Azərbaycanı dünyaya turizm ölkəsi kimi tanıdaq

Beynəlxalq təcrübə, mövcud vəziyyət və perspektivlər

(əvvəli qəzetin 1 aprel 2012-ci il tarixli sayında)

Transmilli nəqliyyat proqramları və layihələri çərçivəsində, o cümlədən TRASEKA və Şimal-Cənub beynəlxalq dəhlizlərinin Azərbaycan seqmentində avtomobil magistrallarının tikintisi və yenidən qurulması, regionlarda, xüsusən dağ rayonlarında yol şəbəkəsinin bərpası və təkmilləşdirilməsi işləri həyata keçirilmişdir ki, bütün bunlar da daşıma xidmətlərinin kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinin artmasına təsir göstərmişdir. Əldə edilən nailiyyətlər yalnız avtomobil daşımaları xidmətinə deyil, bütün nəqliyyat xidmətlərinə təsir edir. Məsələn, Azərbaycanda hasil edilmiş karbohidrogenin dünya bazarlarına nəql edilməsi məqsədilə illik layihə gücü 50 milyon ton olan Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas neft ixrac kəməri, eləcə də Bakı-Tbilisi-Ərzurum Cənubi Qafqaz boru kəməri istismara verilmişdir ki, bu da boru kəməri daşımalarını inkişaf etdirməklə yanaşı, həm də ölkəmizi Avropanın enerji təhlükəsizliyində aparıcı bir dövlətə çevirmişdir. Bütün bunlar isə ölkəmizin dünya iqtisadi sisteminə inteqrasıyasını şərtləndirən Heydər Əliyev ideyalarının reallaşmasının bariz nümunələridir.

Prezident İlham Əliyevin uğurla davam etdirdiyi çevik və ardıcıl siyasət Azərbaycanı Xəzər regionunda əsas multimodal nəqliyyat qovşağına və beynəlxalq aləmdə əhəmiyyət kəsb edən neft və qaz tranziti ölkəsinə çevirmişdir. Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə arasında imzalanmış "Bakı-Tbilisi-Qars yeni dəmir yolu xətti haqqında" sazişə müvafiq olaraq, Türkiyə və Gürcüstanın ərazilərində dəmir yolu xətlərinin inşası və yenidən qurulması işlərinin aparılması nəticəsində Türkiyə ilə Azərbaycan arasında birbaşa dəmir yolu əlaqəsinin yaradılması, eləcə də Qara dəniz və Xəzəryanı ölkələrin Avropanın dəmir yolu şəbəkəsinə qoşulması arzusu mümkün olacaqdır. Nəqliyyat sektorunda əldə edilən bu nailiyyətlər, öz növbəsində digər sahələrin də, xüsusilə turizmin inkişafı üçün əlverişli şərait yaradacaqdır. Ölkələrarası gediş-gəlişin artması, insanların səfərlərinin say və istiqamətində müşahidə edilən dəyişikliklər bütün dünyada olduğu kimi, Azərbaycanda da turizmi milli iqtisadiyyatın aparıcı istiqamətlərindən və dövlət büdcəsinin əsas gəlir mənbələrindən birinə çevirməyə əsas verir.

Tarixi məlumatlardan aydın olur ki, Azərbaycan dövlətinə ilk səyahətlər ticarət, dini və siyasi məqsədlərlə əlaqədar olmuşdur. Qədim Azərbaycan ərazisindən keçən ticarət karvanlarının hərəkətini ilk işgüzar səyahətlər hesab etmək olar. Araşdırmalar göstərir ki, Azərbaycan hələ qədim dövrlərdə Böyük İpək Yolu (BİY) üzərində mühüm dayanacaq kimi tanınan bir ölkə olmuşdur. Antik müəlliflərin məlumatlarına görə BİY-nun ən fəal hərəkətli trasslarından biri Qafqaz Albaniyasının ərazisindən keçirdi ki, bu yol elmi dairələrdə əsasən Strabon yolu kimi daha məşhurdur. Belə ki, bu yol haqqında ilk dəfə müfəssəl surətdə ətraflı məlumat dahi filosof və tarixçi Strabon tərəfindən verilmişdir.

