İnnovasiyayönümlü iqtisadiyyatın
formalaşması Azərbaycana hələ çox uğurlar
gətirəcək
(əvvəli qəzetin 7 mart 2012-ci il tarixində)
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev
innovasiyayюnümlü iqtisadiyyatın
formalaşmasının dюvlət tənzimlənməsi
və sahibkarlıq təşəbbüskarlığına sюykənən iqtisadiyyat modelinin bərqərar olmasına
xüsusi əhəmiyyət verir. Müasir dövrün tələbinə uyğun olaraq,
hər bir yeni fəaliyyət köhnə modellər əsasında
yerinə yetirilərsə, heç bir səmərə verməz.
Ölkədə bütün sahələrin
modernləşməsi bütövlükdə dövlətin
modernləşməsinin və rəqabətqabiliyyətliliyinin
artmasının göstəricisdir. Yəni əmtəə,
xidmət və firmanın rəqabətqabiliyyətli
olması, bütövlükdə ölkənin də rəqabətqabiliyyətliliyini
yaradır.
Prezident
İlham Əliyevin ölkənin rəqabətqabiliyətliliyinin
artması üzrə apardığı uğurlu tənzimləmə
tədbirləri öz bəhrəsini vermiş və
"Dünya Rəqabətqabiliyyətliliyi indeksi 2011-2012"
hesabatına əsasən Azərbaycan ölkə
iqtisadiyyatının rəqabətqabiliyyətlik səviyyəsinə
görə son 1 il ərzində 142 ölkə arasında daha
iki pillə irəliləməsi ilə 55-ci yeri tutmuş, MDB
məkanında isə öz liderlik mövqeyini qoruyub
saxlamışdır.
Rəqabət bazar iqtisadiyatının
konsepsiyalarından biri olmaqla, rəqabətqabiliyyətli əmtəə
və xidmətin kefiyyətinin yüksəldilməsinin, məhsulun
yerli və ya dünya bazarlarında realizə
olunmasının göstəricisidir. Elmi-texniki tərəqqi
və informasiya kommunikasiya texnologiyalarının bütün
sahələrdə tətbiqi, müasir qloballaşma şəraitində,
istehsalda əmək məhsuldarlığını
artıraraq, daha çox əmtəə istehsalına səbəb
olduğundan, əsas problem əmtəə istehsalının
və göstərilən xidmətin məbləğinin
artırılması deyil, onun bazarının tapılması
və realizə olunmasıdır. Bu məsələlərdə
hər bir əmtəə istehsalçısının yerli və
ya beynəlxalq marketinqlərin apardıqları tədqiqatlara əsaslanması
olduqca önəmlidir.
İstənilən ölkənin uğurlarının və
dünyada nüfuzunun artmasının əsasında dövlət
başçısı tərəfindən sosial- iqtisadi
inkişafın təmin edilməsi dayanır. Bunun
üçün, hər bir ölkənin, digərində
olduğu kimi, təkrar olunmayan inkişaf modeli mövcuddur.
Azərbaycan Respublikası Prezident Administrasiyasının rəhbəri,
akademik Ramiz Mehdiyevin "İnkişafın Azərbaycan
modeli" kitabında prioritet inkişaf yoluna çevrilmiş
milli iqtisadi inkişaf modeli hərtərəfli əks
olunmuşdur.
Modernləşməni, ölkənin kompleks və hərtərəfli
inkişafının təmin edilməsini Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev daim
prioritet məsələ hesab edir. O demişdir: "Ölkəmizin
qarşısında duran başlıca vəzifə
iqtisadiyyatın bundan sonra da sürətli inkişaf etdirilməsi
siyasi islahatların keçirilməsi, ölkənin modernləşməsidir.
Son illər bu istiqamətdə çox iş
görülmüşdür. Biz ölkəmizdə
geniş modernləşmə siyasəti aparırıq. Bu siyasət bizə imkan verəcək ki, enerji
resurslarından daha da az asılı olaq".
Aparılmış
bu siyasətin nəticəsidir ki, son 7 ildə ümumi daxili məhsul
3 dəfə, sənaye məhsulunun ümumi həcmi 2,8 dəfə,
dövlət büdcəsinin gəlirləri 9,3 dəfə, əsas
kapitala yönəldilmiş investisiyalar 2,9 dəfə
artmış və ölkəmiz investisiya idxalatçısından
ixracatçısına çevrilmişdir. Azərbaycan
Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) hazırda Türkiyə,
Gürcüstan, Ukrayna və Moldovaya irihəcmli investisiya
qoyaraq, gəlir əldə etməkdədir.
2008-ci ildə Dövlət Neft Şirkəti Türkiyənin
"TURKAS" şirkəti ilə birlikdə
"Petkim-Petrokimya Noldinq"ə məxsus neft-kimya zavodunun 51
faizinə yiyələnib. 2010-cu ildə
"Petkim" ümumi məhsul istehsalı, gəlir, mənfəət
və ixrac üzrə rekord göstəricilərə nail
olub, istehsal olunan məhsulların 50 faizi ixrac edilib.
