Xətai rayonu: uğur uğur gətirər

Azərbaycan suverenliyinin üçüncü onilliyinin ilk altı ayını da şərəfli müstəqillik tarixinə uğurlarla yazmışdır. 2012-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunları ilə əlaqədar Nazirlər Kabinetinin iyulun 11-də keçirilmiş iclasında Prezident İlham Əliyev bu müddətdə əldə olunan nailiyyətlərdən danışarkən qeyd etmişdir ki, "altı ayda ölkə iqtisadiyyatı uğurla inkişaf etmiş və qarşıda duran bütün vəzifələr icra edilmişdir." Respublika iqtisadiyyatında əldə olunan nəticələri əsas götürən dövlət başçısı 2012-ci ilin də bütövlükdə Azərbaycan üçün çox uğurlu il olacağını bildirmişdir. Bunu konkret rəqəmlərlə ifadə edən dövlət başçısı göstərmişdir ki, bu dövrdə ümumi daxili məhsul 1,5 faiz artmış və keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1 milyard dollar dəyərindən çox məhsul istehsal edilmişdir.

Aydın görünür ki, ölkənin qeyri-neft iqtisadiyyatına qoyulan sərmayələr bu sahəni hərəkətə gətirmiş və az bir zamanda 11,3 faiz artım müşahidə edilmişdir ki, bu da dünya miqyasında hazırda ən yüksək göstəricidir. Sənayeləşmə proqramının uğurlu icrası isə qeyri-neft sənayemizin inkişafını 8,3 faiz səviyyəsinə çıxarmış, bir çox yeni böyük və kiçik müəssisələr işə salınmışdır. Bu dövrdə kənd təsərrüfatında da rekord göstərici əldə olunmuş və artım 10,4 faiz təşkil etmişdir.

Ölkəmizdə bütövlükdə makroiqtisadi vəziyyət müsbət olmuş, inflyasiya 2,2 faiz təşkil etmiş, əhalinin pul gəlirləri 14,2 faiz artmışdır. Bu isə real gəlirlərin yüksək templə artdığının aydın göstəricisidir. İlin birinci yarısında ölkəmizdə sosial məsələlərin həllinə daha çox diqqət yetirilmişdir. Siyasətin sosial xarakterini və sosial ədalət prinsiplərini daha da gücləndirmək məqsədilə sovet dövründən qalmış əmanətlərin kompensasiyası barədə dövlət başçısı tərəfindən qərar qəbul edilmiş və ünvanlı sosial yardım proqramının icrası davam etdirilmişdir.

İqtisadi artım sosial rifah gətirir

Ölkənin davamlı inkişaf prosesində paytaxtın iri rayonlarından biri olan Xətai rayonu da bir çox uğurlara imza atmış, ölkənin, o cümlədən Bakının ümumi sosial-iqtisadi inkişaf tempində öz mövqeyini qoruyub saxlaya bilmişdir. 2012-ci ilin birinci yarısının makroiqtisadi göstəricilərinin təhlili, bu il də rayon iqtisadiyyatının inkişaf etdiyini və sosial məsələlərin uğurla həllini göstərir.

İlin birinci yarısında rayonun sənayesində 473 milyon 869 min manatlıq sənaye məhsulu istehsal edilmiş və xidmətlər göstərilmişdir. Sənaye istehsalının 7,7 faizi məhsul istehsalının 92,3 faizi isə sənaye xarakterli xidmətlərin payına düşmüşdür.

İstehsal olunmuş və həmçinin anbarlarda saxlanılmış 473 milyon 693 min manatlıq sənaye məhsulu istehlakçılara göndərilmiş, müəssisələrin anbarlarında 1 milyon 175 min manatlıq hazır məhsul qalmış, bundan başqa anbarlarda sənaye müəssisələri tərəfindən alınmış və satış üçün nəzərdə tutulmuş 231,5 min manatlıq hazır məhsul ehtiyatı olmuşdur.

İlin əvvəlindən istehlak və xidmət bazarlarında əhaliyə keçən ilin müvafiq dövründəkindən 0,8 faiz çox, yəni 588 milyon 631 min manatlıq istehlak malları satılmış və pullu xidmət göstərilmiş, keçən ilin birinci yarısı ilə müqayisədə pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 3,4 faiz, pullu xidmətlərin həcmi isə 5,6 faiz artmışdır.

Ticarət şəbəkəsindən satılmış məhsulların 20,5 faizi hüquqi şəxs kimi fəaliyyət göstərən ticarət təşkilatları, 4,4 faizi yarmarkalar, 75,1 faizi isə hüquqi şəxs yaratmadan fəaliyyət göstərən fiziki şəxslər tərəfindən realizə olunmuşdur.

