Seçkilərdən seçkilərə

Ölkə Prezidentinin diqqət və qayğısı Bərdəni yeni zirvələrə aparır

Bərdə rayonunun ərazisi 957 kvadratkilometrdir. Yevlax, Tərtər, Ağdaş, Zərdab, Ağdam və Ağcabədi rayonları ilə həmsərhəddir. Rayon ərazisinin hər kvadratkilometrinə 149 nəfər düşür. 2009-cu ildə əhalinin sayı 1,1 min nəfər, yaxud 0,8 faiz artaraq bu ilin əvvəlinə 143,5 min nəfər olmuşdur. Bərdədə 35 minədək köçkün məskunlaşmışdır.

Bərdə rayonunun iqtisadiyyatında taxılçılıq, pambıqçılıq, kartofçuluq, tərəvəzçilik, bostançılıq və heyvandarlıq aparıcı rol oynayır. Təsərrüfatlarda şəkər çuğunduru, meyvə və üzüm də istehsal edilir. Kənd təsərrüfatına yararlı torpaq sahəsi ümumi ərazinin 69,6 faizini təşkil edir. Torpaq islahatı nəticəsində 25,4 min ailə 41,8 min hektar torpaq payına sahib olmuşdur. Orta hesabla bir ailəyə 1,6 hektar torpaq sahəsi verilmişdir.

Bərdənin tarixi çox qədimdir. Əlverişli iqlim, münbit torpaqlar, bol su mənbələri burada həmişə həyat üçün əlverişli şərait yaratmışdır. Kür və Tərtər çayları boyunca qədim yaşayış məskənlərinin qalıqları 5-10 min illik insan fəaliyyətindən xəbər verir. Bərdənin mədəni mərkəz, şəhər kimi tarixi isə 3 min ildir ki, davam edir. Alimlərin ciddi təsdiqindən sonra rayonda bu tarixin yubiley kimi qeyd olunmasına geniş hazırlıq görülür. Bu əzəmətli tarix üzərində Bərdənin yeni bir intibahı yüksəlməkdədir.

Bərdə həm də öz nailiyyətləri ilə başqa bir ciddi hesabatın - növbəti parlament seçkilərinin astanasındadır. Bu günlərdə son 5 ildə qazanılmış uğurlar nəzərdən keçirilir, qarşıda duran növbəti işlər gündəmə gətirilir. Regional inkişafa dair I dövlət proqramını uğurla həyata keçirmiş bərdəlilər artıq 2 ildir ki, II proqramda nəzərdə tutulmuş tədbirləri də ardıcıl yerinə yetirirlər.

Bu günlərdə son 5 ilin sevindirici göstəriciləri iri planda diqqəti cəlb edir. 2005-ci ilki parlament seçkilərindən sonra rayonda istehsalın əsas sahələri üzrə 592 milyon manatlıq məhsul istehsal olunmuşdur. Bunun 368 milyon manatlığı kənd təsərrüfatının payına düşür. 2005 - 2010-cu illərdə 285,6 min ton taxıl, 2112 milyon ton meyvə-tərəvəz yetişdirilmişdir.

5 ildə 285 milyon manatlıq sənaye məhsulu buraxılmışdır. Bu müddətdə 72,3 min kvadratmetr yaşayış sahəsi tikilmişdir. Bərdə şəhərinin, bütün yaşayış məntəqələrinin siması tamamilə dəyişmişdir. Yeni tikilmiş sosial-mədəni obyektlər, abadlıq və yenidənqurma tədbirləri Bərdə şəhərini daha da gözəlləşdirmişdir.

Ötən il rayonun təsərrüfatlarından 95,2 min ton və ya 2008-ci illə müqayisədə 33,5 faiz çox taxıl, 4,6 min ton və ya 29,4 faiz çox kartof, 6,5 min ton və ya 1,9 faiz çox meyvə, 1,6 min ton və ya 3,2 faiz çox üzüm istehsal olunmuşdur. Mövsüm ərzində pambıq istehsalı 2,4 min ton, dən üçün günəbaxan istehsalı 1,2 min ton, şəkər çuğunduru istehsalı 20,7 min ton, tərəvəz 31,3 ton və bostan məhsulları istehsalı 22,2 min ton olmuşdur.

