HƏYAT

 

Həyat, canlılıq materiyanın mövcudluq formalarından biri, ən mürəkkəbi, ən mütəşəkkili, ən alisidir. Həyat bitkiləri, heyvanları və yaranmışların əşrəfi olan insanları əhatə edir. İnsanı başqa canlılardan fərqləndirən şüur, təfəkkür Ulu Tanrının şah əsəridir. İnsanın həyata gəlməsinin səbəbi, yəqin ki, mələklərdən sonra, kainatın möhtəşəmliyinin, əslində, Tanrının qüdrətinin böyüklüyünün, dərk edilməsinə ehtiyac olmasıdır. Ulu Tanrı bizə şüur bəxş edib elmin qapılarını üzümüzə açdığı üçün hər şeyə elmin gözü ilə baxmağa haqqımız vardır.

 

Kainatda hər bir proses ibtidaidən aliyə, sadədən mürəkkəbə doğru prinsipi üzrə təkamül edir. Deməli, həyatın əmələ gəlməsi, məsələn, bizim Yer kürəsi üçün Qara dəliyin partlamasından müəyyən müddət keçdikdən sonra baş verməli idi. Hesab etmək olar ki, təxminən bir milyard il bundan əvvəl Yerdə həyatın ortaya gəlməsi üçün şərait yarandı və bu reallaşdı. Həyat, onun mövcudluğu, sadədən mürəkkəbə doğru inkişaf prinsipinə tabe olduğu üçün ilk canlılar birhüceyrəlilər idi.

Kainatda olan bütün proseslər kimi həyat, onun təkamülü Yer səthindəki temperaturdan asılı olmuşdur. Məsələn, axırıncı kataklizmdən, Yerin asteroidlə toqquşmasından sonra, yəni 60-70 milyon il bundan əvvəl Yer səthinin istiliyi indikindən ən azı 50 dərəcə yüksək olduğu vaxt ancaq dinozavrlar yarana və mövcud ola bilərdi. Təxminən beş milyon il bundan əvvəl Yer kürəsində ən ali varlığın – insanın əmələ gəlməsi üçün lazımi şərait yarandı. Ondan bəri keçən müddət ərzində inkişaf prosesi insanı heyvanlardan az fərqlənən vəziyyətdən şüurun bugünkü fantastik yüksək səviyyəsinə qaldırdı və şübhəsizdir ki, insanın əqli imkanları hədd bilmədən həyatının sonuna qədər yüksələcəkdir.

Həyata nöqtəni növbəti kataklizm qoyacaqdır. Növbəti kataklizm bütün Günəş sisteminin hər hansı Qara dəlik tərəfindən udulması, Günəş fəaliyyətinin kəskin dəyişilməsi, Yerin vulkanik fəaliyyətinin hədsiz artması, Yerin asteroidlə toqquşması və sair nəticəsində baş verə bilər. Bunların arasında ən yüksək ehtimala malik olan Yerin asteroidlə toqquşması variantıdır. Yerin asteroidlə növbəti toqquşması labüddür və bu toqquşma günü bu gün (naməlum bir asteroidlə) və ya milyon illər sonra baş verə bilər.

“İnsan” məqaləsində qeyd etdiyimiz kimi, növbəti kataklizmdən sonra insanın Yerdə yenidən meydana gəlməsi, hər şeydən əvvəl, temperatur şəraitinə görə mümkün hesab edilə bilməz. Bax, elə bu səbəbdən də sivilizasiyanın özünü qorumağa çalışması vacibdir. Məsələ burasındadır ki, sivilizasiya öz işini düzgün qurmaması ucbatından onun məhvi kataklizmsiz də baş verə bilər. Belə ki, canlı aləmdə demoqrafik partlayış adlanan məfhum vardır: Əgər yaxşı hazırlanmış tarlaya normadan qat-qat artıq toxum səpilsə onların hamısı cücərir, ancaq qida maddələrinin çatışmaması üzündən onlar yetərincə inkişaf edə bilmir və məhv olur.

Bir vaxt Avstraliyaya aparılan dovşanlar onların sayını tənzimləyən “düşmənləri” olmadığı üçün sürətlə artmağa başladı. İnsanlar işə qarışmasaydı əsl demoqrafik partlayış baş verəcək, dovşanlar o dərəcədə artacaqdı ki, qidanın çatışmazlığı üzündən Avstraliyada olan başqa canlılarla birlikdə, kütləvi sürətdə məhv olacaqdılar.