Əmtəə dövriyyəsinin 99,1 faizi, pullu xidmətlərin 84,4 faizi özəl bölmə tərəfindən həyata keçirilmişdir. Altı ay ərzində əhaliyə əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 16,2 faiz çox nəqliyyat, 3,1 faiz çox rabitə xidməti göstərilmişdir.

Dövlət başçısının ölkədə işsizliyin tamamilə aradan qaldırılması istiqamətində qarşıya qoyduğu vəzifələrə uyğun olaraq, iş yerlərinin açılması üçün rayon rəhbərliyi mövcud imkanlardan maksimum istifadə etməyə çalışır. Bunun nəticəsidir ki,cari ilin birinci yarısında rayon üzrə işçilərin orta sayı əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2103 nəfər artaraq 59951 nəfər olmuş, rayonun iqtisadi və sosial sahələrində muzdla işləyənlərin orta aylıq nominal əmək haqqı 8,3 faiz artaraq 533,5 manata çatmışdır. Sənaye müəssisələrində çalışanların orta aylıq əmək haqqı isə 17,1 faiz artaraq 522,8 manat, tikinti kompleksində 13,5 faiz artaraq 550,3 manat, nəqliyyatda 16,1 faiz artaraq 750 manat, rabitə sahəsində 11,8 faiz artaraq 1027 manat təşkil etmişdir. İşsizlik statusuna malik olan 2274 nəfərdən 132 nəfərinə işsizliyə görə müavinət təyin olunmuşdur.

İşsizliyin aradan qaldırılması heç şübhəsiz, rayonda əhalinin maddi-rifah halının davamlı olaraq yüksəlməsinə, vətəndaşların etibarlı sosial müdafiəsinin təşkilinə geniş imkan yaratmışdır. Ona görə də əmək ehtiyatlarından səmərəli istifadəyə diqqət artırılmış, vakant iş yerləri haqqında məlumatlar toplanılmışdır. 2003-cü ilin oktyabrın 1-dən 2012-ci ilin iyul ayının 1-dək rayonda 25147-si daimi olmaqla 25353 yeni iş yeri açılmışdır. Bunlardan isə 2097-si bu ilin birinci yarısında açılmaqla daimi yeni iş yerləridir.

Son illər Xətai rayonunda ulu öndər Heydər Əliyevin "Qara şəhəri ağ şəhərə çevirək" arzusunun gerçəkləşməsi istiqamətində aparılan işlər bir an belə səngiməmişdir. Rayonun tikinti kompleksinə bütün maliyyə mənbələri hesabına əvvəlki ilin müvafiq dövründəkindən 2,8 dəfə çox investisiya yönəldilmişdir. Qeyri-dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisə və təşkilatlar əsas kapitala 143 milyon 195 min manat, dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisə və təşkilatlar isə 122 milyon 817 min manat sərmayə yatırmışlar.

"Ağ şəhər" - arzudan reallığa

Sürətlə inkişaf edən Xətai rayonunda son illərdə həyata keçirilən yenidənqurma və abadlaşdırma işləri həm də özünün geniş miqyası ilə seçilir. Görülən işlərdən daha çox diqqətçəkən "Ağ şəhər layihəsi"dir. Ötən ilin dekabr ayının sonunda Prezident İlham Əliyevin və Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın iştirakı ilə təməl daşının qoyulduğu "Bakı - Ağ şəhər" layihəsinin inşası ilin birinci yarısında çox böyük sürətlə həyata keçirilmişdir. Hazırda bu ərazinin yaxınlığındakı Boks Federasiyasının, Xocalı prospektində və İzzət Orucov küçəsində İş Mərkəzlərinin, Nəcəfqulu Rəfiyev küçəsində Belarus səfirliyinin, Əhmədli qəsəbəsində isə yeni xəstəxana-poliklinika binasının tikintisi aparılır. H.Əliyev prospekti ilə Babək prospektini birləşdirən yol genişləndirilir. İlin birinci yarısında Xocalı 9\16 və Y.Səfərov 18 saylı binaların arasındakı boş sahədə müasir tələblərə və ərazinin memarlığına cavab verən şəbəkəli arkanın tikintisi başa çatdırılmış, buraya yeni işıqlandırma sistemi quraşdırılmışdır ki, bu da şəhərimizin cazibədarlığına xüsusi rəng qatır. Əfəndiyev adına xəstəxananın üzlük daşla üzlənməsi başa çatdırılmış, həmçinin respublika Neyrocərrahiyyə xəstəxanasında aparılan tikinti, təmir və yenidənqurma işləri isə başa çatmaq üzrədir.

