Azərbaycanda nəhəng infrastruktur layihələri regional inkişafa təkan verir

Amerika iqtisadiyyatında ən yaxşı ənənələrin müəllifi kimi tarixə düşən prezident Eyzenhauerin ilk layihələrindən biri "Sürətli yol proqramı" olub. Azərbaycanda da yol-nəqliyyat sektorunun inkişafı ilə bağlı möhtəşəm, bir çox hallarda isə regionda ilk dəfə tətbiq edilən, ən yeni texnologiyalara əsaslanan nəhəng layihələr reallaşır. Bu sahədə icra edilən layihələrə ölkə Prezidenti İlham Əliyev böyük önəm verir. Hər bir yerdə sürətlə yollar, qovşaqlar, tunellər, yol ötürücüləri tikilir, körpülər salınır, mövcud yollar genişləndirilir. 2012-ci ildə Azərbaycan hökuməti daxili mənbələr və beynəlxalq kreditlər hesabına avtomobil, su və dəmir yolu nəqliyyatının inkişafına 2 milyard 766,6 milyon manat vəsait yönəldəcək.

Yol inkişafdır, mədəniyyətdir

1969-cu ildə Azərbaycana rəhbərlik etməyə başlayan Heydər Əliyev yeni yolların çəkilmsinə, köhnələrinin bərpa edilməsinə xüsusi diqqət yetirirdi. O dövrdə asfalt yolların ümumi uzunluğu 12,7 min kilometr idisə, 14 il ərzində Azərbaycanda aparılan işlər nəticəsində bu rəqəm 20,4 min kilometrə çatdırıldı. "Heydər Əliyev çəkdiyi yollarla Azərbaycanı öz müstəqilliyinə çatdırdı" - deyənlər tamamilə haqlıdırlar.

Bu gün ölkə başçısı İlham Əliyevin apardığı iqtisadi siyasətin nəticəsidir ki, bütün sahələrdə olduğu kimi, yol təsərrüfatında da dinamik inkişaf aydın gözə çarpır. Son 8 il ərzində avtomobil yollarının tikintisində və təmirində istifadə olunan 2822 ədəd müxtəlif təyinatlı vasitələr - yol tikinti maşınları, avadanlıq və qurğular alınıb. O cümlədən, 30-a yaxın asfalt-beton zavod istifadəyə verilib. 2003-2011-ci illər ərzində respublikada tikilən, yenidən qurulan və təmir olunan yolların uzunluğu 6240 kilometrdən artıq olub. Bu dövrdə ümumi uzunluğu 18 kilometr olan 160-a yaxın körpü tikilərək istifadəyə verilib. 2003-ci ilədək son 100 il ərzində respublikanın avtomobil yollarında tikilmiş körpülərin ümumi uzunluğu isə 40,2 kilometr olmuşdu.

Azərbaycanın inkişafında böyük rolu olan yol tikintisi çox böyük maliyyə vəsaiti tələb edən layihələrdir. Yola qoyulan bu investisiyalar öz iqtisadi səmərəsini, bəlkə, 10 ildən, 15 ildən sonra verəcəkdir. Amma Azərbaycan dövləti üçün əsas hədəf odur ki, ölkəmizin inkişafı təmin olunsun, bütün regionlarda müasir infrastruktur yaradılsın.

Bakıda "Eurovision-2012" mahnı müsabiqəsinin keçirilməsi ilə əlaqədar paytaxtın iri yol layihəsində işlərin əsas hissəsini başa çatdırmaq nəzərdə tutulur. Nəqliyyat naziri Ziya Məmmədov bildirib ki, hazırda Nəqliyyat Nazirliyi və Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti paytaxt yollarının inşası ilə məşğuldur. Bakıda çox sayda körpü inşa olunur və bəziləri yenidən qurulur. Bütövlükdə, Bakı şəhəri bütün sahələrdə olduğu kimi, yol sahəsində aparılan işlərin nəticəsində də gözəlləşir.

Şərq - Qərb nəqliyyat dəhlizinin mərkəzi - Azərbaycan

Azərbaycan Avropa və Asiyanı birləşdirən nəqliyyat marşrutlarının kəsişdiyi əlverişli strateji mövqedə yerləşir. Məhz bu amil respublikamızın tranzit əhəmiyyətini xeyli artırır. Ölkəmizin ərazisindən keçən beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri dövlətin nəqliyyat sisteminin və beynəlxalq səviyyəli avtomobil yollarının tikintisinə münbit zəmin yaratmaqla yanaşı, ölkənin iqtisadi inkişafına da güclü təkan verir. Elə bu səbəbdəndir ki, son illər respublikada görülən yol-inşaat işlərinin miqyası ölçüyəgəlməzdir.