Hələ qədim zamanlardan bu marşrut boyu yerləşən şəhərlər beynəlxalq status alırdı. Çünki əcnəbi tacirləri və karvanları qəbul edən belə şəhərlər müvafiq infrastrukturlara malik olmalı idilər. Çoxillik arxeoloji tədqiqatlar göstərir ki, BİY ilə gətirilən antik mallar əsas anbar məntəqələrində Mingəçevirdə yerləşdirilir və buradan da Qafqaz Albaniyasının digər şəhərlərinə göndərilirdi. Bu şəhərlərin əksəriyyəti Mingəçevirin yaxınlığında yerləşirdi. Antik mənbələrdə qeyd olunan Qafqaz Albaniyasının paytaxtı - Qəbələ, Şamaxı və Bərdədə aparılan çoxillik iri miqyaslı arxeoloji qazıntılar da bu məlumatları təsdiq edir. Müşahidə və araşdırmalar belə deməyə əsas verir ki, Orta Asiya, Hindistan və Çindən Mingəçevirə gətirilən malların bir hissəsi Gürcüstana və Qara dəniz sahillərinə göndərilir, bir hissəsi isə Mingəçevirdən ticarət yolu ilə yayılırdı. Bu trasslardan biri Bərdədən cənuba Naxçıvana Kiçik Asiya istiqamətində, digəri isə Mingəçevirdən Böyük Qafqaz sıra dağlarının cənub ətəkləri və Xəzər sahili boyunca Dərbəndə gedirdi. İpək Yolu üzərində Təbriz, Marağa, Ərdəbil, Gəncə, Naxçıvan, Ordubad, Nuxa şəhərləri mühüm beynəlxalq ticarət mərkəzlərinə çevrilmişdilər ki, bu da turizmin inkişafı üçün əlverişli zəmin formalaşdırırdı.

Müasir dövrdə isə bütün dünyada milli iqtisadiyyatın kompleks inkişafı, istehsal və xidmət sahələrinin fəaliyyətinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi, istehsal olunan məhsul və xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə modern infrastruktur sistemlərinin yaradılması prosesi daha çox nəzərə çarpmaqdadır. Ümumiyyətlə, götürdükdə isə milli iqtisadiyyat və onun sahələrinin dinamikliyinin getdikcə infrastruktur sistemindən asılı olması əsasən iqtisadi inkişafın labüd nəticəsi kimi qəbul olunur. Məhz bu baxımdan XX əsrin axırlarından bazar iqtisadiyyatına keçən postsovet dövlətlərinin əksəriyyətində, o cümlədən Azərbaycan Respublikasında müxtəlif tip bazarların yaranmasına imkan verən dünya xidmətləri bazarının yeni infrastrukturlarının formalaşdırılması istiqamətində islahatlara başlanılmışdır.

Təcrübədən aydın olur ki, beynəlxalq xidmətlər bazarı ölkələrarası xidmət mübadilə sahələrini əhatə etməklə dünya əmtəə, kapital və iş qüvvəsi bazarlarına adekvat olaraq beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin ayrılmaz hissəsi kimi fəaliyyət göstərməkdədir. Təbii ki, bazarlarda xidmətlərin həyata keçirilməsi formaları kifayət qədər müxtəlifdir və nəqliyyat daşınmaları üzrə razılaşmalardan, yeni texnologiya əsasında istehsal edilmiş maşın və avadanlıqların satışından tutmuş, kompensasiya sazişlərinə kimi olan bütün prosesləri əhatə edə bilir. Eyni zamanda, müşahidələr göstərir ki, hələ keçən əsrin 90-cı illərindən başlayaraq inkişaf etmiş ölkələrin ÜDM-ində bütün növ xidmətlərin ümumilikdə payı təqribən 70 faizə çatmışdır. Beynəlxalq Valyuta Fondunun hesabatlarına əsasən, dünyada yalnız 1994-cü ildə həyata keçirilmiş ümumi xidmətlərin dəyəri 1100 milyard ABŞ dollarından artıq olmuşdur ki, bu da ümumi ixracın 25 faizinə bərabərdir. 2010-cu il üçün isə bu göstərici 30 faiz artaraq, təxminən 2500 milyard dollara çatmışdır.

Ümumiyyətlə, xidmətlər bazarının yaranması və təkamülü mərhələli şəkildə dünya əmtəə bazarlarının inkişafından əvvəl formalaşmışdır. Ölkələrarası xarici ticarət dövriyyəsinin həcminin genişlənməsi, əmtəə istehsalçıları arasında ciddi rəqabətin yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Bu özlüyündə satılan əmtəələrin əlaqəli xidmətlərlə təmin olunması zərurəti ilə bağlı olmuşdur. Belə xidmətlər ilk növbədə daşınma, sığorta, bank və maliyyə xidmətlərinə aid edilmişdir. Nəticədə bu bazarlar tədricən bir-birindən ayrılmış, sonralar isə müstəqil sahəvi xidmətlər bazarı kimi formalaşmışdır. Bu da öz növbəsində turizm, təhsil və s. kimi sahələrin hesabına genişlənmişdir.