Aydındır ki, bu, insana da aiddir, yəni onların sayının həddən artıq artması gec-tez həyat üçün lazım olan qida, su, hətta havanın çatışmamasına və kütləvi sürətdə məhvinə gətirməlidir. Çoxları hesab edir ki, sivilizasiyanın bugünkü həyat tərzi şəraitində demoqrafik partlayış baş vermiş və ya ən azı bu proses başlamışdır.

Məlumdur ki, təqribən iki milyon il dövran sürmüş ibtidai icma zamanı birinci növbədə istehsal vasitələrinin imkansızlığı ucbatından demoqrafik partlayışın baş verməsi qeyri-mümkün idi. Qeyd etmək lazımdır ki, ibtidai icma quruluşunun süqutundan bu günə qədər sivilizasiyanın yaşadığı qeyri-müəyyənlik dövründə həmişə insanların müəyyən hissəsi, təqribən üçdə-biri aclıq çəkmişdir. Məsələn, VI əsrdə Yer kürəsində təxminən altı yüz milyon insan yaşamış və onun təqribən üçdə biri aclıq çəkmişdir. Bu gün dünyada yaşayan altı milyard insanın da təxminən üçdə biri aclıq çəkir.

Demək olar ki, əsasən bolşevizmin araya gəlməsi nəticəsində sivilizasiyanın kor-koranə gedən həyat tərzi öz axarını itirdi. Bu isə öz növbəsində ətraf mühitin qorunmadığı üçün çirklənməsinə, insanların sayının artmasına və nəticədə ekoloji fəlakətin sürətlə gəlməkdə olduğu bugünkü mənzərənin yaranmasına səbəb olmuşdur.

 

* * *

 

Belə bir fikir var ki, guya gizli Mason təşkilatı mövcuddur və o, sivilizasiyanın xilas etmək üçün bu gün yaşayan altı milyard insanın beş milyardını qırmaqla bu məsələni həll etmək, Yer kürəsində insanların sayını tənzimləmək fikrindədirlər. Onlar dünyanın müxtəlif regionlarında laboratoriyalarda müxtəlif xəstəliklərin törədicilərini yetişdirməklə, məhəlli xarakterli müharibələr törətməklə, alkoqol və narkomaniyanı yaymaqla bunu reallaşdırmaq istəyirlər. Belə bir təşkilat və ya bu fikirdə olan başqa ölkə, millət, dövlət varsa onun rəhbərləri başa düşməlidirlər ki:

1. Əgər demoqrafik partlayış baş verərsə, o, ümumbəşəri bir problemdir və beynəlxalq səviyyədə də həll edilməlidir.

2. Hər hansı gizli təşkilat ölkə, dövlət, millət nə qədər güclü olursa-olsun belə bir vəzifənin öhdəsindən gələ bilməz.

3. Belə bir işi həyata keçirmək cəhdi sivilizasiyanın xilasına deyil, onun vaxtından əvvəl məhvinə səbəb ola bilər.

4. Bu gün bəşəriyyətin istehsal etdiyi maddi nemətlər düzgün bölünsəydi o, bəşəriyyəti təmin etməyə bəs edərdi. Düzgün bölünmə və istifadənin olmaması üzündən xarab olub atılan maddi nemətlər ona ehtiyacı olanların tələbatından qat-qat artıqdır. Deməli, insanların artımı nəticəsində demoqrafik partlayışdan söhbət gedə bilməz.

5. Bu gün Yer kürəsində yaşayan insanların sayı demoqrafik partlayış təsəvvürü yaradırsa, bu, yalnız bəşəriyyətin yaşadığı qeyri-müəyyənlik dövrünün fonunda həqiqətəbənzər görünə bilər. Ali icma qurulduqdan sonra bəşəriyyətin ixtiyarında olan vəsait həm ətraf mühitin qorunması və saflaşmasına, həm də indikindən də çox insanın cənnətəbənzər bir şəraitdə yaşamasını təmin etməyə bəs edəcəkdir.

6. Bəşər tarixinə nəzər salsaq, hələ heç bir problemi güc vasitəsilə həll etmək mümkün olmayıb; quldarlıq, feodalizm, kapitalizm formasiya hesab edilsəydi belə onların heç biri zor hesabına bərqərar olmamışdır və əksinə zor gücünə qurulan bütün qurumlar, gec-tez dağılmışdır.