Abadlaşdırma layihələri çərçivəsində Nobel prospektində, Fəzael Bayramov küçəsində bir sıra yaşayış binalarının fasadları əsaslı təmir olunaraq ağlay daşla üzlənir, eyvanları yenilənir. Nobel prospektində yaşayış binalarının arasındakı boşluq ərazidə müasir memarlıq üslubunda daha iki yeni arkanın tikintisi aparılır.

Sakinlər qeyd edirlər ki, bu binalar istifadəyə verildiyi vaxtdan indiyədək dam örtükləri təmir olunmadığından yararsız vəziyyətə düşmüşdür. Rayon icra hakimiyyəti tərəfindən sözügedən məsələ araşdırıldıqdan sonra binaların damlarının dəyişdirilməsi qərarına gəlinmiş və qısa zamanda 3 və 5 saylı binaların dam örtükləri sökülərək yeni müasir mansard tikintisinə başlanmışdır.

Son illərdə olduğu kimi, bu il də Xocalı faciəsinin ildönümü ilə əlaqədar bu prospektdə ucaldılmış abidə kompleksində və bütövlükdə park-xiyabanda bərpa və yaşıllaşdırma işləri aparılmış, prospekt boyunca yerləşən yaşayış evlərinin və inzibati binaların, həmçinin Naximov yaşayış sahəsindəki hündür mərtəbəli binaların fasadları əsaslı və cari təmir olunmuşdur.

Dövlət Proqramı məsuliyyət və səy tələb edir

Ötən ilin may ayında qəbul olunmuş "2011-2013-cü illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nda Xətai rayonunun mövcud problemləri də öz geniş əksini tapmışdır. Proqramda üç il müddətində rayonda 79 bənddən ibarət tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu gün nəzərdə tutulmuş işlərin icrası rayonuun sosial-iqtisadi inkişafına yeni təkan vermişdir.

Proqram çərçivəsində 2011-ci ildən əsaslı təmir olunan 7 uşaq bağçası və körpələr evindən birində keçən il, 6-sında isə bu ilin birinci yarısında işlər başa çatdırılmışdır. Cari ildə 20 məktəbdə və 12 uşaq bağçasında əsaslı təmir işlərinin görülməsi nəzərdə tutulmuşdur ki, artıq onların bir qismində təmir işlərinə başlanılmışdır.

Bu ilin birinci rübündə respublika Prezidenti şəxsən özü rayonun Dövlət Proqramı əsasında təmir olunmuş 251 saylı uşaq bağçasının və körpələr evinin açılış mərasimində iştirak etmişdir. Dövlət başçısı müvafiq qurumlardan bütün obyektlərdə keyfiyyət göstəricilərinə xüsusi əhəmiyyət verilməsini ciddi şəkildə tapşırmışdır. Odur ki, rayon icra hakimiyyəti tikinti və təmir işlərini gündəlik nəzarətdə saxlayır, tikinti təşkilatlarının rastlaşdıqları problemləri operativ həll edir.

Proqram çərçivəsində əsaslı təmir olunan səhiyyə müəssisələrində də işlər qrafik üzrə aparılmış, 2 və 8 saylı uşaq poliklinikalarında, 6 saylı şəhər poliklinikasında təmir işləri bu ilin birinci yarısında başa çatdırılmışdır. Hazırda 4 saylı uşaq poliklinikasında işlər başa çatmaqdadır. 7 saylı şəhər poliklinikasında təmir aparılır və 2 saylı vərəm dispanserinin binası sökülərək yeni binanın tikintisinə başlanmışdır. Əhmədli qəsəbəsindəki 14 saylı poliklinikanın köhnə binası da tamamilə sökülərək yerində müasir tələblər səviyyəsində yeni xəstəxana-poliklinika binası tikilir. Rayon icra hakimiyyətinin başçısı bildirdi ki, Dövlət Proqramında bu tikintinin başa çatması gələn ilə nəzərdə tutulsa da, işlərin qabaqlayıcı qrafiklə təşkili obyektin yaxın vaxtlarda istifadəyə verilməsinə imkanlar yaradır.

Hazırda Dövlət Proqramı çərçivəsində rayonda 3 poçt binasının, 1 ATS-in tikintisi aparılır, əhalinin elektrik enerjisi, qaz təchizatı, su və istilik təminatı yaxşılaşdırılır. İcra hakimiyyətinin rəhbərliyi bu vacib sahələrdə sayğaclaşmanın başa çatdırılmasına xüsusi əhəmiyyət verir. Hazırda elektrik və qaz sayğaclarının elektron sayğacla əvəzlənməsinə başlanmışdır.