Bərdə sənayesi əsasən toxuculuq və qida məhsulları istehsalı sahələri ilə təmsil olunur. Rayonda 29, o cümlədən 25 özəl sənaye müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Azad sahibkarlıq mühitinin formalaşması yeni təsərrüfatçılıq formalarının yaranmasına təkan vermişdir.

Bu il hüquqi şəxs yaratmadan sənaye fəaliyyəti ilə məşğul olan sahibkarların sayı artaraq 110 nəfərə çatmışdır. Ötən il rayonun sənaye müəssisələri, habelə fiziki şəxslər tərəfindən faktiki qiymətlərlə 7906,5 min manatlıq sənaye məhsulu istehsal edilmiş və xidmətlər göstərilmişdir. Rayon sənayesinin ümumi məhsulunda qeyri-dövlət müəssisələrinin xüsusi çəkisi 34,9 faiz təşkil etmişdir.

Rayonda iqtisadi və sosial sahələrin inkişafı üçün ötən il əsas kapitala bütün maliyyə mənbələrindən 9,1 milyon manat vəsait yönəldilmişdir. Bunun 3,4 milyon manatı və ya 37,3 faizi istehsal, 5,7 milyon manatı (62,7 faizi) isə qeyri-istehsal təyinatlı obyektlərin inşasında istifadə olunmuşdur. Ümumi vəsaitin 96,9 faizi, yəni 8,9 milyon manatı tikinti-quraşdırma işlərinə sərf edilmişdir. Əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitin 4,2 milyon manatı dövlət mülkiyyətində olan müəssisələrin payına düşür.

2009-cu ildə rayonda 9,1 milyon manat dəyərində əsas fondlar, 208 nömrəlik yeni avtomat telefon stansiyası, Ticarət Mərkəzi, saatda 700 sərnişin qəbul edən avtovağzal binası, ümumi sahəsi 17,2 min kvadratmetr olan yeni yaşayış evləri istifadəyə verilmişdir.

2010-cu ilin əvvəlinə rayonda mövcud olan 7829 avtomobilin 82,7 faizi minik, 13,9 faizi yük maşınları, 1,7 faizi sərnişin avtobuslarıdır. Hazırda hər yüz ailədən 27-sinin şəxsi minik avtomobili var.

Rayonda 32 ATS fəaliyyət göstərir və onların 26-sı elektron sistemlidir. Əsas telefon aparatlarının sayı 15 mindən çoxdur və 96 faizi əhalinin istifadəsindədir. Hər yüz ailədən 52-si telefon rabitəsi ilə təmin olunmuşdur.

Rayon icra hakimiyyətinin başçısı İlham Ağayev bu ilki sosial-iqtisadi göstəricilər barədə məlumat verdi:

- Rayon iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatı təşkil edir. Hazırda kənd təsərrüfatı üzrə əsas sahələrdə məhsul yığılır. Bəzi sahələr üzrə yekun nəticələr məlumdur. Kənd təsərrüfatı işçiləri, xüsusilə əkinçilər dövlətin yaratdığı şəraitdən bacarıqla istifadə etməyə, qarşıya qoyulan vəzifələrin öhdəsindən layiqincə gəlməyə çalışırlar. Son illər Bərdə öz istehsalı ilə əhalisinin də, burada məskunlaşan məcburi köçkünlərin də ərzaq tələbatını artıqlaması ilə ödəmişdir. Biz hansı vasitələrlə olur-olsun, əvvəlki mövqelərimizi bərpa edəcəyik.

Rayonda kifayət qədər toxumçuluq təsərrüfatı yaradılmışdır. Onların fəaliyyəti daim nəzarətdə saxlanılır və işlər elə təşkil edilir ki, istehsalın artımı elmi nailiyyətlər əsasında təmin edilsin. Daxili potensial əkin sahələrinin məhsuldarlığını hələ xeyli artırmağa imkan verir.

