Regionun ən böyük iqtisadi layihələrinin Azərbaycan tərəfindən reallaşdırılması ölkəmizin beynəlxalq nüfuzunu daha da artırır

Biz vaxtilə enerji dəhlizinin açılması nəticəsində bölgədə əməkdaşlığın yeni mərhələsinə qədəm qoyduq. Bu gün Azərbaycanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən nəhəng enerji layihələri təkcə bizim üçün gəlir mənbəyi deyildir. Bu, eyni zamanda, regional əməkdaşlıq baxımından da çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu, yeni yolların, yeni xətlərin açılmasına gətirib çıxarıbdır və hər bir layihənin ardınca digər layihələr də həyata keçirilməyə başlanmışdır. Enerji dəhlizi açılandan sonra dərhal onun ardınca nəqliyyat dəhlizi də açılır. Beləliklə, Azərbaycanın həm enerjisi, həm nəqliyyat təhlükəsizliyi tam şəkildə təmin olunacaqdır.

İlham ƏLİYEV,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Tarixdə qlobal maliyyə və iqtisadi böhran dövrü kimi qalmış 2009 və 2010-cu illərdə ölkəmizdə aparılan düşünülmüş düzgün iqtisadi-siyasi islahatlar Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki mövqelərini daha da möhkəmləndirmiş, əlaqələrini genişləndirmişdir. Ötən illərin yekunları sübut edir ki, Azərbaycanda aparılan islahatlar öz müsbət nəticələrini getdikcə daha çox göstərir. Əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş iqtisadi strategiyanın uğurlu davamı nəzərdə tutulmuş iri infrastruktur layihələrinin reallaşdırılmasında müstəsna rol oynayır.

1993-cü ilin ikinci yarısından başlayaraq Azərbaycanda aparılan ardıcıl və məqsədyönlü siyasət ictimai-siyasi sabitliyin təmin olunmasında və digər sahələrdə sürətli inkişafın əsasını qoydu. Ulu öndər Heydər Əliyevin uzaqgörənliyi və dövlət idarəçiliyindəki zəngin təcrübəsi iqtisadiyyatdakı tənəzzülü tədricən aradan qaldırdı. Azərbaycanın inkişafında mahiyyətcə yeni mərhələnin təməli qoyuldu. Ümummilli lider Heydər Əliyev iri şirkətlərin Azərbaycana sərmayə qoymasını və bu yolla ölkə iqtisadiyyatını dirçəltmək üçün, ilk növbədə, davamlı ictimai-siyasi sabitliyə nail olmağı prioritet vəzifə hesab edirdi. 1994-cü il sentyabrın 20-də imzalanmış "Əsrin müqaviləsi"nin də əsas qayəsini məhz bu təşkil edirdi. Bu müqavilənin iqtisadiyyatın inkişafı ilə yanaşı, siyasi əhəmiyyəti də var idi. Həmin dövrdə Azərbaycan haqqında dünyada təsəvvür çox az idi.

