Mətbuata dövlət qayğısı hakimiyyətin qarşıya qoyduğu prioritet vəzifələrdəndir

Bütün kütləvi informasiya vasitələri bu qayğıdan yetərincə bəhrələnir

"Sərhədsiz reportyorlar" qeyri - hökumət təşkilatının dünyada mətbuat azadlığı sahəsində vəziyyəti əks etdirən illik hesabatı ilə tanış olanda heç də təəccüblənmədim. Çünki bu təşkilatın ölkəmiz haqqında yalan və böhtan xarakterli məlumatlar yayması birinci hadisə deyidi. Ümumiyyətlə, bir sıra beynəlxalq təşkilatlar sanki ikili mövqe nümayiş etdirmə mərəzinə tutulublar. Onlardan biri də "Sərhədsiz reportyorlar"dır. Bu təşkilatın hazırladığı "hesabat"la tanış olanda adama elə gəlir ki, onlar sanki dünyada cərəyan edən proseslərdən, inkişafdan, tərəqqidən tamamilə uzaqdırlar.

"Hesabat"da guya 179 ölkədə mətbuat azadlığı sahəsindəki vəziyyət öz əksini tapıb və Azərbaycan azadlıq səviyyəsinə görə son yerlərdən birini - 162-ci yeri tutub. Görünür, bu hesabatı hazırlayanlar da öz səviyyəsinə görə dünyadakı bütün qeyri - hökumət təşkilatları arasında lap axırıncı yeri tutur. Belə olmasaydı, bilərdilər ki, bu gün Azərbaycanda mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, mətbuata dövlət qayğısı yüksək səviyyədədir. Bunu həm müxalifət, həm də müstəqil mətbuatın nümayəndələri də təsdiqləyə bilərlər. Onlar da dövlətin qayğısından yertərincə bəhrələnirlər. Elə "Sərhədsiz reportyorlar" qeyri - hökumət təşkilatının yalan və böhtanla dolu "hesabat"ını dərc edən "Azadlıq" qəzeti də.

Gözləmək olardı ki, "Azadlıq" qəzeti həmin "hesabat"ı dərc etdikdən sonra heç olmasa, bir cümlə ilə də olsa, bu saxtakar quruma öz etirazını bildirəcək. Axı, nəşriyyata borcu olan və dövlət hesabına borcu ödənilən kütləvi informasiya vasitələri arasında "Azadlıq" qəzeti də var idi. Son illər dövlət tərəfindən kütləvi informasiya vasitələrinin maddi - texniki bazasının gücləndirilməsi ilə əlaqədar həyata keçirilən tədbirlərdən bu qəzet də bəhrələnib. Fəxri adlar alanlar sırasında "Azadlıq" qəzetinin də əməkdaşları var. Niyə bunlar unudulur və görməməzliyə vurulur? Məgər müxalifət öz xalqının, millətinin, Vətəninin təəssübünü çəkməməlidirmi? Adlarını müxalifət qoyanlar azərbaycanlı olduqlarını da unutmalıdırlarmı? Ölkəmizə böhtan atan, nüfuzumuza xələl gətirmək istəyən beynəlxalq təşkilatların yalan və böhtanlarına siyasi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, hər birimiz cavab verməliyik. Çünki bizim hamımızın bir Vətəni var - Azərbaycan!

Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü ilin iyununda hakimiyyətə qayıdışından sonra cəmiyyət həyatının bütün sahələrində olduğu kimi, kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafı, söz və mətbuat azadlığının təminatı sahəsində də yeni imkanlar açılmışdır. Məhz həmin vaxtdan başlayaraq Azərbaycanda demokratik proseslərin inkişafına xüsusi önəm verildi. Ölkədə azad, müstəqil mətbuatın fəaliyyətinə əlverişli şəraitin yaradılması demokratiyanın əsas atributlarından biridir. Ümummilli lider Heydər Əliyev müstəqil mətbuatın sərbəst fəaliyyəti üçün bütün süni əngəllərin aradan qaldırılmasına nail oldu. 1995-ci ilin noyabrında ümumxalq səsverməsi yolu ilə qəbul olunmuş müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyasının 50-ci maddəsində ölkə vətəndaşlarının söz, məlumat toplamaq, öz rəyini sərbəst ifadə etmək və digər azadlıqları təsbit olunmuşdur. Digər qanunvericilik aktlarında da müstəqil mətbuatın inkişafı üçün əhəmiyyətli müddəalar əksini tapmışdır. "Kütləvi informasiya vasitələri haqqında" Qanun qəbul olunsa da, müasir tələblərə cavab vermirdi. Odur ki, ölkəmiz inkişaf etdikcə bu qanuna da dövrün tələblrinə uyğun əlavə və dəyişiklik edilirdi.

