Ağdam: cəbhəyanı
bölgənin qayğıları və uğurları
Yolumuz yenə Ağdamadır. 50 kilometrə
yaxın məsafədə erməni
işğalçıları ilə üz-üzə
yaşayan bu bölgənin son 2 ildəki inkişafı hər
addımda diqqəti cəlb edir. Rayonun giriş qapısı
sayılan "Soltanbud təpəsi" tarixi-memarlıq
kompleksi Qarabağın bu bərəkətli torpağında
son dövrdə həyata keçirilən genişmiqyaslı
işlərin vizit kartı təsiri bağışlayır.
Bu yerdən başlanıb cəbhə xəttinədək
uzanan, yenidən çəkilmiş asfalt yol boyunca
gördüyümüz əsaslı yeniliklərin ümumi mənzərəsi
və yüksək dinamikası ilin statistika hesabatında daha
aydın görünür. Bu il havalar nisbətən tez soyusa
da hər yerdə adamları iş başında
gördük, qızğın fəaliyyətin, miqyaslı
quruculuğun şahidi olduq. Bu yüksəlişə təkan
verən, əmin-amanlıqdan məmnunluq duyan ağdamlılar
işğal olunmuş torpaqlarımızın mütləq
azad ediləcəyinə inamlarını hər
görüşümüzdə ucadan səsləndirdilər.
Səfərimizin sonunda Ağdam Rayon İcra Hakimiyyətinin
başçısı Nizami Sadıqovla müsahib olduq. Bu ilin
uğurları və qayğıları barədə
başçının ətəraflı məlumatını
oxucularımıza çatdırırıq.
- 2011-ci ilin 9 ayında rayonda abadlıq, tikinti və quruculuq işləri sürətlə davam etdirilmiş, iqtisadiyyatda irəliləyişə nail olunmuş, əhalinin həyat şəraiti xeyli yaxşılaşmışdır. Rayon mərkəzinə çevrilmiş Quzanlı qəsəbəsi sürətlə böyüyür, abadlaşır. Əksər yaşayış məntəqələrində geniş tikinti-quruculuq işləri aparılır.
Prezident İlham Əliyevin muvafiq sərəncamlarına uyğun olaraq, rayonun 46 min əhalisinin yaşadığı 21 kəndi, 6 köçkün qəsəbəsini birləşdirən Quzanlı- Xındırıstan- Əhmədağalı-Əfətli avtomobil yolu bu il yenidən çəkilmişdir. Doğum evi, Uşaq xəstəxanası, Təcili tibbi yardım stansiyası binaları istifadəyə verilmişdir. Xındırıstan kəndində müasir tipli dayanacaq tikilmişdir. Ağdam Dövlət Dram Teatrı binasının əsaslı təmiri başa çatdırılmışdır. Bu obyektlərin həyətləri müasir üslubda abadlaşdırılmış, müxtəlif növ ağac və bəzək kolları əkilmişdir.
Rayonun Bayraq meydanı da yenidən qurulmuş, 16X8 metr ölçüdə yeni bayraq asılmışdır. "Qala ətrafı" parkın abadlaşdırılması, Səfərli kənd tam orta məktəbinin tikintisi, Yüzbaşılı uşaq bağçasının təmiri davam edir. Quzanlı qəsəbəsinin Heydər Əliyev prospektində quruculuq işləri aparılır. Aqroservisə inzibati bina, Dördyol qəsəbəsində ictimai xeyir-şər evi tikilir.
Su-kanal, Subartezian Quyularının İstismarı, Sığorta İdarələrinin inzibati binaları, Quzanlı köçkün qəsəbəsində ictimai xeyir-şər evi, mərkəzi rayon kitabxanası artıq istifadəyə verilmişdir. Əfətli uşaq musiqi məktəbinin binası əsaslı təmir olunmuş, əlavə 3 sinif otağı tikilmişdir. Xındırıstan məscidində yardımçı bina inşa olunmuşdur.
