Azərbaycanın xarici siyasətində region ölkələri ilə əməkdaşlığa böyük önəm verilir

Hər bir dövlətin üzərinə öz varlığını qorumaq, mövcudluğunu təmin etmək və daha perspektivli gələcəyi üçün zəmin yaratmaq kimi möhtəşəm vəzifələr düşür. Bunun üçün güclü iqtisadiyyat formalaşdırılmalı, ordu quruculuğu diqqət mərkəzində saxlanılmalı və ən başlıcası mükəmməl xarici siyasət kursu yaradılmalıdır. Müstəqil Azərbaycanın 1991-93-cü illərdə yaşadığı hadisələr, üzləşdiyi ictimai-siyasi proseslər bir daha sübut etdi ki, güclü iqtisadiyyatı, mütəşəkkil ordusu və mükəmməl xarici siyasəti olmayan dövlət yaşamaq hüququndan məhrumdur. Çünki 1993-cü ilin yayında Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi faktiki olaraq süqutun bir addımlığında idi. Nə yaxşı ki, tale həmin qara günü bizə ikinci dəfə yaşatmadı. Böyük dövlət qurucusu olan ulu öndər Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışı ilə təkcə xalqa qurtuluş, milli dövlətçiliyimizə nicat gəlmədi. Həm də 50-100 il sonra yaşayacaq nəsillərimiz üçün böyük bir dövlətçilik məktəbi yarandı, siyasi idarəetmə kursu formalaşdırıldı.

Heydər Əliyev dövlətçilik məktəbinin ən mühüm tərkib hissələrindən biri də ölkəmizin milli və dövlətçilik baxımından bütün maraqlarına yüksək səviyyədə cavab verən xarici siyasət kursunun işlənib hazırlanması idi. Çünki 90-cı illərin əvvəllərində yaranmış digər gənc müstəqil dövlətlər mövcud olan xarici siyasət kursu ilə pis-yaxşı fəaliyyət göstərə bilirdilər. Azərbaycanda mövcud olmuş xarici siyasət prinsipləri, beynəlxalq əməkdaşlıq və qarşılıqlı əlaqələr isə (onların böyük əksəriyyəti 1970-82-ci illərdə ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən formalaşdırılmışdı) faktiki olaraq məhv edilmiş, ölkə beynəlxalq aləmdən tamamilə təcrid olunmuşdu. Düşünülmüş siyasət yeridilmədiyinə görə ölkə əhalisi dövlətçiliyin qorunması üçün səfərbər edilməmiş, diplomatik və siyasi imkanlar dövlət müstəqilliyimizə qarşı yönələn təhlükələrin aradan qaldırılmasına istiqamətləndirilməmiş, aparıcı dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığa cəhd edilməmişdi. Əksinə, ölkə rəsmiləri bütün ölkələri Azərbaycanın düşməni elan etmişdilər. Heydər Əliyev bu eybəcər fəsadların qarşısını almalı idi və aldı.

Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prioritetlərini müəyyən edərkən qətiyyətlə söyləyirdi ki, bu kursun əsas vəzifəsi dövlət müstəqilliyimizi qorumaq və möhkəmləndirmək, ölkənin təhlükəsizliyini, milli dövlətçilik hüquqlarını təmin etmək və beynəlxalq təhlükəsizlik sistemi ilə bağlamaqdan ibarətdir. Həmin prioritet bu gün də Azərbaycanın xarici siyasət kursunun əsas vəzifələrindən birini təşkil edir. Ölkə ərazisindən xarici işğalçı ordunun çıxarılmasına, ərazi bütövlüyümüzün bərpa edilməsinə qədər həmin vəzifələr prioritet olaraq qalacaqdır.

Qeyd olunan bu vəzifələri lazım olan səviyyədə reallaşdırmaq üçün məhz Heydər Əliyev dühası tərəfindən işlənib hazırlanmış balanslaşdırıcı xarici siyasət kursunun icrasına çox böyük ehtiyac vardır. Çünki bizim respublikamızın da yerləşdiyi Avrasiya regionunda dövlətlərin hərbi təhlükəsizliyini təmin edən iki sistem - "Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi" və NATO hərbi bloku mövcuddur. Azərbaycanın uğurlu xarici siyasəti bu təşkilatların birincisində söz sahibi olan Kreml ilə də, ikincisinin hegemonu kimi qəbul edilən Ağ evlə də mükəmməl və qarşılıqlı səmərəli əməkdaşlıq yaratmışdır. Rəsmi Bakının yeritdiyi bu tarazlaşdırıcı siyasətin qeyd olunan qütblərin heç birində qıcıq və ya qısqanclıq yaratmadığı artıq 10 ildən çoxdur ki, hamıya məlumdur. Kreml rəsmiləri Azərbaycanı postsovet məkanının ən etibarlı tərəfdaşlarından biri kimi qəbul edərək rəsmi Bakı ilə əlaqələrin genişləndirilməsini daim gündəlikdə saxlayır, yeni-yeni əməkdaşlıq yolları arayırlar. Ağ ev rəsmiləri isə Azərbaycanı "Qafqazlarda və Orta Asiyada Vaşinqton üçün ən lazımlı, vaz keçilməsi mümkün olmayan partnyor" adlandırmaqla region ölkələrinə müvafiq mesajlar göndərirlər. Azərbaycanın öz neftini və qazını Avropa ölkələrinin enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün göndərməsi də ABŞ-ın maraq dairəsindədir. Deməli, Heydər Əliyev xarici siyasəti milli dövlətçiliyimizin beynəlxalq aləmdə ən yüksək səviyyədə dəstəklənməsi üçün rəsmi Bakıya müvafiq şərait yaratmışdır. Yəni, regiondakı güc mərkəzlərinin hər ikisi Azərbaycanın dostudur.