7. Bundan fərqli olaraq könüllülük yolu ilə yaranan dövlətlərin (ABŞ), qurumların (BMT, Avropa Birliyi) dağılması perspektivi cüzidir.

8. Bəşər tarixində ən çox insan qırğınına səbəb olan müharibə altı il davam etmiş İkinci Dünya müharibəsi olmuşdur. Lakin dünyadakı insanların sayı müharibənin sonunda onun əvvəlindəkindən çox olmuş, yəni, artım qırğını üstələmişdir. Deməli, insanların sayını azaltmaqda adi müharibələr acizdir. Kütləvi qırğın silahlarının tətbiqi isə birmənalı şəkildə sivilizasiyaya son qoyardı.

9. SPİD, quş qripi, donuz qripi məlum olan kimi bütün dünya təbabəti onlarla mübarizəyə qalxdı. Təzə xəstəliklər meydana gəlsə onlara da qarşı mübarizə aparılacaq. Başa düşmək lazımdır ki, həmişə xeyir şərdən ən azı bir faiz güclü olur. Deməli, bu yolla da insanların sayını azaltmaq olmaz.

10. Alkoqol və narkomaniya da, sağlam qüvvələrin onlara qarşı mübarizəsi nəticəsində heç bir zaman kütləvi xarakter alıb insanların sayını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilməz.

11. Bütün bəşəriyyətin, birmənalı şəkildə onu məhv etməyə gələn ekoloji fəlakət adlı yeganə düşməni vardır. Bu düşmənlə mübarizə aparmaq və ona qalib gəlmək üçün dünyanın bütün dövlətləri Avropa Birliyi ətrafında birləşərək Ali icmanı yaratmalıdır. Ali icma bu gün bəşəriyyət qarşısında dayanan və sonralar gələn bütün problemləri həll etmək iqtidarında olacaqdır.

 

* * *

 

Yuxarıda verilən məqalələrdə Ali icmanın yaranacağına şübhə yeri qoymayan elmi, dialektik və sağlam məntiqə əsaslanan konsepsiya işlənmişdir. Bəşəriyyət ən azı iki milyon il sövgi-təbii, instinktiv ədalətə arxalanan ibtidai icma formasiyasında yaşamışdır. Yarı ac, yarı çılpaq olsa da, insanlar mənəvi sıxıntısız, ruhun azad və xoşbəxt olması şəraitində ömür edirdilər. Qəbilədə, icmada hər kəs öz işini bilmiş, instinktiv olaraq onu layiqli şəkildə yerinə yetirmiş, qəbilə daxilində əmin-amanlıq şəraitində yaşamışdır. Bütün yaşlılar hörmət, bütün uşaqlar qayğı ilə əhatə edilirdilər; bax elə bu səbəblərdəndir ki, ibtidai icma elə çox mövcud olmuşdur.

İnkarı-inkar qanunu tələb edir ki, dağılmış ibtidai icma fazasının yerinə onun ali fazası, Ali icma fazası gəlsin. Ali icmanın alternativi yoxdur və o tezliklə yaradılmasa sivilizasiya ekoloji fəlakətin girdabında təsəvvürə gəlməz əziyyətlərlə məhv olacaqdır.

İnkar edilməzdir ki, bəşəriyyətin gücü, qüdrəti bütün dövrlərdən onun nə dərəcədə yekdil olması ilə müəyyən edilmişdir. Aydındır ki, mağaralarda məskən salmış ilk insan qəbilələrindən başlayaraq, bu günə qədər insanlıq yalnız birləşməklə inkişaf etmişdir. Bəşəriyyətin gücü daim onun birlik dərəcəsi ilə ölçülmüşdür. Bu gün dünyadakı ən böyük birlik və buna görə də ən qüdrətli insan cəmiyyəti Amerika Birləşmiş Ştatlarıdır. Yaxınlaşan ekoloji fəlakətdən başqa elə bir problem yoxdur ki, ABŞ onun qarşısında aciz qalsın. ABŞ-ın qüdrəti neçə qat artsa belə, o, yenə ekoloji fəlakətə üstün gələ bilməz. Bu ümumbəşəri bəlanın öhdəsindən yalnız və yalnız ümumbəşəri güc, Ali icma, ümumdünya birliyi gələ bilər. İyirmi il bundan əvvəl belə məsələlər barədə düşünərkən yazmışdım:

 

Gərək hamı bilsin birləşmək nədir,

O həyat uğrunda mübarizədir!