Nəqliyyat sektorunda strateji layihələr sırasında beynəlxalq əhəmiyyətli magistral yolların çəkilişi də mühüm yer tutur. Beynəlxalq miqyaslı layihələrin həyata keçirilməsi isə ölkəmizin nüfuzunun və strateji mövqeyinin möhkəmlənməsinə baza yaradıb. Böyük İpək yolunun istifadəyə verilməsi, Bakı - Tbilisi - Qars tranzit dəhlizlərinin yaradılması istiqamətində işlərin həlledici mərhələyə qədəm qoyması Azərbaycanın regionda Şərq - Qərb nəqliyyat dəhlizinin mərkəzi nöqtəsinə çevrildiyini göstərir. Hazırda inşası davam etdirilən Bakı - Rusiya və İran dövlət sərhədləri üzrə avtomobil yollarının yenidən qurulması və digər layihələr respublikamızın trans-nəqliyyat mərkəzi kimi strateji mövqeyini daha da möhkəmləndirməkdədir.

Azərbaycanda ən müasir yol-nəqliyyat infrastrukturu yaradılıb. Dünyada bu cür səkkiz mərkəz var və onların arasında ən qabaqcıl və ən mütərəqqi texnologiyalara malik olanı Bakı Mərkəzidir. Koreya şirkətlərinin fəal iştirakı ilə Azərbaycanda, Bakıda qurulan bu sistemdə həm təhlükəsizlik məsələləri öz həllini tapacaq, həm də yol hərəkətinin tənzimlənməsi üçün yeni imkanlar yaradılacaq. Gələcəkdə ölkənin bütün şəhərləri bu sistemlə təmin ediləcəkdir.

Yeni yol - Tovuzda yeni həyatın başlanğıcı

Zəyəm çayını keçib Böyük İpək yolundan Tovuzun Alakol kəndinə dönəndə diqqəti ilk çəkən asfalt yol və bu yol boyunca vaxtı ilə qaz və istilik olmadığından qırılmış, amma indi onun yerində təzə salınmış meşə zolağı oldu. Bir də sumqayıtlıların yaxşı tanıdığı, sovetlər dönəmində məsul partiya -sovet işlərində çalışmış Vaqif Qasımovun Alakol haqqında - Xınna dərəsinin qucağında uyuyan, bu barlı-bərəkətli kəndin torpağından, suyundan, adamlarından çox böyük məhəbbət və qürur hissi ilə danışan, həm də böyuk təəssuf hissi ilə Alakolun yolsuzluğunu vurğulayan çöhrəsi xəyalımda canlandı. Bu az imiş kimi, dilçi alim, mərhum Bəşir Əhmədovun bir vaxtlar zarafatdan çox ciddi dediyi sözlər də yadıma düşdü: "Bakıdan Qovlara 450 kilometrlik yolu da 5 manata gedirik, Qovlardan Alakola 5 kilometrlik yolu da..." Maraqlıdır ki, sonralar da Bakıdan Qovlara olan yolun qiyməti dəyişmədi, amma Qovlar - Alakol yol haqqı 2 dəfəyə qədər qalxdı. Hətta sürücülər adama bir minnət də qoydular ki, Alakolun yolu çox pisdir!

Tovuz RİH-nin başçısı Tofiq Zeynalovla görüşəndə bu xırda, amma ağrılı əhvalatları xatırlatmasam da, səmimi bildirdim ki, sovet hakimiyyətinin 70 ildə düzəldə bilmədiyi yolu siz bir ilə asfaltlaşdırdınız, buna görə çox sağ olun! Minnətdarlığımı özünməxsus təbəssümlə qarşılayan başçı "bu sağ ol Alakolun el qədri bilən oğlanlarına düşür", - deyə cavab verdi. Rayon icra hakimiyyəti başçısının Alakol üzrə nümayəndəsi Hətəm Saadov isə kənddə aparılan yenidənqurma işlərini, o cümlədən "70 ildə sovet hökumətinin çəkə bilmədiyi yolun" bir ildə asfaltlaşdırılması məhz Tofiq müəllimin təşəbbüskarlığının nəticəsi adlandırdı.

Alakol Tovuzun 102 kəndindən ancaq biridir. Son illər Tovuzun hər bir kənd və qəsəbəsində böyük quruculuq və yenidənqurma işləri görülmüşdür. 2003-cü ildən bəri ölkə Prezidenti İlham Əliyev 5 dəfə Tovuzda olmuş və onun hər bir səfəri aparılan quruculuq işlərinə böyük təkan vermişdir.

"Tovuz rayonunun sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 7 oktyabr 2009-cu il tarixli 516 nömrəli sərəncamına əsasən, strateji əhəmiyyətli 53 kilometrlik Tovuz - Böyük Qışlaq - Qaralar avtomobil yolu yenidən qurulmuş və 2011-ci ilin fevralında istifadəyə verilmişdir. Strateji əhəmiyyətli bu yolun yenidən qurulması nəinki bir Tovuz rayonunun, eləcə də bölgənin həyatında mühüm hadisə olmuşdur. Yolun açılış gününü əsl bayram əhval-ruhiyyəsi ilə qeyd edən tovuzlular bu mühüm hadisəni Tovuzda yeni həyatın başlanğıcı kimi dəyərləndirirlər.

