Azərbaycanın Avropa Şurasına tamhüquqlu üzv qəbul edilməsi ölkəmizdə həyata keçirilən demokratik islahatların məntiqi nəticəsidir

Tarixi yolların qovuşuğunda yerləşən ölkəmizin Avropa Şurasına qəbul olunması həm Azərbaycan üçün, həm də bu təşkilat üçün çox mühüm hadisədir.

Heydər ƏLİYEV,

Ümummilli lider

Son iyirmi ildə yaranmış müstəqil dövlətlərin ekspertləri müxtəlif analitik materiallarda “Avropa ailəsi” sözünü çox işlədirlər. Maraqlıdır ki, bu ifadə “Avropa ailəsinə üzv olan ölkələrdə bir o qədər də tez-tez yada düşmür. Səbəb isə odur ki, yeni yaranmış müstəqil dövlətlər böyük müstəqillik və demokratiya təcrübəsi olan ölkələrin keçdiyi yoldan bəhrələnməyə çalışırlar. Avropa ailəsində isə bu yol artıq çoxdan keçilmişdir.

Bu ictimai-siyasi prosesdə daha çox nəzərə çarpan bir məqam isə bilavasitə Azərbaycanla bağlıdır. Belə ki, digər gənc müstəqil dövlətlər Avropa Şurasına və Avropa Birliyinə qovuşmağı mühüm bir dövlət məqsədi kimi qarşıya qoyurdularsa, ulu öndər Heydər Əliyevin siyasi kursu ilə inkişaf edən Azərbaycanda bu məsələyə münasibət xeyli dərəcədə fərqli idi. Heydər Əliyevin fikrincə, Azərbaycanın Avropa Şurasına qəbul edilməsi bizim üçün həyati məsələ deyil, sivil, dünyəvi və demokratik dövlət quruculuğu kursu götürmüş bir respublikanın beynəlxalq aləmə inteqrasiyasının tərkib hissəsi kimi əhəmiyyətli idi.

Əslində, həqiqət bir qədər də başqa cür idi. Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyinə qovuşandan sonrakı ilk illərdə ölkəyə rəhbərlik edən Ayaz Mütəllibov və AXC-Müsavat iqtidarı dövründə respublikamızın nəinki Avropa ailəsinə və ya beynəlxalq təşkilatlara inteqrasiyası gündəlikdə deyildi, hətta, xarici siyasətin istiqamətləri də müəyyən edilməmişdi. Ayaz Mütəllibov xarici siyasət dedikdə Moskvanın dediyi ilə durub-oturmağı nəzərdə tuturdusa, AXC-Müsavat iqtidarı “türkün türkdən başqa dostu yoxdur” — tezisi ilə bütün dünyanı müstəqil Azərbaycanın düşməninə çevirirdi. Həmin diletant siyasətçilər dar düşüncənin nəticəsi olan bu tezisi tez-tez dilə gətirəndə yada sala bilmirdilər ki, uzun illər Avropa Şurasına üzv olan Türkiyə dövləti Avropa Biprliyinə üzv olmaq üçün israrla mübarizə aparır. Əgər türkün türkdən başqa dostu yoxdursa, Türkiyə nə üçün Avropa ailəsində yüksək səviyyədə təmsil olunur? Çox təəssüf ki, AXC-Müsavat iqtidarında bu məsələlər yetərincə götür-qoy edilə bilmir, ölkəmiz beynəlxalq aləmdə təklənirdi. Ulu öndər Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra isə ölkəmiz nəinki Avropa ailəsinə, hətta, bütün beynəlxalq təşkilatlara inteqrasiya olunmaq üçün mükəmməl bir şans qazandı. Diqqət çəkən xüsusi məqamlardan biri də o idi ki, ulu öndər Heydər Əliyevin qurduğu dövlətin siyasi istiqaməti, cəmiyyətin həyatındakı demokratikləşmə prosesi, xüsusən, vətəndaş cəmiyyəti yaradılması istiqamətində həyata keçirilən mükəmməl tədbirlər məsələni köklü surətdə dəyişmişdi. Belə ki, 1993-cü ilin yayından sonra Azərbaycanın beynəlxalq aləmə inteqrasiyası məsələsi tez-tez gündəliyə gətirilirdisə, 1998-ci ildən sonra beynəlxalq təşkilatların və aparıcı dövlətlərin Azərbaycanla əməkdaşlığa böyük önəm verməsi günün reallığına çevrilmişdi. Çünki Heydər Əliyev özünün birinci prezidentlik dövründə (1993-1998-ci illər) artıq daxili sabitliyi, müstəqil xarici siyasəti, gündən-günə inkişaf edən iqtisadiyyatı olan bir dövlət qurmuşdu.

Beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycanın neft strategiyasını, bu strategiyanın nəticəsi olaraq imzalanmış “Əsrin müqaviləsi”ni, qəbul edilmiş yeni Konstitusiyanı, prezident və parlament seçkilərində qazanılmış təcrübəni, söz və mətbuat azadlığına verilən önəmi, insan hüquqlarının yüksək səviyyədə qorunmasını, xüsusən, ölüm hökmünün icrasının ləğv edilməsini və bir çox başqa inkişaf meyllərini görür və yüksək qiymətləndirirdilər. Məhz bu amil Azərbaycanla əməkdaşlıq etməyə maraq göstərən beynəlxalq təşkilatların sayını çoxaldırdı. Həmin təşkilatlardan biri də Avropa Şurası idi. Bəri başdan qeyd edək ki, Azərbaycanın Avropa Şurasına tam hüquqlu üzv kimi qəbul edilməsi, xüsusən bu qərarın yeni əsrin ilk ilinin ilk ayına təsadüf etməsi ölkəmizin böyük siyasi uğuru idi. Çünki biz Avropa xalqları ailəsinə inteqrasiya məsələsini reallığa çevirmişdik. Bu faktın özü sübut edirdi ki, Azərbaycanda hüquqi, demokratik, sivil və dünyəvi dövlət quruculuğu kursu götürülməsi barədə həqiqət Avropada yüksək səviyyədə qəbul edilmişdir.

İndi isə Avropanın istəyinə cavab olaraq Azərbaycanın bu istiqamətdə həyata keçirdiyi tədbirlərdən bir neçəsini yada salaq. Belə ki, ölkəmiz hələ 1996-cı ilin iyun ayından etibarən Avropa Şurasında xüsusi dəvət olunmuş qonaq statusu ilə iştirak edirdi. Bu isə bizim qanunvericiliyimizin Avropa standartları səviyyəsinə yüksəldilməsi üçün mühüm zəmin yaradırdı. Bu zəmini yüksək qiymətləndirən ulu öndər Heydər Əliyev 1996-cı il iyul ayının 8-də “Avropa Şurası və Azərbaycan Respublikası arasında əməkdaşlıq proqramının həyata keçirilməsi tədbirləri haqqında” sərəncam imzaladı. Həmin sənədin ortaya qoyduğu vəzifələrin həyata keçirilməsi öz müsbət nəticələrini verəndən sonra digər, daha mühüm sərəncamlar imzalandı. 1998-ci il yanvarın 20-də “Avropa Şurası və Azərbaycan Respublikası arasında əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi sahəsində tədbirlər haqqında”, 1999-cu il may ayının 14-də “Azərbaycan Respublikası ilə Avropa Şurası arasında əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi və Azərbaycan Respublikasının Avropada mənafelərinin müdafiə edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında” sərəncamlar imzalandı. Bu sərəncamların hər biri mükəmməl bir siyasi-diplomatik fəaliyyət məcmuyu formalaşdırmışdı. Xüsusən, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qəbul etdiyi qanunvericilik aktları ölkəmizin demokratik dəyərlərə istinadən inkişafı, cəmiyyət və dövlət həyatının bütün sahələrində Avropa prinsiplərinin bərqərar edilməsi üçün bütün təminatları yaradırdı. Məhz bu siyasi-diplomatik addımların məntiqi nəticəsi olaraq 2001-ci il yanvarın 17-də Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi Azərbaycanın bu təşkilatın tamhüquqlu üzvlüyünə qəbul olunması barədə qərar qəbul etdi.