İllər keçdikcə ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında kütləvi informasiya vasitələrinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, söz, məlumat və fikir azadlığının təmin edilməsi sahəsində mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. Bu məqsədlə zəruri qanunvericilik bazası da yaradılmışdır. Məhz bu əhəmiyyətli tədbirlərin həyata keçirilməsi respublikamızda nəşr olunan qəzet və jurnallara, həmçinin informasiya agentliklərinə, söz azadlığına öz təsirini göstərir. Ümummilli lider Heydər Əliyevin 6 avqust 1998-ci il tarixli "Azərbaycan Respublikasında söz, fikir və məlumat azadlığının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında" fərmanı ilə kütləvi informasiya vasitələri üzərində senzura ləğv olunmuş, bu sahənin inkişafını stimullaşdıran bir sıra zəruri tədbirlər həyata keçirilmişdir. Bununla da ölkəmizdə demokratik proseslərin inkişafına xüsusi önəm verildiyi bir daha təsdiqləndi.

2001-ci il dekabrın 18-də ümummilli lider Heydər Əliyev aparıcı kütləvi informasiya vasitələrinin rəhbərləri ilə görüşəndən sonra milli mətbuatımızın üzləşdiyi bir sıra problemlərin aradan qaldırılması ilə əlaqədar fərman və sərəncamlar imzalamışdır. Bu sənədlər mətbuata güzəştli kreditlərin verilməsini, onların maddi-texniki bazasının daha da gücləndirilməsini, çoxlu sayda qəzetin "Azərbaycan" nəşriyyatına 2005-ci ilədək olan borcunun dondurulmasını təmin etdi. Elə həmin il "Kütləvi informasiya vasitələri haqqında" Qanuna edilən əlavə və dəyişikliklərə əsasən qəzet və jurnal təsis etmək işi xeyli asanlaşdırıldı. Həmin əlavə və dəyişiklikdən sonra hər bir Azərbaycan vətəndaşı təhsilindən, ixtisasından, siyasi mənsubiyyətindən və mövqeyindən asılı olmayaraq qəzet təsis edə və onun baş redaktoru ola bilər. Bu diqqət və qayğının qarşılığı kimi Heydər Əliyev 2002-ci ildə "Jurnalistlərin dostu" mükafatına layiq görüldü. Ümummilli lider bütün bunlarla yanaşı, ölkə mətbuatının qüsurlarını, problemlərini də hər zaman açıq şəkildə bildirir, jurnalistləri milli-mənəvi, etik dəyərlərə riayət etməyə çağırırdı. Məhz Heydər Əliyevin humanistliyinin nəticəsi olaraq ötən illərdə bir sıra məmurlar məhkəmələrdə qəzetlərə qarşı qaldırdıqları haqlı iddiaları geri götürüblər.

Ulu öndər Heydər Əliyevin siyasi xəttini uğurla davam etdirən Prezident İlham Əliyev müstəqil mətbuatın inkişafı, bu sahədə qarşıya çıxan problemlərin aradan qaldırılması, kütləvi informasiya vasitələrinin maddi - texniki bazasının daha da gücləndirilməsi istiqamətində mühüm əhəmiyyətli tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün bütün imkanlardan istifadə etdi. Jurnalistlərin sosial - rifah halının yaxşılaşdırılması məqsədilə sərəncamlar imzaladı. Dövlət başçısının təşəbbüsü ilə mətbuat orqanlarının maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, jurnalist əməyinin qiymətləndirilməsi məqsədilə tədbirlərin miqyası genişləndirildi. Milli mətbuatın 130 illik yubileyi ilə əlaqədar mətbuat işçilərinin mükafatlandırılması haqqında Prezident sərəncamları imzalandı, 140-dan artıq jurnalist Prezident təqaüdünə, "Tərəqqi" medalına və fəxri adlara layiq görüldü. 35 redaksiyaya isə birdəfəlik maliyyə yardımı göstərildi.

Mətbuatın maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi məqsədilə 2006-cı il fevralın 8-də imzalanmış "Qəzetlərin "Azərbaycan" nəşriyyatına olan borclarının ödənilməsi barədə" sərəncama əsasən redaksiyaların 450 min ABŞ dolları həcmində borcu dövlət büdcəsindən ödənildi. 2005-ci ildən bu günə kimi Azərbaycanda 300-ə yaxın jurnalist dövlət mükafatlarına və fəxri adlara layiq görülüb. 2008-ci ildə 38 redaksiyaya 5 min manat, 2009-cu ildə isə 39 redaksiyaya 10 min manat məbləğində yardım ayrılıb.

Milli mətbuatın 135 illiyində aparıcı kütləvi informasiya vasitələrinə dövlət tərəfindən edilən birdəfəlik yardımların məbləği daha da artırıldı. Dövlət başçısının imzaladığı "Azərbaycan milli mətbuatının 135 illiyi ilə əlaqədar tədbirlərin maliyyələşdirilməsi və Azərbaycan Respublikasının kütləvi informasiya vasitələrinə birdəfəlik maliyyə yardımının göstərilməsi haqqında" sərəncama əsasən Prezidentin Ehtiyat Fondundan bir milyon manat məbləğində vəsait ayrıldı. 32 qəzet redaksiyasının hər birinə 20 min manat, 8 informasiya agentliyinin hər birinə isə 10 min manat birdəfəlik yardım göstərildi. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, maddi yardımın göstərilməsində mətbuat orqanları arasında heç bir ayrı-seçkiliyə yol verilmədi. Yardımlardan həm müstəqil, həm də müxalifəti təmsil edən mətbu orqanlar yararlandılar.

