Vətəndaşların
təhlükəsizliyi etibarlı şəkildə təmin olunur
H ər
bir ölkənin vətəndaşlarının təhlükəsizliyinin
təmin olunması dövlətin qarşısında duran
vacib məsələlərdəndir. Bu baxımdan dövlət
öz milli maraqlarını, geosiyasi vəziyyətini,
seçdiyi inkişaf modelini nəzərə alaraq milli təhlükəsizlik
konsepsiyasını hazırlayıb həyata keçirir.
Müstəqillik
qazanmış Azərbaycan Respublikası da öz milli təhlükəsizlik
konsepsiyasını hazırlayaraq onu həyata keçirməkdədir.
Azərbaycan Prezidentinin 23 may 2007-ci il tarixli Sərəncamı
ilə təsdiq edilmiş Milli Təhlükəsizlik
Konsepsiyası (MTK) xalqımızın milli maraqlarını əhatə
edən uzunmüddətli strateji proqramdır. Milli Təhlükəsizlik
Konsepsiyası giriş, 4 bölmə, 22 yarımbölmə və
yekun müddəalardan ibarətdir.
MTK-nın
mündəricatında irəli sürülən əsas məsələlər
aşağıdakılardır:
I.Təhlükəsizlik
mühiti;
II.Azərbaycan
Respublikasının milli maraqları;
III.Azərbaycan
Respublikasının milli təhlükəsizliyinə təhdidlər.
Ölkəmizin
milli təhlükəsizliyinə təhdidlər bu konsepsiyada
geniş şərh edilmişdir. Bunlardan bəzilərinə
diqqət yetirək: 3.1.Azərbaycan Respublikasının
müstəqilliyi, ərazi bütovlüyü və
konstitusiya quruluşu əleyhinə qəsdlər.
3.2.Qanunun
aliliyinə nail olunması, ictimai asayişin qorunması və
insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi sahəsində
dövlət funksiyalarını yerinə yetirməyə
qarşı fəaliyyət.
3.3.Separatçılıq, etnik
siyasət və dini ekstremizm.
Göründüyü kimi, dini təhlükəsizlik
Milli Təhlükəsizlik
Konsepsiyasında konkret
şəkildə öz
ifadəsini tapmışdır. Azərbaycan Respublikasının
milli təhlükəsizlik
siyasətinin əsas istiqamətləri konsepsiyanın
IV bölməsində geniş
şərh edilmişdir.
Konsepsiyanın 4.32-ci yarımbölməsində
"Milli və dini tolerantlıq mühitinin qorunması"
- adlanan hissə MTK-nın əsas istiqamətlərindən biri
kimi qarşıya qoyulmuşdur.
Qeyd etmək
lazımdır ki, dini təhlükələr,
dinlərarası münaqişələr,
təriqətlərarası ziddiyyətlərlə bağlı
müxtəlif bölgələrdə
baş verən toqquşmalar tarixdən bizə yaxşı məlumdur. Səlib müharibələrini, Şimali İrlandiyada
(Belfast) XIII əsrdən indiyə
kimi katoliklərlə
protestantlar arasındakı
dini zəmində baş verən münaqişələri buna
misal göstərmək
olar.
Dünyanın digər bölgələrindən
fərqli olaraq Şərqlə Qərbin
qovuşuğunda yerləşən
Azərbaycanda tarixən
müxtəlif dinlərə
və mədəniyyətlərə
mənsub olan xalqlar bir ailə
kimi həmişə sülh və əminamanlıq şəraitində
yaşamışlar. 2011-ci il 10-11 oktyabrda Bakıda "XXI əsr: ümidlər və çağırışlar" devizi ilə keçirilən Beynəlxalq
Humanitar Forumda çıxış edən
Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti İlham Əliyev tarixən ölkəmizin milli və dini dözümlülük
ənənəsinə malik
olduğunu vurğulayaraq
demişdir: "Heç
vaxt Azərbaycanda milli, yaxud dini
zəmində heç
bir qarşıdurma, anlaşılmazlıq olmamışdır.
Heç
vaxt ayrıseçkiliyə
yol verilməmişdir
və bu gün müstəqil Azərbaycan bu ənənələrə sadiqdir."
