Musiqi onun həyatı idi

 

Onunla "Dan ulduzu" ansamblının televizyadakı kosertlərindən tanış idim. Amma şəxsi tanışlığım rəhbərlik etdiyi Bakı şəhər Mədəniyyət İdarəsində, iş başında olmuşdu. Gözəl görkəmi var idi. Sifətində Azərbaycan kişisinə xas olan cizgilər ilk baxışda diqqəti çəkirdi. Piano arxasına keçəndə isə özgə bir görkəm alırdı. Elə bil daxili ilə söhbətləşirdi. Qayğılı gözləri gah pianonun dillərini asta-asta süzür, gah da tavana zillənirdi. Sanki ifa etdiyi musiqi ilə nəfəs alırdı. Həsənağa Əli oğlu Qurbanovu mən ilk dəfə belə gördüm və yaddaşımda da elə əbədi olaraq belə də qaldı.

 

O vaxt Həsənağa Qurbanovla söhbətimiz çox uzun çəkdi. Arada nədənsə gözlərimin önünə özünün daxili təlatümünü və hisslərini ilk dəfə nota çevirib dünyaya bəyan edən insan gəldi. Musiqi dünyanın dilidir. Deyirlər, əvvəl söz yaranıb - deyə bilmərəm. Desələr ki, əvvəl musiqi yaranıb, ikiəlli razılaşaram. İnsan yaranmazdan əvvəl təbiətdə musiqi olub. Amma küləyin havasına ney səsi verən qamış parçası ta insan şüuru formalaşanacan monoton notlar üstə havalanıb. Onu insan zənginləşdirib, qəlibə salıb, öz hisslərinə tabe edib. Bəli, insan öz içinin sirrini yalnız musiqi ilə rahatca, çəkinmədən hamıya bəyan edə bilir. Kim nə deyirsə desin, amma mən fikrimdən dönəsi deyiləm: musiqi Tanrı ilə insanın arasında ən qısa körpüdür. Ona görə də mən həmişə taleyi musiqiyə bağlı adamları Tanrıya bir köynək yaxın hesab etmişəm.

Həsənağa müəllim danışdıqca gözlərimi ara-sıra onun barmaqlarına zilləyirdim. Və istər- istəməz özlüyümdə hesablama aparırdım: görəsən Həsənağa müəllimin urəyi ilə barmaqları arasında məsafə nə qədərdir? Bəlkə heç həmin məsafə yoxdur? Olsaydı, onda həmin barmaqlar o ürəyin yanğısını pianonun dillərinə necə köçürərdi? Və bəlkə də həmin məsafə neçə min işıq ilinə bərabərdir. Gör ulduzları bizdən nə qədər məsafə ayırır, amma onların işartısını həmişə bəbəklərimizdə daşıyırıq. Bəlkə elə buna görə sənətkarları sadəcə "ulduz" deyib çağırırlar.

Hər nədirsə, bunlar musiqiçi barmaqlarıdır və bir az da sentimental ovqata köklənib "görəsən, mən bu barmaqları harada görmüşəm" deyə fikirləşirdim. Yox, bunlar "Görüş yerini dəyişmək olmaz" filmindəki pianist-xəfiyyə Şarapovun barmaqları deyil. Bu, başını aşağı salıb öz işi-gücü, sənəti, peşəsiylə məşğul olan bir adamın barmaqlarıdır. İnsanın daxili aləmini pərdə-pərdə dolaşan həmin barmaqlar, tutaq ki, mənimkindən nəylə fərqlənir? Könülləri fəth edən ürəkdir, yoxsa barmaqlar? Gözümün önünə dünyanın məşhur musiqiçiləri gəlirdi. Yox, mən onların hər hansı birini Həsənağa müəllimlə müqayisə etmək fikrində deyildim. Ən azı ona görə ki, hər sənətkarın öz yeri, üslubu, mizanı var və Həsənağa Qurbanovun Azərbaycan mədəniyyəti və incəsənəti üçün etdiklərini də onun sənətkarlığının üstünə gələndə müqayisəedilməz bir nəticə alınırdı. Nədənsə, Həsənağa müəllimlə ilk tanışlığa qədər mən onu pencəyini qolunun üstünə aşırıb pianonun ağ-qara dilləri üstə üzü sonsuzluğa gedən, bənizindən yorğunluq tökülən, lakin taleyindən razı adam kimi təsəvvür edirdim. Və onun ciddi sifətindəki cizgilər mənə əbədiyyət adamı təsiri bağışlayırdı. Olsun ki, belə qənaətə gəlməyim onun sənətinə vurğunluğumdan irəli gəlirdi. Hər nəydisə, bu adam mənim üçün əlçatmaz idi və mən özümü bu əlçatmazlıqda elə də rahat hiss etmirdim.