Postsovet məkanının bir çox ölkələri nəqliyyat, turizm, inşaat, bank və digər müasir xidmətlərin həyata keçirilməsi üzrə mühüm ehtiyatlara malikdirlər. Lakin buna baxmayaraq bu ehtiyatlardan istifadəyə ən çox mane olan amillər göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinin və rəqabət qabiliyyətinin aşağı olması ilə bağlıdır. Buna görə bir sıra postsovet ölkələrində, o cümlədən Azərbaycan Respublikasında xidmət sahələrinin mövcud vəziyyəti potensial ehtiyatlara uyğun deyildir. Belə ki, xidmət sahələrinin əsas həlqələrindən biri olan turizm sektorunun inkişafı üçün Azərbaycanda geniş çeşidli və zəngin potensial imkanlar olsa da, bu sahədən əldə edilən gəlirlər çox aşağıdır. Bu baxımdan, istər yerli ehtiyatlardan səmərəli istifadə, istərsə də dünya xidmətlər bazarının inkişaf tempi ilə ayaqlaşmaq zərurəti ardıcıl addımlar atılmasını tələb edir. Bu həm də ondan irəli gəlir ki, qloballaşma proseslərinin sürətlənməsi ilə xarakterizə olunan XXI əsr inteqrativ əlaqələrin inkişafı baxımından dünyada əhali hərəkətliliyinin artımını ön plana çəkir. Belə bir şəraitdə isə təbii ki, xidmət sahələrinin inkişaf tempi istehsal sferasını üstələyir. Başqa sözlə desək, insanların bir ölkədən digər ölkəyə tez-tez və daha çox sayda səfərlər etməsi müvafiq xidmətlərin də hərəkət marşrutuna uyğun inkişafını təmin edir.

Əhali hərəkətliliyindən asılı olaraq inkişaf edən xidmət sahələrindən biri də ümumdünya təsərrüfat fəaliyyətinin əsas istiqamətlərindən olan turizmdir. Beynəlxalq aləmdə turizm həm də ölkələr arasında iqtisadi əməkdaşlığı formalaşdıran bir sahə kimi çıxış edir. Eyni zamanda, turistlərə xidmətlə bağlı bütün istiqamətləri özündə əks etdirən turizm sənayesi, mühüm iqtisadi amil kimi dünyada sürətlə inkişaf edən xidmət sahələrindən biridir. Təbii ki, bütün bunlar Azərbaycan hökuməti tərəfindən ardıcıl şəkildə həyata keçirilən tədbirlərin nəticəsidir. Turizmin inkişafı bir çox amillərdən asılıdır - buraya həm daxili, həm də beynəlxalq amillər aiddir. Xüsusilə, müasir qloballaşan dünyada beynəlxalq əlaqələrin gücləndirilməsi, beynəlxalq təşkilatlarla yaxından əməkdaşlıq edilməsi bir sıra xidmət sahələrinin, o cümlədən turizm sektorunun inkişafında əhəmiyyətli rola malikdir.

Məlum olduğu kimi, 2001-ci ilin sentyabr ayının 25-də Cənubi Koreyada keçirilən toplantıda Azərbaycan Respublikası Ümumdünya Turizm Təşkilatına (ÜTT) üzv qəbul olunmuş və bununla da ölkəmiz beynəlxalq turizm hərəkatına rəsmən qoşulmuşdur. Elə 2001-ci ildə də ilk dəfə olaraq Azərbaycanı tam genişliyi ilə təbliğ edən "Welcome to Azerbaijan" adlı xüsusi disk hazırlanmış və ÜTT-nin Baş Assambleyasına təqdim olunmuşdur. Bununla yanaşı, diskin "Tourism in Azerbaijan" adlı veb səhifəsi yaradılmışdır.