Azərbaycan üçün həyati əhəmiyyətə malik olan bu müqavilə həm respublikanın daxilində sabitliyin bərqərar olunmasında, həm də xarici siyasətdə uğurların əldə edilməsində böyük rol oynadı. Ulu öndər dünyanın iri şirkətlərini Azərbaycana cəlb etməklə ölkəmizin beynəlxalq aləmdəki mövqelərini möhkəmləndirilməsinə nail oldu. Azərbaycanın təbii sərvətlərinin Avropaya və dünya bazarlarına çıxarılmasının iqtisadi və siyasi mənada böyük əhəmiyyət daşıdığını bildirən Heydər Əliyev dövlətlərarası böyük neft və qaz kəmərlərinin çəkilişi barədə düşünürdü. Nəhayət, 1999-cu ilin noyabrında ATƏT-in İstambul zirvə toplantısı çərçivəsində Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə prezidentləri və ABŞ-ın energetika nazirinin iştirakı ilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft boru kəmərinin inşa edilməsinə dair hökumətlərarası saziş imzalandı. Bu, həmin dövrdə çox böyük bir layihə idi. Çoxlarına elə gəlirdi ki, bu layihənin reallaşdırılması mümkün olmayacaq və bu kəmər layihə olaraq xəyallarda qalacaq. Digər tərəfdən Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəmərinin inşası bir sıra dövlətlərdə qısqanclıq yaratmışdı. Ona görə də bütün vasitələrlə kəmərin çəkilməsi yolunda süni problemlər yaradılırdı. Belə bir vaxtda "Şahdəniz" yatağından hasil olunan təbii qazın Bakı-Tbilisi-Ərzrum marşrutu üzrə Türkiyəyə nəql olunması üçün qaz boru kəmərinin də inşasını həyata keçirmək haqqında qərar verildi. Bu iri layihələrin həyata keçirilməsi Azərbaycan və Türkiyənin sosial-iqtisadi inkişafında, regional təhlükəsizliyin möhkəmlənməsində, qarşılıqlı əlaqələrin güclənməsində və müstəqil dövlətimizin dünya birliyinə hərtərəfli inteqrasiyasında yeni bir səhifə açdı.

Avropa ilə şərq ölkələri arasında nəqliyyat-kommunikasiya əlaqələrinin yaradılması sahəsində mühüm əhəmiyyət kəsb edən "Böyük İpək Yolu"nun bərpası və digər iri layihələrin gerçəkləşməsi, o cümlədən Xəzərin enerji resurslarının dünya bazarlarına nəql olunması sahəsində aparılan işlər Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki mövqelərini xeyli möhkəmləndirdi. Dünyanın tanınmış ictimai-siyasi xadimləri ölkəmizin başçısı Heydər Əliyevin bu qətiyyətli addımlarını çox yüksək qiymətləndirirdilər. Çünki bir vaxtlar yuxu kimi, yalnız arzu kimi görünən məsələlər indi həqiqətə çevrilmək üzrə idi. Azərbaycanda neft və qaz strategiyası uğurla həyata keçirilir və dünyada əfsanə kimi görünən Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri artıq reallığa çevrilirdi.

Ulu öndərin siyasi kursunu və yarımçıq qalmış işlərini böyük müvəffəqiyyətlə davam etdirən Prezident İlham Əliyev Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft və Bakı-Tbilisi-Ərzrum qaz kəmərlərinin inşasının uğurla davam etdirilməsinə nail oldu. Ardınca Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun tikintisi ətrafında müzakirələr başlandı. Möhtərəm Prezidentimizin iqtisadiyyatın daha da inkişaf etdirilməsi istiqamətində yeritdiyi siyasət Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft və Bakı-Tbilisi-Ərzrum qaz kəmərləri layihələrinin reallığa çevrilməsi ilə nəticələndi. Həmin iri infrastruktur layihələrin gerçəkləşdirilməsindən sonra Azərbaycan dünya miqyasında bu sahədə böyük təcrübəsi olan dövlət kimi tanındı. Hazırda ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya, Hollandiya, Belçika, Türkiyə, Yaponiya, Norveç, Almaniya, Çin və digər inkişaf etmiş dövlətlər Azərbaycanla neft və qeyri-neft sahəsində mühüm iqtisadi layihələrdə iştirak edirlər. Belə layihələrin reallaşdırılması Azərbaycanı inkişaf etmiş dövlətlər cərgəsinə qoşub və ölkəmizin beynəlxalq inteqrasiyasına hərtərəfli dəstək verir. Hazırda Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun tikintisi davam etdirilir. İri layihələrin reallaşdırılmasında böyük təcrübə qazanmış Azərbaycan bu layihənin icrası istiqamətində işləri sürətləndirib.