Əsas əkinçilik sahələrində nəticələr hələ yekunlaşmamışdır. İqtisadi artım heyvandarlıq sahəsində normal sürətlə davam edir. Rayonda 80,7 min baş iri mal, 128 min baş qoyun və keçi saxlanılır. Orta hesabla iri malın sayı ilin əvvəlindən 2 faiz, qoyun və keçilərin sayı isə 1,3 faiz artmışdır. Ət istehsalı 7 faiz, süd 6,1 faiz, yumurta 9,8 faiz, yun 10,3 faiz çoxalmışdır.

İlin uğurla başa çatdırılması üçün yaxşı zəmin vardır. Biz sahibkarlara inanırıq və onların fəaliyyətinə hər cür dəstək veririk. Başlıca vəzifə görülmüş işləri uğurla davam etdirməkdən ibarətdir. Sahibkarların dövlət yardımından bəhrələnmələrinə, xüsusi ilə gübrələrin aqrotexniki müddətdə yerlərə çatdırılmasına nəzarət güclüdür. Elmi-texniki yeniliklər daha geniş şəkildə öyrənilir və istehsalata inamla tətbiq olunur. İstər əkinçilikdə, istərsə də heyvandarlıqda yeni və daha məhsuldar sortların tətbiqi imkanlarına diqqət yetirilir. Damazlıq təsərrüfatları ilə birlikdə toxumçuluq, seleksiya işləri hər vasitə ilə genişləndirilir.

Respublikaya xaricdən, xüsusilə Almaniyadan xeyli sayda damazlıq mal-qara gətirilmişdir. Həmin heyvanlardan bizim rayonda da var. Bu heyvanların yerli şəraitə uyğunlaşmasında müəyyən problemlər olur. Sahibkar, baytarlıq xidməti işçiləri belə halların qarşısını vaxtında alırlar.

2010-cu ilin may-iyun ayları ərzində rayonda faktiki qiymətlərlə 3 milyon 260 min manatlıq sənaye məhsulu istehsal edilmişdir. Sənayenin inkişafına, xüsusi ilə yeni sahələrin yaranmasına ciddi önəm verilir. Bir sıra sənaye sahələri var ki, onları yaratmaq və inkişaf etdirmək kifayət qədər perspektiv vəd edir. Əhalinin ehtiyac duyduğu həmin sahələr sahibkarların iqtisadi marağından hələ ki, kənarda qalır. Dövlətimiz bunun üçün sahibkarlara kifayət qədər dəstək verir. Sahibkarlar daha çox kreditlər götürə bilərlər.

Digər sahələrdə, o cümlədən nəqliyyat, rabitə, istehlak, əmlak bazarı və s. istiqamətlərdə də ilin birinci yarısında əsaslı artım müşahidə olunmuşdur. Yük daşınması 4,3 faiz, sərnişin daşınması 10,6 faiz, rabitə xidmətlərin həcmi 15,7 faiz, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 4,2 faiz, ticarət müəssisələrinin sayı 9,7 faiz, fərdi sahibkarların sayı 19,6 faiz artmışdır. İlin birinci yarısında sosial-iqtisadi inkişafın artımı əhalinin məşğulluğunun yaxşılaşmasına şərait yaratmışdır. 6 ay ərzində 635 yeni iş yeri açılmışdır ki, bunun da 456-sı daimidir.

Rayonun sosial-iqtisadi inkişafı sahəsində görülmüş işlər qarşıdakı dövrdə daha geniş perspektiv açır. Regional inkişaf proqramının 2004 - 2008-ci illəri əhatə edən birinci mərhələsi böyük uğurlarla yekunlaşdı. Bu illər Bərdənin tarixində yeni intibah dövrü kimi xarakterizə olunur. Biz az vaxtda çox işlər görmüşük. Bərdə əsaslı şəkildə yenidən qurulub. Uzun illər ərzində yığılıb qalmış bir çox problemlər öz həllini tapmışdır. Ən başlıcası rayon əhalisinin psixologiyasında ümumi işə, vəzifə borcuna münasibətdə əsaslı dəyişikliklər baş vermişdir. Bunlar bizi razı salır. Lakin həlli vacib məsələlər hələ çoxdur.

