Təhsilin səviyyəsini
mütərəqqi metodların tətbiqi ilə daha da yüksəltməliyik
Müstəqil
Azərbaycanın təhsil sistemindəki uğurlar,
şübhəsiz ki, xalqımızın ümummilli lideri
Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Azərbaycanı
çox çətin vəziyyətlərdən xilas edən
ulu öndər "Təhsil millətin gələcəyidir"
- deyərək bu sahəyə xüsusi diqqət
ayırırdı.
Müstəqilliyimizin
bərpasının ilk illərində həyatımızın
digər sahələrində olduğu kimi, təhsildə də
böyük çətinliklər, ciddi problemlər
yaşanırdı. Bunlar əsasən məktəblərin
yenidən qurulmasında, dərsliklərin və tədris
proqramlarının yenidən tərtib edilməsində,
müəllimlərin siyasi həyatda və cəmiyyətdə
baş vermiş dəyişikliklərə, dövrün tələblərinə
uyğun təkmilləşdirilməsində və digər məsələlərdə
özünü büruzə verirdi. Təbiidir ki, bütün
bunlar nəzərə alınaraq, yeni məktəblərin
tikilməsi, köhnə məktəblərin təmiri, yeni dərsliklərin
və dərs vəsaitlərinin hazırlanması, qabaqcıl
tədris metodologiyasının tətbiq olunması, müəllimlərin
təkmilləşdirilməsi sahələrində
ardıcıl və məqsədyönlü işlər
aparılırdı. Sevindirici haldır ki, möhtərəm
Prezidentimiz İlham Əliyev də ulu öndərin siyasi
kursuna sadiq qalaraq, digər sahələrlə yanaşı, təhsilimizə
gündəlik qayğı göstərir. Bu gün Azərbaycanda
təhsilin inkişafına, yeni məktəblərin tikintisinə,
təhsilin maddi-texniki bazasının təkmilləşdirilməsinə,
təhsil müəssisələrinin müasir texnologiyalarla,
kompyuterlərlə təchiz edilməsinə göstərilən
diqqət öz bəhrəsini verir. Prezident İlham Əliyevin
10 iyun 2008-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq
olunmuş "2008-2012-ci illərdə Azərbaycan
Respublikasında təhsil sisteminin
informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət
Proqramı" təhsilin inkişafı yolunda
atılmış çox mühüm addım olmuşdur. Həmin
proqrama uyğun olaraq ayrı-ayrı məktəblərin
"Elektron məktəb" pilot layihəsinə qoşulması,
tədris müəssisələrinə müasir kompyuter dəstlərinin
verilməsi, Milli Təhsil Portalının yaradılması, təhsil
sisteminin informasiyalaşdırılması işlərinə
dövlət tərəfindən külli miqdarda vəsait
ayrılmışdır. Şübhəsiz, təhsilə
göstərilən bu qayğı millətimizin gələcəyi
olan şagirdlərin, tələbələrin, gənclərin
daha savadlı, bilikli böyüyüb yetişməsi
amalından irəli gəlir.
Azərbaycan
təhsilinə göstərilən diqqət və
qayğıdan danışarkən Heydər Əliyev Fondunun
prezidenti, Milli Məclisin deputatı, YUNESKO-nun və
İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın
müstəsna xidmətlərini qeyd etməmək olmur. Ulu
öndərin adını daşıyan fondun təşəbbüsü
ilə həyata keçirilən "Yeniləşən Azərbaycana
yeni məktəb" layihəsi çərçivəsində
indiyədək ölkənin müxtəlif yerlərində
yüzlərlə yeni məktəb binası tikilmiş,
köhnə məktəb binaları əsaslı surətdə
təmir olunmuş və müasir avadanlıqla təchiz
edilmişdir.
Dövlət
başçımız İlham Əliyev bu sahədə
görülən işlərdən danışarkən
demişdir: "Son illər ərzində Azərbaycanda iki
mindən artıq məktəb tikilib və əsaslı təmir
olunub, avadanlıqla, kompyuterlərlə təchiz edilib. Biz elə
etməliyik ki, uşaqlarımız, yeniyetmələrimiz gənc
yaşlarından ən mütərəqqi təcrübə
ilə tanış olsunlar və ardıcıllıqla öz təhsil
səviyyələrini artırsınlar. Biz çalışacağıq
ki, dünyada mövcud olan ən qabaqcıl təcrübəni
Azərbaycanda tətbiq edək... Bir daha demək istəyirəm
ki, son illər Azərbaycanda bu sahədə dərinləşən
islahatlar düzgün istiqamətdə aparılır. Biz
bütün dünyada gedən prosesləri bilirik, izləyirik
və ölkəmiz üçün ən məqbul
variantı seçməklə təhsilimizin səviyyəsini
artırmalıyıq".
Göründüyü
kimi, qabaqcıl təcrübənin tətbiq edilməsi təhsil
islahatının məqsədlərindən biridir. Təlimin
keyfiyyətinin yüksəldilməsinə şərait yaradan
fəal təlim metodları müəllimlər tərəfindən
dərindən dərk edilməlidir. Bu məqsədlə
xüsusi treninqlər aparılmalı, fəal təlimin tətbiqi
üçün vacib olan bilik və bacarıqlar
formalaşdırılmalıdır.
