Azərbaycan - regionun lider dövləti

1994-cü ildə "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanması Azərbaycan neftinin dünya bazarlarına çıxarılması üçün bazis rolunu oynadı. 1996-cı ildə Bakı-Novorossiysk, 1999-cu ildə Bakı-Supsa ixrac neft kəmərlərinin istismara verilməsinə və Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəmərinin inşası ilə bağlı sazişin imzalanmasına,beləliklə də ixrac marşrutlarının diversifikasıyasına nail olundu. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin 1999-cu ildə imzaladığı fərmanla neft yataqlarının xarici şirkətlərlə birgə işlənməsindən əldə edilən mənfəət neftinin satışından daxil olan vəsaitlərin səmərəli idarə edilməsi, həmin vəsaitlərin prioritet sahələrin inkişafına və sosial -iqtisadi baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edən layihələrin həyata keçirilməsinə yönəldilməsini təmin etmək üçün Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu (ARDNF) yaradıldı. Sahibkarlığı inkişaf etdirmək, əlverişli biznes və investisiya mühiti yaratmaqla daxili və xarici investisiyaları cəlb etmək, qeyri-neft sektorunun inkişafına nail olmaq bu mərhələdə həyata keçirilən iqtisadi siyasətin səciyyəvi xüsusiyyətlərindəndir . Həyata keçirilmiş məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində Azərbaycanda sahibkarlar təbəqəsi formalaşmış,özəl sektorun ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında rolu daha da artmışdır.

Ulu öndər Heydər Əliyevin müdrik rəhbərliyi ilə müstəqilliyin ilk illərində baş vermiş iqtisadi tənəzzülün qarşısı müvəffəqiyyətlə alındı və 1995-ci ildən Azərbaycanda keçid dövrünün yeni mərhələsi-bərpa və dinamik inkişaf dövrü başlandı. 1995-2003-cü illər ərzində ümumi daxili məhsul 90,1faiz, dövlət büdcəsinin gəlirləri 3 dəfə, ölkənin valyuta ehtiyatları 85 dəfə, sənaye məhsulunun həcmi 25,2 faiz, kənd təsərrüfatı istehsalının həcmi 53,9 faiz, xarici ticarət dövriyyəsi 4 dəfə artdı.

Azərbaycan Respublikası dövlət müstəqilliyini qazandıqdan sonra onun xarici iqtisadi siyasətinin mühüm istiqamətlərindən biri beynəlxalq maliyyə-kredit institutları ilə əlaqələri sürətləndirmək və əməkdaşlığın qurulması olmuşdur. Ölkə 1992-ci ildə Beynəlxalq Valyuta Fonduna, Dünya Bankına, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankına, İslam İnkişaf Bankına, 1999-cu ildə isə Asiya İnkişaf Bankına üzv olmuşdur.

Bildiyimiz kimi, Azərbaycanın xarici iqtisadi siyasəti SSRİ-nin tərkibində olduğu 70 il ərzində çox məhdud çərçivədə qurulmuş,əlaqələr yalnız 15 respublika, xüsusilə Xəzəryanı ölkələrlə mövcud idi. İnzibati amirlik sistemi o zaman ölkə iqtisadiyyatının çoxşaxəli inkişafının qarşısını alır və yalnız bir mərkəzdən idarə edilməklə nəzarətdə saxlanılır, üstəlik də əsas gəlir mərkəzə (Moskvaya) göndərilirdi. Müstəqillik əldə etdikdən sonra bu problem çözüldü və dünyanın əksər ölkələri ilə iqtisadi-siyasi əməkdaşlığımız reallaşdı.

Prezident İlham Əliyevin dəfələrlə qeyd etdiyi kimi, uğurlu daxili və xarici siyasət nəticəsində bu gün respublikamız bir çox sahədə idxalçı ölkədən, ixrac edən ölkəyə çevrilmişdir. Bir vaxtlar mağazalarda satılan ərzaq məhsullarının əksəriyyəti xaricdən idxal olunurdusa, indi vəziyyət bunun əksinədir. Əksər satış məhsulları yerli istehsalın payına düşür. Bu da ölkədə yeyinti sənayesinin və yüngül sənayenin yüksək inkişafının sübutudur. Bundan əlavə, ölkəmizdə ümumilikdə sürətli inkişaf xüsusilə tikinti sənayesində özünü qabarıq göstərməkdədir. Cənubi Qafqazda yaxın qonşularımızın heç birində belə genişmiqyaslı qlobal inkişaf layihələri mövcud deyil. Bu da respublikamızın həqiqətən "çiçəklənmə dövrünü" yaşadığını göstərən mühüm amildir. Təsadüfi deyildir ki, beynəlxalq sorğu institutlarının hesabatlarında Azərbaycan inkişaf tempinə görə lider ölkələrdən hesab edilir. Bu, beynəlxalq mətbuatda da öz əksini tapır. Məsələn Argentinanın nüfuzlu "Telam" qəzeti yazır: "9,2 milyon əhalisi, ümumi daxili məhsulu 64,4 milyard dollar (adambaşına 7 min dollar) olan Azərbaycan karbohidrogen ixracı ilə hazırda geniş iqtisadi ekspansiya yaşayan və böyük strateji potensialı olan bazara malik ölkədir". Məqalədə həmçinin Azərbaycanın uğurlu coğrafi mövqeyi və malik olduğu böyük maliyyə imkanları sayəsində Qafqaz, Mərkəzi Asiya və Xəzər hövzəsi bazarlarına da çıxışı olduğu qeyd edilir.

