"Masallının söz çələngi"

Yüz altı kəndi olan Masallının yüz altı yazarının bədii nümunələri toplanmış yeni almanax bu yerlərin təbiəti kimi mənəvi aləminin də rəngarəng olduğunu göstərir. Qoynunda doğulub pərvazlanmış istedadlı insanlar öz yaradıcılıqları ilə daim bu diyarın füsunkar gözəlliyini tamamlayıblar. Rayonun abadlaşan, iqtisadi cəhətdən yüksələn indiki çağında yenə ilhamlar çağlayır, qələmlər yazır.

Annotasiyadan: "Heydər Əliyev ideyalarını layiqincə həyata keçirən Prezident İlham Əliyevin ədəbiyyat və incəsənətə qayğısı ölkəmizin hər guşəsində hiss olunur. "Masallının söz çələngi" almanaxı isə onu nəşr etdirən icra hakimiyyəti başçısı Qəzənfər Ağayevin rayonda aparılan irimiqyaslı quruculuq işləri ilə yanaşı, ideoloji sahəyə də xüsusi önəm verməsini bir daha təsdiqləyir".

Özü də əslən Masallıda doğulub boya-başa çatan və artıq ədəbi tənqidimizin ağsaqqallarından biri kimi tanınan filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusiflinin ön söz yazdığı almanaxda mənə tanış imzaların çoxluğuna sevindim. Vaqif müəllimin təbii bir doğmalıq hissi ilə xeyir-dua verdiyi almanax barədə düşüncələrimi qələmə aldım.

Əvvəla qeyd edim ki, Bakı həm də ədəbi paytaxtımız olduğundan, yazı-pozu adamları əsasən burada toplaşır və bədii prosesi yönləndirirlər. Bu "episentr"dən, orbitdən kənarda qalan minlərlə istedad sahibi əyalət mühitində gözə görünmür, geniş oxucu kütləsinə tanınmır. Bu baxımdan bölgələrdə ədəbi almanaxların buraxılması müsbət haldır. Naxçıvan, Sumqayıt, Gəncə, Lənkəran, Quba, Şabran və Borçalıda ara-sıra çıxan belə topluları maraqla oxumuşam. "Masallının söz çələngi" də bu sıradandır.

Almanaxı imzası ilə gözəlləşdirən Arif Fərzəli bölgədə qapılıb qalan, amma daim qələmdən ayrılmayan istedadlı şair dostlarımdandır. BDU-nun kimya fakültəsini bitirsə də, bədii yaradıcılığa ömürlük könül verib və "kimyagər"liyi buraxaraq Moskvadakı M.Qorki adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunda ikinci təhsil alıb. "Toxuma həsrət torpaq", "Sizin dünya" kitabları maraqla qarşılanıb. ...

On beş-on altı il öncə Arifin yaşadığı Xırmandalı kəndində torpaqla həsbi-halda olan, əkin-biçinə güc verən dostumuzun fermer təsərrüfatında olmağımı, öz əlləri ilə əkib becərdiyi qarpız-yemişin dadına baxmağımı xatırlayıram. O vaxt Arifin ikram elədikləri də elə sözü-söhbəti, şeirləri kimi şipşirin idi. Qətiyyətlə demək olar ki, əkinçi Arifin söz "bostan"ına səpdiyi saf duyğu "toxum"larının hamısı cücərir, şirin bəhər verir. Onun şeirləri adamı düşünməyə vadar edir: "Bir anda oğlumun saçı ağardı - bu qarın ağlığı qorxutdu məni..."

Duyduğum qədərilə Azərbaycan musiqisini dərindən bilən Arif Fərzəli "Yetim segah" şeirini bu misralarla bitirir:

Simlər pərdə üstdə yollardı - qoşa,

Gedən ölməzliyə gedib qovuşar.

Qaçıb el-obaya hay sal, ay uşaq,

Dədəsi tapılıb "Yetim segah"ın...

Digər bir müəllif elə Arifin həmkəndlisi, məni onunla tanış etmiş tələbəlik yoldaşım Nurəddin Ədiloğludur. Publisistik yazıları, gözəl hekayə, povest və romanları, pyes və ssenariləri ilə ədəbi aləmdə iz qoyan Nurəddinin istedadı birmənalıdır. Almanaxda onun son dərəcə maraqlı "Qara camış" hekayəsi təqdim olunub.

Milli Məclisin deputatı, "Şöhrət" ordenli əməkdar jurnalist, filologiya elmləri namizədi Elmira Axundovanın yazıçı Elçinin dram əsərləri haqqında yazdığı "Fövqəlmissiya" adlı qeydlər "Masallının söz çələngi"nin seçilən "gül"lərindəndir. Bu, həm də əyalət çərçivəsini uğurlu şəkildə qırmaq kimi dəyərləndirilə bilər.

Oxucuların mərkəzi ədəbi orqanlardan yaxşı tanıdığı Gülhüseyn Hüseynoğlunun mənsur şeirləri, Hacı Mirəziz Seyidzadənin müstəzad və mürəbbeləri, Musa Quluzadənin və Rahid Uluselin esseləri, Loğman Rəşidzadənin hekayəsi, Məmməd Kazımın, Zeydulla Ağayevin, Zakir Abbasın, Tofiq Hüseynin, Vaqif Nəsirin, Kəramətin, Rəsmiyyə Sabirin, Rəsul Rzayevin, Süleyman Əlisanın, Süleyman İsmayılın, Qəni Bəxtəvərin, Sarvan Bəhluloğlunun yazıları da topluya özəl dəyər gətirib, -desəm, doğru olar.

