Bərdə: bir sorğunun nəticələri, yaxud həqiqət anı

Bərdə rayonunun iqtisadi, sosial və mədəni inkişafından, aparılan genişmiqyaslı tikinti-abadlıq və quruculuq işlərindən, mövcud ictimai-siyasi, mənəvi-psixoloji mühitdən, insan amilindən, rayon icra hakimiyyətinin iş üslub və metodlarından, təşkilat-idarəetmə məsələlərindən bəhs edən bu yazı üzərində işləyərkən kiçik bir jurnalist araşdırması apardıq. Müxtəlif idarə, müəssisə və təşkilatlarda, ziyalılar, ağsaqqallar, gənclər arasında rəy sorğusu keçirdik. Sual belə idi: "Sizcə, son 20 il ərzində Bərdənin ən sürətli inkişaf ili hansıdır?"

Sözün düzü, düşünürdüm ki, cavablar müxtəlif olacaq, onları qruplaşadırmaq, sistemə salmaq vaxt aparacaq. Ancaq belə olmadı, cavabların, demək olar ki, hamısı eyni idi: "Son 20 ilin ən sürətli inkişaf ili 2011-ci il olmuşdur".

Tikdim ki, izim qala...

Əlbəttə, sorğunun nəticələri fərəhli idi və bu, rayon sakinlərinin əhval-ruhiyyəsini, arzu və düşüncələrini, görülmüş və görüləcək işlərə real münasibətlərini dəqiq ifadə edirdi.

Məlumdur ki, inam və etimad birdən-birə yaranmır. Bu, daha çox konkret nəticələrlə, real işlərlə ölçülür. Ona görə də biz yazını bu mənəvi-psixoloji məqam üzərində, başqa sözlə desək, həqiqət anı üzərində qurmağa, bu inam və etimada, qarşılıqlı hörmət və məhəbbətə gedən yol və onun nəticələri barədə danışmağa çalışacağıq. Burada isə əlahəzrət fakt və rəqəmlərsiz, onların müqayisəli təhlili olmadan keçinmək, sadəcə, mümkün deyil. Əbəs yerə deməyiblər ki, həqiqət yalnız müqayisədə meydana çıxır. Ötən il, sözün həqiqi mənasında, Bərdə rayonu üçün həyatın bütün sahələri üzrə dönüş ili, inkişaf, yüksəliş mərhələsi olub. Elə bir sahə yoxdur ki, nəzərdə tutulmuş vəzifələr müəyyən olunmuş müddətdə uğurla yerinə yetirilməsin.

Rayon mərkəzində uzunluğu 17 kilometr olan küçələr, meydanlar yenidən qurulmuş, mühəndis-kommunikasiya xətləri texniki normaya gətirilmişdir. Magistral avtomobil yollarının kənarları, küçə və meydanlar abadlaşdırılmış, yaşıllıq zolaqları salınmışdır. 19 kilometrdən çox gecə işıqlandırılma şəbəkəsi qurulmuşdur. 3 kommunal yaşayış binasının dam örtüyü yenisi ilə əvəz edilmiş, 4 kommunal binanın qarşısı abadlaşdırılmış, 7 yerdə istirahət guşəsi yaradılmışdır. Ümumiyyətlə, Bərdə şəhərində 187 obyekt müasir memarlıq üslubunda tikilmiş və ya yenidən qurulmuşdur.

İndiyədək şəhərin mərkəzi küçələrində 102,8 min kvadratmetrdən çox hasaralma işləri görülmüş, 75,5 min kvadratmetr aqlay və 400 kvadratmetr qranit üzlük çəkilmişdir. 40 kilometr səki düzülmüş, 379 ədəd gecə işıqlandırma dirəkləri basdırılmışdır. 801 mindən çox ağac və gül kolları əkilmişdir.

Şəhərin girəcəyində sahəsi 0,7 hektar ərazidə Bayraq meydanı inşa edilmiş, Azərbaycan Respublikasının bayrağı ucaldılmışdır. Mərkəzi hissədə 6,5 hektar ərazidə "Qəhrəmanlar" parkı inşa edilmiş, "Ana abidəsi"nin ətrafı qiymətli ağaclar və güllərlə bəzədilmişdir. Hazırda Heydər Əliyev prospektində rayonun mərkəzi meydanı tikilir.