2002-ci ildə ilk dəfə Bakıda xarici ölkələrin turizm şirkətlərinin iştirakı ilə Beynəlxalq Turizm Sərgisi təşkil olundu və ÜTT-nin dəstəyini qazandı. Bununla da Azərbaycan adlı ölkə dünyanın turizm ictimaiyyəti tərəfindən qəbul olunmağa və tanınmağa başladı. Eyni zamanda, paralel olaraq ölkədə turizmin inkişafı istiqamətində çoxsaylı tədbirlər həyata keçirildi ki, bu da əldə edilmiş inkişaf tempini daha da sürətləndirdi. Belə ki, ölkədə turizmi inkişaf etdirmək və turizm ehtiyatlarından səmərəli istifadə etmək məqsədilə "Azərbaycan Respublikasında 2002-2005-ci illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı" qəbul edildi və müvəffəqiyyətlə icra olundu. 2003-cü ildə "Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında", 2004-cü ildə "Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı" haqqında Prezident fərmanları ölkə iqtisadiyyatının, o cümlədən turizm sektorunun inkişafı yolunda mühüm addımlar oldu. Hazırda Azərbaycanda turizm yüksələn xətt üzrə inkişaf etməkdədir. 2010-cu ilin aprel ayında Bakıda Heydər Əliyev adına İdman və Konsert Kompleksində artıq 9-cu dəfə Beynəlxalq Turizm Sərgisi keçirilmişdir.

Həmçinin "2009-2018-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında kurortların inkişafı üzrə Dövlət Proqramı"nın qəbul edilməsi ölkədə turizm-kurort sahələrinin planlı surətdə inkişaf etdirilməsinə və səmərəli istifadəsinə hüquqi zəmin yaratmışdır. Artıq XXI əsrin başlanğıcında ölkənin böyük şəhərlərində xarici qonaqları qəbul edə bilən müasir mehmanxanalar fəaliyyət göstərməkdə və ölkənin bütün regionlarını əhatə edən geniş turizm xidmətləri sistemi sürətlə formalaşmaqdadır.

Bütün bunlarla yanaşı, müasir dövrdə turizmin indiki vəziyyəti ölkəmizin mövcud potensialını tam əks etdirmir. Təbii ki, bunun da bir sıra obyektiv və subyektiv səbəbləri vardır. Keçid dövründə cəmiyyətin sosial həyatının başqa sahələrində olduğu kimi, istirahət və turizm sahəsində də tənəzzül və geriləmə baş vermişdir. Müstəqillikdən əvvəlki dövrdə respublikamız Sovet İttifaqından olan bütün turistlər üçün məşhur istirahət və turizm guşəsi idi. Lakin indiki dövrdə Azərbaycanın istirahət və turizm infrastrukturu iqtisadi çətinliklərdən və Qarabağ münaqişəsinin təsirindən ziyan çəkir.

Qeyd edək ki, Qarabağ münaqişəsi əhalinin istirahət mərkəzlərinə və bütövlükdə turizm şəbəkəsinə daha çox ziyan vurmuşdur. Birincisi, sanatoriya və pansionatların xeyli hissəsi işğal zonasında qalmış və müharibə nəticəsində ermənilər tərəfindən dağıdılmışdır. Müqayisə üçün qeyd edək ki, 1989-cu ildə respublikada sanatoriya və istirahət guşələrinin sayı 106 olduğu halda, 1999-cu ildə bu rəqəm 88-ə enmişdir. Digər tərəfdən, Bakı, Sumqayıt, Naftalan və s. şəhərlərdə olan sanatoriya və pansionatlarda qaçqın və məcburi köçkünlər məskunlaşdırıldığına görə həmin istirahət obyektləri öz fəaliyyətlərini demək olar ki, dayandırmışdır. Kəlbəcər (İstisu), Şuşa, Ağdam, Qubadlı, Laçın və s. rayonlarında yerləşən ən gözəl istirahət guşələrinin hazırda işğal altında olması da Azərbaycanda turizmin inkişafına böyük ziyan vurmaqdadır.

