Ömrün yetmişinci zirvəsi

Azərbaycan Tibb Universitetinin insan anatomiyası kafedrasının müdiri, Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının və Rusiya Federasiyası Tibb Elmləri Akademiyasının akademiki, Beynəlxalq Morfoloqlar Assosiasiyası Koordinasiya Şurasının, Beynəlxalq Patoloqlar Assosiasiyası İdarə Heyətinin üzvü, tibb elmləri doktoru, professor Vaqif Bilas oğlu Şadlinskinin anadan olmasının 70, elmi-pedaqoji fəaliyyətinin 45 ili tamam olur.

Vaqif müəlim tibb kadrlarının hazırlanmasında və anatomiya elminin inkişafındakı xidmətlərinə görə Türk Dünyası Araşdırmaları Uluslararası Elmlər Akademiyasının Yüksək Yönetim Kurulunun qərarı ilə bu qurumun akademiki seçilmiş və qızıl medalına layiq görülmüşdür. Yüksək Yönetim Kurulu başkanı professor, doktor Ata Atun və doktor Məlahət Ecevit tərəfindən imzalanmış müvafiq diplom, qızıl medal və üzərində Türkiyə Cumhuriyyəti bayrağı əks olunmuş mantiya alimə təqdim edilmişdir. Bundan əlavə, o, son illərdə Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının həqiqi üzvü seçilmiş, tibb elmi sahəsindəki böyük xidmətlərinə görə Beynəlxalq Təltiflər İttifaqının qərarı ilə I dərəcəli “Hippokrat ordeni” ilə təltif edilmişdir. Moskvada keçirilən nəfis tərtibatlı kitab çapı müsabiqəsində “Oskar” nəşriyyat-poliqrafiya müəssisəsi tərəfindən onun həmmüəlif olduğu ”Anatomik teatr" kitabı bədii-illüstrativ nəşrin yüksək poliqrafiya səviyyəsinə görə diploma layiq görülmüşdür.

Professor V. Şadlinski ona verilən bütün təltif və mükafatları ulu öndər Heydər Əliyev və onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev tərəfindən ardıcıl olaraq ölkənin təhsil və səhiyyə sistemlərinə göstərilən diqqət və qayğının nəticələrinin təzahürlərindən olduğunu qeyd edir və onları Azərbaycanda elmi anatomiyanın banisi Kamil Balakişiyev elmi məktəbinə, tibb elminə, tibb təhsili sisteminə, bütövlükdə ölkə səhiyyəsinə verilən yüksək qiymət kimi dəyərləndirir.

Vaqif Şadlinski 1940-cı il yanvar ayının 24-də Qərbi Azərbaycanın Vedi rayonunda anadan olmuşdur. 1948-1950-ci illərdə çoxsaylı azərbaycanlı ailələr Stalin-Mikoyan duetinin hazırladığı mənfur planla erməni daşnakları tərəfindən dədə-baba yurdlarından kütləvi deportasiyaya uğradılan zaman kiçik yaşlı Vaqif də ailə üzvləri ilə birlikdə bu dəhşətli erməni vandalizminin zərərdidələrindən olmuş və Azərbaycanın Şəmkir rayonunun Leninkənd (indiki Çiinarlı) qəsəbəsində məskunlaşmaq məcburiyyətində qalmışdır. O, 1959-cu ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra ordu sıralarında xidmət etmiş, 1963-cü ildə N.Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna qəbul olunmuşdur. Biliyi, çalışqanlığı, ictimai işlərdə fəallığı ilə seçilən Vaqif Şadlinski institut rəhbərliyinin də diqqətindən kənarda qalmayıb. Hələ I kurs tələbəsi ikən institutun tələbə yataqxanaları üzrə Tələbə Şurasının sədri, 1965-ci ildə ATU Tələbə Həmkarlar İttifaqı Komitəsinin sədri, 1967-ci ildə institut partiya təşkilatının büro üzvü, eləcə də tələbələr sırasından Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqı Mərkəzi Komitəsinin Moskvada keçirilən X qurultayına nümayəndə seçilmiş və orada çıxış etmişdir.