 

Bu sətirlərin aktuallığı keçən iyirmi il ərzində günbəgün artmaqdadır.

 

* * *

 

İbtidai icmadan Ali icmaya keçid dövrünün, ən çoxu iyirmi il davam edən dövrün, başa çatmaqda olduğunu anlayan, müharibələrin tarixin yaddaşına köçməli olduğunu hiss edən ilk dövlət xadimi Türkiyə Cümhuriyyətinin yaradıcısı Mustafa Kamal Paşa Atatürk olmuşdur. O, bəşəriyyəti onun qızıl dövrünə aparacaq olan ideyanı dörd sözlə ifadə etmişdi: “Yurdda sülh, cahanda sülh”. O dövrün dövlət başçıları və parlamentləri bu sözlərin mənasını və həyati gücünü lazımınca dərk etsəydilər, ikinci dünya müharibəsi baş verməz, bəşəriyyət bizim günlərdə ali icmada, öz əbədiyyətə qədər uzanacaq qızıl dövründə yaşayar, ekoloji fəlakət sözlərini, çox olsun ki, eşitməzdi.

Axırıncı kataklizmdən keçən 60-70 milyon il ərzində Yer üzündə yeni həyat yaranmış və bütün bu müddət ərzində pozulmayan bir tarazlıq şəraitində mövcud olmuşdur. 3-5 milyon il bundan əvvəl çox olsun ki, bütün kainat üçün ali varlıq kimi etalon olan insan Yer kürəsində də yaranmış və bu tarazlıqda öz yerini tutmuşdur. Mövcud olduğu o uzun müddət ərzində insan Yer kürəsindəki həyata nə yaxşı, nə də pis mənada təsir etməmişdir. Ən çoxu son 15-20 min il ərzində insanın sayı əhəmiyyətli dərəcədə artmağa başlamış və onun hər cür fəaliyyəti nəticəsində həyatı, harmonik axını pozulmağa başlamışdır. Bizim zamanda bu pozulma elə bir vüsət almışdır ki, Ali icma qurulmasa ən uzağı gələcək əlli il ərzində nəinki sivilizasiya, bitkilər də daxil olmaqla bütün canlılar, yəni həyat məhv olacaqdır.

Əvvəllər dönə-dönə qeyd etdiyimiz kimi, sivilizasiyanın xilası üçün, onun Ali icma qurmaqla birləşməsi alternativi olmayan yeganə şərtdir. Bunun üçün bu gün bütün millətlər, bütün dövlətlər bir-birinə qarşı məhəbbət hisslərinə köklənməli, hər cür düşmənçiliyə qarşı nifrət ruhunda səfərbər olmalıdır.

 

* * *

 

Son 60-70 milyon il ərzində, hər biri öz vaxtında, Yer üzündəki həyat adlı səhnədə yerini tutan canlılar on milyon illər boyu harmonik tarazlıqda mövcud olmuşdular. İnsanın şüura yaraşmayan həyat tərzinin nəticəsində ətraf mühitin çirklənməsi baş vermiş, Yer üzündə həyat üçün zəruri olan bütün tarazlıqlar pozulmuşdur. İş o yerə çatmışdır ki, bitki və heyvanların kütləvi sürətdə məhv olması özünə yer almışdır. Nəticədə hər il onlarca bitki və heyvan növü yoxa çıxır. Əksinə, hədsiz çirklənmiş hava, su və torpaqda yeni şəraitə uyğun mikroorqanizmlər, viruslar, bakteriyalar yaranaraq bitki, heyvan və insanlarda indiyə kimi görünməmiş təhlükəli xəstəliklər əmələ gətirirlər. Ali icma qurulduqdan sora ətraf mühitin sağlamlaşdırılması üçün ümumbəşər səviyyəli işlər görüləcək və nəticədə o orqanizmlər itib gedəcəkdir. Əks-təqdirdə onların həndəsi silsilə üzrə artacağı şübhəsizdir.

 

* * *

 

Həyat, materiyanın mövcudluğunun ali forması, əslində materiyanın, sözün əsl mənasında, sonsuz sayda olan xassələrindən biridir. Materiyanın başqa xassələri kimi həyat da onun mövcud olması üçün lazım olan şərait yaranan kimi meydana gəlir. Bu gün Günəş sistemində yalnız Yerdə həyat üçün şərait vardır və ona görə də o mövcuddur. Bir neçə milyard il bundan əvvəl şərait olduğu üçün Marsda həyat öz dövranını sürmüşdür. Bir neçə milyard il keçəcək, Yerdə həyat sönəcək, əvəzində Venerada həyat başlayacaqdır.