Bundan savayı, Britaniyada çıxan dünya şöhrətli "The Lawyer" jurnalında Azərbaycanın inkişafı haqqında məqalə dərc olunmuşdur. Məqalənin müəllifi Daniel Metyus qeyd edir ki, Azərbaycan neftlə zəngin ölkədir. Bu ilin may ayında Bakıda keçirilmiş "Eurovision-2012" mahnı müsabiqəsi Azərbaycanın nüfuzunun artmasına kömək etmiş və dünyaya göstərmişdir ki, Bakını məşhurlaşdıran təkcə neft deyildir.

Məqalədə deyilir: "Hətta indiyə qədər bu ölkənin xəritədə yerini də bilməyən adamlar "Eurovision-2012" mahnı müsabiqəsi sayəsində hazırda Azərbaycan haqqında çox şey bilirlər. Müsabiqə ölkənin imicini artırmış və onun böyük turizm potensialına malik olduğunu göstərmişdir. Hazırda Azərbaycan hökuməti bu potensialı inkişaf etdirmək istiqamətində iş aparır".

D.Metyus ölkəmizin neft-qaz sektorunda çalışan aparıcı əcnəbi biznesmenlərdən müsahibələr götürmüşdür.Müəllif yazır: "Xarici investisiyaların 90 faizi hələ də neft-qaz sektorunun payına düşür.Azərbaycan hökuməti bu ölkəni xarici sərmayədarlar üçün daha cəlbedici etmək istiqamətində addımlar atır".

Azərbaycanın dinamik inkişafını işıqlandıran dünya mətbuatı bununla bitmir. Bu sıradan İsveçrənin tanınmış "Swiss style" jurnalını xüsusi qeyd etmək lazımdır. Jurnalın Davosda keçirilən 41-ci Dünya İqtisadi Forumuna həsr olunmuş xüsusi buraxılışında Azərbaycan haqqında geniş məqalə dərc edilib. Məqalədə ölkəmizdə gedən sürətli inkişaf prosesləri təhlil olunur və uğurlu islahatlardan bəhs edilir. Bildirilir ki, Azərbaycan iqtisadi inkişaf dinamikasına görə dünyanın sürətlə inkişaf edən ölkələrindən biri olaraq qalır. 2009-cu ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı 9,3 faiz,ötən il isə 5 faiz artmışdır. Ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində mühüm işlər görülür,təhsil,səhiyyə, informasiya texnologiyaları,nəqliyyat sahələrində uğurlu islahatlar aparılır. Dünya İqtisadi Forumu tərəfindən 2010-2011-ci illər üçün hazırlanmış " Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı"nda Azərbaycan MDB ölkələri arasında birinci, makroiqtisadi sabitlik alt indeksi üzrə isə 139 ölkə arasında 13-cü yeri tutmuşdur. Məqalədə bu uğurların məhz Prezident İlham Əliyevin yürütdüyü siyasətin nəticəsi olduğu vurğulanır.

Azərbaycanın getdikcə artan hərbi və iqtisadi qüdrəti düşmən Ermənistanı qorxuya salmışdır. Bu barədə Ermənistan prezidenti S.Sarkisyanın fikirləri buna sübutdur. 2011-ci ildə İrəvanda keçirilən "Cənubi Qafqazda təhlükəsizlik dinamikası" adlı beynəlxalq konfransda Ermənistan prezidenti Azərbaycanın hərbi potensialının artmasından narahat olduqlarını bildirib: "Azərbaycanın sürətlə silahlanması yalnız Ermənistan üçün deyil, daha geniş bir məzmunla bölgə təhlükəsizliyi baxımından narahatlıq doğurur. Cənubi Qafqazda baş verən geosiyasi hadisələr, regional və bölgə xarici güc mərkəzlərinin mənfəətlərinin sintezi və ya rəqabəti mürəkkəb vəziyyət yaradır. Bütün bunlar bölgə üçün əlavə imkanlarla yanaşı, mənfi fəsadlar da yaradır".

O, əlavə edib ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə Minsk qrupu məşğul olur.