V.Şadlinski 1968-ci ildə institutu fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra terapevtik stomatologiya kafedrasında baş laborant vəzifəsində saxlanılmış, 1970-ci ildə isə öz arzusu ilə iş yerini dəyişərək insan anatomiyası kafedrasında elmi-pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır. Qırx il ərzində bu kafedrada çalışan Vaqif müəllim baş laborantlıqdan assistent, baş müəllim, dosent, professor və kafedra müdiri vəzifələrinə qədər yüksəlmişdir.

Vaqif Şadlinski 1982-ci ildə Tbilisidə professor G.Ş.Hacıyevin rəhbərliyi altında yerinə yetirdiyi “İnsanın gözyuvasıaltı və aşağı alveol sinirlərinin topoqrafiyası və kötükdaxili quruluşu” mövzusunda namizədlik, 1999-cu ildə isə yenə də orada akademik M.R.Sapinin məsləhətçiliyi ilə başa çatdırdığı “Normal və zobogen təsirlər şəraitində qalxanabənzər vəzin struktur homeostazı və morfofunksional xüsusiyyətləri” mövzusu üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş, tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsinə və professor elmi adına layiq görülmüşdür. Alimin elmi istiqamətini əsasən periferik sinir sisteminin morfogenezi və mieloarxitektonikası, eləcə də, insanın endokrin və ekzokrin vəzilərinin struktur-funksional səciyyəsi, onların limfoid aparatı ilə qarşılıqlı əlaqələri, həmçinin bu vəzilərin morfogenezinin qanunauyğunluqları təşkil edir. Onun rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən elmi məktəbdə yerinə yetirilən çoxsaylı elmi-tədqiqat işləri morfologiyanın aktual problemlərindən sayılan endokrinologiya və ekzokrinologiya, limfologiya, immunologiya sahələrinin struktur elementlərinin morfogenezinin, onların funksional xüsusiyyətlərinin tədqiqinə, əldə olunan nəticələrin səhiyyə praktikasına tətbiqinə həsr edilmişdir. Alimin apardığı tədqiqat işlərinin nəticələrini əks etdirən elmi məqalələr, monoqrafiya və kitablar Azərbaycanın və xarici ölkələrin toplularında nəşr edilmişdir. Dünyanın bir sıra alimləri Azərbaycan aliminin əsərlərinə çoxsaylı istinadlar edir, onun tədqiqatlarının nəticələrini yüksək qiymətləndirirlər.

Professor V. Şadlinski həm Azərbaycan Tibb Universitetinin tədris işləri üzrə prorektoru (1996-2001-ci illər), həm də 1995-ci ildən indiyə qədər insan anatomiyası kafedrasının müdiri vəzifələrində çalışdığı dövrdə ATU rəhbərliyinin ardıcıl olaraq apardığı islahatlarda yaxından iştirak etmiş, tibbi təhsilin, o cümlədən insan anatomiyası fənninin tədrisinin təkmilləşdirilməsində yüksək nəticələr qazanmışdır. Hazırda o, tibbi təhsilin tədrisi sahəsində beynəlxalq kredit sisteminin tətbiqinin fəal iştirakçılarından biri kimi genişmiqyaslı tədris-metodik işləri ardıcıllıqla yerinə yetirir. Vaqif müəllim bu sahədə əldə etdiyi nailiyyətlərə görə dəfələrlə Səhiyyə Nazirliyinin fəxri fərmanlarına layiq görülüb. Onun təşəbbüsü və müstəsna təşkilatçılıq qabiliyyəti sayəsində insan anatomiyası kafedrasının dünyada tanınan tədris muzeyi yenidən qurulmuş, tarixi ənənələr saxlanılmaqla yeni şöbələr yaradılmış, sahəsi genişləndirilmiş, qiymətli eksponatlar və anatomik preparatlarla zənginləşdirilmişdir.