Heç ağlıma da gəlməzdi ki, bir vaxt mən onunla üzbəüz oturub suallar verəcəm, aldığım cavabların bir çoxuna heyrətlənəcəm, bəzilərini isə bildiyim üçün heç dəftərçəmə qeyd də etməyəcəyəm.

Bu söhbətlər zamanı məni daha çox heyrətləndirən Həsənağa müəllimin şəxsiyyəti oldu. "Heyrətləndirmək" sözü sizə qəribə gəlməsin. Sənətlə şəxsiyyətin harmoniyası məndə həmişə heyrət yaradıb. Xatirimə gəlir, 70-ci illərdə sovet mətbuatında şəxsiyyət və sənət problemləri barədə geniş müzakirə gedirdi və böyük sənətkarların şəxsi "xırdalıqları" barədə o qədər faktlar sadalanırdı ki, istər-istəməz sənət barədə təsəvvürlərə xətər toxunurdu. Amma Həsənağa müəllimin timsalında bütöv şəxsiyyət və kamil sənətkar obrazının cəmləşməsi məni uzun illərdən bəri formalaşmış bir çox qənaətləri "təftiş" etmək zorunda qoydu.

Həsənağa Qurbanovu sədəcə sıradan bir musiqiçi kimi qiymətləndirmək, onun fəaliyyətinə bir bucaqdan baxmaq bu virtouz sənətkarı ümumi dəyərləndirmədən kənarda qoymaq olardı. O, həm də bir vətəndaş, bir təşkilatçı, milli təəssübkeş, nəhayət dövlətçi bir insan olaraq gecəsini gündüzünə qataraq sanki vaxt və zaman məhfumuna qalib gəlirmiş kimi özünü, ömrünü Azərbaycan naminə fəda edən sənətkar idi. Bu qədər enerji, çalışqanlıq, millətsevərlik haradan idi? Bax, Həsənağa Qurbanovun ömür yoluna nəzər salsanız bu suala çox aydın cavab tapacaqsınız.

Naxçıvanda doğulub, bu əsrarəngiz diyarın dağ çiçəkləri kimi təmiz sularından içib, bu elin, bu obanın adət-ənənələri ilə ərsəyə gəlib.Ömrünün son illərini Bakıda yaşasa da Naxçıvanı heç vaxt unutmurdu. Deyirdi ki, mən hər zaman Naxçıvanı gözəl xatırlayıram. Həmişə də demişəm ki, Naxçıvan mənim əbədi və əzəli baba yurdumdur. Həsənağa müəllim musiqiyə həvəsinin də burada yarandığını deyirdi. Burada musiqi qəlbini ovsunlayıb və bu sənəti seçib. Seçib deyəndə ki, bu taleyin seçimi tanrının bəxşişi idi və hərdən mənə elə gəlir ki, musiqi olmasaydı, Həsənağa müəllim heç dünyaya gəlməzdi. Sonrakı bütün ömrünü də sonsuzluğa gedən musiqinin çətin yollarında keçmişdi. Ən əsası isə Gülarə xanımla birgə işləyib, "Dan ulduzu" ansamblında çalışıb. Son vaxtlar Bakı şəhər Mədəniyyət İdarəsinə rəhbərlik edirdi.

Həsənağa Qurbanov xoşbəxt adam idi. Ona görə ki, insanların qəlbinə yol tapa bilmişdi. Millətini, xalqını sevən insan idi. Bütün varlığı ilə, sənəti ilə bu xalqa bağlı idi. Deyirdi ki, Azərbaycan xoşbəxt xalqdır ki, onun Heydər Əliyev kimi dövlət başçısı olub. Hərdən ulu öndərlə görüşlərindən qürur hissi ilə danışardı. Bir də deyirdi ki, ulu öndərin ölməz ideyaları gec-tez bu xalqı xoşbəxt gələcəyə qovuşduracaq. Çox əfsus ki, Həsənağa müəllim özü bu xoşbəxt günlərimizi görə bilmədi. Amansız ölüm onu aramızdan vaxtsız apardı.

Bu yazını Həsənağa müəllimin təkrar- təkrar söylədiyi aşağıdakı sözlərlə bitiririk:

"Nə ediriksə Azərbaycan üçün edək. Nə ediriksə azərbaycanlılar üçün edək".

 

 

M. MÜKƏRRƏMOĞLU

 

Xalq qəzeti.- 2012.- 21 iyun.- S. 9.