Amma qarşıdakı illərdə ölkəmizdə turizmin inkişafı istıqamətində ciddi və genişmiqyaslı addımlar atılması nəzərdə tutulur ki, bu da Azərbaycanı dünyaya turizm ölkəsi kimi tanıtmağa imkan verəcəkdir. Ölkə başçısının sərəncamı ilə 2011-ci ilin "Turizm ili" elan edilməsi də məhz ölkədə turizmin inkişafına dövlət qayğısı və diqqətinin bir nümunəsidir. Son illərdə respublikamızda, xüsusilə Bakıda dünya standartlarına cavab verən mehmanxana komplekslərinin tikilib istifadəyə verilməsi, xaricdən ölkəmizə gələnlərin və xarici səfərlərə gedənlərin sayının, yeni neft strategiyasının həyata keçirilməsi ilə əlaqədar Azərbaycana xarici şirkətlərin marağının artması, ölkəmizdə iqtisadi stabilliyin yaranması nəticəsində əhalinin öz istirahətinə və müalicəsinə daha çox diqqət yetirməsi istirahət və turizm obyektlərinin fəaliyyətinin gücləndirilməsini zəruri etmişdir. Eyni zamanda, həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində Bakı şəhərinin ekoloji vəziyyəti və abadlığı əvvəlki illərə nisbətən yaxşılaşmış, yeni tikintilərin sayı çoxalmış, ictimai iaşə müəssisələrinin kəmiyyət və keyfiyyəti artmışdır. Bakıda xarici firmaların "Makdonalds", "Pizza-hat", "Patio-pizza" və s. milli restoranları açılmış, Türkiyə, İtaliya, Çin və başqa ölkələrin milli mətbəxləri yaradılmışdır.

Digər tərəfdən, son vaxtlar respublikamızda keçirilən bəzi beynəlxalq tədbirlərin də turizmin inkişafında mühüm rol oynayacağı şəksizdir. Bu tədbirlərdən biri 2002-ci ilin may ayından etibarən hər il Bakıda keçirilən beynəlxalq turizm sərgiləridir. Beynəlxalq Turizm Təşkilatının dəstəyi ilə keçirilən sərgidə dünyanın əksər ölkələrindən ayrı-ayrı fiziki və ya hüquqi şəxslər iştirak edir ki, bu da əlverişli iqlim şəraiti və coğrafi mövqeyi olan respublikamızın gələcəkdə beynəlxalq turizm məkanına çevrilməsində müəyyən rol oynayacaqdır. Həyata keçirilən silsilə tədbirlərin nəticəsidir ki, Azərbaycanda 2001-ci ildə 18 turizm müəssisəsi olduğu halda, 2010-cu ildə onların sayı 126-ya çatdırılmışdır.

Azərbaycan Respublikasının müxtəlif istiqamətləri əhatə edən nəqliyyat dəhlizlərinin qovşağında yerləşməsi turizmin sürətli və davamlı inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. Ona görə də ölkədə turizm xidmətlərinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, ayrı-ayrı zonalarda turistlərin istirahəti üçün lazımi şəraitin yaradılması ilə yanaşı, turizm sektorunun inkişafı üçün mövcud nəqliyyat dəhlizlərinin imkanlarından da istifadə edilməsi zəruridir. Bunun üçün ölkə ərazisindən keçən nəqliyyat dəhlizləri boyunca yol evləri, sürücülər üçün istirahət evləri, yeməkxanalar və s. infrastrukturlar olan yerlərdə Azərbaycan Respublikası, onun tarixi-mədəni irsi, coğrafi mövqeyi, turizm potensialı, müalicəvi zonaları, sanatoriyalar, mineral sular, onların müalicəvi əhəmiyyəti haqqında qısaca məlumatları əks etdirən guşələrin yaradılması məqsədəuyğun olardı. Eyni zamanda, ölkə ərazisindən keçən beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri boyunca turizm zonalarının tanıdılmasına dair reklam lövhələri yerləşdirilməlidir.

Son illərdə Azərbaycanın bütün regionlarında özəl sektor tərəfindən turizm-istirahət obyektləri tikilib istifadəyə verilmiş, digər sahələrlə yanaşı, turizm sektoruna da xeyli miqdarda investisiya qoyulmuşdur. Paralel olaraq həyata keçirilən infrastruktur layihələri nəqliyyat sisteminin əsaslı surətdə yenidən qurulmasına, eləcə də ölkədə nəqliyyat xidmətlərinin keyfiyyət və təhlükəsizlik baxımından təkmilləşdirilməsinə imkan yaratmışdır. Dağlıq bölgələr də daxil olmaqla bütün ölkə ərazisini əhatə edən avtomobil yolları, bu yolların yenidən qurulması və digər tədbirlər turizmin yaxın illərdə respublikamızın ən aparıcı təsərrüfat sahələrinə çevrilməsinə imkan verəcəkdir. Bu həm də respublikamızın coğrafi mövqeyindən və təbii-iqtisadi potensialından irəli gələn bir reallıqdır. Həmin potensialdan səmərəli istifadə olunması isə infrastruktur təminatının gücləndirilməsi ilə yanaşı, müvafiq qabaqcıl təcrübənin də öyrənilməsini və səmərəli tətbiqini zəruri etmişdir.

