Kamil Nəcəfzadə — 80
Ömrün rəng
çalarları
Azərbaycanın xalq rəssamı
Kamil Nəcəfzadə ilə tez-tez
Kinematoqraıçılar İttifaqında rastlaşıram.
Burada keçirilən bütün tədbirlərdə Kamil
müəllim həmişə öz məsləhətləri,
söz-söhbətləri ilə kino işçilərinə
yol göstərir, filmlərdəki işindən, itirdiyi sənət
dostlarından danışır. Bir sözlə, kino Kamil Nəcəfzadə
yaradıcılığında aparıcı sahədir və
ömrünün ahıl çağlarında da milli kinomuzun
inkişafına xidmət edir.
Əslində isə
Kamil müəllim rəssamdır. Elə milli rəssamlığımızın
da inkişafında onun xidmətləri kifayət qədərdir.
Ömrünün 80-ci qışını da
yaradıcılıq axtarışlarında keçirən bu
böyük sənətkarın həyat və
yaradıcılıq yolunda maraqlı, əhəmiyyətli məqamlar
çoxdur.
Kamil Nəcəfzadə
Lənkəran şəhərində anadan olmuş, 1948-ci ildə
Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbini
bitirərək, təhsilini Moskvada Kinematoqrafiya İnstitutunda
davam etdirmişdir. 1955-ci ildən “Azərbaycanfilm”
kinostudiyasında quruluşçu rəssam kimi fəaliyyətə
başlamışdır. O, Azərbaycan kinosunun korifeyləri
olan Həsən Seyidbəyli, Əjdər İbrahimov, Rasim
Ocaqov, Tofiq Tağızadə, Arif Babayev kimi rejissorlarla işləmiş
və onların filmlərində quruluşçu rəssam
kimi çalışmışdır.
Kamil müəllim sonralar ayrı-ayrı rejissorlar, operatorlarla da əməkdaşlıq etmişdi. “Ulduz”, “Ad günü”, “Mən ki gözəl deyildim”, “Bir cənub şəhərində”, “Bir məhəlləli iki oğlan”, “Atları yəhərləyin”, ümumiyyətlə, 40-a yaxın bədii, tammetrajlı filmlərə tərtibat verib. O, çəkiliş obyektlərini təbii təsvir etməyə, obrazların talelərinin, aktyor ifalarının açılmasına, anlaşmasına gərgin əməyi, axtarışları ilə nail olmuş, sənətsevərlərin rəğbətini qazanmışdı.
Kamil həm də tanınan,
sevilən teatr rəssamlarından biridir. Onun Azərbaycan
Dövlət Rus Dram Teatrında unudulmaz şair Səməd
Vurğunun “Fərhad və Şirin”, Akademik Milli Dram
Teatrında “Kor”, “Knyaz”, “Oqtay Eloğlu” və başqa əsərlərə
hazırlanmış tamaşalara verdiyi tərtibatlar bu gün
də sənət nümunələri kimi xatırlanır.
Geniş yaradıcılıq diapazonuna malik olan bu böyük
sənətkarın fəaliyyəti kino, teatr rəssamlığı
ilə məhdudlaşmır. Natürmort, portret, süjetli
kompozisiya, mənzərə janrlarında da uğurlar
qazanıb. Onun yaradıcılığında “Yaylaqda səhər”,
“Günorta çağı”, “Tutqun səma”, “Kəpəz”.
“Payız”, “Bizim dağlar”, “Göl”, “İlandağ”, “Kənddə
səhər”, “Günün şüası”, “Şəki” və
başqa əsərlərinə tamaşaçılar maraqla
baxırlar.
K.Nəcəfzadə
dünyanın əksər ölkələrində –
İtaliyada, Türkiyədə, Yunanıstanda, Kanadada,
Rumıniyada, Vyetnamda yaradıcılıq ezamiyyətlərində
olub. Onun Fransa silsiləsində yaratdığı “Kavaredə”,
“Kor musiqiçi” tabloları, demək olar, dünyanın əksər
sərgi salonunda göstərilib. Bu əsərlərdə iki
fərqli insanın portreti təsvir edilib. Tənha ömür
sürən, zahirən yaraşıqlı, amma dünyanın
nuruna həsrət qalmış musiqiçinin
sarsıntısını rəssam boyaların gücü,
seçimi ilə olduqca inandırıcı işləyib.
