Sabirabad: adını zəhmətlə, hünərlə ucaldan diyar

Ulu öndərin müdrik siyasəti 80 yaşını qeyd edən rayona hər zaman tərəqqi və rifah gətirib

Sabirabad qədim Muğanın ən bərəkətli və iqtisadi cəhətdən ən iri bölgəsidir. Bu günlərdə müstəqil inzibati rayon kimi yaradılmasının 80 illiyini qeyd edən bölgə çox maraqlı, bəzən də kəşməkeşli inkişaf yolu keçmişdir. Bura əməyə, torpağa bağlı, dövlətçiliyə sədaqətli və hünərvər insanların diyarıdır. Sabirabadlılar ulu öndər Heydər Əliyevin bölgənin sürətli inkişafı, əhalinin rifahı üçün gördüyü misilsiz işləri daim dərin qədirbilənliklə xatırlayırlar. Onları sevindirən həm də odur ki, Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilən Heydər Əliyev siyasəti bu gün də Sabirabadın hərtərəfli, sürətli tərəqqisini təmin edir.

Sabirabad müxtəlif adlarla Muğan vilayətinin tərkibində olduğundan tarixi mənbələrdə ayrıca xatırlanmır. Yalnız XVI əsrin yazılı mənbələrində Cavad şəhərinin adı çəkilir. XVIII əsrin ortalarından isə Cavad xanlığının yaranması ilə bu ad tarixi məxəzlərdə daha da möhkəmlənir. Azərbaycanın ruslar tərəfindən işğalından sonra burada yeni idarə üsulu yaradılmışdır. 1868-ci ildə Bakı quberniyasının tərkibində təşkil olunmuş Cavad qəzası 1888-ci ildə Petropavlovka adlandırılmışdır. Yalnız 1930-cu ildə Azərbaycan SSR-nin yeni inzibati ərazi bölgüsü aparılmışdır.

Sabirabad - yeni ad, yeni dövran

Təxminən bir il sonra, yəni 1931-ci il oktyabrın 7-də Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin Fərmanı ilə Petropavlovkaya Azərbaycanın böyük şairi, klassik ədəbiyyatımızda ictimai satiranın banisi Mirzə Ələkbər Sabirin adı verilmişdir.

Rayonun əhalisi 1938-ci ildə 51,4 min nəfər olmuşdur. Şəhər əhalisinin sayı 5,6 min nəfər idi. Həmin illərdə Sabirabadın daxili tələbatının əsas hissəsi kustar sənətkarlıq sexləri tərəfindən ödənilirdi.

İkinci Dünya müharibəsində 6 mindən çox sabirabadlı iştirak etmişdir. Onların 4 min nəfərə yaxını alman-faşistlərinə qarşı döyüşlərdə mərdliklə vuruşaraq həlak olmuşdur. Məhəmməd Xəlilov İtaliyada alman faşistlərinə qarşı göstərdiyi sücaətə görə İtaliyanın Milli Qəhrəmanı fəxri adını almış, Ayaz İsmayılov isə Berlinə qədər şərəfli döyüş yolu keçərək Şöhrət ordeninin hər 3 dərəcəsi ilə təltif olunmuşdur. Bu isə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına bərabər hesab olunur.

1952-ci il noyabrın 7-də Sabirabad rayon mərkəzinə şəhər tipli qəsəbə, 1959-cu ilin dekabr ayının 4-də isə şəhər adı verilmişdir.

Yaxın və şanlı keçmiş: ulu öndərə əbədi minnətdarlıq

70-cı illərin əvvəllərində Sabirabadın təsərrüfatları dirçəlməyə başladı. Suvarmanın düzgün təşkili məhsuldarlığın artırılması üçün geniş imkanlar açdı. Pambıqçılığın inkişafı kifayət qədər yüksəldi. 1974-1980-ci illərdə tarlalardan 80-110 min ton pambıq yığıldı. Pambıqçılıqda məhsuldarlığın yüksəlməsi əhalinin gəlirlərinin artmasına da həlledici təsir göstərdi.

80-ci illərin əvvəllərində Sabirabadda 24 kolxoz olmuşdur. Statistikadan göründüyü kimi, Sabirabadın dirçəlişi 70-80-ci illərə aiddir. Bu da Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyevin rayona göstərdiyi diqqət və qayğının nəticəsində mümkün olmuşdur. Həmin illərdə ulu öndərimiz Heydər Əliyev 14 dəfə Sabirabada səfər etmiş, pambıq tarlalarında, taxıl zəmilərində və heyvandarlıq təsərrüfatlarında olmuşdur. Bir çox respublika tədbirləri Sabirabadda keçirilmişdir. Heydər Əliyev 1979-cu ildə rayon Mədəniyyət sarayının açılışında bu torpağa, onun zəhmət adamlarına bağlılığını belə ifadə etmişdir: "Mən hər il Sabirabada gəlirəm. Bu, onu göstərir ki, sizin torpağın, sizin zəhmət adamlarının elə böyük bir cazibə qüvvəsi var ki, hər il məni bura gətirir".