Dəyəri 600 milyon dollardan çox olan bu layihə dünyanın əksər ölkələrinin diqqətini özünə cəlb edib. Artıq Çin də bu layihəyə qoşulub. Bu dəmir yolu çox böyük beynəlxalq əhəmiyyətə malikdir. Layihə reallaşdıqdan sonra istənilən adam Londondan Şanxaya qədər dəmir yolu ilə gedə bilər. Bundan başqa Bakı - Tbilisi - Qars dəmir yolu ilə hər il təxminən 20 milyon ton yük daşınacaq. Bu layihə bütün bölgənin simasını dəyişəcək və onun çiçəklənməsinə təkan verəcək.

Bakı - Tbilisi - Qars dəmir yolu layihəsini yüksək qiymətləndirən Türkiyənin nəqliyyat naziri Binəli Yıldırım deyib ki, Ermənistanda olan problemlə əlaqədar, ölkənin şərq vilayətləri uzun müddət bağlı olub. Nəticədə Qafqaz və Asiya dövlətləri Avropaya dəmir yolu ilə yük daşımaları üçün bağlı olub. Bu baxımdan strateji nöqteyi-nəzərdən Bakı - Tbilisi - Qars dəmir yolu çox perspektivlidir. Ümumiyyətlə, Ermənistan regionda həyata keçirilən bütün iri infrastruktur layihələrdən kənarda qalıb. Bu da təcavüzkar dövlətin hələ də işğalçılıq siyasətindən əl çəkməməsi ilə əlaqədardır. Həm Azərbaycan, həm də Türkiyə tərəfi dəfələrlə bəyan ediblər ki, nə vaxta qədər Ermənistan qonşu dövlətlərə qarşı torpaq iddiasında olacaq və işğal etdiyi Azərbaycan ərazilərini azad etməyəcək, o vaxta qədər də iri infrastruktur layihələrindən kənarda qalacaq. Bu da getdikcə çökməkdə olan Ermənistanı daha ağır vəziyyətə salır.

Azərbaycan Prezidenti iri infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsini, həmçinin Bakı - Tbilisi - Qars dəmir yolunun tikinitisini yüksək qiymətləndirmişdir. Dövlət başçısı gələcəkdə də bu işin diqqət mərkəzində saxlanılacağını vurğulayaraq demişdir: "Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun tikintisi davam etdiriləcəkdir. Bu layihəyə biz böyük əhəmiyyət veririk. Demək olar ki, bu layihənin icrasına başlanması təşəbbüsü Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüşdür və indi üç ölkənin birgə səyləri nəticəsində bu layihəni uğurla icra edirik. Qarşıdakı illərdə bütün işlər başa çatdırılmalıdır və bu, bizim növbəti böyük uğurumuz olacaqdır".