Prezident İlham Əliyevin 22 iyun 2012-ci il tarixli sərəncamı ilə "2011-2013-cü illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"na Əlavə Tədbirlər Planı təsdiq olunmuş və bu plana rayonda təhsil sahəsi üzrə 7 bənd, əhalinin təhlükəsizliyi tədbirləri üzrə 2 əlavə bənd salınmışdır ki, artıq onların icrasına hazırlıq görülür.

Uşaqlara qayğı gələcəyə qayğıdır

Dövlət Proqramına əlavələrdə rayonun 3 saylı Uşaq evinin də əsaslı təmiri nəzərdə tutulmuşdur. Ümumiyyətlə, ölkə başçısının tapşırığı ilə uşaq bağçalarının, uşaq evlərinin yenidən qurulması və əsaslı təmiri, uşaqların sağlam və rifah içində böyüməsi dövlətin xalqın gələcəyinə olan diqqət və qayğısının təzahürüdür.

Ölkə rəhbəri İlham Əliyevlə yanaşı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın təhsilin, mədəniyyət və səhiyyənin inkişafına göstərdiyi diqqət və qayğı bu gün qeyd olunan sahələrin inkişafında xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, məhz Mehriban xanım Əliyevanın diqqəti sayəsində Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Xətai rayonundakı 3 saylı uşaq evinin Buzovna qəsəbəsindəki yay istirahət düşərgəsi dünya standartlarına uyğun, ən yüksək səviyyədə yenidən tikilmiş və uşaqların istifadəsinə verilmişdir. 120 yerlik bu evdə uşaqlar üçün yataq otaqları, istirahət yerləri, yeməkxana, kompyuter otağı, kitabxana, idman zalı, hovuz, açıq havada yaşıl örtüklü stadion və s.olmaqla hərtərəfli şərait yaradılmışdır.

Xətai rayonunun yol infrastrukturunun yeniləşdirilməsi ilə əlaqədar son illərdə çox böyük işlər görülmüş, yeni yol qovşaqları, körpülər, yol ötürücüləri, yeraltı və yerüstü keçidlər tikilib istifadəyə verilmişdir. Mərkəzi yollar, o cümlədən Y.Səfərov küçəsi, Nobel prospekti və Zığ yolu küçəsi dünya standartları səviyyəsində yenidən tikilmişdir. Rayonun daxili küçə və yollarının əsaslı şəkildə təmiri və yenidən qurulması istiqamətində də Dövlət Proqramına uyğun xeyli iş görülmüşdür. Hazırda məhəllədaxili yolların asfaltlaşdırılması işlərinə başlamaq üçün hazırlıq görülür.

Qışa hazırlıq bu gündən başlayır

İlin əvvəlində havaların qeyri-sabit keçməsi kommunal sahədə böyük problemlər yaratsa da, rayon icra hakimiyyətinin və yerli strukturların gücləndirilmiş iş rejimində işləmələri yaranmış problemləri qısa müddətdə aradan qaldırmışdır.

İstilik mövsümünə hazırlıqla bağlı hazırkı vaxtda "Azəristiliktəchizat" ASC-nin rayon üzrə fəaliyyət göstərən strukturları tərəfindən binaların istilik xətlərində əsaslı təmir işləri aparılır, izolyasiya işləri görülür, qazanxanalarda və məntəqələrdə avadanlıqlar, nəzarət- ölçü cihazları təftiş olunaraq əsaslı və cari təmir olunur.

Rayon rəhbərliyinin diqqət mərkəzində saxladığı əsas məsələlərdən biri də əhalinin enerji daşıyıcıları ilə fasiləsiz təminatıdır. Xüsusilə qış aylarında qaz təchizatının gücləndirilməsi məqsədilə cari ilin 6 ayı ərzində müxtəlif diametrli 8592.85 metr qaz xətti çəkilmiş, ümumilikdə 76222 abonentə xidmət göstərilmiş, 25333 abonentin mexaniki qaz sayğacı Smart-kart tipli sayğacla əvəz olunmuş, sayğaclaşma 98,8 faiz təmin edilmişdir.

Elektrik enerjisinin təminatı sahəsində də işlər günün tələbləri səviyyəsində qurulur. Xətai Rayon Enerji Təchizatı və Satışı İdarəsi bu ilin 6 ayında transformator məntəqələrində kabel və hava xətlərini əsaslı təmir etmiş, transformatorları sazlamışdır. Bu günə qədər 6234 ədəd elektron sayğac dəyişdirilmiş və sayğaclaşma 99 faiz təmin edilmiş, eyni zamanda, abonentlərə 2600 ədəd SMS tipli yeni sayğac quraşdırılmışdır.