Müxtəlif sərgi salonlarında dəfələrlə
nümayiş etdirilən “Kor musiqiçi” əsəri
seyrçiləri sarsıdıb, kövrəldib.
Kamil müəllim portret
janrında da xeyli əsər yaradıb. Dünya şöhrətli
klassik söz ustalarımızın, eləcə də,
müasirimiz olan yaradıcı ziyalıların, mədəniyyət,
incəsənət xadimlərinin portretlərini kətan
üzərində əbədiləşdirib. “Füzuli”,
“Şah İsmayıl Xətai”, “Şəhriyar”, “S.Vurğun”,
“N.Nərimanov”, “C.Cabbarlı”, “Əli Zeynalov”, “Həsənağa
Turabov” və başqa portret əsərləri
respublikamızın və dünya muzeylərinin daimi
eksponatlarıdır. O, rəngkarlıqda olduğu kimi, qrafika
sahəsində də həvəslə, səmərəli
çalışır. Nəriman Nərimanovun həyat və
yaradıcılığına həsr etdiyi qrafik təsvirlər,
“Azərbaycan” adlı akvarel silsiləsi, Cəfər
Cabbarlının “Sevil” pyesinə, Mehdi Hüseynin “Komissar”
povestinə, M.S.Ordubadinin “Döyüşən şəhər”
romanına çəkdiyi illüstrasiyalar fırça
ustasının uğurlu yaradıcılığının
sübutudur.
Onun 1990-cı il 20 Yanvar faciəsinə
həsr etdiyi “Azərbaycan harayı” və “Tarix
bağışlamır” əsərləri dinindən, dilindən
asılı olmayaraq görənləri sarsıdır, həmin
müdhiş gecədə törədilən qanlı hadisələri
göz önündə, xəyallarda canlandırır. Bu əsərlər
zorakılığa, ədalətsizliyə, vəhşiliyə
qarşı etiraz səsi kimi baxılır və qarşılanır.
O, can yanğısını, ürək
ağrısını, qəddarlara sonsuz nifrətini
fırçasının gücü ilə təsvir etməyə
nail olmuşdur. “Azərbaycan harayı” tablosunda dəhşətli
mənzərə tamaşaçının qanını
dondurur. Qana boyanmış insan cəsədləri, səmada
görünən qara quzğunlar əsərin emosional təsir
qüvvəsini daha da artırır. Rəssam mənzərənin
bir küncündə şeyxin, digərində isə Mixail
Qorbaçovun simvolik təsvirlərini verib. İlk diqqətçəkən
isə meyitlərin arasında əlini göyə
açmış uşaq fiqurudur. Sanki o deyir: “Sən Azərbaycanı
məhv edə bilməyəcəksən. Zülmə,
haqsızlığa baxmayaraq, biz qalib gələcəyik”. “Tarix
bağışlamır” tablosunda fırça ustası
heç kimin, heç nəyin unudulmadığını,
gec-tez günahsız qan tökənlərin, ölümə
bais olanların cəzalarına çatacaqlarına
inamını təsvir edib.
Respublikamızda və xarici
ölkələrdə bir çox sərginin
iştirakçısı olmuş Kamil Nəcəfzadənin əsərləri
hörmətlə, məhəbbətlə
qarşılanır. 15 fərdi yaradıcılıq sərgisinin
müəllifi olan sənətkar bu gün də saatlarla
molbert önündə dayanır, gənclik həvəsi ilə
çalışır, yeni-yeni əsərlər yaradır. Bunu
da qeyd edək ki, Kamil Amerika Birləşmiş
Ştatlarında – Vaşinqton şəhərində fərdi
sərgisi açılan ilk azərbaycanlı rəssamdır.
Həmin tədbirdə ulu öndər Heydər Əliyev də
iştirak etmiş, fırça ustasına uğurlar
arzulamış, ona ürək sözlərini bildirmişdi.
Azərbaycanın xalq rəssamı
fəxri adına, iki dəfə Dövlət mükafatına
layiq görülmüş və “Şöhrət” ordeni ilə
təltif olunmuş Kamil Nəcəfzadə Azərbaycan
Kinematoqrafçılar İttifaqının və Rəssamlar
İttifaqqının üzvü olaraq ölkəmizin mədəni
həyatında fəal iştirak edən, öz həmkarları
və dostları arasında nüfuza malik olan bir sənətçidir.
M.MÜKƏRRƏMOĞLU
Xalq qəzeti.- 2010.- 6 yanvar.- S. 7.