Bizim Qalaktikada, əslində, ulduz olan Günəşə bənzər yüz milyarddan artıq ulduz vardır və onların hər birinin planetlərindən birində həyatın olması şansı mövcuddur. Kainatda isə qalaktikaların sayı sonsuzdur. Maddə çəkisinin saxlanması, enerjinin itməməyi və tərkibin sabitlik qanunları kainatın hər yerində hakim olduğu üçün, zamanın sonsuzluğundan gəlib zamanın sonsuzluğuna gedən kainatın hər bir anında sonsuz sayda yerdə həyat mövcud olmuşdur, mövcuddur və mövcud olacaqdır. Bu, əbədi kainatın əbədi həyat tərzidir.

Qeyd etmək vacibdir ki, bizim sivilizasiya elə bu gün Kainatda mövcud olan sonsuz sayda sivilizasiyalardan biri olsa da, bizim olduğu üçün biz onu qorumağa borcluyuq. Aydındır ki, bizim sivilizasiyada həyat, gec-tez təbii təkamülünün sonuna çatıb məhv olacaqdır. Deyilən sonluq günü bu gün və ya on milyonlarla il sonra baş verə bilər. Lakin bizim düzgün olmayan həyat tərzimizin nəticəsi kimi gələn ekoloji fəlakət təbii sonluq deyil və onun qarşısı alına bilər. Bunun üçün:

1. Ali icmanın qurulması prosesi planlı surətdə şüurun köməyi ilə tezləşdirilməlidir.

2. Paralel olaraq ətraf mühitin çirklənməsinin dayandırılması ilə mübarizə başlanmalı və birinci növbədə avtomobillərin ixrac qazlarındakı zəhərli maddələri zərərsizləşdirilməsinə nail olunmalıdır.

3. Artıq çoxdan başlanmış ekoloji təmiz enerji mənbələrinin axtarışı (əsasən Günəş enerjisi) sürətləndirilməlidir.

4. Professor İkram Kərimovun doğru söylədiyi kimi, qütblərdəki buzların əriməsi atmosferin deyil, Yer qabığının qızması ilə bağlıdır. Yer qabığının qızmasının qarşısını almaq üçün Yer qabığını ehtizaza gətirməyən maşın və mexanizmlər yaradılmalıdır. Bütün bunlardan çıxan nəticə budur ki, Yer üzərində olan bütün çəkişmələr dayandırılmalı, bəşəriyyətin bütün gücü bir yerə səfərbər edilməklə yuxarıdakı işlərin yerinə yetirilməsinə yönəldilməlidir. Başa düşmək lazımdır ki, əgər artıq gec deyilsə, bu gündən sonra itirilən hər gün həlledici ola bilər.

 

* * *

 

Görünür ki, qalaktikaların təkamülü bir-birinə bənzəyir. Onun hər bir üzvünün, məsələn Günəşin təkamülü də başqa oxşar sistemlərin təkamülü ilə oxşardır. Düşünmək olar ki, həyatın zirvəsində dayanan şüurlu varlıqların təkamülü də eyni ssenariyə malikdir, yəni o həmişə ibtidai icma, keçid və Ali icma fazalarından keçməklə mövcud olur. Yəqin ki, normal təkamülə zidd olan “bolşevizm” kimi hadisələrin olması labüd deyil. Belə sayaq ki, o barədə bizim bəxtimiz gətirməyib və bolşevizmin araya gəlməsi normal inkişaf prosesini pozub və bizi ekoloji fəlakətlə üzbəüz qoyub.

Bizim ataların bir məsəli var; çıxmayan cana ümid çoxdur. Ümid edək ki, bəşəriyyət necə hərəkət etməli olduğu barədə elmi konsepsiya aldıqdan sonra hər şey tezliklə yoluna düşəcək, Ali icma qurulacaq və sivilizasiya ekoloji fəlakətə qalib gəlib Yer üzünü cənnətə döndərəcək, xoşbəxt əbədiyyətə yol alacaqdır.

 

 

Pənah QURBANOV,

kimya elmləri doktoru, şair

 

Xalq qəzeti.- 2010.- 1 yanvar.- S. 7.