Heydər Əliyevin birbaşa rəhbərliyi ilə Sabirabadda keçmiş İttifaqda analoqu olmayan Qrup Su Kəməri Sistemi qurulmuş, rayonun ucqar kəndlərinə təbii qaz xətti çəkilmiş, möhtəşəm Mədəniyyət sarayı, Rabitə evi tikilmiş, Surra kəndi ərazisində Kür çayı üzərində nəhəng körpü salınmış, 5 istehsal müəssisəsi, 31 orta məktəb, 5 xəstəxana və 12 mədəniyyət obyekti, inzibati binalar, çoxmərtəbəli yaşayış evləri inşa olunmuşdur.

Ümummilli liderimizin təşəbbüsü ilə altı nəfərə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adı verilmişdir. 1970-1985-ci illərdə Sabirabad rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi olmuş mərhum Məmməd Məmmədov, "Sovet Azərbaycanı" kolxozunun sədri mərhum Çervon Azayeva, Jdanov adına kolxozun sədri mərhum Gülabba Xəlilov, pambıqçılıq briqadirləri Zəminə Aslanova və Fatma Hüseynova, kolxozçu Həlimə Nəfəsova bu sıradadırlar.

Sovetlər İttifaqı dağıldıqdan sonra digər müttəfiq respublikalar kimi, Azərbaycan da müstəqilliyini elan etdi. Lakin qrup maraqları, şəxsi ambisiyalar ölkəni parçalanmaq həddinə gətirib çıxardı. Belə bir vəziyyətdə qonşu Ermənistan ərazimizin 20 fazini işğal etdi.

Yeri gəlmişkən: işğal olunmuş bölgələrdən 20 min nəfərdən çox soydaşımız Sabirabad rayonunda məskunlaşdı. 10 min nəfərdən çox məcburi köçkünün yaşadığı Qalaqayın çadır şəhərciyi salındı. Şəhriyar və Güdəcühür kəndlərində onlar üçün Fin evləri tikildi, köçkünlərin 5 min nəfərindən çoxu isə rayonun sosial obyeklərində yerləşdirildi.

2003-cü ildən başlayaraq dövlət başçısı İlham Əliyevin tapşırığı ilə məcburi köçkünlərin yeni evlərə, qəsəbələrə köçürülməsi prosesi yüksək templə davam etdirildi. 2007-ci ilin dekabrında Qalaqayın çadır şəhərciyi ləğv edildi. Cəbrayıl, Füzuli, Ağdam, Zəngilan, Qubadlı və Şuşa rayonlarından olan 4352 nəfər məcburi köçkün yeni, müasir standartlara uyğun, hər cür sosial infrastruktura malik qəsəbələrə köçürüldü. Yeni salınmış Rüstəmli qəsəbəsində Zəngilan rayonundan olan 159 ailədən ibarət 620 köçkün üçün hər cür şərait yaradıldı.

Ulu öndərin xalqıın təkidli xahişi ilə 1993-cü ildə ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıdışı dövlətimizə nicat, xalqımıza qurtuluş gətirdi. Ölkədə sabitlik, əmin-amanlıq yaradıldı. Ulu öndərin təşəbbüsü ilə keçmiş İttifaq respublikaları arasında ilk olaraq aqrar islahatı keçirildi. Sabirabad rayonu da yenidən dirçəliş yoluna qədəm qoydu.

Ulu öndər 1998-ci ildə-müstəqillik dövründə növbəti dəfə Sabirabada səfəri zamanı Qalaqayın çadır düşərgəsində məcburi köçkünlərlə görüşdü, onların yaşayış şəraiti ilə tanış oldu, tövsiyə və tapşırıqlarını verdi. Elə həmin gün Heydər Əliyev rayon mərkəzində minlərlə sabirabadlı qarşısında çıxış etdi və rayonun keçmişindən, bu günündən danışdı, çıxışının sonunda isə uca səslə dedi: "Mən hər dəfə Sabirabada gələndə bu diyara heyran oluram. Sevinirəm ki, əhalinin rifah halı nə qədər yaxşılaşıb, kəndlərdə böyük sıçrayışlar əmələ gəlib".