Qeyd edək
ki, Prezident İlham Əliyevin həmin forumda söylədiyi bu fikirlər Milli Təhlükəsizlik Konsepsiyasının
müvafiq bölməsində
öz əksini tapmışdır. Bununla yanaşı, dinindən
və milliyyətindən
asılı olmayaraq bütün vətəndaşların
qanun qarşısında
bərabərliyi prinsipləri,
ölkədə bərqərar
edilmiş milli və dini tolerantlıq
mühitinin qorunması
da dövlət qarşısında duran prioritet məsələlərdən
biri kimi mövcud konsepsiyada öz ifadəsini tapmışdır. Bu məsələ
konsepsiyada aşağıdakı
kimi ifadə edilmişdir:
"Azərbaycan Respublikası
həmişə müxtəlif
millətlərin və
dinlərin sülh şəraitində birgə
yaşayışına nümunə
olmuşdur. Azərbaycan dövləti cəmiyyətin
maraqlarından irəli
gələn rasional milli siyasət kursunu, dini tolerantlıq
mühitinin qorunması
və inkişafını,
bütün vətəndaşların
qanun qarşısında
bərabərliyi və
qanunun aliliyini, demokratik hüquq və azadlıqların, həmçinin insanların
bu hüquq və azadlıqlarından
sərbəst istifadə
imkanlarının təmin
edilməsini müvafiq
riskin real təhdidə
çevrilməsinin qarşısının
alınması və neytrallaşdırılmasının mühüm şərtləri
qismində nəzərdən
keçirilir. Hazırkı mərhələdə ölkədə
bərqərar edilmiş
milli və dini tolerantlıq mühitinin qorunması və inkişafı dövlət qarşısında
duran başlıca vəzifələrdən hesab
olunur".
Qeyd etmək
lazımdır ki, Azərbaycanda dövlət-din
münasibətlərinin tənzimlənməsində
Dini Qurumlar üzrə Dövlət Komitəsinin (DQDK) fəaliyyəti
mühüm əhəmiyyət
kəsb edir. DQDK yarandığı gündən
Respublikamızda fəaliyyət
göstərən müxtəlif
dini icmaların qeydiyyatdan keçirilməsi,
onların müvafiq qanunvericiliyə uyğun şəkildə fəaliyyət
göstərməsinə nəzarət
edilməsi, başqa ölkələrin dini qurumları ilə əməkdaşlıq məsələlərinin
həyata keçirilməsi,
müxtəlif dini konfessiyalar arasında dini dözümlüyün
qorunub saxlanması sahəsində mühüm
rol oynamışdır.
Məhz DQDK -nin
10 illik fəaliyyətinə
nəzər salmaq, bu müddətdə komitənin dövlət-din
münasibətlərinin tənzimlənməsi
sahəsində gördüyü
işlərə bir daha diqqət yetirmək məqsədilə
2011-ci il 21 iyunda Bakıda dinşünaslıq
sahəsində mütəxəssislər
dini icma rəhbərləri, QHT və
KİV nümayəndələrinin iştirakı ilə
"DQDK -nın 10 ili"
mövzusunda "dəyirmi
masa" keçirilmişdir.
Toplantının yekununda
tədbir iştirakçılarının
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə ünvanladıqları müraciətdə
ulu öndər Heydər Əliyevin 21 iyun 2001-ci il tarixli, 512 saylı fərmanı ilə DQDK-nın yaradılmasının
əhəmiyyəti vurğulanmış
və göstərilmişdir
ki, ölkəmizdə
zərərli dini cərəyanların və
ekstremist meyillərin qarşısının alınması,
eləcə də bu sahədə mövcud problemlərin həlli istiqamətində
xeyli iş görülmüşdür. Bununla
yanaşı, dini problemlər sahəsində
qarşıda hələ
görüləsi işlərin
çox olduğunu bildirərək xüsusən,
gənclər arasında
dini maarifləndirmə
işlərini genişləndirməyi
vurğulayan tədbir
iştirakçıları aşağıdakı məzmunda
Prezidentə müraciət
etmişlər: "Bununla
belə, ümumiyyətlə,
regionda dini problemlərin mürəkkəb
olduğu və həlli müəyyən
zaman tələb etdiyi üçün ölkəmizdə uzun müddət ərzində
siyasiləşmiş radikal
dini qrupları və təriqətləri
birdəfəlik zərərsizləşdirmək,
eləcə də dini maarifləndirmə sahəsində mövcud boşluqları tamamilə
aradan qaldırmaq hələ də mümkün olmayıb".
Azərbaycan Prezidenti İlham
Əliyevə ünvanlanan
bu müraciəti
DQDK-nın sədri Hidayət Orucov, QMİ sədri, Şeyxülislam
Allahşükür Paşazadə
və tədbirdə iştirak etmiş müxtəlif dini icma rəhbərləri və elm adamları imzalamışdır. Bu müraciətin məzmunundan
məlum olur ki, ölkəmizdə dini təhlükəsizliklə
bağlı hələ
də müəyyən
problemlər mövcuddur.