Prezident İlham Əliyevin 2011-ci il
oktyabrın 23-də Türkiyəyə səfəri zamanı
"Petkim" şirkətinin "AYPE-T" zavodunun rəsmi
açılış mərasimi olub. Bu
uğurların davamı kimi, elə həmin gün
"SOCAR-TURKAS" birgə müəssisəsinin Petkim
yarımadasında inşa edəcəyi "Star" neft
emalı zavodunun da təməli qoyulub. Bununla
Azərbaycan Türkiyəyə 5 milyard dollarlıq sərmayə
yatırmış olub.
Bütün
bunlarla yanaşı, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
İlham Əliyevin Sərəncamı ilə "Azərbaycan
Respublikasının Dövlət Neft Fondunun əsasnaməsi"ndə
bəzi dəyişikliklər edilmiş və valyuta
ehtiyatlarının tərkibinə rus rublunun və türk lirəsinin
əlavə edilməsinə (bu ölkələrlə ticarətin
artmasını nəzərə alaraq) və ehtiyat
qızılın, daşınmaz əmlakın və səhmlərin
alınmasına icazə verilmişdir ki, bu da Azərbaycan
Respublikasının Dövlət Neft Fondunun neft və qaz
ixracından və digər mənbələrdən gələn
gəlirdən əlavə valyuta axının artmasına səbəb
olacaq.
Dövlətin apardığı investisiya siyasəti nəticəsində
2007-ci ildən, başlayaraq daxili investisiyanın məbləği
xarici investisiyanı üstələməkdədir. Məsələn
2011-ci ildə dövlət tərəfindən investorların
stimullaşdırılması öz bəhrəsini vermiş
və bütün mənbələrdən iqtisadiyyata
qoyulmuş investisiyanın 13 milyard dolları daxili, 7 milyard
dolları isə xarici vəsaitdir.
Dünya
təcrübəsində xarici investisiyanın ölkəyə
cəlb edilməsinin iki modeli mövcuddur:
Birinci model - milli rejimlə əlaqədar olub, investisiya
prinsiplərinə əsasən, ölkədə fəaliyət
göstərən bütün investorların
hüquqlarının bərabərliyini nəzərə
alaraq, xarici və yerli investorlara bərabər şərait
yaradır.
İkinci model - pereferensial rejimlə əlaqədar
olaraq, xarici investorlara üstünlük verilir.
Azərbaycan Respublikasında müvafiq investisiya
mühiti yaradılmış və xarici investisiyanı cəlb
etmək üçün əsasən birinci modeldən istifadə
olunur.
İnvestisiya fəaliyyətinin hüquqi bazası olan
"Xarici investisiyanın qorunması", "İnvestisiya fəaliyyəti"
haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunları qəbul
edilmiş, investisiya fəaliyyətini genişləndirmək
məqsədi ilə 2006-cı ildə Dövlət
İnvestisiya Şirkəti" yaradılmışdır.
Ölkənin modernləşməsi ilə əlaqədar
bütün dünya tərfindən sosial-iqtisadi tərəqqinin
inkişaf sxemi kimi qəbul edilən "Universitet - iqtisadiyyat
- hökumət" üçqat spiral modelinin Azərbaycanda
tətbiqini ulu öndər Heydər Əliyev həyata
keçirməyə başlamışdır. Bununla da
ölkəmizdə informasiya - kommunikasiya texnologiyasının
möhkəm əsasları yaradılmışdır. Respublikada müasir innovasiyalı iqtisadiyyatın
prioritet sahəsi olan mobil rabitə xidməti dövrü
başlamışdır. Xarici
investorların cəlb edilməsi ilə 1994-cü ildə
"Bakcell", 1996-cı ildə "Azercell" birgə
müəssisəsi yaradılmışdır. Hazırda Azərbaycan Respublikasının süni
rabitə peykinin hazırlanması üzrə işlər
aparılır.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin strategiyasından
qaynaqlanan, elmi əsaslarla iqtisadiyyatın tənzimlənməsində
böyük uğurlar əldə edən Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən
2004-cü ildə "Elektron imza və elektron sənəd
haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul
edilmişdir.
Bununla ölkədə yeni iqtisadi fəaliyyət sahələrinin
inkişafına şərait yaranmış və dövlət
strukturlarının bütün sahələri haqqında məlumatların
hər vətəndaş və bir iş adamı
üçün açıqdır. "Azərbaycan
Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının
inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün
Dövlət Proqramı" (Elektron Azərbaycan) müvəffəqiyyətlə
həyata keçirilmişdir. Beynəlxalq
təcrübədə qəbul edilmiş normalara əsasən,
elektron hökumət - hər hansı bir ölkənin
dövlət strukturunun hamısı haqqında məlumatların
hər bir vətəndaş üçün yerləşdirilməsi
deməkdir.