Bundan başqa, Sarkisyan Ermənistanın bir sıra enerji layihələrindən kənarda qaldığını da çıxışında etiraf etmiş və düşmüş olduqları iqtisadi blokada şəraitindən narazıçılığını dilə gətirmişdir. Təbii ki, burada Sarkisyanın Azərbaycanı silahlandığı üçün bölgəyə təhlükə sayması və ittiham etməsi özünün və dövlətinin cinayətkar əməllərini ört-basdır etmək və ya diqqəti yayındırmaq üçün sərsəmləməkdən başqa bir şey deyildir.

Cənubi Qafqazın lideri və regional-qlobal layihələrin əsas təşəbbüskarı və iştirakçısı olmaqla Azərbaycan təkcə özünün deyil, qonşu dövlətlərin də inkişafına bilavasitə yardımçı olan dövlətə çevrilmişdir. Bu gün qonşu Gürcüstanın Azərbaycanla əməkdaşlığının yüksək olması bu ölkə üçün geniş imkanlar açmış və o qədər də varlı olmayan bu ölkənin əhalisinin rifahını xeyli yaxşılaşdırmış, ümumilikdə ölkənin inkişafını sürətləndirmişdir. Qardaş Türkiyənin də Azərbaycanla neft-qaz və əksər iqtisadi layihələrdə yaxından iştirak etməsi bu ölkə üçün geniş imkanlar açmış,transmilli iş birliyində onun təsir imkanlarını xeyli artırmışdır. Rusiya kimi nəhəng ölkə də Azərbaycanla əməkdaşlığını artırır və ölkəmizə bir çox iqtisadi sahələrdə bərabərşüquqlu tərəfdaş kimi yanaşır.

Ermənistandan fərqli olaraq Azərbaycan hansısa dövlətin forpostu yox, tərəfdaşıdır və onun regionda real güc mərkəzinə çevrilməsini böyük dövlətlərin liderləri də təsdiqləyirlər. Bu barədə dünyanın super dövləti olan ABŞ Prezidenti Barak Obamanın ölkəmiz haqqında söylədikləri respublikamıza verilən ən böyük qiymətlərdən biridir. O vurğulayır: "Azərbaycan regionda ən çox uğurlar qazanan və ən nüfuzlu ölkələrdən biridir. Azərbaycan həm Qafqaz, həm Xəzər hövzəsi regionunun aparıcı ölkəsi olmaqla çox mühüm geostrateji mövqeyə malikdir". Bu barədə maraqlı fikirlərdən biri də Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinə məxsusdur. O demişdir: "Rusiya və Azərbaycan MDB daxilində ən yüksək iqtisadi inkişaf tempinə malik ölkələrdir.".Bütün bu faktlar ölkəmizin regionda söz və güc sahibi olduğunu təsdiqləyir və böyük dövlətlərin Azərbaycanın bu bölgənin lideri olduğuna dəlalət edir.

Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2012 -ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə dair iclasında səsləndirdiyi fikirlər olduqca önəmli xarakter daşıyır. Ölkə başçısının vurğuladığı kimi, BMT Təhlükəsizlik Şurasına ölkəmizin qeyri-daimi üzv seçilməsi Azərbaycan tarixində ilk hadisə idi. Millətlərin taleyüklü məsələlərinin həllində Azərbaycanın söz sahibi olması iftixar hissi ilə yazılmalı tarixi hadisədir. Bundan savayı, üstəlik bir ay müddətində Təhlükəssizlik Şurasına sədrlik etməyimiz ölkəmizə göstərilən yüksək etimadın nəticəsidir. Cənab Prezident bildirir: "Bu ilin may ayında Azərbaycan tarixdə ilk dəfə olaraq BMT Təhlükəsizlik Şurasına sədrlik etmişdir. Bu, tarixi hadisədir. Dünyanın bir nömrəli təşkilatına bir ay ərzində Azərbaycan sədrlik etmişdir və əlbəttə ki, bu dövr daim bizim tariximizdə qalacaqdır. Azərbaycanın artan nüfuzu,imici,imkanları,gücü bax, bu reallıqları mümkün etmişdir. Təhlükəsizlik Şurasının yeni üzvü kimi Azərbaycan bütün məsələlərdə öz prinsipial mövqeyini nümayiş etdirir və bu mötəbər təşkilata üzv olduqda, bəyan etdiyim kimi, Azərbaycan Təhlükəsizlik Şurasında ədalətli və beynəlxalq hüququ müdafiə edir.Təsadüfi deyil ki, bu gün Azərbaycan dünyanın qlobal məsələləri ilə bağlı çox fəal və geniş müzakirələr aparır, biz dünyanın aparıcı ölkələri ilə daim təmasdayıq və bizim prinsipial mövqeyimiz qiymətləndirilir."

Beləliklə, bu gün sürətlə inkişaf edən, dünyada sülhün qorunmasında prinsipial mövqeyi ilə fərqlənən müstəqil Azərbaycan Respublikası bütün parametrlərinə görə Qafqazda dominantlıq haqqını qazanmış dövlətdir.

Anar TURAN

Xalq qəzeti.- 2012.- 19 avqust.- S. 1.