İntiqam HÜSEYNOV :"Yeni
qəbul edilmiş qanun
sığorta şirkətlərindən daha çox vaxt, səy və çalışqanlıq tələb
edəcək"
İstehsalatda bədbəxt hadisələr
və peşə xəstəlikləri nəticəsində
peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi
hallarından icbari sığorta haqqında" Azərbaycan
Respublikasının Qanunu sığorta sahəsinin
mühüm bir hadisəsi kimi dəyərləndirilə bilər.
Qanunun məqsədi, əhəmiyyəti və
sığortaya olan münasibətin formalaşmasında rolu
haqda oxuculuarımızı maraqlandıran sualları "Atəşgah
Həyat" sığorta şirkətinin idarə heyətin
sədrinin müavini İntiqam Hüseynov cavablandırır.
-İntiqam müəllim,
sizin sığorta sahəsində zəngin təcrübəniz var. Bir
peşəkar sığortaçı
kimi bu qanun
haqda nə deyə bilərsiniz?
-İlk
növbədə onu qeyd edim ki, ümumiyyətlə, bu qanunun
zəruriliyi müzakirə mövzusu ola bilməz. Qanunun əhəmiyyəti
böyükdür. Bu çox mühüm bir hüquqi sənəddir.
Belə düşünürəm ki, sosial yönümlü
bütün qanunlar gərəklidir, o cümlədən də
haqqında bəhs etdiyimiz "İstehsalatda bədbəxt
hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində
peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi
hallarından icbari sığorta haqqında" Azərbaycan
Respublikasının Qanunu. Belə tədbirlər
hamını, xüsusən də işəgötürənləri
nizam-intizamlı olmağa sövq edir. Belə ki, istehsalat
prosesində bir çox xoşagəlməz hallar - qanundan kənar
işə cəlb edilmə, əmək müqavilələrinin
olmaması geniş vüsət alıb. Bu şərtlərlə
işə cəlb olunanlar müdafiəsiz olur. Bu baxımdan
qanun çox aktualdır.
Vacib
bir məsələni də nəzərinizə
çatdırmaq istərdim. Çoxları, əsasən də
elə işəgötürənlər özü, belə
bir yanlış fikrə düşür ki, yeni qanun vergi siyasətinin
bir hissəsidir. Mən deyərdim ki, bu, tamamilə səhv
fikirdir. Bir məqamı unutmaq olmaz ki, qanun sosial
yönümlüdür və belə olan təqdirdə
heç zaman vergi məqsədi daşıya bilməz. Amma
onun realizəsi və mənimsənilməsi məsələsi
də başqa bir vacib tədbirdir.
-Sizcə,
qanunun uğurlu icrası üçün nə etmək olar?
-Düşünürəm
ki, qanunun düzgün və uğurlu icrası
üçün ilk növbədə, peşəkar kadrlar
olmalıdır. Bu həm sığorta şirkətlərinə,
həm də dövlət orqanlarında çalışanlara
aiddir. Birincilər qanunda nəzərdə tutulan əsas
icraçılar, ikincilərsə, yerinə yetirilənləri
analiz və monitorinq edənlərdir. Qanunla bağlı
bütün fəaliyyət istiqamətləri elə
qurulmalıdır ki, lazımi informasiya cəmiyyət tərəfindən
düzgün formada mənimsənilsin. Əlbəttə ki, bu
asan məsələ deyil. Çünki qanun yenidir. Azərbaycanda
belə bir qanun ilk dəfə qəbul olunur. Çatışmamazlıqlar
da olacaq. Bu təbii haldır. Amma yenə də qeyd edirəm
ki, sığorta şirkətlərindən çox şey
asılıdır. Onlar bu qanunun əsas icraçılarıdır.
Sığorta şirkətlərinin kadr
hazırlığı və işəgötürən təşkilatlara
lazımi informasiyanı çatdırmaq
bacarığından çox şey asılıdır.
Burada
narazı tərəf ancaq işəgötürənlər
ola bilər. Çünki onlar, adətən, əlavə vəsait
xərcləmək istəyində olmur. Ona görə biz
düzgün təşviqat işi aparmalıyıq ki, onlar bu
tədbirlərin mühümlüyünü anlayıb
özləri məsələyə başqa prizmadan yanaşa
bilsinlər. İşəgötürəni hər dəfə
cərimələr ilə hədələmək olmaz. Bu, əksinə,
onun psixologiyasında vergi formasında köklənə bilər
- "Əgər məcburi hal varsa və cəza tətbiq
olunmursa deməli bu vergidir".
-İntiqam
müəllim, bəs qanunu pozanlarla nə etməli?
-Bu qanundur. Ona riayət edənlər
də olur, onu pozanlar da.
Düzdür, bütün qanunların
icrası zamanı, təbii ki, pozuntulara görə inzibati cəza tədbirləri həyata keçirilir. Bu da təbiidir, olmalıdır. Çünki bu, həm də
qanunun bir hissəsidir. Əgər parlament
tərəfindən qanun
qəbul olunub və Prezident tərəfindən imzalanıbsa,
o zaman hamı istisnasız olaraq, ona riayət etməlidir. Pozuntu varsa,
onun cəzası da olmalıdır. Amma bu sığortayla bağlı bir hissə deyil. Biz başqa yolla
getməliyik. Müştərilərimizi
- işəgötürənləri düzgün başa salmalıyıq ki, qanun nə məqsəd
daşıyır və
hansı nəticələr
ola bilər.