Magistral avtomobil yolları boyunca da abadlıq işləri aparılmış, Heydər Əliyevin 12 portret pannosu ucaldılmışdır. Heydər Əliyev prospekti Yevlax şəhəri və Ağdam rayonu istiqamətində 4 kilometrdən çox, Həzi Aslanov küçəsi Tərtər rayonu istiqamətində 1 kilometrdən çox uzadılmışdır. Heydər Əliyev prospektindən Gərənə, Alpout, Divanlı, Şörəlli, Qaradəmirçi kəndlərinə ayrılan baş yolların giriş hissəsi yenidən qurulmuş, küçələrə gecə işıqlandırılma şəbəkəsi çəkilmişdir.

Rayon mərkəzində aparılan bütün bu tikinti, abadlıq və quruculuq işlərinə 1,9 milyon mişar daşı, 3500 ton sement, 25 min kubmetr qum, 12,5 min ton asfalt, 66 min kubmetr torpaq işlədilmişdir.

Abadlıq və quruculuq işləri təkcə rayon mərkəzi ilə məhdudlaşmamışdır. Məsələn, 7 kəndin giriş qapısı yenidən qurulmuşdur. 11,6 kilometr kəndlərarası, 149,4 kilometr kənddaxili yollar qum-çınqıl verilməklə cari təmir edilmişdir. 10 kəndə içməli su xətti çəkilmiş, 39 bulaq tikilmiş, 137 həyətə su çəkilmişdir. Küçə və meydanlarda, yol kənarlarında 11600 ədəd ağac əkilmişdir.

Bundan başqa, Baytarlıq və Qeydiyyat Miqrasiya xidmətlərinin inzibati binaları, 2 orta məktəb, Qarabağ müharibəsi əlilləri üçün 17 fərdi yaşayış evi, 14 mənzilli kommunal bina tikilmişdir. Elektrik Şəbəkəsinin, Statistika İdarəsinin və Poçtamtın inzibati binaları, 1 saylı orta məktəb, 6 saylı uşaq bağçası əsaslı təmir edilmişdir. Gündəlik, gücü 30 ton olan çörək zavodu, 528 başlıq broyler fabriki yenidən qurulmuşdur. Hazırda rayon mərkəzində Baytarlıq və Maliyyə idarələrinin inzibati binaları, Vergilər İdarəsinin terminalı, Soğanverdilər və Zümürxan kəndlərində yeni məktəblər, rayon mərkəzində uşaq incəsənət məktəbi tikilir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə 24 min nəfərdən çox əhali yaşayan 14 kəndi birləşdirən 22 kilometr uzunluğunda Alpout-Mustafaağalı-Qaratəpə-Nazırlı avtomobil yolu müasir standartlar səviyyəsində çəkilmişdir. Yol boyu bütün mühəndis-kommunikasiya xətləri yenidən qurulmuş, abadlıq işləri aparılmışdır. Yolun keçdiyi kəndlərin siması gözəlləşdirilmiş, yol nişanları və avtobus dayanacaqları qurulmuş, ərazidə yaşıllıq zolaqları salınmışdır. Hazırda rayonda aparılan tikinti-abadlıq və quruculuq işlərində 185 briqada işləyir.

Ötən il 2010-cu ilə nisbətən kredit alan sahibkarların sayı 54,3 faiz, sahibkarlara verilən kreditlərin həcmi 2,4 dəfə, hər bir sahibkara verilən kreditlərin məbləği isə 2,4 min manat artmışdır.

İtirilmiş şöhrət qaytarılır

Bərdə ənənəvi kənd təsərrüfatı rayonudur. Ancaq təəssüf ki, son illər sahənin inkişafında əsaslı irəliləyiş əldə edilməmiş, bir sıra sahələrdə hətta geriləmə olmuşdur. Ötən il isə bütün sahələrdə olduğu kimi, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalında da yüksəliş əldə edilmişdir. Əsas diqqət sahənin maddi-texniki bazasının daha da möhkəmləndirilməsinə yönəldilmişdir. Məsələn, Mehdili kəndində gündəlik gücü 15 ton olan soyuducu-ətkəsmə müəssisəsi tikilmişdir. Lək kəndində "Aqrolizinq" yolu ilə 2 min tonluq soyuducu anbar inşa edilir, 528 min başlıq broyler-quşçuluq fabriki yenidən qurulur. 19535 nəfərə 1,8 milyon manat subsidiya verilmişdir.