Respublikamızda turizmin inkişaf etdirilməsi məqsədilə bu sahədə uğurları ilə seçilən ölkələrin təcrübəsinin öyrənilməsi və bunlardan yararlanmaq çox vacibdir. Turizm üçün əlverişli olan bölgələrdə turistlərin istifadəsi üçün nəzərdə tutulan mehmanxana, motel, kempinq və digər obyektlərin beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə tikilməsi və yenidən qurulması, eyni zamanda, xidmətlərin lazımi səviyyədə təşkili ölkəmizin turizm cəlbediciliyini daha da artıra bilər.

Azərbaycan ərazisinin şimaldan Böyük Qafqaz, qərbdən Kiçik Qafqaz, cənubdan Talış dağları, şərqdən isə Xəzər dənizi ilə əhatə olunması, qədim tarixi, mədəniyyəti və ümumiyyətlə, zəngin təbii sərvətləri olan bu bərəkətli diyarın turizm sənayesinin inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. Digər tərəfdən, "Böyük İpək Yolu" Azərbaycan ərazisindən keçərək Avropa ilə Asiyanı, eləcə də qərb və şərq sivilizasiyalarını birləşdirir. Eyni zamanda, Ümumdünya Turizm Təşkilatının UNESCO ilə əməkdaşlığı sayəsində bərpa edilən "Böyük İpək Yolu" turist transkontinental marşrutuna Azərbaycan da daxil edilmişdir. Ona görə də iqtisadi, nəqliyyat və turizmin inkişafı baxımından bu yolun bərpasının böyük əhəmiyyəti vardır.

Müşahidələr göstərir ki, "Böyük İpək yolu"nun bərpası üzrə aparılan işlər, həm də Azərbaycan Respublikasının dünya birliyi ölkələri ilə inteqrasiyasının daha da güclənməsinə təsir edir. İlk əvvəl, Azərbaycanın iqtisadi-siyasi əlaqələrinin dünya standartlarına uyğun olaraq yenidən qurulması, respublikada müxtəlif istiqamətləri əhatə edən istehsal sahələrinin müasir tələblərə uyğunlaşdırılması və genişləndirilməsi, habelə bu istiqamətdə yeni müəssisələrin yaradılması müasir xidmətlərin təşkili zərurətini meydana çıxarır.

"Böyük İpək Yolu" proqramı çərçivəsində nəqliyyat əlaqələrinin inkişafı nəticəsində respublika daxilində müxtəlif yolların kəsişdiyi nəqliyyat qovşaqları (Bakı, Şirvan, Yevlax, Lənkəran, Gəncə, Naxçıvan, Culfa) fəaliyyət göstərir. Həmin qovşaqlar xarici iqtisadi və turizm əlaqələrinin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Bu şəhərlərin nəqliyyat xətlərinin kəsişdiyi ərazidə yerləşməsi burada otellərin, kempinqlərin, xüsusi avtoparkı olan yeni motellərin tikintisini, mövcud olanların isə təkmilləşdirilməsini tələb edir. Bütün bunlarla yanaşı, dünyada Azərbaycanın neft ölkəsi olmaqla bərabər, həm də turizm ölkəsi kimi tanıdılması və bu sahənin sürətli inkişafı üçün respublikamızın rekreasiya potensialının neft sənayesi sahəsində iştirak edən xarici sərmayədarlara tanıdılması çox vacibdir.

Ümumiyyətlə, qədim İpək Yolunun bərpası Azərbaycanda fəaliyyət göstərən iş adamlarının, o cümlədən xarici şirkətlərin fəaliyyətində yeni bir mərhələ, milli iqtisadiyyatın dinamik inkişafı üçün başlıca amil rolunu oynamaqdadır. Hələ yüz illər öncə Böyük İpək Yolunun Azərbaycandan keçməsi, eləcə də Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin yaradılması ölkəmizdə turizm əlaqələrinin intensivləşdirilməsinə şərait yaradacaq, Qafqazda münaqişə ocaqlarının söndürülməsində əvəzsiz rol oynayacaq, Azərbaycan Respublikasının dünya miqyasında nüfuzunu, gücünü artıracaq və ən əsası, onun turizm ölkəsi kimi tanınmasını təmin edəcəkdir.

Aqil ƏSƏDOV,

AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun

şöbə müdiri, iqtisad elmləri namizədi

Xalq qəzeti.- 2012.- 6 aprel.- S. 10.