1999-ci il dekabrın 16-da ölkə dövlət başçısı Heydər Əliyev Nizami Gəncəvi adına Sabirabad şəhər 5 saylı orta məktəbin 20 illik yubileyi münasibətilə təbrik məktubu göndərdi. Məktub "Sabirabadlılara hər işdə böyük uğurlar, xoşbəxtlik və səadət arzulayıram" sözləri ilə tamamlanırdı.

Sabirabadlıların, eləcə də bərəkətli Muğan torpağının ulu öndərlə bağlı xoş xatirələri də kifayət qədər çox və mənalıdır.

Prezidentin diqqət və qayğısı daha böyük uğurlara ruhlandırır

2003-cü ilin oktyabrında İlham Əliyev respublikanın Baş naziri kimi sabirabadlılarla görüşdü. O, çox böyük hərarətlə qarşılandı, çıxışı dəfələrlə alqışlandı. Heydər Əliyevin Sabirabada hörmət və məhəbbətindən danışan və özünün də bu torpağa, bu zəhmətsevər insanlara böyük sevgisi olduğunu xüsusi vurğulayan İlham Əliyev elə oradaca rayonun ziyalıları adından olunan xahişə cavab olaraq Sabirabadda Olimpiya İdman Kompleksinin tikintisi üçün bütün zəruri tədbirləri görəcəyini vəd etdi.

Artıq xeyli vaxtıdır ki, bu vəd reallaşıb. Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2005-ci il oktyabrın 6-da təməli qoyulan və 2008-ci il sentyabrın 26-da açılışı edilən Olimpiya İdman Kompleksi şəhərin "Muğan" prospektində yerləşir və 4 hektar sahəni əhatə edir. 2 əsas binadan, 3 kottecdən və 28 yerlik mehmanxanadan ibarətdir. İdmanın bütün növləri ilə məşğul olmaq üçün burada hər cür şərait vardır.

Qısa müddətdə ulu öndər Heydər Əliyev siyasi kursunun varisliyini təmin edə bilən alternativsiz lider olduğunu sübuta yetirən Azərbaycan Prezidenti mövcud gerçəklikləri obyektiv qiymətləndirməyi, cəmiyyətin sosial sifarişinə uyğun çevik qərarlar qəbul etməyi, habelə regionların taleyüklü problemlərinə daim böyük həsaslıqla yanaşmağı bacarır. Bunu möhtərəm Prezident 2005-ci il oktyabrın 6-da Sabirabad rayonuna səfəri zamanı bir daha təsdiq etmişdir. O, rayonda "Regionların sosial-iqtisada inkişafı Dövlət Proqramı" çərçivəsində görülən işlərlə maraqlanmış, Heydər Əliyev abidə-muzey kompleksinin, "Muğan" klinikasının açılışında, Olimpiya İdman Kompleksinin bünövrə qoyulması mərasimində iştirak etmiş, tövsiyə və tapşırıqlarını vermişdir. Prezidentin təsdiq etdiyi "Sabirabad rayonunun sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsinə dair tədbirlər planı" rayon icimaiyyəti tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş, xalqın öz Prezidentinə olan inam və etibarı artırmışdır.

2008-ci il sentyabrın 26-da Sabirabad rayonuna növbəti səfəri zamanı dövlət başçısı bir sıra istehsal müəssisələri və Gənclər Mərkəzinin işi ilə tanış olmuş, Olimpiya İdman Kompleksinin açılış mərasimində iştirak etmişdir.

Sabirabadlılar 2010-cu ilin mayında təbii fəlakətlə üzləşəndə ölkə rəhbərinin sonsuz qayğısının bir daha şahidi oldular. Həmin gərgin günlərdə onun rəhbərliyi ilə fövqəladə müşavirənin keçirilməsi, ölkənin bütün icra strukturlarının subasmaya qarşı mütəşəkkil mübarizəyə səfərbər edilməsi fəlakətin miqyasını azaltdı. Ölkə başçısının daşqın nəticəsində ev-eşiyindən didərgin düşüb Şirvan şəhərində çadırlarda yaşayan sabirabadlılarla görüşməsi, onların istək və arzularını dinləməsi, təbii fəlakətin nəticələrinin tezliklə aradan qaldırılması üçün müvafiq göstəriş və tapşırıqlar verməsi hamıda böyük ruh yüksəkliyi yaratdı. Daşqının nəticələrinin aradan qaldırılması vəziyyəti ilə yerində tanış olmaq üçün ölkə rəhbəri həmin ilin noyabrın 1-də Sabirabada səfər etdi.