İşəgötürənlər üçün
yeni məhsulun faydası izah olunmalıdır. Çünki bəziləri elə fikirləşir ki, işəgötürənin burada
heç bir marağı yoxdur. Bu qətiyyən belə
deyil. Məsələn, hər hansı
bir işçi ilə bədbəxt hadisə baş verərsə, işəgötürən
plandan kənar əlavə xərclər
çəkməli olur.
Bu onun büdcəsinə
ziyan vurur. Amma yeni qanundan sonra
xərclər artıq
planlaşdırılmış olur və onların
maddi məsuliyyəti
azalır. Təbliğat işini məhz bu istiqamətdə aparmaq lazımdır.
-Sizcə, bu qanununu icrası ilə bağlı nəzarət mexanizmi necə qurulmalıdır?
-Bu sual daha çox
qanunun düzgün icrası ilə bağlı nəzarət
işini aparacaq orqanlara ünvanlanmalıdır.
Əlbəttə ki, qanun və qaydalar eyni olaraq, hamı
tərəfdən icra
edilmir. Onu pozanlar da olur. Belələrinə qarşı təbii
ki, cərimələr
tətbiq olunacaq.
Müəyyən müddət keçdikdən
sonra isə artıq qanunları pozanlar da olmayacaq.
Çünki özünə hörmət
edən təşkilat
rəhbəri heç
zaman qanunu pozmaz.
Nəzarət mexanizminin qurulmasına gəldikdə, mən bu məsələ ilə bağlı dövlət orqanlarına
göstəriş vermək
istəməzdim. Artıq indidən çox
şirkətlər bizə
müraciət edib bu haqda müəyyən
məsləhətlər istəyir.
Hətta
regionlardan məsləhət
istəyənlər olur.
Bu qanunun əsas
üstünlüyü ondadır
ki, burada bütün məqamlar konkret qeyd edilib
- sığorta olunanlar,
sığorta edənlər
və nəzarət məsələləri, onların
qarşılıqlı fəaliyyəti.
Bu sığortaçıların
işini xeyli yüngülləşdirir. Əgər haradasa zəif bir bağlantı
olsa bütün proses uğursuzluğa düçar ola
bilər. Yeni qanunda hər
şey aydındır
və mənim fikrimcə, o, işlək
olacaq.
-"Atəşgah Həyat"
sığorta şirkəti
yeni məhsulu təqdim etməyə hazırdırmı?
-Mən digər sığorta şirkətlərinin
imkanlarını kiçiltmək
istəməzdim, amma bizim şirkət 2000-ci ildən başlayaraq, həyat sığortası
sahəsində peşəkar
kadrlar hazırlayıb.
"Atəşgah" Sığorta şirkətinin
bir çox əməkdaşları Almaniyanın
dünyaca məşhur
"Munich Re" şirkətində təcrübə keçmişlər.
"Atəşgah Həyat" əməkdaşlarının
peşəkarlığına şübhəm yoxdu.
Bu qanun qəbul
edilən gündən
etibarən "Atəşgah
Həyat" sığorta
şirkətində bu
sahədə ciddi hazırlıqlara başlanılmışdır.
Elə bunun nəticəsidir ki, bizim şirkət
yeni qanunla tələb olunan icbari sığorta müqavilələrini bağlamağa
keçən ilin sonunda başlamış və çox qısa zaman çərçivəsində yüzlərlə icbari sığorta müqaviləsi
bağlamağa müəssər
olmuşdur.
-Rəqabət burada özünü necə biruzə verə bilər?
-Burada rəqabət ancaq cəldliklə ölçülə bilər.
Kim cəld hərəkət
edəcək, o da qazanacaq. Çünki şirkətlər özləri sığortaçılara
müraciət etməyəcək.
Çox
güman ki, proses əksinə baş verəcək.
-Qanunun tətbiqi Azərbaycan sığorta
bazarına nə verəcək?
-Məncə, sığorta
bazarı böyüyəcək
və sığorta yığımları çoxalacaq.
Mənim fikrimcə, beş ildən
sonra Azərbaycan sığorta bazarı məhz həyat sığortası sahəsində
MDB məkanında birinci
də olmasa, ikinci və üçüncü yeri
mütləq tutacaq.
-Qanun cəmiyyət arasında sığortaya
olan münasibəti yaxşı mənada dəyişə biləcəkmi?
-Məncə qanun deyil, onun düzgün
çatdırılması sığortaya olan münasibəti yaxşı
mənada dəyişə
biləcək. Əgər
biz buna müvəffəq
ola bilsək,
onda ictimai rəy yaxşı mənada dəyişəcək.
Buna inanmaq lazımdır.
Sığortaçı optimist olmalıdır. Bu sahədə elə
insanlar çalışmalıdır
ki, gələcəyə
inamı olsun. Çünki sığorta uzunmüddətli
prosesdir.
Sonda mən bütün sığorta
şirkətlərinə yeni
qanunun icrasında uğurlar arzulayardım. Onlara tövsiyəm
odur ki, düzgün rəqabət
aparsınlar. İş kifayət
qədərdir. Hətta mən
deyərdim ki, işin həcmli olması sığorta şirkətlərindən daha
çox vaxt, səy və çalışqanlıq tələb
edəcək.
Xalq qəzeti.- 2011.- 26 yanvar.- S. 6.