Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə gəlişi Azərbaycanın sosial-iqtisadi, elmi-texniki və mədəni inkişafında yeni mərhələnin başlanğıcı oldu

Bu gün tam əminliklə söyləmək olar ki, Azərbaycanın dövlət suverenliyi və iqtisadi müstəqilliyi, sistemli şəkildə artan xarici iqtisadi əlaqələri, dünya iqtisadiyyatına get-gedə daha dərindən inteqrasiya olunması hələ 1970-1985-ci illərdə təməli qoyulmuş xalq təsərrüfatı potensialına əsaslanır.

Heydər ƏLİYEV,

Ümummilli lider

1969-cu ilin 14 iyul tarixi xalqımızın yaddaşına əbədi yazılıb

Türk dünyasının görkəmli elm adamı və ictimai xadimi, bütün türk xalqlarının misilsiz təəssübkeşi olan İhsan Doğramacı çıxışlarının birində qeyd etmişdi ki, Azərbaycan xalqı iyirminci əsrdəki milli qurtuluşunun tarixini əslində 1969-cu ilin yayından hesablamalıdır. Çünki həmin tarixdə siyasi hakimiyyətə gələn Heydər Əliyev sözün həqiqi mənasında böyük bir xalqın həyatında möhtəşəm dəyişikliyə, misilsiz inkişafa nail olmuşdu. 1969-cu ilə qədər SSRİ-nin aqrar respublikası kimi tanınan Azərbaycan həmin tarixdən sonra inkişaf etmiş sənaye ölkəsinə, elmi-texniki tərəqqinin geniş şəkildə tətbiq olunduğu respublikaya, yüksək mədəniyyəti ilə bütün dünyada tanınan bir diyara çevrilmişdi.

Tarixçilərin fikrincə Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi Azərbaycanın hərtərəfli inkişafını təmin etmiş, ölkə yeni bir tərəqqi yoluna qədəm qoymuşdu. Siyasətçilər isə 1969-cu ilin 14 iyul tarixli plenumdan sonra Azərbaycanda baş verən ictimai-siyasi hadisələri gələcəkdə yaranacaq müstəqil Azərbaycan dövləti üçün zəmin formalaşdırılması kimi qiymətləndirirlər. Bu məqama sırf milli maraqlar prizmasından baxanların qənaəti isə bir qədər də fərqlidir. Onlar qətiyyətlə bildirirlər ki, Azərbaycan və azərbaycanlılar üçün o qədər də uğurlu olmayan həmin illərdə Heydər Əliyev kimi siyasət dahisinin hakimiyyətə gəlişi faktiki olaraq Azərbaycanda milli dövlətçiliyi möhkəmləndirə bilərdi, necə ki, möhkəmləndirdi. Milli maarifin və milli mədəniyyətin təəssübkeşləri də 1969-cu ilin iyul plenumundan sonrakı dövrə münasibət bildirərkən çox orijinal məqamlar üzərində dayanırlar: "Tanrı Heydər Əliyevi Azərbaycan təhsilini və mədəniyyətini qorumaq, inkişaf etdirmək, bütün azərbaycanlıların mədəni səviyyəsini və təhsilini yüksək səviyyəyə qaldırmaq üçün göndərmişdi". Bu yanaşmaların hamısı tarixi həqiqətlərdir və onları söyləyən müəlliflər xüsusi ehtirama layiq insanlardır. Ona görə də bu yazıda məhz həmin həqiqətlərin bəzilərinin üzərində dayanacağıq.

Bu ümumdünya miqyasında yekdilliklə qəbul edilmiş bir həqiqətdir ki, Azərbaycanın bir əsrdə ikinci dəfə əldə etdiyi dövlət müstəqilliyinə gedən yolun təməli məhz 1969-cu ildən etibarən qoyulmuşdu. Həmin illərdə həyatın müxtəlif sahələrində baş vermiş dirçəliş milli -azadlıq ideyalarının da canlanmasına səbəb olmuşdu. Siyasət dahisinin müdrik uzaqgörənliyi nəticəsində Azərbaycan Respublikası həmin illərdə bugünkü müstəqillik dövrü üçün hazırlanmışdır. Müstəqilliyə qovuşmaq məqsədi ilə reallaşdırılan həmin tədbirlər nəticəsində - 1969-1985-ci illərdə Azərbaycanda 213 yeni iri sənaye müəssisəsi istismara verilmiş, dünyanın 65 ölkəsinə 350 adda məhsul ixrac olunmuşdu. Həmin illər ərzində Azərbaycanın milli gəlirinin ümumi həcmi 2,5 dəfə artmışdı. Moskvanın, eləcə də keçmiş SSRİ-nin digər şəhərlərinin 170 aparıcı elm və təhsil ocağına 3500 azərbaycanlı oğlan və qız göndərilmişdi. Bu isə Heydər Əliyev siyasi müdrikliyinin, uzaqgörənliyinin göstəricisi idi. Ulu öndərin həmin fəaliyyətinin nəticəsi idi ki, SSRİ dağılandan sonra yaranan yeni müstəqil dövlətlərdən ancaq ikisi-Rusiya və Azərbaycan müstəqil olaraq öz iqtisadiyyatını idarə etmək iqtidarında idi.

