanski ("Gözün aydın"), Ağabala ("Ləpələr"), (Dadaşbala "Hicran"), Ağacan "Boşanaq, evlənərik"), Dursun ("Durna"), Türbətəli ("Təzə gəlin"), Əmikişi ("Qonşumuzda bir oğlan var"), Qədir ("Qızıl toy") və s. onlarla digər qəhrəmanlar vardır. Bu qəhrəmanlar bizim teatr tariximizdə öz çəkisi, ifa tərzi ilə seçilən obrazlardır. Səyavuş bu obrazlarla bizim teatra yeni nəfəs, yeni əhval gətirdi.

Deyirlər Səyavuş Aslan Azərbaycan teatrında komediya aktyorlarının davamçısıdır və bu estafeti o, Lütfəli Abdullayevdən qəbul etmişdir. Bu bəlkə də doğrudur. Amma bizə belə gəlir ki, Səyavuşu sənətə gətirən istedad onu məhz böyük komediya aləminə aparmalı idi. Geriyə yol yox idi. O, bu sənəti seçəndə güvəndiyi bir şey var idisə, o da aktyorluğa hədsiz həvəsi və bir də böyük istedadı idi.

İllər keçdikcə Səyavuş müəllimin həvəskarları artırdı. Onu sevirdilər. Səhnəyə hər gəlişi zalda sürəkli alqışlarla qarşılanırdı. Elə indi olduğu kimi.

Hələ, 1958-ci ildə Şəmsi Bədəlbəyli "Ulduz" operettasını yeni quruluşda tamaşaya hazırlayarkən Səyavuş Aslanı Şubay roluna dəvət etdi. Bir il keçəndən sonra Səyavuş Aslan Məhəmməd roluna da hazırlaşır və Lütfəli Abdullayevin dublyoru kimi çıxış edir.

Altmışıncı illərin əvvəllərində S.Aslanın istedadına inamı gücləndirən səhnə surətləri içərisində Fikrət Əmirovun "Gözün aydın" operettasındakı Salyansknini böyük rolu oldu. Onun Məşədi İbadı da əvvəlkilərdən xeyli fərqləndi. "O olmasın, bu olsun" tamaşası Lütfəli Abdullayevin, Bəşir Səfəroğlunun vəfatı, Əhməd Səfayinin teatrdan uzaqlaşması ilə bağlı bir müddət teatrın repertuarından çıxarıldı. Onların hər üçü Məşədi İbadı xüsusi ustalıqla yaradırdılar. Hər üç ifaçıdan fərqli olaraq Səyavuş məsxərə janrının xüsusiyyətlərini əsas götürmüşdü. Teatrşünas alim İlham Rəhimli haqlı olaraq yazır ki, "Səyavuş üçün söz hərəkətin, hərəkət mahnının, mahnı sözun ekvivalentidir". Doğrudan da, onun şirin və koloritli səsi, rəqslərin ifasındakı improvizə bacarığı aktyorun oynundan alınan ümumi estetik həzzi artırır, tamaşaçını hadisələrə, səhnəyə fəal münasibətdə saxlayır. Bu baxımdan "Nənəmin şahlıq quşundakı" Qulu rolu daha əlamətdardır.

Səyavuş müəllim deyir: "Komik aktyor üçün əsl yumor, duzlu obraz can məlhəmidir". Bu, həqiqətən belədir. Aktyor təbiətən yumor yaratmaq qabiliyyətinə malikdirsə, onun oynadığı rollar daha çox gülüş doğurur.

Səyavuş Aslanın Musiqili Komediya Teatrındakı rollarını sadalamaqla qurtaran deyil. Onların hər birinin öz yeri var. Nə qədər müxtəlif tipajlar yaratsa da, Səyavuşun teatr qəhrəmanlarını birləşdirən bir ümumi cəhət var. O da onların hər birinin məhz Səyavuş istedadının məhsulu olmasıdır.

Bu böyük aktyor sonralar bir müddət Milli Akademik Teatrda çalışmalı oldu. 1983-1984-cü illərdə onu bu teatra "Nişanlı qız" tamaşasına dəvət etdilər. Buradakı Mindillini o çox yüksək ustalıqla yaratmışdı.

Milli kinomuzun inkişafında da onun böyük xidmətləri olmuşdur. "Ulduz"dakı Şubay, "Romeo mənim qonşumdur" filmindəki montyor bir-birinə oxşasa da onları fərqləndirən cəhətlər var.

Adil İsgəndərovun onu "Əhməd haradadır" filminə dəvət etməsi isə onun üçün gözlənilməz oldu. Saqqal Ramiz filmdə yaddaqalan obrazdır. Onun obrazının sözləri sonradan tamaşaçıların dillərində əzbər olmuşdu.

Səyavuş Aslanın Azərbaycan kinosunda yaratdığı rollar öz səmimiliyi, yüksək komizmi ilə həmişə diqqəti çəkmişdir. Bu rollar tamaşaçıda yüksək əhval-ruhiyyə doğurur. Onlara sevinc dolu anlar bəxş edir. "Yol əhvalatı", "Evlənmək istəyirəm", "Bəyin oğurlanması", "O dünyadan salam", "Yuxu" və onlarla digər filmlərimizdə Səyavuş Aslanın yaddaqalan, çox dəyərli rolları var. Bu rolların hər birini aktyor özünəməxsus şirinliklə yaratmışdır.

Səyavuş Aslan 1974-cü ildə əməkdar artist, 1982-ci ildə xalq artisti fəxri adlarına layiq görülmüşdür. Prezident təqaüdçüsüdür. Müxtəlif orden və medallarla təltif olunmuşdur.

Ancaq ən böyük mükafatı bu xalqın ona olan sonsuz məhəbbətidir. Bu gün Səyavuş müəllim yenə tamaşaçılarla təmasdadır. Onu böyük məhəbbətlə sevən xalqı ondan yeni-yeni rollar gözləyir.

Mehdi MÜKƏRRƏMOĞLU

Xalq qəzeti.- 2010.- 9 sentyabr.- S. 8.