Təbii ki, iri infrastruktur layihələrin gerçəkləşdirilməsi heç də asan məsələ deyil. Belə layihələrin həyata keçirilməsi üçün, hər şeydən əvvəl dövlətin qüdrəti, iqtisadi gücü olmalıdır. Azərbaycanın isə iqtisadi qüdrəti ildən-ilə artır. Hazırda ölkəmiz iqtisadiyyatın inkişaf tempinə görə dünyada lider dövlətlərdəndir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin uzaqgörən siyasəti, ölkənin iqtisadi potensialını və perspektiv imkanlarını düzgün qiymətləndirməsi qazanılmış uğurların əsasını təşkil edir. Yaxın vaxtlarda daha bir iri layihənin reallığa çevrilməsi düzgün müəyyənləşdirilmiş iqtisadi strategiyanın bəhrəsidir. Haqqında bəhs etdiyimiz Oğuz-Qəbələ- Bakı su kəməri Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft və Bakı-Tbilisi-Ərzrum qaz kəmərlərindən sonra həyata vəsiqə almış daha bir iri infrastruktur layihəsidir. Bu nəhəng layihənin həyata keçirilməsi böyük tarixi hadisə kimi yaddaşlara həkk olundu. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev həmin məsələyə münasibət bildirərkən demişdir: "Bu, doğurdan da, böyük və tarixi hadisədir. Bildiyiniz kimi, Oğuz-Qəbələ zonasında təmiz su mənbələrinin mövcudluğu haqqında hələ bir neçə onillik bundan əvvəl məsələ qaldırılmış və o bölgədən Bakıya suyun gətirilməsi üçün təkliflər irəli sürülmüşdü. Ancaq o illərdə bu layihəni reallaşdırmaq mümkün olmamışdı. Biz bu gün müstəqil Azərbaycanda şəhərimiz, ölkəmiz üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb edən bu layihəni həyata keçirdik. Bu, böyük nailiyyətdir, böyük qələbədir. Bu onu göstərir ki, Azərbaycan dövləti, müstəqil Azərbaycan hər şeyə qadirdir. Biz ölkəmizi gücləndirmək, ölkəmizdə iqtisadi islahatların uğurla aparılması üçün tədbirlər görürük, insanların sağlamlığı, rifah halının yaxşılaşdırılması üçün əlimizdən gələni edirik".

Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin çəkilişi Azərbaycanın güclü maliyyə resurslarının, uğurlu iqtisadi siyasətin hesabına reallaşdı. Ümumiyyətlə, Bakı əhalisinin içməli su ilə təmin olunması həmişə dövlətin diqqət mərkəzində saxladığı prioritet məsələlərdən olub. Ulu öndər birinci dəfə Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrdə də bu məsələyə daim xüsusi diqqət yetirib. 1970-ci illərdə Bakı şəhərinin içməli suya artan tələbatını zəruri məsələ kimi nəzərdə saxlayan müdrik şəxsiyyətin göstərişi və rəhbərliyi ilə bu problem Kür və Ceyranbatan su kəmərlərinin tikintisi hesabına həll edildi. Lakin ölkəmizin sürətli inkişafı, paytaxtın getdikcə genişlənməsi, əhalinin artması yeni su kəmərlərinin çəkilməsinə zəruri ehtiyac yaradırdı. Ulu öndər bu məsələni yenidən gündəmə gətirərək 2002-ci ilin dekabr ayında keçirdiyi geniş müşavirədə Bakı şəhərinə yüksək keyfiyyətli, saf, təmiz bulaq suyunun gətirilməsinin vacib olduğunu bildirmiş, bu ehtiyacın aradan qaldırılması üçün Oğuz-Qəbələ zonasının yeraltı sularından istifadə olunması barədə müvafiq orqanlara göstəriş vermişdi. Lakin belə bir iri infrastruktur layihənin tikintisi üçün tələb olunan böyük məbləğdə vəsait yox idi. Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft və Bakı-Tbilisi-Ərzrum qaz kəmərləri istifadəyə verildikdən sonra Azərbaycan öz təbii sərvətlərini dünya bazarlarına heç bir dövlətin vasitəçiliyi olmadan çıxara bildi. Bu da ölkəmizin iqtisadi qüdrətinin, maliyyə resurslarının artmasına böyük təkan verdi. Hətta dünyanı bürüyən qlobal maliyyə və iqtisadi böhran da Azərbaycanın sürətli iqtisadi inkişafının qarşısını ala bilmədi. 2005-ci ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə keçirilən geniş müşavirədə Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin tikintisi ilə bağlı layihənin müxtəlif parametrləri müzakirə edildi. 2007-ci ilin martında isə Oğuz rayonunun Sincan kəndində bu layihənin təməli qoyuldu. Uzunluğu 262 kilometrdən çox olan su kəmərinin tikintisinə başlanıldı. Artıq Oğuz - Qəbələ su kəməri vasitəsi ilə gələn saf və təmiz sudan Bakı sakinləri istifadə etməyə başlayıblar.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin düşünülmüş daxili və xarici siyasəti daha bir uğura imza atdı. Dövlət başçımızın 2007-ci ilin oktyabrında imzaladığı sərəncamla Bakının Qaradağ rayonunun Ələt qəsəbəsinin ərazisində Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının təməli qoyulub. Liman kompleksinin ərazisi 400 hektar nəzərdə tutulub. Tikinti işləri üç mərhələdə aparılacaq. Birinci mərhələ 3 il 6 ay ərzində reallaşdırılacaq. İlkin mərhələdən sonra liman kompleksində ildə 10 milyon tona qədər yük və TEY standartlarında 40 min konteyner işlənilməsi planlaşdırılıb. İkinci mərhələdə bu rəqəmlər müvafiq surətdə 17 milyon tona və 150 min konteynerə çatdırılacaq. Üçüncü mərhələdə isə limanın yükaşırımı gücü ildə 25 milyon tona və 1 milyon konteynerə bərabər olacaq.