Ölkə Prezidenti İlham Əliyev son səfərində də burada aparılan quruculuq işlərindən razı qaldığını bildirmişdir: "Bütövlükdə, Tovuz rayonunda gedən işlər məni çox sevindirir". Tovuzlular isə deyir bir ki, Prezidentin hər bir səfəri aparılan quruculuq işlərinə böyük təkan vermişdir.

Mütəxəssis təklifi...

2011-2013-cü illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramının icrası ilə əlaqədar həyata keçirilən iri layihələr yol infrastrukturunun yaxşılaşdırılması, həmçinin beynəlxalq standartlara uyğun qurulması işində öz bəhrəsini verməkdədir. O da həqiqətdir ki, yeni salınan bəzi yollar sonradan dağılmağa başlayır. Yağış-qar suları və iritonnajlı avtomobillərin müntəzəm hərəkəti bu prosesi daha da sürətləndirir. Çəkilən zəhmət də zay olur, xərc də itib gedir. Bəs yollarin belə tez dagılmasına səbəb nədir? Mütəxəssislərin fikrincə, asfalt qövsvari olmayanda yağış və qar suları düz yollarda axmır və nəticədə yaranan süni gölməçələr yollarda çökmələrə və dağılmalara səbəb olur. Təəssüf ki, bu problem əsasən payız və qış aylarında Bakı küçələrində müşahidə olunur.

Asfaltın altının lazımi qaydada möhkəmləndirilməməsi də bu məsələdə önəmlidir. Abşeron ərazisində yolun bünövrəsi gil təbəqəsindən ibarətdir və yagış-qar sularının təsiri ilə yolların sürətlə dağilması başlayır. Ona görə də yol çəkilməmişdən əvvəl asfaltaltının daha möhkəm qurulması vacib şərt olmalıdır. Bunun üçün müvafiq imkan və texnalogiya var. Özülə şeben, çınqıl, beton verməklə bu prosesin öhdəsindən gəlmək mümkündür. Qəsəbə və kəndarası yolların çoxluğu və onların yenidən qurulması ilə bağlı Bakı mühitində daha bir səmərəli və çox ucuz başa gələn vasitədən istifadə etmək olar. Metallurgiya müəsisələrinin tullantısı olan şlakdan istifadə etməklə bu işin öhdəsindən uğurla gəlmək mümkündür.

Məsələyə aydınlıq gətirmək üçün regionun ən iri müasir polad istehsal edən müəssisəsi "Baku Steel Company"yə müraciət etdik. Müəsisənin baş texnoloqu Adil Ağayev bildirdi ki, bu məsələ olduqca vacib və çox aktualdır. Hələ 5-10 il əvvəl də "Baku Steel Company"yə bununla əlaqədar çoxsaylı müraciətlər var idi. Şlak doğrudan da, asfaltın altının möhkəmləndirilməsində çox effektlidir və ucuz başa gəlir. Deyək ki, bir maşın şebenin bazar qiyməti 200 manat ətrafındadırsa, şlakın bir maşını 4-5 dəfə ucuzdur. Şlak materialının yol tikintisində istifadəsi metallurgiya müəsisələrinin büdcəsinə müəyyən gəlir gətirməklə yanaşı, ekologiyanın qorunmasına da imkan yaratmış olur.

Bu məsələdə yol tikintisi ilə məşğul olan təşkilatların mövqeyini də bilmək maraqlı olardı...

Yol olan yerdə inkişaf da olacaqdır

Azərbaycan nüfuzlu region dövlətindən dünya əhəmiyyətli ölkəyə çevrilməkdədir. Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyində oynadığı mühüm rol artıq reallığa çevrilmişdir. İndi Avropa öz gələcəyini Azərbaycansız təsəvvür edə bilmir. Belə bir şəraitdə yol tikintisi hər bir bölgənin iqtisadi inkişafını şərtləndirən amil kimi dəyərləndirilməlidir.

Prezident İlham Əliyev yol-nəqliyyat sektorunun inkişafı ilə bağlı tədbirlərin birində bildirmişdir ki, "Bakı - Rusiya, Bakı - Gürcüstan, Bakı - İran sərhədi yollarının tikintisi, demək olar ki, bu il və gələn il ərzində başa çatmalıdır. O ki qaldı, kənd yollarına, onların tikintisinə böyük ehtiyac vardır. Ən ucqar yerlərdə, ən ucqar kəndlərdə bu yol tikintisi davam edəcəkdir. Azərbaycanın bütün bölgələrində insanlar yaxşı yoldan istifadə etməlidirlər."

Bu gun də avtomobil yolları şəbəkəsinin yeniləşdirilməsi və yenidənqurulması, qəsəbə və kənd əraziləri də daxil olmaqla, yolların, prospektlərin və küçələrin asfaltlaşdırılması, ümumi istifadədə olan ölkə əhəmiyyətli avtomobil yollarının yenidənqurulması, yerli əhəmiyyətli yolların tikintisi, əsaslı təmiri, yeni körpülərin tikintisi üzrə layihələr uğurla həyata keçirilməkdədir.

Namiq ƏHMƏDOV

Məqalə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun keçirdiyi müsabiqəyə təqdim olunur

Xalq qəzeti.- 2012.- 29 fevral.- S. 8.