Xüsusi Komissiyanın sədri
Razim VƏLİYEV: Azərbaycanda SSRİ-dən qalan bank əmanətləri
üzrə ödəmələrin verilməsi vaxtında
başa çatdırılacaq
Prosesin başladığı
tarixdən bu günədək 323 minə yaxın əmanətçiyə
185 milyon manatdan artıq vəsait ödənilib
Keçmiş
SSRİ Əmanət Bankının Azərbaycan Respublikası
Bankının Azərbaycan vətəndaşları olan əmanətçilərinə
fərdi birdəfəlik ödəmələrin verilməsi
zamanı yaranmış mübahisəli məsələlərə
baxılması və prosesə ümumi nəzarətin həyata
keçirilməsi məqsədilə Maliyyə Nazirliyinin nəzdində
yaradılmış Xüsusi Komissiyanın sədri, Maliyyə
Nazirliyi Dövlət Borcunun İdarə Edilməsi Agentliyinin
direktoru Razim Vəliyevin "APA-Economics"ə müsahibəsi
- Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyev 2012-ci il martın 14-də
"Keçmiş SSRİ Əmanət Bankının Azərbaycan
Respublikası Bankının Azərbaycan Respublikasının
vətəndaşları olan əmanətçilərinə
fərdi birdəfəlik ödəmələrin verilməsi
haqqında" fərman imzalayıb. Əhalini uzun müddətdir
narahat edən bu məsələ ilə bağlı məhz
bu dövrdə qərar qəbul edilməsinin səbəbi nədir?
- Məlum
olduğu kimi, Azərbaycan dövləti o əmanətlərə
görə heç bir hüquqi, yaxud mənəvi məsuliyyət
və öhdəlik daşımır. Lakin sosial məsələlərin
həlli daim Azərbaycan dövlətinin diqqət mərkəzində
olub. Hesab edirəm ki, belə fərmanın qəbul edilməsi
Azərbaycan Prezidentinin ölkə vətəndaşlarına
qayğısının bariz nümunəsidir. Fərmanda da təsbit
edildiyi kimi, müstəqillik əldə etdikdən sonra
ölkəmizin sosial-iqtisadi inkişafında
qazanılmış uğurlar, əldə olunmuş
makroiqtisadi sabitlik, Azərbaycan dövlətinin maliyyə
imkanlarının artması əhalinin inflyasiya nəticəsində
ucuzlaşmış bank əmanətlərinə görə
onlara dövlət tərəfindən əlavə yardım
ödənilməsi üçün şərait yaradıb.
Məhz bu səbəbdən dövlət
başçısı bu uğurların əldə edilməsində
Azərbaycan vətəndaşlarının töhfəsini nəzərə
alaraq, keçmiş SSRİ Əmanət Bankının Azərbaycan
Respublikası Bankının Azərbaycan vətəndaşları
olan əmanətçilərinə həmin bankın
hüquqi varisi olan "Kapital Bank" ASC vasitəsilə fərdi
birdəfəlik ödəmələrin verilməsi barədə
belə bir fərman imzalayıb.
- Azərbaycanda
həyata keçirilən bu proses digər postsovet ölkələrindən
nə ilə fərqlənir?
-
Postsovet məkanında ən işlək, ən səmərəli,
ən ədalətli və insanlar üçün ən məqbul
variant məhz Azərbaycanda həyata keçirilir. İstər
müddət baxımından - çünki cəmi 1 il 7 ay ərzində
bütün kompensasiyalar ödəniləcək, istərsə
də verilən məbləğ baxımından. Postsovet məkanında
ən yüksək əmsal Azərbaycanda tətbiq edilir.
Proses uğurla həyata keçirilir və yüz minlərlə
insan artıq öz əmanətlərinə görə nəzərdə
tutulan birdəfəlik ödəmələrini alıb.
-
Razim müəllim, fərdi birdəfəlik ödəmələrin
verilməsi prosesində sədrlik etdiyiniz Xüsusi
Komissiyanın üzərinə mühüm vəzifələr
qoyulub. Komissiyanın fəaliyyəti necə təşkil
edilib?
