Sığorta-pensiya sisteminin inkişafı dövlət proqramına uyğun aparılır

"Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə respublikanın iqtisadi və sosial həyatında baş verən ardıcıl dəyişikliklərin şahidiyik. Son yeddi ildə ölkə həyatının bütün sahələrində olduğu kimi, sosial sahədə də ümummilli lider Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi prinsiplər uğurla reallaşdırılmışdır. Qısa müddətdə çox mühüm iqtisadi islahatlar aparılmış və nəticədə Azərbaycanda beynəlxalq standartlara uyğun yeni sosial müdafiə modeli təşəkkül tapmışdır. Həyata keçirilən islahatlarla ilk növbədə Azərbaycanda mövcud olan və keçmiş sovet dövründən qalan pensiya sisteminin bazar iqtisadiyyatı ilə ciddi uyğunsuzluğu və bunun yaratdığı çoxsaylı problemlər aradan qaldırılmışdır." Bunu Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun sədri Səlim Müslümov Xəzər-Avropa İnteqrasiya İşgüzar Klubunun (CEIBC) üzvləri ilə görüşündə bildirmişdir.

Hazırda ölkəmizdə qurulmuş sığorta-pensiya sistemi məcburi dövlət sosial sığortası əsasında fəaliyyət göstərir və sistemin əsas məzmununu sığortaolunanlar üçün ödənilən sığorta haqlarının fərdi uçotunun qurularaq vətəndaşların pensiya təminatının həmin uçotun məlumatlarına əsasən aparılması təşkil edir. İslahat tədbirləri çərçivəsində 2004-cü ildən etibarən fərdi uçot sisteminin yaradılması üçün əvvəlcə pilot, sonra isə respublikanın bütün ərazilərində layihələrin icrasına başlanmışdır. Fərdi uçotun və informasiya texnologiyalarının bütün ölkə ərazisində tam tətbiqi üçün hazırlıq işləri 2005-ci ildə başa çatdırılmış, bununla da ölkədə yeni pensiya sisteminin işləməsi üçün zəruri infrastruktur hazırlanmışdır. Sosial sığorta və pensiya təminatı sahəsində fərdi uçota əsaslanan yığım sisteminə keçidin sürətləndirilməsi və hər bir sığortaolunan üçün ödənilən sosial sığorta haqları ilə onun pensiya təminatı arasında birbaşa əlaqəni təmin edəcək pensiya sisteminin yaradılması üçün 2006-cı ildən qanunvericiliyin tətbiqinə başlanmış, pensiya təminatı sahəsində yeni sistemə keçid, islahatın mahiyyətini təşkil edən dövlət sosial müavinətləri və sığorta-pensiya sistemlərinin bir-birindən ayrılması təmin olunmuşdur. Bununla da ölkədə pensiyaçıların sosial müdafiəsinin dövlət tənzimlənməsi və bazar münasibətləri əsasında təminatının müasir forması təşəkkül tapmışdır. Azərbaycanda üçpilləli pensiya sistemi qəbul olunmuşdur ki, bu da ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən müəyyən edilmiş pensiyaçıların sosial müdafiəsinin dövlət siyasətində daim ön plana çəkilməsi prinsipinin əyani təzahürüdür. Bu sistemə keçidin xarakterik xüsusiyyətlərindən biri əvvəlki sistemlə pensiyaya çıxmış insanların da əhatə olunması, onların pensiya hüquqlarının qorunmasında sosial ədalətin gözlənilməsi və heç bir məhdudiyyət qoyulmadan yeni şəraitə inteqrasiyasıdır. Yeni sığorta-pensiya sistemində pensiyaların artırılması mexanizminin bazar iqtisadiyyatının tələblərinə uyğun şəkildə dəyişdirilməsi mövcud maliyyə imkanlarının bütün pensiyaçılar arasında ədalətli bölgüsünə imkan vermişdir. Çünki, əvvəlki sistemdə pensiyalara artımların müxtəlif dövrlərə uyğun fərqli indeksləşdirmə metodları əsasında və müxtəlif vaxtlarda aparılması bu və ya digər pensiyaçılar kateqoriyasının haqlı narazılığı ilə nəticələnirdi. 2006-cı il yanvarın 1-dən tətbiq edilən sığorta-pensiya sistemi əmək pensiyalarının baza hissəsinin istehlak qiymətləri indeksi nəzərə alınmaqla bütün pensiyaçılar üzrə bərabər məbləğdə artırılması, sığorta hissəsinin isə indeksləşdirilməsini nəzərdə tutur ki, bu da bazar iqtisadiyyatı mühitində vətəndaşların pensiya təminatı hüququnun etibarlı müdafiəsini ifadə edir. Bununla da ölkəmizdə ilk dəfə olaraq inflyasiyaya uyğun indeksləşdirmə aparılmağa başlanmışdır. Bu sistem fəaliyyətə başladığı dövrdən indiyədək əmək pensiyalarının minimum məbləği 3,4 dəfə, orta aylıq məbləği isə 4 dəfə artmışdır. Ötən 5 ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən yaşa görə əmək pensiyasının baza hissəsinin artırılması ilə bağlı 7, sığorta hissəsinin artırılması ilə bağlı 4 sərəncam verilmişdir. Yaşa görə əmək pensiyasının baza hissəsinin məbləği 2010-cu il sentyabrın 1-dən 85 manat müəyyən olunmuş, növbəti dəfə 13,6 faiz artırılıb təxminən 1 milyon 254 min 200 pensiyaçıya şamil edilmişdir. Artım prosesində pensiyanın baza hissəsini 100 faiz alanların (1 milyon 116 min nəfər) pensiyasının artımı 10 manat, bəzi kateqoriyaya aid olan pensiyaçılarda isə daha çox olmuşdur.

