Gəncədə binalar yeni görkəm alır

Dəyişən təkcə tikililərin xarici deyil, həm də daxili, həyətləri, mühəndis-kommunikasiya xətləridir

Şəhərin mərkəzində öz əzəməti, xüsusi memarlıq üslubu ilə seçilən, ötən əsrin 60-cı illərində istifadəyə verilən inzibati binanı görməyən, onun çoxsaylı otaqlarından heç olmasa birinə yolu düşməyən az gəncəli tapılar. Şəhər icra hakimiyyəti aparatının, onun ayrı-ayrı strukturlarının, müxtəlif nazirlik, şirkət və baş idarələrin nümayəndəliklərinin yerləşdiyi bina Gəncənin baş meydanına - Heydər Əliyev Meydanına xüsusi görkəm verir.

Son vaxtlar buradan keçənlər və ya gəzintiyə çıxanlar indi tamamilə başqa bir mənzərə ilə qarşılaşırlar. İnzibati binanın əzəməti, görkəmi, əsl memarlıq inciləri sanki indi üzə çıxıb. Binanın fasadında, dam örtüyündə və ətrafında aparılan əsaslı təmir-tikinti işlərindən sonra onun indiyədək itib-batan gözəlliyi, milli-memarlıq elementləri sanki daha qabarıq üzə çıxıb və sakinlərin, şəhərin qonaqlarının diqqətini istər-istəməz cəlb edir.

İnzibati binanın xarici görkəminə söz ola bilməz, əladır. Bəs daxili?

Suala cavab almaq üçün uzağa getmək lazım deyil. Bu sətirlərin müəllifinin 35 illik əmək fəaliyyətinin hamısı inzibati bina ilə bağlıdır. Şəhər qəzetində işləyəndə də, partiya, sovet orqanlarında məsul vəzifələrdə çalışanda da burada iş otağı olub. Son 21 ildə isə rəsmi bir dövlət mətbuat orqanının nümayəndəsi kimi xidməti iş otağı var. Səmimi deyirik və ya bəlkə də etiraf edirik. İnzibati binanın daxilində yaradılan şəraiti əvvəllər heç vaxt görməmişik. Mərmər pilləkənlər, yüksək zövqlə təmir olunmuş otaqlar, xüsusi seyf qapıları, müasir işıqlandırma sistemi, yeni sanitariya qovşaqları, ən nəhayət, təzə istilik sistemi. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, neçə illər idi bu binada işıqlar tez-tez sönürdü. Çünki istilik sistemi işləmədiyindən hər otaqda bir-iki elektrik sobası qoşulurdu və xətlər də sıradan çıxırdı.

..."Gəncədə bütün binalar gözəl olmalıdır". Bu fikirlər şəhər rəhbərliyinindir. Elə ilk vaxtlardan başlanan geniş abadlıq, quruculuq, yenilənmə məhz inzibati və yaşayış binalarının, qədim tikililərin fonunda başlamışdı. Bir məsələni qeyd edək ki, şəhər icra hakimiyyətinin başçısı Elmar Vəliyevin özünün yüksək zövqü var. O, şəhərdə müasirliklə qədimliyin sintezinin çox bacarıqla qorunmasında bilavasitə özü iştirak edir, məsləhətlərini verir və bu işə nəzarət edir. O, bu mövzuda söhbət düşəndə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin aşağıdakı sözlərini misal çəkir: "Gəncə də bizim qədim şəhərimizdir, Azərbaycanın tarixidir. Ona görə də Gəncəyə xüsusi diqqət, münasibət olmalıdır. Abadlıq, quruculuq işlərini görəndə, yolların salınmasını, camaatın əhval-ruhiyyəsinin yüksəlməsini görəndə mən çox sevinirəm. Mən istəyirəm ki, bu şəhər daha da gözəlləşsin, abadlaşsın".