Rayon üzrə ötən il 12793 hektar sahədə yazlıq bitkilər əkilmişdir ki, bu da əvvəlki illərə nisbətən çoxdur. Ötən il 5100 ton pambıq, 13800 ton şəkər çuğunduru, 2350 ton kartof, 27597 ton tərəvəz, 375 ton bostan məhsulları istehsal olunmuşdur. Heyvandarlığın inkişaf etdirilməsi də diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Hazırda iri mal 83600 başa, qoyun-keçilər 132300 başa çatmışdır. Keçən il 13900 ton diri çəkidə ət, 50000 ton süd, 25,1 milyon ədəd yumurta, 400 ton yun istehsal edilmişdir. 2010-cu ilə nisbətən ət istehsalı 15,8 faiz, süd 4,9 faiz, yun 7,5 faiz və yumurta 4,8 faiz artmışdır.

Əhalinin və iqtisadiyyatın elektrik enerjisi, təbii qaz və içməli su ilə təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində təsirli tədbirlər görülmüş, vacib sosial problemlərin həlli daim diqqət mərkəzində olmuşdur. Təkcə ötən il elektrik şəbəkəsində 869 yararsız dayaqlar yenisi ilə əvəz edilmiş, 1479 ədəd "Smart" tipli sayğac quraşdırılmış, 127 transformator əsaslı, 99 transformator, 60 kilometrlik xətlər cari təmir edilmişdir. Həyata keçirilmiş kompleks tədbirlər nəticəsində elektrik enerjisi ilə təchizatın fasiləsizliyinə, enerji sərfiyyatının aşağı salınmasına, istehlak edilmiş enerjinin haqqının ödənilməsinin yüksəldilməsinə nail olunmuşdur.

Təbii qazla təminat sahəsində də məqsədyönlü işlər görülmüşdür. Ötən il 140 kilometr müxtəlif diametrli qaz kəmərləri çəkilmiş, nəticədə şəhərdə 326, kəndlərdə 2394 mənzilə təbii qaz verilmişdir. İlin əvvəlindən 14 kənd qazlaşdırılmışdır. Şəhərdə qazlaşmanın 99,4 faizə çatdırılması üçün ardıcıl iş aparılır. 2010-cu ilə nisbətən 2011-ci ildə təbii qaz sərfiyyatı 5,4 milyon kubmetr və ya 28,2 faiz, istehlak edilmiş qazın dəyərinin ödənilməsi 41,2 faiz artmışdır. İl ərzində istehlak edilmiş qazın dəyəri 139,4 faiz ödənilmişdir. Kətəlparaq və Qaradəmirçi kəndləri ərazisində yeni inşa edilən qazpaylayıcı stansiyalar rayonun daha 68 kəndinin qazlaşdırılmasına imkan verəcəkdir.

Təhsil, səhiyyə və mədəniyyət

Təhsil, səhiyyə və mədəniyyət müəssisələrinin fəaliyyətinə diqqət daha da artırılmışdır. Əvvəllər müşahidə olunan nöqsanların tezliklə aradan qaldırılması üçün intizam və nəzarət gücləndirilmişdir. Sahənin maddi-texniki bazası əsaslı surətdə yaxşılaşmışdır. "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009 - 2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"na əsasən, rayonun Birinci Hacallı kəndində 220 yerlik, Şahvəllər kəndində 220 yerlik tam orta məktəb binaları tikilib istifadəyə verilmişdir.

Bundan başqa, qısa müddət ərzində 6 saylı Qarağacı, Mollagüllər, Şorəlli, Qaradəmirçi, Məmmədli, 1 saylı Nazırlı, Alpout, Muğanlı, Lənbəran, Hacılar və Qaratəpə kənd orta məktəblərində cari təmir işləri aparılmışdır. 360 yerlik Soğanverdilər və Zümürxan kənd orta məktəblərinin tikintisinə, 220 yerlik Mirzalıbəyli və 180 yerlik Qurdlar kənd tam orta məktəblərinin, təhsil şöbəsinin inzibati binasının tikintisi üçün layihə-smeta sənədləri hazırlanmışdır. Ümumtəhsil məktəblərinin həyətlərində 5 min ədəddən çox ağac əkilmişdir.