- Fərdi
birdəfəlik ödəmələrin verilməsi zamanı
yaranmış mübahisəli məsələlərə
baxılması, müvafiq qərarların qəbul edilməsi
və bu işlərə ümumi nəzarətin həyata
keçirilməsi məqsədilə Maliyyə Nazirliyinin nəzdində
yaradılan Xüsusi Komissiyanın tərkibi 7 aidiyyəti mərkəzi
icra hakimiyyəti orqanından ümumilikdə 15 nəfər
olmaqla formalaşdırılıb. Xüsusi Komissiya Bakı
şəhəri Səməd Vurğun küçəsi, 112
ünvanında müvafiq inzibati bina ilə təmin edilib və
komissiyanın fəaliyyəti üçün zəruri olan
bütün maddi təminat məsələləri həll
olunub. Xüsusi Komissiyanın fəaliyyətə
başladığı iyun ayından etibarən avqustun 10-na
olan məlumata görə, komissiyaya "Kapital Bank" ASC-dən
itmiş və yararsız vəziyyətə
düşmüş əmanət kitabçaları ilə
bağlı 2 479 müraciət daxil olub. Müvafiq
araşdırma aparıldıqdan sonra Xüsusi Komissiya 2 328
müraciət barəsində müsbət, digərləri
barəsində isə əlavə araşdırılmalar
aparılması üçün "Kapital Bank"ın
müvafiq filiallarına qaytarılmasına dair qərar qəbul
edib. Xüsusi Komissiyanın qərarları keçirilən
iclaslarda şəffaf şəkildə komissiya üzvlərinin
səs çoxluğu ilə qəbul edilir və bütün
iclasların nəticələrinə dair tərtib edilən
protokollar saxlanılır. Məlumat üçün bildirmək
istərdim ki, 2012-ci ilin martın 19-dan avqustun 10-dək
Xüsusi Komissiyaya 851-ə yaxın ərizə, Maliyyə
Nazirliyinin rəsmi internet səhifəsində fəaliyyət
göstərən emanet_info@maliyye.gov.az ünvanına 902-dən
artıq, fərdi birdəfəlik ödəmələrin
verilməsi ilə bağlı yaradılmış "Qaynar
xətt"ə isə 20 min 620-ə yaxın müraciət
daxil olub. Həmin müraciətlər operativ şəkildə
araşdırılaraq cavablandırılıb. Onu da qeyd etmək
istərdim ki, birdəfəlik ödəmələrin verilməsi
prosesi və Xüsusi Komissiyanın fəaliyyəti maliyyə
naziri cənab Samir Şərifovun daim nəzarətindədir.
Prosesin gedişi barədə mütəmadi olaraq Xüsusi
Komissiya tərəfindən cənab nazirə məlumat
verilir. Eyni zamanda Azərbaycan Respublikasının Nazirlər
Kabinetinin təsdiq etdiyi fəaliyyət qaydasına uyğun
olaraq Xüsusi Komissiya üzvləri yerlərə ezam olunaraq
prosesin maksimum şəffaf və operativ şəkildə həyata
keçirilməsinə bilavasitə nəzarət edir. Məlumat
üçün bildirim ki, indiyədək fərdi birdəfəlik
ödəmələrin verilməsi zamanı korporativ
normaları və vəzifə borclarını pozan bir
neçə "Kapital Bank" əməkdaşı inzibati
qaydada cəzalandırılıb.
-
Xüsusi Komissiyada əmanətçilərin qəbulu
işi hansı qaydada təşkil edilib?
- Vətəndaşların
qəbulu üçün Xüsusi Komissiyada müvafiq şərait
yaradılıb. Xüsusi Komissiyaya müraciət edən hər
bir əmanətçi barədə məlumatlar və
müraciətin məzmunu bunun üçün xüsusi
ayrılmış kitablarda qeyd olunur. Sözügedən fərmanın
2,4 milyon əmanət hesabına şamil edildiyini nəzərə
alsaq, Xüsusi Komissiyaya müraciət edən əmanətçiləri
maraqlandıran məsələlər də bir çox sahəni
əhatə edir. Məhz bu məsələlər nəzərə
alınaraq Xüsusi Komissiyanın tərkibi müxtəlif
dövlət orqanlarının nümayəndələrindən
təşkil edilib. Xüsusi Komissiyaya müraciət edən hər
bir əmanətçinin müraciətindən asılı
olaraq həmin əmanətçi komissiyanın aidiyyəti
üzvü tərəfindən qəbul edilir və əmanətçinin
sualları qəbulu həyata keçirən şəxs tərəfindən
cavablandırılır.
- Necə
hesab edirsiniz, prosesin vaxtında və keyfiyyətlə həyata
keçirilməsinə "Kapital Bank"ın mövcud
resursları kifayət edirmi?