Vaqif müəllim şəxsi nümunəsi ilə Azərbaycan Tibb Universitetinin professor-müəllim heyətinin və tələbələrinin böyük rəğbətini qazanmışdır. O, həm də ölkəmizdə vətənpərvər və xeyriyyəçi bir ziyalı kimi tanınır. Yüksək təşkilatçılıq qabiliyyətinə malik olan alim istedadlı gənclərin kafedraya cəlb olunması yolunda təqdirəlayiq xidmətlər göstərir. Onun təşəbbüsü ilə kafedrada bir neçə dəfə, o cümlədən əməkdar elm xadimi, professor Kamil Balakişiyevin 90 və 100 illik yubileylərinə həsr edilmiş beynəlxalq elmi-praktik konfranslar keçirilmiş, dünya alimlərinin nəzər-diqqəti Azərbaycanda morfoloji elmlərin inkişafına və tərəqqisinə, eləcə də bu sahədə əldə edilən elmi və pedaqoji nailiyyətlərə cəlb edilmişdir. V.Şadlinskinin səyi nəticəsində ATU-nun insan anatomiyası kafedrasının beynəlxalq əlaqələri rəsmi sənədlər əsasında da daim genişləndirilir. Belə ki, 1997-ci ildə ATU-nun insan anatomiyası kafedrası ilə A.N.Natişvili adına Tbilisi Eksperimental Morfologiya İnstitutu (direktor – akademik N.A.Cavaxişvili), 2000-ci ildə İ.M.Seçenov adına Moskva Tibb Akademiyasının insan anatomiyası kafedrası ( kafedra müdiri – akademik M.R.Sapin) arasında, həmçinin müxtəlif illərdə Türkiyədəki bir sıra universitetlərin tibb fakültələrinin morfologiya və Ukrayna Tibb Universitetinin insan anatomiyası kafedraları arasında elmi araşdırmalar və təhsil sahəsində qarşılıqlı əməkdaşlıq üçün uzunmüddətli müqavilələr imzalanmış, bir neçə vacib layihələr həyata keçirilmişdir.

Professor V. Şadlinski 350-dən artıq elmi məqalənin, o cümlədən 12 monoqrafiya, 21 dərslik və dərs vəsaitinin, 22 metodik tövsiyənin, 2 səmərələşdirici təklifin müəllifidir. Onun rəhbərliyi altında və bilavasitə məsləhətçiliyi ilə 12 namizədlik, 6 doktorluq dissertasiyası müdafiə edilmiş 3 nəfərin namizədlik dissertasiyası işi hazırlanır. Alimin həmmüəllif olduğu və Türkiyənin İzmir şəhərində çapdan çıxmış “İnsan anatomiyası atlası” Azərbaycan, latın və rus dillərində yazılmış ilk orijinal atlasdır. “Həzm və tənəffüs sistemlərinin kiçik vəziləri” adlı monoqrafiyası Moskvada çap olunub. Onun tərtib etdiyi “Anatomik terminologiya” (2009) kitabı morfologiya sahəsində son illərin ən dəyərli nəşrlərindəndir.