Olimpiya İdman Kompleksinin stadionunda və tribunalarda əsaslı təmir işləri aparılmış, stadionun ot örtüyü dəyişdirilmişdir. Xındırıstan - Üçoğlan, Baharlı kənd - Baharlı qəsəbə yolları, Ayaq Qərvəndə gedən yol, Mirəşəlli, Kolqışlaq, Təzəkənd kəndlərinin yolu əsaslı təmir olunmuşdur. Quzanlı qəsəbə ərazi nümayəndəliyi ilə Mədəniyyət evi arasından keçən yola asfalt salınmış və həmin küçəyə qəsəbə sakinlərinin xahişi ilə Əşrəf Əliyevin adı verilmişdir. Quzanlı qəsəbəsində Əhalinin Sosial Müdafiə Mərkəzi, Uşaq bağçası və Mərkəzi Xəstəxananı birləşdirən, həmçinin çörək zavodundan həmin küçəyə çıxan yollar abadlaşdırılmışdır.
Heydər Əliyev prospektində və Zərifə Əliyeva küçəsində, idarə, müəssisə və təşkilatların həyətində 20 mindən çox ağac, bəzək kolları əkilmişdir.
Başçı daha sonra bildirdi ki, ilin əvvəlindən ümumi məhsul istehsalının həcmi artaraq 73 milyon 762 min manat olmuşdur. 2010-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə bu 18,6 faiz çoxdur. Sənaye istehsalının həcmi 3 milyon 128 min manat, kənd təsərrüfatı məhsulu 51 milyon 146 min manat, ticarət dövriyyəsi 5 milyon 300 min manat olmuşdur. Əsas kapitala yönəldilən vəsaitlər 12 milyon 632 min manat və ya 158,1 faiz təşkil etmişdir. Rayon Vergilər şöbəsi 2011-ci ilin 9 ayı üçün proqnoz tapşırığa104,5 faiz əməl etmişdir. Büdcəyə 150 min 800 manat əlavə vəsaitin ödənilməsi təmin edilmişdir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2004-cü il 1 iyul tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Qacqınların və məcburi köckünlərin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı"na uyğun olaraq, rayonda bir sıra tədbirlər həyata kecirilmişdir. Proqramda Dördyol - Mamırlı ərazisndə məskunlaşan köckün ailələr üçün 932 ailəlik yeni qəsəbənin tikilməsi qərara alınmışdır. Bunun üçün torpaq sahəsi ayrılmış, müəyyən xəritəçəkmə və digər texniki işlər görülmüşdür. Qəsəbənin tikintisinə yaxın vaxtlarda başlanması nəzərdə tutulmuşdur.
Rayonda sahibkarlığın inkişaf etdirilməsinə xüsusi fikir verilir. 2011-ci ilin 9 ayında 331 nəfər fiziki, 35 nəfər isə hüquqi şəxs qeydiyyatdan keçmişdir. Onlar biznesin xidmət, ticarət və emal sahəsi ilə məşğul olurlar. Məhsul istehsalında özəl sektorun xüsusi çəkisi 80,4 faiz təşkil edir. Sahibkarlığın inkişaf etdirlməsi üçün güzəştli mikrokreditləri "Kapital bank"ın Ağdam filialı, "Qafqaz kredit" və "Kaspian-İnvest bank" olmayan kredit təşkilatları verir. Cari ilin 9 ayı ərzində Qafqaz kredit 842 nəfərə 562 min manat, Kaspian-İnvest isə 312 nəfərə 222 min manat mikrokreditlər ayırmışdır. Bu günlərdə isə İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin xətti ilə 35 sahibkara 400 min manat güzəştli kredit verilmişdir. Ağdam tarixən inkişaf etmiş kənd təsərrüfatı rayonu olduğundan taxılçılığa bu gün də xüsusi fikir verilir. Dövlət proqramında bu sahə ön plana çəkilmişdir. 2011-ci ilin məhsulu üçün 19511 hektar sahədə taxıl əkilmiş, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 386 hektar sahəyə artıq taxıl səpilmişdi. Bu mövsümdə 16162 hektar sahədə biçin aparılaraq, 41070 ton məhsul əldə olunmuşdur. Bu, hər hektardan orta hesabla 25,4 sentner məhsuldarlıq deməkdir, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə isə 4,6 sentner çoxdur.