Ölkə başçısının arzuları, istəkləri bu gün Gəncədə reallığa çevrilir. Şəhər çox sürətlə dəyişir, gözəlliyə qovuşur. Adamlar da razılıq edir. Görün ölkə Prezidentinin rəsmi saytından götürdüyümüz bu məktubda necə səmimi sözlər var: "Hörmətli cənab Prezident, hazırda xalqımız fərəhli günlərini yaşayır. Bu möhtəşəm günlər tarixə çevrilir, gələcək üçün etibarlı və davamlı zəmin yaradır.

Bölgələrin sosial-iqtisadi inkişafı, xalqın güzəranının yaxşılaşması və gələcəyə ümidi bizi ürəkdən sevindirir. Bu inqilabi yeniləşmənin təməli ulu öndərimiz Heydər Əliyev tərəfindən 1969-cu ildə qoyulub və indi Sizin məqsədyönlü fəaliyyətinizlə davam etdirilir.

Mən, Allahverdiyev Rübail Nəcəf oğlu 1940-cı ildə Gəncədə doğulmuşam. Şəhərimizin keçmişinə, bu gününə yaxşı bələdəm. Cümhuriyyətin ilk paytaxtı olan bu qədim şəhər çox hadisələrin şahidi olub. Bu şəhərdə Nizami Gəncəvinin ruhu ilə yanaşı, Əhməd Cavadın mübariz ruhu və dönməzlik cəsarəti qoşa yaşayır. Biz gəncəlilər də bu ruhun mayasından yaranıb, şəhərin keşməkeşli tam həyatını birgə yaşamışıq".

Hazırda qədim Gəncədə geniş quruculuq işləri gedir. Bu quruculuq işi bizim və işlədiyim Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti tələbələrinin ürəyindəndir. Ömrünü başa vurmuş lüzumsuz əlavə artırmalar sökülür, binalara üzlük vurulur, dam örtükləri təzələnir, yollar genişləndirilir. Yolların bugünkü tələbata uyğun olaraq genişləndirilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bununla yanaşı, yeni yollar çəkilir. Bu, yüz minlərlə adamın gündəlik rahatlığı deməkdir. Yol hamı üçün gərəkdir. Şəhərimizdə qaz və işıq xətlərinin yeniləşməsi və yaşıl xiyabanların salınması xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Çünki vaxtilə qış aylarında soyuqdan əziyyət çəkən sakinlər bu işi çoxdan gözləyirdilər.

Şəhərin içməli su təchizatı hələ ki, problemdir. Bu sahədə köklü işlərin görülməsi planlaşdırılır. Bilirik ki, bu yaxınlarda Gəncəyə üç mənbədən böyük həcmli su kanalları çəkiləcək və bu, bizi çox sevindirir.

Yenilik həmişə maneələri dəf edə-edə irəliləmiş və yenə də belə irəliləyir. Biz bunu şəhərimizin timsalından aydın görürük.

Hörmətli cənab Prezident, mən Sizə qədim Gəncəyə göstərdiyiniz bu qayğıya və köməyə görə minnətdarlığımı və təşəkkürümü bildirirəm.

Hörmətlə, respublikanın Əməkdar müəllimi, "Rəsul Rza" mükafatı laureatı, Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin professoru Rübail Allahverdiyev".

Məlumat üçün qeyd edək ki, Rübail Allahverdiyev sayılıb-seçilən ziyalılardandır. Həmişə öz mövqeyi olan, yaxşıya-yaxşı, pisə-pis deyən bir adamdır. Prinsipiallığı ilə daim seçilib. Vaxtilə ulu Nizamini özgələşdirmək istəyənlərə qarşı kəskin reaksiya verib, sərt çıxışlar edib, Gəncənin tarixi keçmişi ilə bağlı maraqlı fikirlər söyləyib. O, həm də gözəl şeirlərin müəllifidir, çoxlu kitabları çıxıb.

Bunları ona görə bir qədər geniş qeyd edirik ki, Rübail Allahverdiyev kimi Gəncəni hədsiz sevən və onu daim abad, gözəl, firavan görmək istəyən adamlar on minlərlədir və biz onlardan yalnız birinin ürək sözlərini kağız üzərinə köçürürük.

Bu məktubda maraqlı bir detala fikir verdinizmi? "Yenilik həmişə maneələri dəf edə-edə irəliləmiş və yenə də belə irəliləyir".