Şəmistan Əlizamanlının oxuduğu, dillər əzbərinə çevrilmiş "İgid əsgər" mahnısının sözləri, sən demə, Masallı yetirməsi Şahin Musaoğluya aidmiş:

Ya azad ol, ya candan keç,

İki yoldan birini seç.

Azadlığın şərbətin iç,

İgid əsgər, möhkəm dayan!

Vaqif və Cavanşir Yusiflilər ədəbiyyatımızın cəfakeşləri kimi tanınırlar. "Azərbaycan" jurnalının baş redaktor müavini, 20-dən artıq kitabın müəllifi olan Vaqif müəllim elə onun özü kimi filologiya elmləri doktoru olan kiçik qardaşı Cavanşirlə birlikdə "Bu nə sehirdir belə" adlı müştərək kitab da yazıb. O, almanaxda qələm dostumuz Camal Yusifzadənin şeirləri haqqında isti duyğularla qələmə aldığı "Payızım oy, qışım oy..." adlı ədəbi oçerki ilə təmsil olunub.

Cavanşir Yusifli isə "Masallının söz çələngi"nə vərdiş etdiyimiz elmi-tənqidi məqalələrini deyil, "Bir söz söylə, bu dünyadan olmasın" başlıqlı poetik duyğularını ərməğan eləyib: "Bir saz havasından keçib də itək, yox olaq. Bir də min il sonra adsız bir aşığın yeganə qoşması kimi gələk dünyaya..." Məncə, Cavanşirin şeirlərindən unudulmaz şairimiz Əli Kərimlə ruh yaxınlığı boy göstərir.

Vaxtilə teatr rejissoru kimi tanınan, indi isə qələmlə dostlaşan Ağalar İdrisoğlu imzası artıq ədəbi aləmdə tanınır. Onun "Vicdan mühakiməsi" kitabı haqqında yazdıqlarımı "525-ci qəzet"də çap etdirmişəm. Ağalar "Masallının söz çələngi"nə kövrək dillə yazdığı "Anamın nağılı" ilə qatılıb.

Mərhum Azad Talışoğlunun, Tofiq İlhamın, Aydın Əliquliyevin, Qiyas Həmidin, Böyükxan Pərvizin, Fariz Əsgərovun, Zahid Zeynallının, Tahir Qurbanın almanaxa daxil edilmiş yadigar yazıları onların hər birindən bir yarpaq xatirədir. "Mənə bir məktub göndər, bilim ki, ölməmişəm..." ( S. Yusifoğlu).

Zülfüqar Qodmanlı ilə Dövlət Teleradio Verilişləri Komitəsində iş yoldaşı olmuşam. Ağlı kəsəndən Sumqayıtda yaşasa da, ilk kitabını "Sumqayıt axşamları" adlandırsa da, bir ayağı elə hey doğma Masallıda olardı. Dünyasını dəyişən şair sanki yazdığı "Payız küləyi"nə qoşulub getdi:

Yarpaqlar çuxura, dərəyə doldu,

Kövrək çiçəklərin ləçəyi soldu.

İndi də torpağın gərəyi oldu,

Torpağı qızıla bələdi külək...

Əlvan təbiət tabloları, obrazlı deyim tərzi, qeyri-adi bənzətmələri, bir sözlə desəm, diri şeirləri ilə oxucunu heyrətə salan həkim Tahir Qurban da aramızdan vaxtsız gedib.

Coşdu kür suların eşqi, diləyi,

Yellər elə bil ki, uçan çapardı.

Budağa ilişib qalan küləyi

Quşlar qanadına aldı, apardı...

Əli Şirin Şükürlünün, Rafiq Məmmədin, Fəxrəddin Ziyanın, Vaqif Rəsuloğlunun, Nurməmməd Ağanın yaradıcılıq nümunələri də sərraf oxucu nəzərlərindən yayınmır. "Pəncərən ağlayır, sən ağlayırsan..." kimi lirik şeirlər müəllifi tək tanıdığım Nurməmməd Ağa indi də əruz vəznində qələmini məharətlə sınayır, türfə qəzəllər yazır.

Rafiq Məmmədin yaradıcılığı da maraqlıdır. Onun naməlum əsgərə həsr etdiyi şeir təsirli sonluqla tamamlanır:

Naməlum deməyin, göydən daş yağar,

Bu mərmər abidə - həyatın ardı...

Şöhrət istəsəydi, daşa-torpağa

Adını yazmağa macal tapardı...

Fəxrəddin Ziya isə doğma Masallıya üz tutub deyir:

Hələ yol gedirəm, sevgin canımda,

Hələ arzuların qanadındayam.

Bəlkə də bu dünya okeanında

Mənbəyi sən olan bir sısqa çayam.

-və hardansa qulağıma Xumar Qədimovanın Fəxrəddinin sözlərinə qoşub oxuduğu bir mahnının kövrək sədaları gəlir:

Sən gedəli artan ancaq göynəyim,

Ruhdan qeyri qalmayıbdı heç nəyim.

Görsəm səni çox incidir ölməyim,

Öləndə də güləcəyəm, gül desən..."

Müəlliflərin hər biri haqqında ayrılıqda danışmaq imkanı olmasa da, qısaca demək olar ki, "Masallının söz çələngi" sanballı bir nəşr kimi diqqət çəkir, oxucu marağını və təqdirini qazana bilir. Bu nübar toplunun təşəbbüskarı olan rayon rəhbərliyinin, onun araya-ərsəyə gəlməsinə zəhmət çəkənlərin və dəstəyini əsirgəməyənlərin bu addımı yetərincə uğurlu sayılmalıdır.

Əli NƏCƏFXANLI

Xalq qəzeti.- 2011.- 10 aprel.- S. 6.