Üzümçülük gəlirli sahə olsa da, lazımi maliyyə vəsaiti olmadığından yeni plantasiyalar salınması ləngiyir. Hazırda üzümçülüyün əsasını əhali təsərrüfatlarının məhsulu təşkil edir. Bu il 230 hektar sahədə pambıq əkilmişdir ki, bu da 2010-cu illə müqayisədə 133 hektar çoxdur. 2680 hektar sahədə tərəvəz əkilmişdir, bu isə 2010-cu ildəkindən 357 hektar və ya 19,7 faiz çoxdur. İndiyədək 2036 hektardan 40218 ton tərəvəz, 496 hektardan 8140 ton kartof və 200 hektar sahədən 4200 ton bostan məhsulu toplanmışdır.
Hesabat dövründə inək və camışlar 15095 baş, qoyun və keçilər 100969 baş, ət istehsalı 2396 ton, süd 19770 ton, yumurta 6090 min ədəd olmuşdur. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə iri mal 4,8 faiz,qoyun və keçilər 1,8 faiz,ət istehsalı 23,8 faiz, süd 2 faiz, yun 1,5 faiz artmışdır.
Kənd təsərrüfatı məhsullarının əkilib-becərilməsində əməkçilərin çətinlikləri nəzərə alınaraq "Aqroservis" müəssisəsinin fəaliyyəti xeyli gücləndirilmiş, mövcud texnikadan səmərəli istifadə olunmuşdur.
İlin əvvəlindən 1340 yeni iş yeri
açılmışdır. Onlardan 661-i daimi, 679-u isə
mövsümüdür. Məşğulluq Mərkəzinə bu il
510 nəfər işaxtaran müraciət etmiş və 220 nəfər
daimi işlə təmin olunmuşdur. Mərkəzdə
qeydiyyatda olan işsizlərin sayı keçən illə
müqaisədə 2796 nəfərdən 2280 nəfərə
enmiş - 540 nəfər azalmışdır. Sentyabr
ayında rayonda əmək yarmarkası keçirilmiş, 190
boş iş yerinə 80 nəfər göndərilmişdir. Rayon icra hakimiyyətinin daxili imkanları hesabına
124 məcburi köçkün ailəsinin evləri təmir
edilmiş, evə zəruri ehtiyacı olan 188 ailənin
siyahısı Dövlətqacqınkoma göndərilmişdir.
Əhalinin
sosial ehtiyaclarının ödənilməsindən söz
açan Nizami Sadıqov dedi:
-
Ağdam Elektrik Şəbəkəsi Xındırıstan, Təzəkənd,
Çəmənli yarımstansiyalarında transformatorlarda 3625
manatlıq, Ağdam, Xındırıstan, Təzəkənd
və Çəmənli - Qaradağlı hava xəttlərində
cari təmir aparmışdır. Çəmənli
yarımstansiyasında 16 mvt transfarmatorun 25 mvt ilə əvəz
olunması Əfətli - Xındırıstan ərazisində
yaşayan əhalinin fasiləsiz elektrik enerjisi ilə təmin
olunmasına şərait yaratmışdır.
Bu mövsümdə 8000 abonentin evində təbii qazdan
istifadəyə görə texniki baxış
keçirilmiş, cihazların istismarı zamanı baş verə
biləcək hadisələrin qarşısının
alınması üçün tədbirlər
görülmüş, abonentlərə lazımi təlimat
verilmişdir.
Əfətli, Hacıturalı, Qəhrəmanbəyli, Məmmədbağırlı,
Küdürlü, Həsənxanlı, İsalar,
Qaradağlı, Rzalar, Mahrızlı və Zəngişalı
kəndlərində qaz tikinti-quraşdırma işləri
başa çatdırılaraq 1880 fərdi evin mavi yanacaq
alması təmin edilmişdir.
Ağdam
46 saylı Yol İstismar İdarəsinin xidmət etdiyi
respublika əhəmiyyətli 31 kilometr avtomobil yolunda və
yerli əhəmiyyətli 97 km yolda ilin 9 ayında 382,3 manatlıq iş
görülmüşdür.