-
"Kapital Bank" ölkəmizin bütün
regionlarını əhatə edən geniş filial şəbəkəsinə
malikdir. Buna baxmayaraq, əmanətçilərə fərdi birdəfəlik
ödəmələrin verilməsinin təmin edilməsi məqsədilə
"Kapital Bank"ın nəzdində əlavə 143 məntəqə
açılıb. Bu məntəqələrin 65-i Bakı
şəhərində, 7-si Naxçıvan Muxtar
Respublikasında, qalan 71-i isə ölkənin digər şəhər
və rayonlarında fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda,
problemli əmanətlər üzrə Bakıda,
Naxçıvan Muxtar Respublikasında, Gəncədə və
Sumqayıtda 6 xüsusi məntəqə yaradılıb.
- Əmanət
kitabçalarını "Kapital Bank"ın müvafiq
rayon filialına təqdim edərək qəbz almış vətəndaşların
qəbzdə göstərilmiş tarix üzrə əmanət
qalıqlarının ödənilməsində bəzən
gecikmələr yaranır. Bu nə ilə əlaqədardır?
- Bəzən
belə gecikmələr olur və bununla bağlı Xüsusi
Komissiyaya da müraciətlər daxil olur. Qeyd edilən gecikməyə
səbəb müraciət edən vətəndaşların
say çoxluğu, keçmiş SSRİ Əmanət
Bankının Azərbaycan Respublikası Bankının
hüquqi varisinin bir neçə dəfə təşkilati-hüquqi
formasını dəyişməsi nəticəsində arxiv təsərrüfatının
lazımi səviyyədə aparılmaması, habelə 20 il
və daha artıq müddət saxlanılmış arxiv sənədləri
əsasında tutuşdurma aparılmasının mürəkkəbliyi
ilə bağlıdır. Mən bu məsələ ilə əlaqədar
əmanətçilərdən bir az səbirli
olmalarını xahiş etməklə yanaşı, bildirirəm
ki, narahatlığa heç bir əsas yoxdur. Prosesin
gedişində zaman-zaman ortaya çıxan problemlər
operativ şəkildə həll edilir və nəzərdə
tutulduğu kimi, əmanətçilərə ödəmələrin
verilməsi 2013-cü ilin sonunadək tam şəkildə
uğurla başa çatdırılacaq.
- Bir
çox əmanətçinin adına bir neçə əmanət
kitabçası üzrə hesablar var. Belə əmanət
qalıqları olan əmanətçilərə ödəmələr
hansı qaydada ödənilir?
-
Qeyd etmək istərdim ki, belə hallar mövcuddur və
Xüsusi Komissiyaya da bu cür müraciətlər daxil olur. Nəzərə
almaq lazımdır ki, fərmanda fərdi birdəfəlik
ödəmələrin məhz əmanətçilərə
verilməsi nəzərdə tutulduğundan, ödəmələr
eyni əmanətçinin hesablarında olan qalıqlar
toplanmaqla hesablanıb verilir.
-
Dağlıq Qarabağdan, yəni Xankəndi, Ağdərə,
və Xocavənd rayonlarından olan əmanətçilər
öz əmanətlərini almaq üçün hara
müraciət etməlidirlər?
-
Adları qeyd olunan rayonlardan olan Azərbaycan vətəndaşları
öz əmanətlərini almaq üçün
yaşayış yeri üzrə qeydiyyatda olduqları rayonun
"Kapital Bank" filialına müraciət edə bilərlər.
-
Birdəfəlik ödəmələrin alınması
üçün həmin hesabın bağlanması zəruridirmi?
Ümumiyyətlə, ödəmələr hansı qaydada-nağd
yolla, yoxsa digər hesablara köçürmə yolu ilə
bankdan götürülə bilər?
-
Birdəfəlik ödəmələrin alınması
üçün həmin hesab bağlanmalıdır. Bunu əmanətçi
öz ərizəsində göstərməlidir. Fərmanın
tələbinə görə fərdi birdəfəlik ödəmə
alınandan dərhal sonra həmin hesab bağlanır və əmanət
müqaviləsinə xitam verilir.
-
Xarici ölkələrdə yaşayan Azərbaycan vətəndaşları
olan əmanətçilər etibarnamə vasitəsilə fərdi
birdəfəlik ödəmələri bankdan götürə
bilərmi?
