Erməni terroru: Sumqayıt, Qarakənd, Xocalı...

Dünyada baş verən hər hansı bir hadisəni düzgün qiymətləndirmək üçün vaxt lazımdır. Bunu tarix dəfələrlə sübuta yetirib. "Sumqayıt hadisələri"ndən ötən müddət ərzində də sular durulub, çox mətləblərə aydınlıq gəlib...

1990-cı il sentyabrın 8-də SSRİ Ali Sovetinin palatalarının iclas zalında Ali Sovetin dördüncü sessiyasına həsr olunmuş mətbuat konfransı keçirilirdi. Həmin konfransda iştirak edən 1500 jurnalistdən biri də mən idim. Sessiyanın gündəliyində duran məsələlərdən söhbət açan SSRİ Ali Sovetinin sədri A.İ.Lukyanov bildirdi ki, yeni İttifaq müqaviləsinin proqram layihəsi hazırlanır. Orada ölkənin bütün xalqlarının rəyi, fikri, arzusu nəzərə alınacaqdır. Bunu eşidən Ermənistandan gəlmiş jurnalistlər dil-boğaza qoymayaraq sualı sual ardınca yağdırırdılar: "Sumqayıt hadisələri"nə siyasi qiymət veriləcəkmi? DQMV-nin taleyi necə olacaq?"

Zala toplaşanlar ermənilərin əlindən təngə gəlmişdilər. Səbirli, təmkinli olması ilə fərqlənən yapon jurnalist dözməyərək - "SSRİ Prezidenti Mixail Qorbaçovun fərmanlarına bəzi respublikalarda, o cümlədən Ermənistanda əməl olunmur, buna Ali Sovet necə baxır?" deyə soruşdu. Sanki, qurbağa gölünə daş atdılar? Ermənilər Ali Sovet sədrinin cavabını gözləmədən tələm-tələsik zalı tərk etdilər.

Ermənilər tarix boyu belə yaşayıblar. Şər, böhtan, riyakarlıq, məkr və təxribat onların qanındadır, ana bətnindən gələn xislətdir. 2001-ci il sentyabrın 11-də dünyanın super dövləti sayılan Amerika Birləşmiş Ştatlarında törədilən terror bəşəriyyəti bu beynəlxalq bəladan qurtarmağın birgə yolunu axtarmağa vadar etmişdir.

Terror bu gün qlobal təhlükələr sırasına daxildir. Ona görə də hər ölkə özünün milli təhlükəsizlik strategiyasını hazırlayarkən terror faktorunu ön plana çəkir. Bu mənada Azərbaycan Respublikası da istisna təşkil etmir. O, öz iqtisadi, hərbi və siyasi qüdrətini daim artırmaqla yanaşı, terrorizmə qarşı mübarizə tədbirlərini də ardıcıl surətdə həyata keçirir. Bu da təsadüfi deyil. Ölkəmiz iki yüz ilə yaxındır ki, vaxtaşırı ermənilərin təcavüzünə, terror aktlarına məruz qalır.

Ermənistan azərbaycanlılara və türklərə qarşı düşmənçiliyini müxtəlif üsullarla aparır. Terrorizm, separatizm ermənilərin özünütəsdiq kredosuna çevrilib. Erməni terrorizmi dünyanın hər yerinə yayılmışdır. Hansı ölkədə ermənilər kompakt şəkildə yaşayırlarsa, orada terrorizm, separatizm halları tez-tez baş verir. Əhalisinin sayı dəqiq bilinməsə də, ermənilər geniş terror şəbəkəsinə malikdirlər. Dünyada erməni terrorizminin yayılma coğrafiyasına malik digər bir şəbəkəni təsəvvür etmək çətindir. Amerika Birləşmiş Ştatları, Kanada, Fransa, Avstriya, Lüksemburq, İspaniya, İtaliya, Rusiya, Türkiyə və nəhayət, Azərbaycan ermənilərin kütləvi terror aktı keçirdikləri ölkələrin heç də tam olmayan siyahısıdır. Erməni terrorizminin qurbanları müxtəlif millətlərin nümayəndələri olsalar da, əsas hədəf azərbaycanlılar və türklərdir.