Telekommunikasiya Qovşağı 2011-ci ilin əvvəlindən
bir sıra tədbirlər həyata keçirmişdir. Hər bir
ATS-i elektrik enerjisi ilə fasiləsiz təmin etmək
üçün 100 amper tutumunda akkumulyator qoyulmuş, baş
verən qəzanın dərhal aradan qaldırılması
üçün xüsusi işçi qrupu yaradılmışdır.
Əhalinin
içməli su ilə təminatı sahəsində
Ağdam Su-kanal İdarəsi ötən dövr ərzində
xeyli iş görmüşdür. 3 yeni subartezian quyusu
qazılmış, 7780 metr su xətti çəkilmiş, 70
su nasosu və 47 transformator təmir olunmuşdur. Rayonun suvarma suyu üçün lazım olan su mənbələri
işğal altında olduğuna görə əhali əkin
sahələrini suvarmaq üçün əsasən
subartezian quyularından istifadə edir. İçməli
və suvarma suyuna olan tələbatı ödəmək
üçün Subartezian Quyularının İstismarı
İdarəsinin balansında olan 736 subartezian quyusundan, 3 nasos
stansiyasından, Suvarma Sistemləri İdarəsinin
balansında olan Əhmədağalı və
Üçoğlan kəndlərinin ərazisindəki kəhrizlərin
suyundan istifadə olunur. 86 müxtəlif
markalı təzə nasos, 9 transformator, 445 müxtəlif
elektrik avadanlıqları quraşdırılmış, 404
nasos, 59 transformator əsaslı təmir edilmişdir. 1 subatrezian quyusu qazılmış, 3 quyu isə bərpa
edilərək istismara verilmişdir. 166 milyon 508 min 348
kubmetr su çıxarılmış, həmin su ilə
rayonda 166 min hektar əkin sahəsi suvarılmışdır.
Başçı məmnunluqla bildirdi ki, indi rayonda əhalinin
elektrik enerjisi, içməli və suvarma suyu ilə təminatı
sahəsində problem yoxdur.
Öyrəndik
ki, Təhsil Şöbəsi 145 ümümtəhsil, 5 məktəbdənkənar
müəssisə və 32 məktəbəqədər
müəssisə ilə fəaliyyət göstərir. Məktəblərə
cəlb olunmuş 18660 şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə
3184 müəllim məşğul olur.Səfərli kənd
tam orta məktəbi üçün 180 şagird yerlik məktəb
binasının tikintisinə avqust ayında
başlanılmışdır.
Bu il orta
məktəbləri bitirən 943 nəfərdən 550 nəfəri
ali məktəblərə qəbul üçün ərizə
vermiş, onlardan 203 nəfəri və ya 36,9
faizi ali məktəblərə qəbul olmuşdur. Bu rəqəm ötən ildəkindən 40 nəfər,
yaxud 10 faiz çoxdur. Ali məktəbə qəbul
zamanı 3 nəfər 600-dən, 20 nəfər isə 500-dən
çox bal toplamışdır. Ağdam
Musiqi Kollecində ötən tədris ilində 5 ixtisas
üzrə 314, Sosial İqtisad Kollecində 7 ixtisas üzrə
649 tələbə və peşə məktəblərində
315 şagird təhsil almışdır. Həmin məktəblərin
hər birində tədris ili uğurla
yekunlaşmışdır. Hazırda orta ixtisas məktəblərində
yeni dərs ili başlanmışdır.
Bu il Musiqi Kollecinə 222, Sosial İqtisad
kollecinə 188 tələbə, peşə məktəblərinə
260 şagird qəbul olunmuşdur.