Hazırda "Azərbaycan Respublikasının
inkişafı naminə informasiya və komunikasiya üzrə
Milli Strategiya (2004-2012-ci illər)" müvəffəqiyyətlə
həyata keçirilir. Son 8 ildə İKT bütün sahələrdə tətbiq
olunur, onun orta illik artımı 25-32 faiz təşkil edərək,
ümumdünya göstəricilərindən 2 - 2,25 dəfə çoxdur. Təsadüfi
deyil ki, qısa zaman ərzində surətli templə olan
yüksəliş beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən
Azərbaycan Respublikasının İKT sahəsindəki
reytinqi çox yüksək qiymətləndirilir. Son 5 ildə respublika bu göstəriciyə görə
dünyanın 10 ən çox inkişaf etmiş dövlətlər
qrupuna daxil edilmişdir.
Vergilər Nazirliyində sahibkarlara lisenziya verilməsində
və Dövlət Gömrük Komitəsində "bir pəncərə"
sisteminin tətbiqi informasiya kommunikasiya texnologiyasına əsaslanaraq
olduqca səmərəlidir.
2012-ci il yanvarın 16-da Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin sədrliyi
ilə Nazirlər Kabinetinin 2011-ci ilin sosial-iqtisadi
inkişafının yekunları və 2012-ci ildə
qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş
iclasdakı çıxışı bir daha göstərdi
ki, elmə, təcrübəyə, yüksək
intellektuallığa söykənən iqtisadiyyatın
dövlət tənzimlənməsi üzrə aparılan fəaliyyət
ilin yüksək nəticələrlə başa
çatdırılmasına səbəb olmuşdur. Bunlardan bəzilərinə
nəzər salaq:
*
Respublikada makroiqtisadi stabillik saxlanılmış, xarici
dövlət borcunun ÜDM-ə nisbəti 7,3
faiz təşkil etmişdir. Strateji valyuta
ehtiyatı 40 milyard dolları ötmüşdür.
* 2011-ci
ildə iqtisadiyyata 20 milyard dollar məbləğində
investisiya qoyulmuşdur. 2010-cu ildə bu rəqəm 17,6 milyard dollar olmuşdur.
*
İnflyasiya birrəqəmli səviyyədə
qalmışdır 7,9 faiz.
* Əhalinin
pul gəlirləri 19,6 faiz
artmışdır.
* Orta
pensiyanın səviyyəsi 180-190 dollar, orta maaş
460 dollara yaxındır.
* 94 min
yeni iş yeri açılmışdır ki, bunun 73 mini
daimidir.
Dövlət
başçısı demişdir: "Bütövlükdə
biz işsizliyə qarşı proqramı icra etməyə
başlayandan sonra - 2003-cü ildən bu günə qədər
1 milyondan artıq yeni iş yeri açılmışdır.
Hazırda Azərbaycanda işsizliyin səviyyəsi 2011-ci ildə
daha da aşağı düşmüşdür və bu rəqəm
5,4 faizdir. Həmişə işsizliklə
bərabər gedən yoxsulluğun səviyyəsi isə yenə
də aşağı düşərək 7,6
faiz təşkil etmişdir".
Torpaqlarının 20 faizi erməni işğalı altında olan Azərbaycan Respublikası öz hərbi gücünü hər il artırır. 2011-ci ildə hərbi məsələlərə 3 milyard 413 milyon dollar xərclənmişdirsə, 2012-ci ildə bu məqsədlə 3 milyard 474 milyon dollar ayrılması nəzərdə tutulur. Ermənistanın ümumi xərcləri 2 milyard dollardır. Deməli, bizim hərbi xərclərimiz ondan təxminən 2 dəfə çoxdur. Ölkəmizdə istehsal olunan hərbi məhsulların çeşidi artıq 600-ə çatdırılmışdır. Hazırda Azərbaycan bölgədə ən güclü orduya malikdir, maddi-texniki təchizat yüksək səviyyədədir.
Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2011-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2012-ci ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında 2011-ci il Azərbaycan Respublikasının sosial-iqtisadi yüksəlişə beynəlxalq aləmdə böyük nüfuza sahib olduğunu bir daha nümayiş etdirən tarixi yubiley ilə dəyərləndirildi.
Son 8 ildə əldə edilən uğurlarda cənab İlham Əliyevin iqtisadiyatın dövlət tənzimlənməsi ilə, çoxşaxəli innovasiyayönümlü iqtisadiyatın formalaşması xüsusi səmərəli əhəmiyyət kəsb edərək "Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyasında bütün sahələrdə nəzərdə tutulacaq yeni-yeni nailiyyətlərin əldə olunmasına əminlik yaradır.
Roza ƏLİYEVA,
Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti
yanında Dövlət İdarəçilik
Akademiyasının
iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi
kafedrasının
müdiri
Xalq qəzeti.- 2012.- 12 mart.-S. 10.