Artıq regionların sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramının 2009 - 2013-cü illəri əhatə edən ikinci hissəsi həlledici mərhələyə daxil olmuşdur. Bu mərhələdə Bərdə rayonu üzrə də bir sıra ciddi problemlərin həlli nəzərdə tutulmuşdur. Biz daxili imkanlar hesabına görüləcək işləri də müəyyənləşdirmişik və qüvvələr bu istiqamətdə səfərbərliyə alınmışdır. Bütün diqqət çatışmazlıqların aradan qaldırılımasına, əmək ehtiyatlarından, maliyyə mənbələrindən təyinatı üzrə, peşəkarlıqla istifadə olunmasına yönəlmişdir.

Başçı sonda dedi:

- Bərdə gündən-günə böyüyür, genişlənir. Təzə küçələr, yaşayış və xidmət massivləri salınır. Yeni, müasir tələbata cavab verən avtovağzal kompleksi, təzə bazar, onun ətrafındakı ticarət bazası bu gün əhalinin ən gur yerinə çevrilmişdir. Bununla yanaşı, şəhərin digər yerlərindəki primitivlik, səliqəsizlik aradan qaldırılır. Hamı başa düşməlidir ki, biz bunları Bərdəmiz üçün, bərdəlilər üçün eləyirik. Belə tədbirlərdə şəxsi yox, ümumi mənafeyi üstün götürmək lazımdır.

Rayonda xidmət sahəsinin inkişafı, güzəranın yaxşılaşması ilə bağlı görülmüş işlərlə də maraqlandıq. Bu il Alaçadırlı, Cicimli, Seyid Yusifli, Tağılar və s. kəndlərinə, Bərdə şəhərində yeni yaşayış massivinə 41,4 kilometr qaz xətti çəkilməklə, 436 ailəyə qaz verilmişdir. Samux, Saatlı, Həsənqaya, Mirəssəbli, Qəhrəmanlı, Mirzalıbəyli, Şatırlı, Nazırlı, Kürdborakı, Qazaxlar, Soğanverdilər və Şahvəllər kəndlərinə qaz çəkilişi sürətlə davam edir.

Əhalinin fasiləsiz elektrik enerjisi ilə təmin edilməsi, elektrik sisteminin yenidən qurulması, xüsusilə SİP kabel sisteminə keçilməsi, istifadə haqlarının əvvəlcədən ödənilməsinə imkan verən sayğacların tətbiqi və s. istiqamətində ilin əvvəlindən xeyli iş görülmüşdür. Elektrik enerjisindən, təbii qazdan və sudan istifadə haqlarının yığılmasında da müəyyən irəliləyiş var. Əhalinin elektrik enerjisi, təbii qaz və içməli su ilə təminatı ilə bağlı rayon icra hakimiyyətində qərargah yaradılıb və hər həftə işlərin gedişi təhlil olunur.

Bu gün Bərdə öz tarixinin 3 min illik yubileyilə yanaşı, növbəti parlament seçkilərinə də mütəşəkkil hazırlıqla gedir. Ötən parlament seçkilərindən sonrakı dövr Bərdənin çoxminillik tarixində ən yüksək inkişaf mərhələsi kimi əlamətdar olmuşdur. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə hazırlanan regional inkişaf və digər dövlət proqramları dəqiq, ardıcıl yerinə yetirilir. Milli Məclisin qəbul etdiyi qanunlar, normativ sənədlər ölkəmizdə olduğu kimi, Bərdədə də demokratik atmosferin qərarlaşmasını, qanunların aliliyini təmin etmişdir. Rayonun 2 dairəsindən seçilmiş millət vəkilləri öz seçiciləri ilə sıx əlaqədə, yerli və respublika icra qurumları ilə birlikdə bir sıra problemlərin həllində fəal iştirak etmişlər.

Hazırda 93 və 94 saylı dairə seçki komissiyalarında və 104 səsvermə məntəqələrində parlament seçkilərinə ciddi hazırlıq işləri aparılır. Bərdəlilər ölkənin ali qanunverici orqanına seçkilərə bütün sahələrdə qazanılmış nailiyyətlər və qarşıdakı illərdə arzu və istəklərinin həyata keçəcəyi inamı ilə gedirlər.

Ziyəddin SULTANOV,

"Xalq qəzeti"nin bölgə müxbiri

Xalq qəzeti.- 2010.- 26 sentyabr.- S. 4.