Bildirildi ki, Mədəniyyət və Turizm Şöbəsi
tabeliyində olan təşkilatların və uşaq musiqi məktəblərinin
işinin yaxşılaşdırılması istiqamətində
fəaliyyətini xeyli artırmışdır. Rəsmi
bayramlar, kütləvi tədbirlər, anım günləri,
gənc istedadların üzə çıxarılması,
onların maraq və meyllərinin inkişaf etdirilməsi və
digər mədəni tədbirlər yüksək səviyyədə
həyata keçirilmişdir. Bu tədbirlərin
keçirilməsində Ağdam "Şur" ansamblı,
Qaradağlı, Əfətli, Qiyaslı, Əhmadağalı,
Güllücə kənd uşaq musiqi məktəblərinin
ansamblları xüsusi fəallıq göstərmişlər.
Novruz
bayramı münasibətilə Ağdamın giriş
qapısında, Soltanbud təpəsinin ətəyində
inşa edilmiş "Rəmzi qala" parkında keçirilən
el şənliyində 5 min nəfərdən çox sakin
iştirak etmişdir. Milli geyimli oğlan və
qızların rəqsləri, müxtəlif musiqi nömrələri,
xor kollektivinin çıxışı, "Şur"
ansamblının möhtəşəm ifaları, Novruz
atributu olan bahar qızın gəlişi, Dədə Qorqudun
bayram təbriki tamaşaçılar tərəfindən
alqışlarla qarşılanmışdır. Yüksək səviyyədə təşkil
edilmiş Novruz şənliyi İctimai Televiziya vasitəsilə
yayımlanmışdır. Bu tədbirin
davamı kimi Bakıda dənizkənarı bulvarda
Qarabağın Novruz mətbəxi paytaxt sakinlərinə təqdim
edilmişdir.
Son dövrdə rayonun mədəni həyatında
canlanma və keyfiyyət dəyişiklikləri baş
vermişdir. İlk dəfə olaraq uşaq musiqi məktəblərinin
xor kollektivlərinə geniş baxış
keçirilmişdir. Əvvəllər səsi
ən yüksək konsert salonlarından gələn
Ağdamın "Şur" xalq çalğı alətləri
ansamblı yeni istedadlar cəlb edilməklə yenidən təşkil
olunmuşdur. Artıq "Şur"un
ifasında ilk dəfə olaraq "Bayatı-Şiraz"
muğam dəsgahına xor salınmaqla, disk hazırlanıb və
rayon ictimaiyyətinə təqdim olunub. Ümummilli
lider Heydər Əliyevin doğum günü münasibətilə
"Şur" ansamblı respublikanın tanınmış
müğənniləri ilə birlikdə
çıxış edib. Bu tədbir də
İctimai Telviziya ilə yayımlanıb. Mərkəzi
Kitabxana Sistemi uzun fasilədən sonra Bakı şəhərindən
Yeni Quzanlı qəsəbə mədəniyyət evinə gətirilib,
fəaliyyəti üçün lazımi şərait
yaradılıb. Bu günlərdə
Quzanlı qəsəbə kitabxanası yeni binaya
köçürülüb. Hazırda
rayon üzrə kitab fondu 135 min 871 nüsxədir.
Uzun illər yararsız hala düşmüş
Quzanlı qəsəbə Mədəniyyət evi Prezident
İlham Əliyevin sərəncamına muvafiq olaraq əsaslı
surətdə təmir və bərpa edilərək müasir
texniki avadanlıqlarla təmin olunub.
Gənclərdə Vətənə məhəbbət,
mübarizlik, qətiyyətlilik, azərbaycançılıq,
dövlətçilik ideyalarının aşılanması
ulu öndərin zəngin irsinin yeni nəsillərə
öyrədilməsi baxımından Heydər Əliyev Mərkəzinin
fəaliyyəti xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda mərkəzin
fəaliyyəti genişləndirilərək burada kompyuter və
ingilis dili kursları təşkil olunub.
Son bir ildə rayon səhiyyəsinin işində də
xeyli dəyişiklik olmuşdur. Mərkəzi Rayon Xəstəxanası
müasir avadanlıqlarla təmin olunmuşdur. Çox qısa müddətdə ruhi-əsəb, vərəm
dispanserləri üçün müstəqil binalar
tikilmişdir. Mərkəzi Rayon Xəstəxanasında
stasionar xəstələrin isti yeməklə təmin olunması
üçün mərkəzləşmiş mətbəx
tikilmişdir. Rayon əhalisi
üçün xüsusi əhəmiyyəti olan Doğum evi
və Uşaq xəstəxanasına, Təcili tibbi yardım
stansiyasına tikilmiş müasir üslubda binalar istifadəyə
verilmişdir.