Professor V. Şadlinski müxtəlif illərdə ölkəmizdə, eləcə də ABŞ, Türkiyə, Almaniya, İsrail, İran, İspaniya, Rusiya Federasiyası, Çin Xalq Respublikası, Gürcüstan, Özbəkistan, Cənubi Afrika Respublikasında və digər ölkələrdə keçirilən elmi konfranslarda, konqres, simpozium və qurultaylarda elmi məruzələrlə çıxış etmiş və həmin ölkələrin elmi məcmuələrində məqalələr dərc etdirmişdir. O, Bakıda çap olunan “Sağlamlıq”, Sankt-Peterburqda nəşr olunan “Morfologiya”, Tbilisidə çap olunan “Kliniki-eksperimental təbabət” jurnallarının redaksiya şuralarının üzvüdür. Alim, həmçinin Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının tibb elmləri üzrə problem şurasının, ATU-nun və I müalicə-profilaktika fakültəsinin elmi şuralarının, tibbi-bioloji fənlər üzrə problem komissiyasının üzvü, Respublika Ziyalılar Cəmiyyətinin vitse-prezidenti, Ziyalı Universitetinin fəxri doktoru, Qafqaz Xalqları Akademiyasının vitse-prezidenti, ATU-nun N03.013 şifrli dissertasiya şurası sədrinin müavinidir.

Professor V.Şadlinski elmi-pedaqoji və təlim-tərbiyə sahələrində, yüksək ixtisaslı tibb kadrlarının hazırlanmasında, habelə ictimai fəaliyyətində əldə etdiyi nailiyyətlərə görə 2000-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasının əməkdar həkimi” fəxri adına, həmçinin “Akademik Y.Məmmədəliyev adına”, “H.Z.Tağıyev adına” mukafatlara, “Mir Mövsüm Ağa mükafatı”na, “Qızıl qələm” mükafatına, “SSRİ-nin səhiyyə əlaçısı” döş nişanına, YUNESKO nəzdindəki Beynəlxalq Kadrlar Akademiyasının qızıl medalına, Azərbaycan Milli Yaradıcılıq Akademiyasının tibb doktoru alimlik dərəcəsinə və qızıl medalına və s. təltiflərə layiq görülmüşdür.

Azərbaycan tarixinə dəyərli övladlar bəxş etmiş qədim Oğuz yurdu Vedibasarda xeyirxahlığı, halallığı, hünərvərliyi ilə məşhur olan Şadlinskilər nəslinin layiqli davamçısı Vaqif müəllim həm də gözəl ailə başçısıdır. Böyütdüyü 4 övladının hər biri ali tibb təhsili alıb. Onların hərtərəfli biliyə, geniş dünyagörüşünə malik mütəxəssislər kimi Vətənə, xalqa bağlı bir ziyalı kimi yetişmələrində valideyinlərinin keçdiyi həyat yolunun təsir qüvvəsinin mühüm əhəmiyyəti olmuşdur.

Professor V.Şadlinski şərəflə yaşadığı 70 illik ömrünün müdriklik çağında işıqlı Azərbaycan ziyalıları yolunun davamçısı olmağından məmnunluq duyur, həm indiki gəncliyə, həm də gələcək nəsillərə örnək ola biləcək “Vətən mənə nə verib?” yox, “Mən Vətənə nə vermişəm?” hikmətinin təsir dairəsindəki məqsədyönlü fəaliyyətini inamla davam etdirir.

Bu günlərdə Avropa Təbiət Elmləri Akademiyası Azərbaycan alimini ad günü münasibətilə təbrik edib və bu münasibətlə onu “Albert Şvayster adına” gümüş medala layiq görüb. Azərbaycan Tibb Universitetinin, eləcə də 40 ildən bəri çalışdığı və bunun 15 ilini rəhbərlik etdiyi insan anatomiyası kafedrasının professor-müəllim heyəti, əməkdaşları və tələbələri Vaqif müəllimi yubiley münasibətilə təbrik edir, ona uzun ömür, cansağlığı diləyir, tibb elminin və təhsilinin inkişafı, eləcə də müstəqil ölkəmiz üçün yüksək ixtisaslı tibb kadrlarının hazırlanması yolunda yeni-yeni uğurlar arzulayırlar.

Mübariz ALLAHVERDİYEV,

ATU-nun mətbuat xidmətinin rəhbəri,

tibb elmləri doktoru

Xalq qəzeti.- 2010.- 22 yanvar.- S. 6.