Rübail müəllim bu il fevralın son günlərindən şəhərdə başlamış geniş abadlıq, quruculuq, yenidənqurma işlərini nəzərdə tutur. Çünki adamların müəyyən qismi şəhərdə gedən bu prosesləri birmənalı qarşılamırdı. Birisi eybəcər köşkünün yığışdırılmasını istəmirdi, bir başqası yaşadığı mənzilindən az qala iki dəfədən də çox artırmasının sökülməsini başa düşmürdü və ya başa düşmək istəmirdi və sair.

Amma indi... Tamam başqa mənzərədir. Maraq üçün küçədə tanımadığınız sakinə yaxınlaşın və onun fikrini soruşun. Bir söz eşidəcəksiniz: "Gəncə ilə fəxr etməyə dəyər!".

Yazının əvvəlinə qayıdaq. Binaların yeni görkəm alması ilə bağlı görülən işlərlə tanış olaq.

Gəncədə yaşayış binalarına demək olar ki, heç vaxt əl gəzdirilməyib. Elə buna görə də hara baxırdın suvaqları tökülmüş, eybəcər balkonları olan, dam örtükləri yararsız hala düşən binalar çıxırdı qarşına. Biz hələ onların həyət-bacalarının, mühəndis-kommunikasiya xətlərinin nə vəziyyətdə olduğunu demirik. Təbii ki, indi də var. Lakin onların sayı hər ay, hətta hər gün, hər saat azalır. Artıq Gəncədə olan 1700-ə kimi yaşayış binasının təxminən 10 faizinin dam örtükləri tamamilə dəyişdirilib, bir çoxunun fasadları yenidən qurulub. Hazırda şəhərin Heydər Əliyev, Nizami, Xətai prospektlərində və mərkəzdə yerləşən 30-dan çox binanın fasadları dəyişdirilir. Artıq 6 binanın fasadı hazırdır. Şəhər icra hakimiyyətinin inzibati binasının sağ və sol tərəfindəki binaları, Heydər Əliyev prospekti ilə Nizami prospektinin kəsişməsindəki birinci mərtəbəsində "Gözəllik salonu" olan beşmərtəbəli binanı və digər binaları tanımaq belə mümkün deyil.

Binaların görkəmi dəyişdirilərkən şəhərin ümumi arxitekturasına və görünüşünə müasirliklə yanaşı, tarixi və milli kaloritlər verilir. Bu işlərdə yerli üzlük daşlardan və qırmızı kərpicdən istifadə olunur.

Tarixi binalara xüsusi diqqət yetirilir. Məsələn, Cavadxan küçəsindəki binalar özünün xarakterinə görə milli memarlıq üslubunda bütün detallar nəzərə alınmaqla təmir edilir. Orada tikilən binaların çoxu kərpic binalardır. Kərpicin üzəri cilalanır, müasir texnologiya ilə şirələr vurulur. Bu ona görədir ki, indiyədək neçə əsr yaşamış tikili bundan sonra da bir neçə yüzilliklər yaşasın.

Gəncədə binaların təkcə xarici görkəmi deyil, digər infrastrukturu da dəyişdirilir. Həyətlərdəki qarajlar, lüzumsuz balkon artırmaları ləğv olunur, onların yerində nümunəvi məhəllələr salınır, yollar, səkilər genişləndirilir.

Binaların istilik sistemi, qaz, işıq, su təchizatı yenilənir, müasir şəkilə salınır. Artıq bir çox binalar istilik sistemi ilə təchiz olunub, yeni qazanxanalar tikilib və bu iş davam etdirilir. Liftlərə əl gəzdirilir, yeniləri quraşdırılır, köhnələr təmir olunur.

...Gəncə son 7-8 ay ərzində hamının gözü qarşısında yeni libas geyinir. Onun bu libasına - binalarına baxdıqca, baxmaq istəyirsən. Libasın mübarək, ulu Gəncə!

Hamlet QASIMOV

Xalq qəzeti.- 2011.- 11 noyabr.- S. 7.