"İlin ən yaxşı müəllimi" və "İlin ən yaxşı məktəbi" müsabiqələrində rayonun 4 müəllimi və Qaradəmirçi kənd orta məktəbi qalib olmuşdur. IX sinif məzunlarının 86 faizi, XI sinif məzunlarının 74 faizi buraxılış imtahanlarından müvəffəq qiymət almışlar. Ən yüksək nəticəni akademik Zərifə Əliyeva adına Bərdə şəhər 1, 2, 3, 4, 5, 8, Qaradəmirçi, Şirvanlı, Əliyanlı, Mehdili, Qayalı, Nazırlı, Gərənə kənd orta məktəbləri göstərmişlər. Məzunlardan 643 nəfəri ali və orta ixtisas məktəblərinə qəbul üçün sənəd təqdim etmiş, onlardan 300 nəfər ali məktəblərə qəbul olunmuşdur. 58 nəfər 500-600-dən yuxarı bal toplamışdır.

Əhaliyə göstərilən səhiyyə xidmətinin səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün 117 otaqdan ibarət 3 və 2 mərtəbəli korpuslar əsaslı təmir edilmiş, müasir tibb avadanlıqları ilə təmin olunmuşdur. Mərkəzi xəstəxananın 6 şöbəsi həmin korpuslarda yerləşdirilmişdir. 40 ton su tutumu olan hovuz tikilmiş, 2,5 mindən çox ağac və gül əkilmişdir. Yaxın günlərdə Qaradırnaq kəndində tibb məntəqəsinin tikintisinə başlanılacaqdır.

Ötən il rayon Mədəniyyət evində, uşaq kitabxanasında və mərkəzi rayon kitabxanasında, 1 nömrəli uşaq incəsənət məktəbində 20,3 min manatlıq əsaslı, 25,2 min manatlıq cari təmir işləri aparılmışdır. Rayonda Turizm İnformasiya Mərkəzi yaradılmışdır.

Rayonun prospekt, küçə və meydanlarında, park və xiyabanlarında, tarixi İbrahim məscidinin və Bərdə türbəsinin yaxınlığında 8 reklam xarakterli vasitələr yerləşdirilmişdir. Tərtər çayı üzərində körpünün Bəhmən Mirzə türbəsinin, Şirvanlı hamamının daxilində və ətrafında təmizlik-abadlıq işləri aparılmışdır.

1322-ci ildə Əcəmi memarlıq məktəbinin yetişdirməsi Naxçıvani Əhməd İbn Əyyub Hafiz tərəfindən tikilmiş Bərdə türbəsinin 2 hektar ərazisində abadlıq işləri görülmüşdür. VI əsrə aid Torpaq qala ilə əhatə olunmuş bu tarixi abidənin ərazisində şam ağacları, həmişəyaşıl bəzək kolları əkilmişdir. Rayonda mövcud olan 2 ölkə və 17 yerli əhəmiyyətli tarixi əbidənin yaxınlığında reklam xarakterli lövhələr vurulmuş, həmin lövhələrdə abidələrin tarixi barədə məlumatlar əks etdirilmişdir. Hazırda Bərdənin 3000 illik tarixinin keçirilməsi üçün təşkilati tədbirlər görülür.

İdarəetmə müasirləşir, daha çox elmi xarakter alır

Söhbət işin nümunəvi təşkilindən, əldə edilmiş böyük uğurlardan, inkişaf və irəliləyişdən gedirsə bir məsələ üzərində daha geniş dayanmağa ehtiyac var. Məsələ burasındadır ki, Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətinin iş üslub və metodları, təşkilat-idarəetmə məsələləri böyük maraq doğurur. Burada ardıcıl və sistemli iş qurulmuş, əsas diqqət insan amilinə, onun vacib sosial ehtiyaclarının vaxtında ödənilməsinə yönəldilmişdir. İqtisadi və sosial məsələlərin həllində daha çox elmi münasibət, möhkəm icra intizamı, kadrlarda ciddi məsuliyyət və tələbkarlıq, ulu öndər Heydər Əliyevin ölməz ideya və əməllərinə, ölkə Prezidenti İlham Əliyevin qətiyyətli daxili və xarici siyasət xəttinə sonsuz sədaqət - bu gün Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətinin iş üslub və metodlarında diqqəti cəlb edən vacib cəhətlər, bax bunlardır.