Ölkəmizin Avropa Şurasına qəbul edilməsi bizim üçün siyasi uğur idisə, həmin il yanvarın 25-də Strasburqda — Avropa Şurasının binası önündə müstəqil Azərbaycanın üçrəngli bayrağının qaldırılması həm siyasi, həm də mənəvi cəhətdən çox böyük nailiyyət idi. Əvvəla, ona görə ki, müstəqil Azərbaycanın bayrağı Avropa bayraqları arasında dalğalanırdı. İkinci, bayrağımızı Avropa Şurasının binası önündə müstəqil Azərbaycanı bəlalardan, məhrumiyyətlərdən, hətta, məhv olmaqdan xilas etmiş, qüdrətli dövlət yaratmış dahi siyasətçi Heydər Əliyev qaldırırdı. Üçüncü, ulu öndər 2001-ci il yanvarın 25-də Fransada — Avropa Şurasının Strasburqdakı binasının önündə elə bir tarixi çıxış etdi ki, həmin çıxışın hər sətiri bir qürur mənbəyi kimi milli tariximizə yazılmış oldu. Çıxışdan bəzi cümlələrə diqqət yetirək: “Biz Ümumavropa dəyərləri xəzinəsinə öz töhfələrimizi gətirməyə hazırıq”. Yaxud “Avropa Şurasına Azərbaycan nə qədər lazımdırsa, Azərbaycana da Avropa Şurası bir o qədər lazımdır” və sairə.

Yeri gəlmişkən, Azərbaycanın Avropa Şurasına tamhüquqlu üzv qəbul edilməsi Dağlıq Qarabağ münaqişəsi kimi problemi olan rəsmi Bakıdan ötrü çox böyük tribuna yaranması idi. Bu məqamı layiqincə qiymətləndirən ulu öndər Heydər Əliyev ölkəmizin Avropa Şurası Parlament Assambleyasındakı daimi nümayəndə heyətini formalaşdırarkən bir sıra mühüm məqamları nəzərə almışdı. Xüsusən, nümayəndə heyətinə Milli Məclisin deputatı, Yeni Azərbaycan Partiyası sədrinin birinci müavini İlham Əliyevin rəhbərlik etməsi nümayəndə heyətimizin fəaliyyətini daha səmərəli etmişdi. Məhz deputat İlham Əliyevin prinsipiallığı, təşəbbüskarlığı və bir neçə Avropa dilində mükəmməl debat aparmaq imkanları AŞPA tribunasından Azərbaycan həqiqətlərinin səsləndirilməsinə, nəticədə Avropada ilk dəfə bu qurumun Ermənistanı işğalçı dövlət kimi tanıyan qərar qəbul etməsinə zəmin yaratmışdı. 2001-ci ilin payız sessiyasında deputat İlham Əliyev AŞPA tribunasından çıxış edərək “ASALA” erməni terror təşkilatının Ermənistan hökuməti ilə sıx əlaqədə fəaliyyət göstərdiyini söyləmişdi. Ciddi faktlara əsaslanan həmin çıxış Avropa ölkələrini təmsil edən deputatların heyrəti, bizim region ölkələrinin təmsilçilərinin isə çoxsaylı alqışları ilə qarşılanmışdı. Fransa kimi erməni lobbisinin güclü olduğu bir ölkədə, Avropa deputatları qarşısında “ASALA” terrorçu təşkilatını və Ermənistan rəhbərliyini ifşa etməyi İlham Əliyevdən başqa heç bir deputat bacarmazdı.

O zaman bəzi ermənipərəst və antiazərbaycan dairələr fikir formalaşdırmağa çalışırdılar ki, guya həmin çıxışına görə azərbaycanlı deputat AŞPA rəhbərliyinin təzyiqləri ilə üzləşəcək. Ancaq çox keçmədən deputat İlham Əliyev AŞPA sədrinin müavini və qurumun büro üzvü seçildi. Nümayəndə heyətimizin rəhbərinin bu etimada layiq görülməsi Avropada Azərbaycan həqiqətlərinin daha geniş şəkildə səsləndirilməsinə zəmin yaratdı. Bu isə ulu öndər Heydər Əliyevin qarşıya qoyduğu ən mühüm vəzifələrdən biri idi.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

Xalq qəzeti.- 2010.- 24 yanvar.- S. 4.