1970-ci ildə mütəxəssislər qeyd edirdilər ki, son 100 ildə 1 milyard ton neft istehsal etmiş, Böyük Vətən müharibəsi illərində SSRİ-nin neftə olan ehtiyacının 75 faizini vermiş Azərbaycanın neftayırma zavodları hələ çar dövründə inşa edildiyinə görə müasir tələblərlə ayaqlaşmır. Bu məqamdan məharətlə istifadə edən ulu öndər SSRİ Nazirlər Soveti qarşısında məsələ qaldırdı və Bakıdakı bütün neftayırma müəssisələrinin tamamilə yenidən qurulmasına, bir çoxunun isə yenidən tikilməsinə nail oldu. Bununla yanaşı 70-ci illərdə Bakıda, Naxçıvanda, Əli Bayramlıda, Gəncədə, Mingəçevirdə, Lənkəranda, Xankəndində bir-birinin ardınca elektronika, elektrotexnika, radiotexnika, cihazqayırma, dəzgahqayırma zavod və müəssisələri tikilib istifadəyə verildi. 1975-ci ildə Bakıda istifadəyə verilən Məişət Kondisionerləri Zavodunu Moskva rəhbərləri əslində Ukraynada tikdirmək istəyirdilər. Daha doğrusu bu plan təsdiqlənmişdi. Heydər Əliyev SSRİ miqyasında olan nüfuzundan istifadə edərək Kondisioner Zavodunun Bakıda tikilməsinə nail oldu. 1970-1982-ci illərdə Azərbaycanda tikilib istifadəyə verilmiş fabrik, zavod və digər sənaye-istehsal müəssisələrinin sayı əvvəlki 50 ildə tikilən müəssisələrin sayından qat-qat çox idi. Həmin illərdə Bakıda 8-ci kilometr, Musabəyov, Bakıxanov, Əhmədli, Günəşli, Hövsan və Xırdalan kimi iri qəsəbələr salınmışdı.Cəmi 10 ildə tikilən mənzillərin sayı əvvəlki 50 ildə tikilən mənzillərdən 60 faiz çox idi. 1970-1982-ci illərdə Heydər Əliyevin bilavasitə göstərişi və rəhbərliyi ilə Azərbaycanda 52 memarlıq abidəsində bərpa işləri aparılmış, 650-dən çox tarix və mədəniyyət abidəsinin yüksək səviyyəli pasportu hazırlanmışdı. Ulu öndər ölkəyə birinci dəfə rəhbərlik etdiyi dövrdə respublika gənclərinin bilavasitə Bakıda hərbi təhsil alması üçün o zamanlar mümkün olan bütün addımları atmış, Moskvadakı bəzi qüvvələrin etirazına baxmayaraq Azərbaycanda hərbi məktəbin açılmasına nail olmuşdu. Ancaq bu, işin bir tərəfi idi. Heydər Əliyev təkcə Azərbaycanda hərbi təhsil alan gənclərin deyil, eləcə də SSRİ-nin ali hərbi məktəblərinə respublikamızdan göndərilən gənclərin böyük əksəriyyətinin məhz azərbaycanlı yeniyetmələr olmasını xüsusi diqqət mərkəzində saxlayırdı.

1970-80-ci illərdə respublikanın ali məktəblərində 100-dən artıq yeni kafedra,40-dan çox yeni fakültə açılmış, 100-ə qədər yeni ixtisasın hazırlığına başlanmışdı. Həmin illərdə ölkədə 6 yeni ali məktəb, 12 orta ixtisas məktəbi yaradılmışdı.Üstəlik həmin 10 ildə SSRİ-nin orden-medallarına layiq görülən təhsil işçilərinin sayı 8 min 700 nəfərdən çox idi. Milli Elmlər Akademiyasının maddi- texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, səhiyyə sisteminin müasirləşdirilməsi, ölkənin yol infrastrukturunun daha da yaxşılaşdırılması, eləcə də ulu öndər tərəfindən reallaşdırılan bütün tədbirlər nə zamansa ərsəyə gələcək müstəqil AZƏRBAYCAN dövləti naminə həyata keçirilirdi . Azərbaycan xalqı xoşbəxtdir ki, ulu öndər həmin quruculuq fəaliyyətini ölkəmizin dövlət müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra da davam etdirdi. Xalqımız məmnundur ki,ümummilli liderin titanik siyasi fəaliyyəti bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən böyük uğurla davam etdirilir.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

Xalq qəzeti.- 2012.- 14 iyul.- S. 3.