Rayon inkişafın yeni mərhələsinə qədəm qoyub

Prezident İlham Əliyevin bölgəyə 2011-ci il mayın 5-dəki gəlişi daha əlamətdardır. Dövlət başçısı daşqına məruz qalmış Qasımbəyli kəndinə yeni çəkilmiş 15 kilometirlik asfalt yolun açılışında iştirak etmiş, həmin kənddə əsaslı təmir edilmiş tam orta məktəbin binası ilə tanış olmuş, ictimaiyyətin nümayəndələri, o cümlədən yolüstü Əsgərbəyli kəndinin sakinləri ilə görüşərək əhalini qayğılandıran problemlərlə maraqlanmış, lazımi tapşırıq və tövsiyələrini vermişdir.

Bu səfərin nəticəsi olaraq rayonda böyük canlanma yaranmış, abadlıq, tikinti və quruculuq işləri geniş vüsət almış, infrastrukturun yeniləşməsi istiqamətində bir sıra tədbirlər həyata keçirilməyə başlanmışdır.

Yeri gəlmişkən, bu yaxınlarda Əsgərbəyli kəndində yeni asfalt yolun, orta məktəb binasının, müasir tibb məntəqəsinin və poçt binasının açılışı oldu və kənd sakinləri bütün bunları ölkə rəhbərinin diqqət və qayğısının bariz nümunəsi sayaraq ona minnətdarlıqlarını ifadə etdilər.

Bu gün təbii fəlakətin törətdiyi dağıntıların aradan qaldırılması istiqamətində Sabirabadda xeyli iş görülüb. Subasmaya məruz qalan əksər evlərin yerində möhkəm özüllü 1010 yeni ev tikilib, 102 evdə bərpa-gücləndirmə işləri aparılıb, dəymiş ziyana görə əhaliyə 10 milyon manatdan çox kompensasiya verilib, 11 sosial obyekt əsaslı təmir edilib.

Bir məqamı xüsusi vurğulamaq istəyirəm ki, ölkə başçısının növbəti səfərindən sonra daşqından ziyan çəkmiş 1164 nəfərə onun göstərişi ilə daha 1,5 milyon manat kompensasiya verilmiş, 276 yeni evin tikintisi nəzərdə tutulmuşdur. 318 evdə bərpa-gücləndirmə işləri görüləcək, 33 sosial obyektdə tikinti-təmir işləri aparılacaqdır ki, artıq bu tipli obyektlərdən 14-də inşaat işləri başlanıb. Ulacalı kəndində təbii fəlakətdən evlərini itirmiş 50 ailə üçün yeni qəsəbə salınıb.

Dövlət başçısı bu il mayın 5-də Sabirabada növbəti səfəri zamanı ictimaiyyətin nümayəndələri ilə görüşündə demişdir: "Mən istəyirəm ki, Sabirabad rayonunda bütün sosial və iqtisadi məsələlər tezliklə öz həllini tapsın. Bunu etmək üçün, əlbəttə ki, əlavə vəsait ayrılacaqdır".

Prezidentin 11 may 2011-ci il tarixli sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nda müəyyən edilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsinin tezləşdirilməsi üçün zəruri tədbirlər görülməsi məqsədilə Sabirabad rayonuna 2 milyon manat vəsait ayrıldı.

"Sabirabad rayonunun yol-nəqliyyat infrastrukturunun yaxşılaşdırılmasına dair əlavə tədbirlər haqqında" 25 may 2011-ci il tarixli Sərəncamı ilə dövlət başçısı Kür çayının Cavad kəndi ərazisindən keçən hissəsində Cavad, Yolçubəyli, Narlıq, Türkədi, Həsənli, Əlicanlı və Zəngənə kəndlərinin 16 min nəfərdən artıq əhalisinin və digər qonşu kənd sakinlərinin rayon mərkəzinə olan məsafəsini dəfələrlə qısaldacaq yeni körpünün tikintisi üçün Prezidentin Ehtiyat Fondundan ilkin olaraq 2 milyon manat vəsait müəyyənləşdirdi. Artıq dövlət başçısının sərəncamı ilə uzun illər sabirabadlıların arzusunda olduqları Kür çayı üzərində körpünün tikintisinə başlanılıb. Körpü 30 mindən çox əhalinin mərkəzlə əlaqəsini yaxınlaşdıracaq və asanlaşdıracaqdır.

Ölkə rəhbərinin 21 iyul 2011-ci il tarixli "Sabirabad rayonunun sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında" digər sərəncamı ilə 34 min nəfərin yaşadığı 17 yaşayış məntəqəsini birləşdirən Sabirabad-Qasımbəyli-Narlıq-Qaraqaşlı yolunun tikintisininin davam etdirilməsi məqsədilə 7 milyon manat məbləğində vəsait ayrıldı.