-
Mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq təsdiq olunmuş və
Azərbaycan Respublikası tərəfindən tanınan
etibarnaməyə ona əlavə olunan digər müvafiq sənədlər
təqdim edilməklə fərdi birdəfəlik ödəmə
bankdan götürülə bilər.
-
Keçmiş SSRİ Əmanət Bankının Azərbaycan
Respublikası Bankından alınmış istiqrazlar və digər
qiymətli kağızlara, habelə sığorta müqavilələrinə
görə fərdi birdəfəlik ödəmə verilirmi?
-
Bildirirəm ki, fərmana görə birdəfəlik ödəmə
yalnız 1992-ci il 1 yanvar tarixinə keçmiş SSRİ Əmanət
Bankının Azərbaycan Respublikası Bankının əmanətçiləri
olan və həmin bankın hüquqi varisi "Kapital Bank"
ASC-də şəxsi əmanət hesablarının
qalıqlarını saxlamış Azərbaycan vətəndaşlarına
və ya onların vərəsələrinə verilir. Qeyd
olunan qiymətli kağızlarda və sığorta
qoyuluşlarında saxlanılan vəsaitlərə birdəfəlik
ödəmələr şamil edilmir.
-
Bildiyiniz kimi, əmanət qalıqlarını saxlamış
əmanətçilərdən vəfat edənləri də
var. Bu halda əmanətlərin qaytarılması hansı
qaydada həyata keçirilir?
- Fərmana
uyğun olaraq və mülki qanunvericiliyə əsasən, əmanətləri
almaq hüququ Azərbaycan vətəndaşları olmuş vəfat
etmiş şəxslərin respublikamızın vətəndaşları
olan vərəsələrinə keçir. Vərəsəlik
hüququ isə notariat kontorlarında rəsmiləşdirilir.
Bu halda Mülki Məcəlləyə əsasən,
ölmüş şəxsin vərəsəsi ola biləcək
şəxslər miras qoyanın sonuncu yaşayış yeri
üzrə fəaliyyət göstərən notariat kontoruna
mirasın qəbuluna və vərəsəlik şəhadətnaməsinin
verilməsinə dair ərizə ilə müraciət etməlidir.
Notarius tərəfindən qanunvericilikdə nəzərdə
tutulmuş tədbirlər, mirasın tərkibinin, vərəsələrin
dairəsinin, vərəsələrin miras qoyanla qohumluq
münasibətlərinin yoxlanılması, vəfat etmiş
şəxsin vəsiyyətnamə qoyub-qoymaması, eləcə
də vərəsəliyə
çağırılmış şəxslərin mirası
qəbul və ya ondan imtina etmələrinin
araşdırılması, son nəticədə isə vərəsə
və ya vərəsələrin müəyyən edilərək
onlara qanun və ya vəsiyyət üzrə vərəsəlik
şəhadətnamələrinin verilməsi həyata
keçirilməlidir. Proses yetərincə mürəkkəbdir.
Bu işdə notariat orqanlarının üzərinə
böyük iş düşür. Hazırda notariuslar demək
olar ki, gücləndirilmiş iş rejimində fəaliyyət
göstərir. Bizdə olan məlumata görə, cari ilin
iyulun 1-dən başlayaraq o qədər də çox olmayan
zaman ərzində notariuslar tərəfindən vərəsələrə
30 mindən artıq vərəsəlik şəhadətnaməsi
verilib. Əmanətlərin qaytarılması müddətini
nəzərə alsaq, bu rəqəmin artması gözlənilir.
-
Artıq 2 aydan artıqdır ki, proses davam edir. Bu müddətdə
əmanətçilərə verilən fərdi birdəfəlik
ödəmələrin məbləği nə qədərdir
və neçə əmanətçi indiyədək bu
ödəmələrdən yararlanıb?
-
Avqust ayının 10-na olan məlumatlara əsasən,
"Kapital Bank" tərəfindən 322 822 əmanətçiyə
ödənilən məbləğin həcmi təxminən
185 milyon manatdan artıq olub. Göstərilən tarixə
struktur bölmələrə daxil olan müraciətlərin
sayı 544 mindən artıq olub, o cümlədən
"Kapital Bank"ın tərkibində yaradılmış
mərkəzə 507 mindən çox müraciət daxil olub
ki, onların 378,7 mini üzrə müsbət, 128,2 mini
üzrə isə əlavə araşdırmalar
aparılması üçün qərar qəbul edilib.
Xalq qəzeti.- 2012.- 11 avqust.- S. 3.