Təxminən iki yüz il bundan əvvəl, farslarla rusların birgə razılığı əsasında İrandan Azərbaycana köçürülən ermənilər öz yerlərini möhkəmlətdikdən sonra məskunlaşdıqları ərazilərin dədələrindən qaldığını iddia etməyə başladılar. Onlar dünya sivilizasiyasının inkişaf etdiyi indiki zamanda da bu əqidələrindən dönməyərək müstəqil Azərbaycan Respublikasına Dağlıq Qarabağ kimi problem yaradıblar. Bir əsrə yaxındır ki, qapı-qapı gəzərək, guya, türklərin onları soyqırımına məruz qoyduqlarını iddia edirlər. Bu məsələdə müxtəlif dona girən, özünü yazıq, məzlum, əzilmiş, bir xalq olduğunu göstərməyə çalışan ermənilər bu sifətlər kara gəlməyəndə böhtana, şərə, separatizmə, ən nəhayət terrora əl atırlar.

Fəlsəfə elmləri doktoru, professor Əlikram Abdullayev yazır ki, erməni terrorçuları bir çox ölkələrdə fəaliyyət göstərirlər. Əsasən də onlar erməni icmasının narkotik maddələrin daşınması və satışı ilə açıq məşğul olduğu Livanda, xüsusən Beyrutda cəmləşmişlər. Vaxtilə Fransa mətbuatı narkotik maddələrin satışından əldə edilən gəlirlərin bir hissəsinin terrorçuların cibinə axıdıldığını təsdiq etmişdir. Beynəlxalq terrorizm üzrə ekspertlər də erməni terrorçularının narkotik maddələrin gəlirindən bəhrələndiklərini, öz cinayətkar əməllərinin maliyyələşdirilməsində ondan istifadə etdiklərini təsdiqləyirlər. Narkotik maddələrin yetişdirilib transplantasiya olunaraq beynəlxalq bazara çıxarılmasında 20 ildən artıq nəzarətsiz qalan Dağlıq Qarabağ ərazisi erməni terrorçularının gəlir mənbəyinə çevrilmişdir. Ona görə də bütün dünya erməniləri Dağlıq Qarabağ Azərbaycandan alınaraq Ermənistan Respublikasına birləşdirmək üçün dəridən-qabıqdan çıxırlar. Təəssüflər olsun ki, ikili standartlarla dünya siyasətini müəyyənləşdirən aparıcı dövlətlər də erməni lobbisinin qarşısında acizlik göstərir, Ermənistan - Azərbaycan Dağlıq Qarabağ probleminin həllində ədalətli, qətiyyətli mövqe tutmurlar.

Rus tədqiqatçısı V.Veliçko "Qafqaz" əsərində yazır: "Ermənilər haqqında çox-çox qədimlərdən pis fikir yaranıb və heç şübhəsiz ki, bu, əsassız deyildir, əsası olmasaydı bir çox xalqlarda, həm də müxtəlif dövrlərdə belə bir fikir yarana bilməzdi... Məhz onlar hər cür bəhanə ilə hay-küy qoparmaq qabiliyyətinə malikdirlər. Onları özgə evinə buraxmadıqda, yaxud hər hansı bir hiylələrinin üstünü açdıqda, ya da oğrularını məhkəməyə verdikdə təkcə özləri hay-küy qoparmırlar, həm də özgə xalqdan olan səfeh, yaxud satqın adamları da hay-küy qoparmağa məcbur edirlər".

XIX əsrin əvvəllərində çar Rusiyasının İranda səfiri olmuş A.Qriboyedov öz imperatoruna göndərdiyi məktubda qeyd edir ki, əlahəzrət, ermənilərin mərkəzi rus torpaqlarında məskunlaşmasına heç bir halda icazə verməyin. Onlar elə tayfadırlar ki, bir neçə on il yaşadıqdan sonra dünyaya hay-küy salaraq bura bizim qədim, dədə-baba torpağımızdır deyəcəklər.

Fransız alimi de Ban Eçmiədzin kilsəsinə etdiyi səfərdən danışaraq bilidirir ki, bu kilsə bir müddət saxta pul düzəldənlərin yuvası olmuşdur. Bu monastr məndə dini mərkəzdən çox, siyasi mərkəz təəssüratı yaratdı (Keçən əsrin 80-ci illərində mən ilk dəfə, "Dənizdən dənizə böyük Ermənistan" xəritəsini də burada görmüşəm - T.Ə.).