Bununla belə region ölkələri ilə ayrı-ayrılıqda - ikitərəfli əməkdaşlığın genişləndirilməsi də bizim üçün xüsusi önəm kəsb edir. Çünki burada NATO-dan və "Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi"ndən uzaqda dayanan, özünü ayrıca güc kimi təqdim edən İran, regionun ən qüdrətli ordusuna malik olan Türkiyə, Qərbyönümlü inkişaf yolu seçərək xüsusi nümunələr formalaşdıran Gürcüstan, bir neçə beynəlxalq təşkilatda ən ali səviyyədə təmsil olunan Qazaxıstan, heç bir bloka qoşulmaq istəməyən Türkmənistan və nəhayət, işğalçı Ermənistan dövlətləri vardır. Ulu öndər Heydər Əliyev Moskva ilə olduğu kimi Tehranla da hərtərəfli əməkdaşlığa böyük önəm verərək deyirdi ki, Azərbaycanla İran özləri qonşu olmayıblar. Bizi ulu Tanrı qonşu edibdir və biz həmin iradəyə qarşı gedə bilmərik. Biz İranı qonşu, dost, qardaş ölkə kimi həmişə özümüzün tərəfdaşı, müttəfiqi hesab etmişik və bundan sonra da Bakı həmin siyasətə sadiq qalacaqdır. Prezident Heydər Əliyevin Prezident Rəfsəncani ilə və Prezident İlham Əliyevin Prezident Mahmud Əhmədinejadla şəxsi dostluq münasibətləri Azərbaycan-İran münasibətlərinin tarixinə xüsusi səhifələr yazmışdır. Təsadüfi deyil ki, bu gün Azərbaycan-İran əməkdaşlığı heç zaman olmayan bir səviyyədə genişlənmişdir. İranın Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli şəkildə həll edilməsi üçün göstərdiyi səylər, Tehranın Dağlıq Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğu barədə dönə-dönə rəsmi bəyanatlar verməsi dünya ictimaiyyətinin gözü qarşısındadır. Rəsmi Bakının beynəlxalq aləmdəki bir neçə ictimai-siyasi proses zamanı nümayiş etdirdiyi qətiyyət və atdığı addımlar Tehranda ehtiramla qarşılanmış, Azərbaycana olan dostluq, qardaşlıq inamı daha da artmışdır.

Azərbaycanın regionda ən böyük dostlarından, tərəfdaşlarından biri, bəlkə də birincisi Türkiyə Cümhuriyyətidir. Respublikamız dövlət müstəqilliyi əldə etdiyi ilk günlərdən Azərbaycanın yanında olan Türkiyə ilə əməkdaşlığımız tərəflərin hər ikisini qane edən, hər iki tərəfin maraqlarına yüksək səviyyədə cavab verən səviyyədədir. Bu əməkdaşlığa son günlər daha bir önəmli stimul verildi. Prezident İlham Əliyevin Türkdilli ölkələrin X Zirvə görüşündə iştirak etmək üçün İstanbula etdiyi səfər çərçivəsində Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının qurulması haqqında Birgə Bəyannamə imzalandı. İki qardaş ölkənin əməkdaşlığının və tərəfdaşlığının miqyasını genişləndirəcək bu şura sözün həqiqi mənasında Azərbaycan- Türkiyə münasibətlərinin tərəqqisinə bir töhfədir. Yeri gəlmişkən, dövlət başçımızın da iştirak etdiyi İstanbul sammitində Türkdilli Ölkələrin Əməkdaşlıq Şurası adlı daha möhtəşəm bir qurum da formalaşdırılmışdır.

Biz yuxarıda Azərbaycanın qonşuları - region ölkələri barədə söz açarkən Qazaxıstanın və Türkmənistanın da adını çəkmişdik. Hər iki ölkə bizim Xəzəryanı ölkələr baxımından qonşumuzdur və bu ölkələrin hər ikisi Türkdilli Ölkələrin Zirvə toplantısında fəal iştirak edirdilər. Hələ Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft ixrac kəmərinin layihəsi üzərində iş gedərkən ulu öndər Heydər Əliyev söyləmişdi ki, vaxt gələcək Qazaxıstan da öz neftini bu marşrutla nəql etmək istəyəcək. Həmin vaxt gəlib və Qazaxıstan nefti Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft ixrac kəməri vasitəsilə dünya bazarına nəql edilir. Türkmənistana gəlincə isə qeyd edək ki, doktor Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun bu ölkədə dövlət başçısı seçilməsindən sonra Aşqabad nəinki Bakı ilə, habelə bütün dünya ölkələri ilə sivil münasibətlər qurulmasına nail olub. Yəni qonşu türk dövləti olan Türkmənistan Azərbaycanın xarici siyasət kursu ilə tam razıdır və Aşqabadın heç bir xarici ölkə ilə, o cümlədən də Azərbaycanla anlaşılmayan heç bir məsələsi qalmayıb. Bu tendensiya Xəzərin statusunun müəyyənləşdirilməsi üçün aparılan danışıqlarda da özünü göstərir.

Beləliklə, Azərbaycanın xarici siyasətində böyük önəm verilən region ölkələri ilə əməkdaşlığın genişləndirilməsi məsələsi nəinki gündəlikdən düşmür, əksinə, yeni çalarlar alır, yeni variantlarla zənginləşir. Bu isə müstəqil Azərbaycanın qüdrətlənməsi üçün növbəti zəmin yaradır.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

Xalq qəzeti.- 2010.- 22 sentyabr.- S. 1.