Mərkəzi Xəstəxana sistemində 1745 xəstə
stasionar müalicədə olmuş, onlardan 319 nəfərində
cərrahiyyə əməliyyatı
aparılmışdır. 229 Qarabağ, 72 Böyük Vətən
müharibəsi, 82 Çernobl qəzası əlilinə, 368
vərəmli, 36 xroniki böyrək
çatışmazlığı olan, 5 hemaofiliyalı, 10
talassemiyalı, 1890 şəkərli diabet xəstəsinə
pulsuz tibbi xidmət göstərilmişdir. Şəkərli
diabet xəstələrinin sayı bu il
1545-dən 1890 nəfərə çatmışdır, bu məqsədlə
əlavə olaraq Səhiyyə Şöbəsinə 180 min
manat vəsait ayrılmışdır. Səyyar
tibbi xidmət briqadaları Tərtər rayonunun
Mamırlı, İsmayılbəyli sahələrində,
Ağcabədi rayonunun Alman qəsəbəsində, Ergi sahəsində
davamlı olaraq xəstələrin müayinə və
müalicəsini həyata keçirmişlər.
Daha sonra öyrəndik ki, bu ilin 9 ayında rayon icra hakimiyyətində 4606 nəfər vətəndaş qəbul olunmuşdur. Onlardan 1066 nəfəri icra hakimiyyəti aparatında, 3384 nəfəri isə səyyari qəbula aiddir. Daxil olmuş ərizə, şikayət və müraciətlər aidiyyəti üzrə təhlil olunmuş, həlli istiqamətində lazımi tədbirlər görülmüşdür.
Səyyar qəbullar zamanı 3384 nəfər dinlənilmiş, onladan böyük əksəriyyətinin müraciəti öz həllini tapmışdır. Təhlillər zamanı ən çox müraciət yol kənarlarında, ayrı-ayrı yerlərdə məskunlaşmış məcburi köçkünlər, yerli sakinlər tərəfindən mənzil şəraitlərinin yaxşılaşdırılması, iş tələbi, qaz çəkilişi və digər sosial məsələlərlə bağlı olmuşdur.
Sonda Ağdam RİH-in başçısı Nizami Sadıqov qarşıda duran həlli vacib məsələlərdən də söz açdı:
- Dördyol adlanan ərazidə qamış və çiy kərpicdən tikilmiş daxmalarda ağır vəziyyətdə yaşayan 932 ailə üçün yeni qəsəbənin tikintisinə başlanmasına çalışırıq. Quzanlı qəsəbəsində litsey-məktəb binasının, Həsənxanlı, Alıbəyli, 1-ci Yüzbaşılı, 1-ci Baharlı, Hacıməmmədli kənd orta məktəbləri üçün yeni binaların tikintisinə başlanmasına, bir sıra məktəblərdə isə əsaslı təmir işlərinin aparılmasına nail olmalıyıq. Rayonumuzun işğal olunmayan ərazisində 19 yaşayış məntəqəsi qoşunların təmas xəttinin 3 kilometrliyində yerləşir və problemləri çoxdur. Bu istiqamətdə tədbirləri davam etdirməliyik. Qarşımızda duran əsas məqsədlərdən biri də rayonda yüksək əhval-ruhiyyəni təmin etmək, sağlam mühit formalaşdırmaq, vətəndaşların problemlərinin həllinə qayğı ilə yanaşmaqdır. Ağdamın yüksəlişi və tərəqqisi cəbhə xəttinin o tərəfindəki düşməni vahiməyə salır. Ağdam öz uğurları ilə xalqımızın haqq işinin qələbəsinə önəmli töhfələr verir.
Tahir AYDINOĞLU,
Ziyəddin SULTANOV
Xalq qəzeti.- 2011.- 3 dekabr.- S. 6.