1915-ci ildə Ərzincandakı qırğınlar haqqında raport yazan polkovnik-leytenant Qryaznov gördüklərini belə təsvir edir: "Kəndlərə aparan yollara müsəlman kəndlilərinin süngüyə keçirilmiş meyitləri, kəsilmiş bədən hissələri və yırtılıb tökülmüş daxili orqanları səpələnmişdi... Əsasən qadınlar və uşaqlar! Hakimlər və sahibkarlar qətlləri təşkil etmiş, erməni ordusu isə onu yerinə yetirmişdir. Dərin quyular qazılmış və köməksiz insanlar heyvan kimi kəsilərək bir-birinin ardınca quyulara atılmışdır (1918-ci ildə Quba rayonunda da ermənilər bu vəhşilikləri təkrarlamışlar - T.Ə.). Qətllər üçün məsuliyyət daşıyan ermənilər bir evə səksən nəfər müsəlman doldurur, sonra isə onların başlarını kəsirdi".

ABŞ-ın erməni əsilli yazıçısı L.Sürməliyan "Xanımlar və cənablar, müraciətim sizədir" kitabında etiraf edir ki, türklərlə ermənilər arasındakı ziddiyyətlərin yaranmasına əsas səbəblərdən biri də türk və Azərbaycan xalqlarının humanizminə, qayğıkeşliyinə, vətənpərvərliyinə qarşı erməni millətçilərinin aramsız qəddarlığıdır...

Tarixi faktlar sübut edir ki, ermənilər təkcə azərbaycanlılara və türklərə qarşı deyil, ümumiyyətlə, yeri gələndə bütün insanlığa qarşı öz vəhşi ehtiraslarını saxlaya bilmirlər. Təqribən 3 milyonluq bir xalqın bizə məlum olan 13 terror təşkilatının mövcudluğu da ermənilərin insanlığa, bəşəriyyətə nifrətinin nə qədər güclü olmasından xəbər verir. Ermənistanın azadlığı uğrunda Erməni Gizli Təşkilatının (ASALA) yaradıcılarından biri olan Akop Akopyan öz "karyerasına" 1972-ci ildə Münhen Olimpiya Oyunlarında İsrail atletlərini qətlə yetirmiş terrorçu qrupun tərkibində başlayıb. Amerika Birləşmiş Ştatları Administrasiyası tərəfindən təsdiq edilmiş məlumatlarda qeyd olunur ki, erməni terrorçu təşkilatları Beyrutda Birləşmiş Ştatların dəniz piyadası baraklarının bombalanması üçün məsuliyyət daşıyan qruplarla əməkdaşlıq etmişlər.

Hələ 1919-cu ildə "Daşnaksütyun" partiyası İrəvanda keçirdiyi IX qurultayında "Hemezis" intiqamçı terror hərəkatına başlamaq haqqında qərar vermişdir. Armen Qaronun rəhbərlik etdiyi "Nemezis"in siyahısına Türkiyənin və Azərbaycanın 650 nəfər dövlət xadiminin, ziyalısının adları salınmışdır. Ayrı-ayrı ölkələrdə fəaliyyət göstərən 3-5 nəfərlik erməni terrorçu qruplar adları siyahıda olan şəxsləri axtarıb tapır və qətlə yetirirdilər.

Erməni terrorçuları 1980-ci illərdən etibarən xalqımıza qarşı düşmənçilik fəaliyyətlərini daha da gücləndirdilər. Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğalı ilə yanaşı, bu ölkənin xüsusi xidmət orqanları döyüş zonalarından uzaq mülki obyektlərdə, sərnişin nəqliyyatında onlarca terror aktı törətmiş, nəticədə 2000-dən artıq günahsız insan həlak olmuşdur.

Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzü nəticəsində 5000-dən artıq vətəndaşımız, o cümlədən 55 uşaq, 326 qadın, 409 qoca itkin düşmüşdür. Erməni əsirliyində olmuş 1500-ə yaxın vətəndaşımıza, o cümlədən uşaq, qadın və qocalara işgəncələr verilmiş, onlar ömürlük şikəst edilmişlər. Erməni əsirliyindən qayıdan şəxslərin ifadələri əsasında itkilər siyahısında olan 783 nəfər Azərbaycan vətəndaşının ermənilər tərəfindən əsir götürüldüyü, lakin onların beynəlxalq təşkilatlardan gizlədildiyi müəyyən edilmişdir.

Ermənistan - Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi başlanandan sonra ermənilər Qərbi Azərbaycanda yaşayan həmvətənlərimizə qarşı etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirərək 1988-ci ilin yanvarından etibarən Ermənistanın 185 yaşayış məntəqəsindən 250 mindən artıq azərbaycanlı ev-eşiyindən zorla qovmuş, 217 nəfəri isə xüsusi qəddarlıqla qətlə yetirmişlər.

Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ ərazisi və onun ətrafındakı 7 inzibati rayonun Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğalı nəticəsində 20 mindən çox insan qətlə yetirilmiş, 50 mindən artıq adam yaralanmış və şikəst olmuşdur. Bir milyondan artıq insan isə öz doğma yurd-yuvasından vəhşicəsinə qovularaq, indiyədək qaçqın və məcburi köçkün həyatı yaşayır.

Erməni vəhşiliyinin və vandalizminin bariz nümunəsi kimi göstərmək olar ki, Azərbaycan ərazilərinin işğalı nəticəsində 900-dən artıq yaşayış məntəqəsi talan edilmiş, yandırılmış və dağıdılmış, 6 min sənaye, kənd təsərrüfatı müəssisəsi və digər obyektlər məhv edilmiş, ümumi yaşayış sahəsi 9 milyon kvadratmetr olan 150 min bina, 4366 sosial-mədəni obyekt, 695 tibb ocağı viranəliyə çevrilmiş, 927 kitabxana, 464 tarixi abidə və muzey, 100-dən çox arxeoloji abidə, 6 dövlət teatrı və konsert salonu dağıdılmışdır.Talan edilmiş muzeylərdən 40 mindən çox qiymətli əşya və nadir sənət əsərləri oğurlanmışdır.

1991-ci ilin noyabr ayında Azərbaycanın dövlət xadimlərinin və vasitəçilik edən Qazaxıstanın yüksək rütbəli hərbçilərinin olduğu vertolyotun Qarakənd yaxınlığında partladılmasını yada salaq. Ermənilərin xalqımıza qarşı yürütdükləri soyqırımı siyasəti 1992-ci il fevral ayının 25-dən 26-na keçən gecə azərbaycanlılar yaşayan Xocalı şəhərinin yerlə-yeksan edilərək, dinc sakinlərin xüsusi amansızlıqla öldürülməsi ilə öz kulminasiya nöqtəsinə çatdı.

Erməni terrorçuları qarşılarına qoyduqları məqsədə çatmaq üçün müxtəlif fitnəkarlıqlara əl atmaq məharətinə də malikdirlər. Onlar bunu 1988-ci ilin fevral ayında separatçılığa başladıqları günlərdə bütün dünyaya bir daha nümayiş etdirdilər. Fevralın 28-29-da Sumqayıt şəhərində törədilən hadisələrin əsas təşkilatçıları və icraçıları daermənilər olmuşlar. Bu, istintaq nəticəsində sübuta yetirilmiş faktdır. Azərbaycanın əzəli torpağı olan Dağlıq Qarabağı qopararaq Ermənistana birləşdirmək istəyində "Sumqayıt hadisələri" katalizator rolu oynamalı idi.

Siyasi məqsədə çatmaq üçün dünyada ermənilər qədər fəndgir ikinci bir millət yoxdur. Onlar bu yolda hətta öz soydaşlarını da qurban verməyə hazırdırlar. Sumqayıt hadisələri zamanı bunu hamı gördü. İğtişaşların, qətllərin əsas təşkilatçısı və rəhbəri erməni Eduard Qriqoryan olmuşdur. Rusiyanın tanınmış jurnalisti Andrey Karaulov "Moskovski komsomolets" qəzetində dərc etdirdiyi məqaləsində yazırdı ki, Mixail Qorbaçov Sumqayıtda törədilən qırğınlar barədə əvvəlcədən xəbərdar olmuşdur, üstəlik həmin əməliyyat Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin bilavasitə nəzarəti altında yerinə yetirilmişdir. Bu barədə məlumatı 1993-cü ilin sentyabr ayında işıq üzü görmüş "Armyanski vestnik" həftəlik qəzeti də təsdiq etmişdir.

Həmin günləri xatırlayan Ermənistanın sabiq prezidenti Levon Ter-Petrosyan müsahibələrinin birində təəssüf hissi ilə demişdir ki, Sumqayıt iğtişaşlarından sonra Azərbaycan xalqı şok vəziyyətində idi. Əgər SSRİ rəhbərliyi bu məqamdan istifadə edib, DQMV-nin Ermənistana birləşdirilməsi haqqında (?!) qərar çıxarsaydı, Azərbaycan xalqı buna etiraz edə bilməyəcəkdi.

Telman ƏLİYEV

Xalq qəzeti.- 2012.- 6 aprel.- S. 7.