DSMF-nun fəaliyyəti beynəlxalq standartlar əsasında tamamilə yenidən qurulmuşdur. Bütün respublika ərazisində sistemin avtomatlaşdırılması və məlumatların xüsusi mühafizə olunan "mərkəzi server"də cəmləşdirilməsi son nəticədə insan amilinin rolunu aradan qaldırır, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi sayəsində idarəetmənin səmərəliliyini artırır. Fondun 70-dən artıq yerli şöbəsinin yeni inzibati binası istifadəyə verilmiş, hər binada müasir informasiya texnologiyalarına əsaslanan lokal şəbəkə qurulmuşdur. Dünya Bankının vəsaiti hesabına ən müasir 1600 dəst kompüter avadanlığı alınaraq sayı 2280-ə çatdırılmış və beləliklə, 1 işçiyə 1 kompyuter prinsipi ilə müasir standartlara cavab verən avtomatlaşdırılmış iş yerləri yaradılmışdır. Bugünədək 1 800 min nəfərdən artıq vətəndaşa fərdi şəxsi hesab açılaraq sosial sığorta şəhadətnaməsi paylanmışdır. Bütün bunlar- fondun yerli şöbələri üçün müasir, avtomatlaşdırılmış iş şəraitinə malik binalar tikilməsi, rayon və şəhər şöbələrində iş proseslərinin sadələşdirilməsi və keyfiyyətinin artırılması məqsədiylə hər şöbə üçün müxtəlif növ informasiya texnologiyaları avadanlıqları (kompyuter, server, surətçıxaran, printer), elektrik generatorları və stabilizatorlar alınması, eləcə də DSMF-də insan resursları ilə bağlı araşdırmanın aparılması və kadr potensialının gücləndirilməsi işinin həyata keçirilməsi yerli orqanların işinə diqqət və qayğı olduğunu sübut edir.

Zərifə BƏŞİRQIZI

Xalq qəzeti.- 2011.- 6 fevral.- S. 3.