Hazırda rayonun ən ucqar kəndlərində yollar asfaltlaşdırılır. Qısa müddətdə Sabirabad-Əsgərbəyli, Qasımbəyli, Yuxarı Axtaçı, Muradbəyli-Narlıq-Yolçubəyli-Cavad və Surra- Axısxa, Kovlar, Quruzma, Qaraqaşlı kəndləri istiqamətində 68 kilometr uzunluğunda keyfiyyətli asfalt örtük vurulub.

Prezidentin "Sabirabad rayonu əhalisinin içməli su təminatının yaxşılaşdırılması ilə əlaqədar əlavə tədbirlər haqqında" 23 avqust 2011-ci il tarixli sərəncamı ilə 8 min nəfərin yaşadığı Şıx Salahlı, Bulaqlı, Qaratuğay, Xankeçən, Poladtuğay yaşayış məntəqələrinə modul tipli sutəmizləyici qurğuların quraşdırılması üçün Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə 960 min manat vəsait ayrılmışdır.

Həmçinin dövlət başçısının tapşırığı ilə yaxın vaxtlarda Sabirabad şəhərinin əhalisi üçün uzun illər problemə çevrilmiş, həm də yoluxucu xəstəlik mənbəyi olan "Axmaz" su hövzəsinin qurudulmasına da başlanacaqdır. Nazirlər Kabinetinin 4 iyul 2011-ci il tarixli sərəncamı ilə bu məqsəd üçün bir milyon manat vəsait ayrılmışdır. Artıq bu istiqamətdə lahiyə-smeta sənədləri hazırlanır.

Təhsil və səhiyyə obyektlərinin əsaslı təmir edilməsi, yenilərinin tikilməsi, onların maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi istiqamətində də geniş tədbirlər həyata keçirilir. M.Ə.Sabir adına məktəb həm görünüşünə, həm də istismar müddətini başa vurduğuna görə artıq sökülüb. Yerində Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə üçmərtəbəli 1200 şagird yerlik ən müasir formada məktəb inşa ediləcəkdir. Muradbəyli və Zəngənə kənd tam orta, Surxayoba kənd ümumi orta məktəblərində də əsaslı təmir işləri başa çatdırılmışdır. Yuxarı Axtaçı kəndində 250 şagird yerlik yeni məktəb binasının tikintisi isə sürətlə aparılır.

Hər biri 480 şagird yerlik olan E.Nadirov adına 8 saylı şəhər və Nərimankənd kənd tam orta məktəbləri üçün yeni binalarının tikintisinə, həmçinin N.Gəncəvi adına 5 saylı şəhər tam orta məktəbinin, 2 saylı şəhər uşaq bağcasının əsaslı təmirinə başlanılmışdır.

Ümumiyyətlə, Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın təhsilə qayğısını sabirabadlılar da yaxından hiss edirlər.

Tibb ocaqlarının təmir-tikintisinə diqqət artırılmışdır. Yolçubəyli kənd həkim məntəqəsi Yaponiya səfirliyinin maliyyə vəsaiti ilə yeni üslubda tikilərək bu günlərdə istifadəyə verilmişdir. Səhiyyə müəssisələrinin maddi-texniki bazası da möhkəmləndirilmişdir. Perinatal Mərkəz, əksər kənd sahə xəstəxanaları və tibb məntəqələri müasir tibb avadanlıqları və cihazlarla təmin edilmişdir.

Sabirabad Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Nazim İsmayılov bizimlə söhbətində belə bir fikri xüsusi vurğuladı ki, bu gün Sabirabad möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin diqqəti sayəsində sözün əsl mənasında yüksək inkişaf mərhələsindədir. Dövlət başçısının son üç ayda Sabirabadın inkişafı ilə bağlı verdiyi 4 sərəncam rayona xüsusi qayğının bariz nümunəsidir.

Muğan diyarı - Sabirabad bu gün həqiqətən taleyinin bəxtəvər çağlarını yaşayır. Bu gün burada həyata keçirilən nəhəng sosial-iqtisadi inkişaf proqramları rayonun qarşıdakı illər, onillər ərzində davamlı, sürətli inkişafını təmin edəcəkdir. Bütün bunlar həm də 80 yaşlı rayonun xoşbəxt gələcəyinin etibarlı təminatı deməkdir. Sabirabadlılar elə bu inamla yaşayıb yaradırlar.

Səməd HÜSEYNOĞLU

Xalq qəzeti.- 2011.- 7 oktyabr.- S. 4.