Azərbaycanda son illər bütün işlərin dünya standartları səviyyəsində olduğunu diqqətə çatdıran Prezident İlham Əliyev Bakı Dəniz Ticarət Limanının tikintisinin əhəmiyyətli olduğunu bildirərək demişdir: "... Bugünkü Bakı Dəniz Ticarət Limanı keçən əsrin 30-cu illərində tikilmişdir və sonralar müəyyən mərhələlərdə rekonstruksiya işləri aparılmışdır. Ancaq hazırda Azərbaycanın nə indiki, nə də ki, gələcək inkişafının tələblərinə uyğun deyildir. Ona görə də limanın bu ərazidə yaradılmasının əsas məqsədi Azərbaycanda nəqliyyatın təhlükəsizlik məsələlərini uğurla həll etmək, Bakının Xəzər hövzəsində çox müasir və böyük logistitka, nəqliyyat mərkəzinə çevirmək, Xəzəryanı ölkələr arasındakı əməkdaşlığı dərinləşdirmək və nəticədə Şimal-Cənub və Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizinin tam gücü ilə işləməsinə şərait yaratmaqdır".

Dövlətimizin başçısı bütün böyük investisiya layihələrinə çox ciddi yanaşıldığını vurğulayaraq bildirib ki, bu limanın layihələşdirilməsində dünyanın tanınmış xarici şirkətləri fəal iştirak edib.

İri infrastruktur layihələrinin reallaşdırılması yeni iş yerlərinin yaradılması baxımından da böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bakı Dəniz Ticarət Limanının tiknitisi zamanı birinici mərhələdə 1400, üçüncü mərhələdə isə üç min Azərbaycan vətəndaşı işlə təmin olunacaq. Bu da bir sıra sosial problemlərin aradan qaldırılmasına təsir edəcək. Yeni tikilən limanda işləyənlərin böyük əksəriyyəti isə tikinti kompleksinə yaxın yaşayış məntəqələrinin sakinləri olacaq. Onu da qeyd edək ki, iri infrastruktur layihələrinin reallaşdırılması xüsusilə, son illər ərzində nəqliyyat sektoruna qoyulan vəsait və aparılan işlər Bakını artıq nəqliyyat baxımından regional mərkəzə çevirib. Yeni tikiləcək limanın dünya miqyasında mövcud olan ən böyük limanların sırasında özünəməxsus yeri olacaq və Azərbaycan bu sahədə də beynəlxalq aləmdə daha bir uğura imza atacaq.

Dünya dövlətlərinə bir daha bəlli oldu ki, Azərbaycan iri infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsində böyük təcrübəyə malikdir. Bununla yanaşı, ölkəmizin getdikcə artan maliyyə resursları və iqtisadi gücü də belə layihələrin reallaşdırılmasında mühüm rol oynayır.

Əliqismət BƏDƏLOV

Xalq qəzeti.- 2011.- 25 avqust.- S. 1.