Xocalı və Nobel prospektlərinin, Zığ yolunun hərəkət zolağının işıqlandırma sistemindəki mövcud texniki qüsurlar yeni elektrik dirəkləri quraşdırılmaqla aradan qaldırılmış, buradakı işıqlandırıcılar müasirləri ilə əvəzlənmişdir. Bu işlər rayonun Babək prospektində də başa çatdırılmışdır. N.Tusi, R.Məmmədov, Cavanşir, M.Hadi və Naximov küçələrinin işıqlandırılması tam təmin olunmuşdur. Digər küçə və meydanların işıqlandırılması istiqamətində işlər bu gün də davam etdirilir.

Rayonun su təchizatı yay mövsümündə mühüm əhəmiyyət daşıdığından, indi bu sahənin fəaliyyəti daha çox diqqət mərkəzindədir. Xətai Sukanal Departamenti son 6 ayda rayon ərazisində müxtəlif ünvanlarda su xətlərini dəyişdirmiş və 944 ünvanda su kəməri xətlərində cari təmir işləri aparılaraq su itkisinin qarşısını almışdır. Babək və Gəncə prospektlərində, R.Bağırov küçəsi boyunca 2533 metr yağış kanalizasiya xətti çəkilmiş, bu ünvanlarda 76 ədəd barmaqlıq quraşdırılmışdır. Rayonda sayğaclaşma 63 faizə çatdırılmışdır.

Burada daha böyük yaşayış massivləri yerləşdiyi üçün son illərə qədər burada lift təsərrüfatının işi o qədər də ürəkaçan deyildi. Rayon rəhbərliyi bu məsələni şəxsi nəzarətə götürərək sahəyə diqqəti artırmışdır. İndi sakinlər təsərrüfatın əməlli-başlı hərəkətə gəldiyini etiraf edirlər.

Bu il Xətai rayonunun həyatı bir sıra əlamətdar hadisələrlə də zəngin olmuşdur. Türkiyənin Tarsus şəhəri, Belarusun Minsk şəhərinin Leninski rayonu ilə Bakının Xətai rayonu arasında qardaşlıq münasibətləri yaranmışdır. Bu ilin ötən aylarında əlaqələrin genişləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi istiqamətində işlər davam etdirilmiş, Tarsus şəhər bələdiyyəsi sədrinin rəhbərliyi ilə 11 nəfərlik nümayəndə heyəti rayona səfər etmiş, Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Razim Məmmədov, Milli Məclisin üzvü Hüseynbala Mirələmov və rayon icra hakimiyyətinin məsul əməkdaşları isə Minsk şəhərinə səfər etmişlər. Hər iki şəhərlə qardaşlıq münasibətlərinin daha da genişləndirilməsi üçün xüsusi proqramlar əsasında işlər davam etdirilir. Çünki bu səfərlər işgüzar əlaqələrin qurulmasında və təcrübə mübadiləsində xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Xətai təkcə paytaxt rayonları arasında deyil, respublika üzrə də təhsil sahəsindəki uğurları ilə diqqəti çəkir. Cari tədris ilinin nəticələrinə görə rayon məktəblərinin beş məzununun qızıl medala, iki məktəbin "İlin ən yaxşı məktəbi" və üç müəllimin "İlin ən yaxşı müəllimi" adına layiq görülməsi bunun əyani sübutudur.

Xətai rayonunda ənənə halını almış işlərdən biri də kənd təsərrüfatı məhsullarının satış yarmarkasının təşkil olunmasıdır. Rayon sakinlərinin kənd təsərrüfatı məhsullarına olan tələbatının tam və dolğun ödənilməsi, qiymətlərin süni qalxmasının qarşısının alınması üçün təşkil olunan bu yarmarkalar sakinlərdə böyük razılıq hissi doğurur. Yarmarkalarda rayonun öz ərazisində kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edən sahibkarların iştirakı da təmin olunur.

Bu yazıda haqqında söhbət açdığımız və açmadığımız bir çox məsələlər bu günlərdə keçirilmiş Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin 2012-ci ilin birinci yarımilliyinin sosial-iqtisadi inkişafının yekunları və qarşıda duran məsələlərə həsr olunmuş yığıncağında da geniş müzakirə edildi.

İlqar RÜSTƏMOV

Xalq qəzeti.- 2012.- 18 iyul.- S. 5.