Məhz bu cür problemlərin
aradan qaldırılması
və milli təhlükəsizliyə təhdidlər
yaradan məsələlərin
həll edilməsi hazırda qarşıda duran mühüm vəzifələrdən biridir.
Sosioloji müşahidələr göstərir
ki, insanlar ölkəmizin indiki inkişaf səviyyəsində
mənəviyyatımıza zərər vuran dini radikalizmi məqbul hesab etmir, dinin siyasiləşdirilməsinin
əleyhinə çıxır,
milli və dini ekstremizmə qarşı tədbirlər
görülməsini tələb
edirlər.
Sosioloji
müşahidələr və
elmi ədəbiyyatın
araşdırılması göstərir
ki, müstəqil Azərbaycan Respublikasının
milli təhlükəsizliyinə
dinlə bağlı təhdidləri aşağıdakı
kimi qruplaşdırmaq
olar:
1.Müxtəlif yollarla xaricdən
gətirilən zərərli
dini kitabların,
audio-video vəsaitlərin əhali
arasında yayılması;
2.İnformasiya
müharibəsində din amilindən
istifadə edilməsi;
3.Azərbaycanda rəsmi qeydiyyatdan
keçməyən, lakin
icazəsiz fəaliyyət
göstərən bəzi
dini icmaların və dini-siyasi qrupların, din pərdəsi
altında qruplaşan
terrorçu dəstələrin
qanunazidd fəaliyyəti
və s.
Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, milli təhlükəsizliyimizə
dinlə bağlı təhlükə yaradan amillərdən biri xarici ölkələrdən
Azərbaycana bəzi dini-siyasi ədəbiyyatların
gətirilməsi və
müxtəlif yollarla
yayılmasıdır. Dəfələrlə aşkar edilmişdir ki, bu cür
dini-siyasi ədəbiyyatlarda
və audio-video vəsaitlərdə
dövlətçiliyimizə və xalqımızın
milli maraqlarına zidd olan radikal
dini çağırışlar,
dini dözümsüzlük
təbliğ edən ideyalar, dini ayrı-seçkilik yaradan
prinsiplər, gənclərimizin
şüuruna mənfi
təsir edə bilən müxtəlif çağırışlar öz
əksini tapır.
Göstərmək lazımdır ki,
ölkəmizdə fəaliyyət
göstərən bəzi
radikal dini qruplar dini ədəbiyyatların
metroda satışına
qadağa qoyulmasına
qarşı hay-küy
salaraq KİV-də bu haqda dövlət
qurumlarına qarşı
əsassız iradlar bildirməklə məşğuldurlar.
Bu məsələlər bəzi dini qrupların dinlə bağlı qanunvericilikdən
xəbərsiz olduqlarından
irəli gəlir.
Məsələn, metro stansiyalarında
dini ədəbiyyatın
satışına qadağa
qoyulması "Dini etiqad azadlığı haqqında" Azərbaycan
Respublikası Qanununun
22-ci maddəsinin 3-cü hissəsinə
əsasən (qanuna edilmiş əlavələrdən
sonra) dini təyinatlı ədəbiyyatın,
əşyaların və
dini məzmunlu başqa materialların satışı yalnız
ixtisaslaşdırılmış satış yerlərində
həyata keçirilə
bilər. Qanunda göstərilən bu hüquqi tədbirləri dindarların
hüquqlarının pozulması
kimi başa düşmək lazım deyil. Təəssüf
ki, hüquqi savadı az
olan bəzi adamlar bu tədbirləri
dindarların hüquqlarının
pozulmasına yönəlmiş
normativ-hüquqi qaydalar
kimi başa düşürlər. Əslində, bu tədbirlər vətəndaşlar arasında
dini mənsubiyyətinə
görə nifaq salan, cəmiyyətdə dinlərarası ayrı-seçkiliyi
təbliğ edən radikal məzmunlu dini ədəbiyyatın və zərərli təbliğat vasitələrinin
yayılmasının qarşısını
almağa kömək
edir.
Qeyd etmək
lazımdır ki, bu cür kitabların
və audio-video vasitələrin
ölkəmizə gətirilməsinə
və yayılmasına
məhdudiyyət qoyulması
təhlükəsizlik baxımından
müvafiq orqanlar tərəfindən atılan
normal addımlar kimi qiymətləndirilməlidir. ,
(ardı
var)
SAKİT HÜSEYNOV,
AMEA Fəlsəfə,
Sosiologiya və
Hüquq İnstitutu dinşünaslıq
və
mədəniyyətin fəlsəfi problemləri
şöbəsinin müdiri, fəlsəfə
elmləri doktoru
Xalq qəzeti.- 2012.-
9 avqust.- S. 3.