Vətəndaşların qəbulu, onların ərizə, şikayət və məktublarına baxılması sahəsində xüsusilə maraqlı təcrübə əldə edilmişdir. Bunu faktlar da sübut edir. Belə ki, ötən il Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətinə 3293 müraciət daxil olmuşdur. Aparılan təhlil göstərir ki, müraciətlərin sayı ilin birinci rübünə nisbətən 46,6 faiz azalmışdır. Vətəndaş müraciətlərinin azalması tendensiyası yuxarı təşkilatlardan, o cümlədən Prezident Administrasiyasından daxil olan müraciətlərdə də özünü göstərir. Yuxarı təşkilatlardan daxil olan müraciətlərin sayı 6,4 faiz azalmışdır.

Görüş-qəbullarda rayon icra hakimiyyəti başçısı aparatının məsul işçilərinin, icra nümayəndələrinin, bələdiyyə sədrlərinin, hüquq-mühafizə orqanlarının və xidmət təşkilatlarının rəhbərlərinin iştirakı qaldırılan məsələlərin operativ həllinə imkan yaradır. O da maraqlıdır ki, qəbullara hazırlıq dövründə ərazidə olan problemlərin bir hissəsi əvvəlcədən həll edilir. Təkcə ötən il 39 görüş-qəbul keçirilmiş, əhalinin bütün təbəqələri orada iştirak etmişdir. 751 nəfərin müraciəti dinlənilmiş və onların əksəriyyəti yerindəcə həll edilmişdir.

Təkcə bu faktın təhlili bir sıra vacib məqamlardan xəbər verir. Hər şeydən əvvəl, insan amili ön plana çəkilmiş, adamlara göstərilən gündəlik diqqət və qayğı artmışdır. O yerdə ki, vətəndaşların vacib problemləri vaxtında həll edilir, orada müraciətlərin də sayı azalır.

Bölgə müxbiri kimi, dəfələrlə Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Vidadi İsayevin yerlərdə keçirdiyi qəbul-görüşlərdə iştirak etmişəm. Maraqlı cəhət odur ki, sakinlər belə görüşlərə daha çox üstünlük verirlər. Burada açıq, səmimi söhbət etmək, fikir mübadiləsi aparmaq, çətinlik və problemlərlə bilavasitə yerlərdə tanış olmaq imkanı yaranır.

Rayon icra hakimiyyəti başçısının yerlərdə keçirilən görüş-qəbullarda qaldırılan məsələlərlə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə, "Dövlətqaçqınkom"a, Təhsil, Mədəniyyət və Turizm, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi nazirliklərinə və başqa respublika təşkilatlarına müraciət olunmuşdur. Yerli təşkilatların və qurumların rəhbərlərinə də ciddi tapşırıqlar verilmişdir. Nəticədə, vətəndaşların qaldırdıqları məsələlər müsbət həll olunmuşdur.

Son söz əvəzi

... Uzaq yollar, sərt döngələr, amansız sınaqlar keçib gələn, həm də qürur və şərəflə, qəhrəmanlıq və igidliklə keçib gələn, qoca Bərdə!.. Böyük Nizaminin ilhamını qanadlandıran, hər daşında, hər addımında, hər döngəsində sirli-soraqlı dünya yaşadan ulu diyar!..

Dünənini, tarixini ulu babalarımız yazıb. Bugünkü tarixini və gələcəyini isə qədirbilən övladların yazır. Özü də keçmişinə böyük məhəbbətlə, sabahına sonsuz inam və ümidlə. Elə buradaca bir həqiqəti mütləq vurğulamaq lazımdır: tarixlə müasirlik, keçmişlə bu gün və gələcək bəlkə heç yerdə Bərdədə olduğu kimi zərgər dəqiqliyi ilə uyuşmur, qaynayıb-qarışmır, bir-birini tamamlamır.

Qoca Bərdəyə, ulu Bərdəyə, onun bugünkü və sabahkı tarixini yaradanlara böyük hörmət və ehtiramla...

Ziyəddin SULTANOV

Xalq qəzeti.- 2012.- 29 mart.- S. 6.