İntellektual
potensialın inkişaf etdirilməsi və onun qorunub
saxlanılması hər bir sivil dövlətin öz
qarşısında qoyduğu əsas məqsəddir, bu da
ölkənin gələcəyinə qayğı deməkdir.
Sabahın qurucuları bugünkü uşaqlardır və
ölkənin gələcəyi onların bu gün məktəbdə
hansı bilik və bacarıqlar əldə etmələrindən
asılıdır. Müasir təlim daim dəyişən
şəraitə uyğunlaşmalıdır.
Fəal
təlimin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, şagird mühakimə
yürütmə bacarığı əldə edir, dərsdən
və ətraf mühitdən qazandığı bilikləri həyat
təcrübəsi ilə əlaqələndirməyi
bacarır. Bu da şəxsiyyətin formalaşmasında
mühüm rol oynayır. Bunun üçün müəllimin
dərsdə ən birinci məqsədi savadlı, mənəviyyatca
sağlam, vətənpərvər insan yetişdirmək
olmalıdır.
Lakin təəssüf ki, bəzi müəllimlər hələ də sovet təlim sisteminə üstünlük verirlər. Köhnə sistem bir sıra üstünlüklərə malik olsa da bir çox nöqsanlardan xali deyil. Bunlardan biri ənənəvi əyani-izahedici metoddur ki, bu zaman dərs monoloq formasında aparılır və təlimin effektivliyi aşağı düşür. Baxmayaraq ki, təlim prosesinin iştrakçısı müəllim və şagirddir, məktəb təcrübəsinə fəal təlimin tətbiq edilməsini məhz müəllimdən başlamaq lazımdır. Əgər fəal təlim şagird tərəfindən onun təbii tələbatlarına uyğun olan biliklərin dərk edilməsinin cəlbedici bir üsul kimi qavranılırsa, müəllim üçün isə bu mövcud stereotiplərin dağılması deməkdir. Müəllimlər "reproduktor" (ucadan danışan radio cihazı) rolundan imtina etməli və yeni bir rol- biliklərin əldə edilməsi yolunda bələdçi rolunu qəbul etməlidir.
Görkəmli alim Jan Piaget belə bir fikir irəli sürür ki,uşaqlar həyatlarının müxtəlif dövrlərində fərqli düşünür və fərqli mühakimə yürüdürlər. Bu dövrlər ərzində onlar şüurun formalaşma mərhələlərindən keçirlər. Bu mərhələlərdən ən sadəsi sensomotor mərhələ, ən mürəkkəbi isə uşağın məntiqi və sistematik fikir yürütdüyü formal əqli mərhələdir. Mən bir fənn müəllimi kimi, düşünürəm ki, tənqidi təfəkkürlü şəxsiyyətlər yetişdirmək üçün biz müəllimlər "Tənqidi pedaqogikaya"müraciət etməliyik.
Müəllim və şagirdlər arasında olan münasibətin, psixolji mühitin dəyişdirilməsi yeni təlim metodlarının tətbiq edilməsinin əsas şərtidir. Şagirdə hörmətlə yanaşma, etibar etmə hissinin yaradılması, cavabların yaxşı və ya pis qimətləndirilməsindən kənarlaşma şagirddə müəllimə qarşı hörmət, özünəinam hissi yaratmalı, "müvəffəqiyətsizliyin" olmasına dair qorxunu aradan götürməlidir.
Biz təhsildə böyük dəyişikliklərin baş verdiyi bir dövrdə yaşayırıq. Texnologiyanın, xüsusilə də əldə olunmuş nailiyyətlər nəticəsində biz ibtidai və orta təhsil sahəsində fənlərin necə və hansı vasitələrlə daha yaxşı öyrədilməsi ilə bağlı böyük dəyişikliklərin şahidi olmuşuq.
Texnologiya tədris və təlim işində bir vasitədir. Kompyuter bacarığı müəllimlərə imkan verir ki, onlar İKT vasitələrinin əhəmiyyətini daha yaxşı dərk etsinlər.
Mən də bir müəllim kimi öz peşəmi çox sevdiyimdən və bunun məsulliyətini dərk etdiyimdən müasir təlim metodlarına yiyələnmək üçün kompyuter texnologiyasından öz fənnimin tədrisində istifadə etmək üçün "Müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin təkmilləşdirilməsi" treninqinin dinləyicisi olmuşam. Bu treninqdə xeyli bilik və bacarıq əldə etmişəm, bunları öz fənnimin tədrisində tətbiq etməyə çalışacağam. Ümüd edirəm ki, bu təlim öz şagirdlərini XXI əsrin vətəndaşları kimi yetişdirmək istəyən hər bir tədris işçisi üçün praktik və faydalı mənbə olacaqdır.
Sevda ƏHMƏDOVA,
18 saylı Laçın orta məktəbinin
müəllimi
Xalq qəzeti.- 2011.- 23 oktyabr.- S. 5.