Prezident İlham Əliyevin "Azərbaycan Respublikasının mətbuat işçilərinə fəxri adların verilməsi haqqında" digər sərəncamına əsasən, milli mətbuatın inkişafındakı xidmətlərinə görə 38 nəfərə "Əməkdar jurnalist", 15 nəfərə "Əməkdar mədəniyyət işçisi" və 1 nəfərə "Əməkdar mühəndis" fəxri adları verildi. Eyni zamanda, 38 nəfər "Tərəqqi" medalı ilə təltif edildi.

2010-cu il iyulun 22-də Prezident İlham Əliyev mətbuat işçilərinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi tədbirlərini nəzərdə tutan digər bir sərəncam da imzaladı. Sərəncama əsasən mətbuat işçilərinin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması və onlar üçün yaşayış evlərinin tikilməsi məqsədilə Prezidentin Ehtiyat Fondundan Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fonduna 5 milyon manat vəsait ayrıldı. Dövlət başçısının bu sərəncamı ilə jurnalistlərin əsas problemlərinin birinin də həlli istiqamətində qətiyyətli addım atıldı. Dünyanın heç bir ölkəsində jurnalistlər dövlət hesabına mənzillə təmin olunmurlar. Azərbaycanda isə jurnalistlər üçün dövlət vəsaiti hesabına mənzillər tikilir. 2013- cü ildə artıq bu mənzillər pulsuz olaraq öz sahiblərinə veriləcək.

Azərbaycan Prezidentinin qətiyyəti və siyasi iradəsinin nəticəsidir ki, bu gün kütləvi informasiya vasitələri istənilən məsələ ilə bağlı mövqeyini açıq ifadə edə bilir, xüsusən də müstəqil fəaliyyət göstərən qəzetlərin bu sahədə qarşılaşdığı ciddi problem olmur. Ölkəmizdə azad fikrə, tənqidi mövqeyə dözümlü münasibət mövcuddur. Jurnalistlər istənilən dövlət orqanını, yüksək vəzifəli məmuru tənqid edə bilirlər. Son 10 ildə "Kütləvi informasiya vasitələri haqqında", "İnformasiya azadlığı haqqında" və digər qanunlar qəbul edilmiş, bu zaman Avropa Şurasının, habelə digər nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların, mütərəqqi rəy və təklifləri, inkişaf etmiş dövlətlərin qabaqcıl iş təcrübəsi nəzərə alınmışdır. Ümumiyyətlə, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin mətbuata qayğısı sistemli xarakter daşıyır. 2008-ci ildə ölkə rəhbəri tərəfindən "KİV-in inkişafına dövlət dəstəyi konsepsiyası" təsdiqlənib. Konsepsiyanın hazırlanmasında əsas məqsəd mətbuatın digər sahələrdə gedən sürətli inkişaf tempindən geri qalmaması, eyni zamanda, əldə edilən gəlirlərdən bəhrələnməsini təmin etməkdir.

Dövlət başçısının sərəncamı ilə yaradılmış Prezident yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu ildə azı iki dəfə ölkənin aparıcı qəzet və jurnallarının, jurnalist təşkilatlarının təqdim etdikləri layihələrin maliyyələşdirilməsinə vəsait ayırır. Belə yardımlar həm yazılı mətbuatın inkişafına yol açır, həm də yeni-yeni təkliflərin gündəmə gəlməsinə əsas yaradır.

Azərbaycan Prezidentinin birbaşa himayəsi ilə Mətbuat Şurasının yeni binası istifadəyə verilib. Binanın açılış mərasimində Prezident şəxsən iştirak etdi və şuranın idarə heyətinin üzvləri ilə görüşdü. Həmin görüşdə Prezident İlham Əliyev mətbuatımızın bu günü, gələcəyi və həllini gözləyən problemlərlə bağlı proqram xarakterli çıxış etdi: "...Mən bundan sonra da çalışacağam ki, Azərbaycanda bu sahədə daha da böyük addımlar atılsın. Azərbaycan dövləti öz dəstəyini göstərsin. Ölkədə müasir jurnalistikanın formalaşması işində Azərbaycan dövləti və Prezident kimi mən səylərimi əsirgəməyəcəyəm". Bütün bunlardan sonra Prezident İlham Əliyev "Jurnalistlərin dostu" mükafatına layiq görüldü.

Hazırda Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı sahəsindəki mövcud vəziyyət inkişaf etmiş demokratik dövlətlərlə müqayisə edilə bilər. Bu gün ölkəmizdə mətbu nəşrlərin sərbəst fəaliyyətinə, jurnalistlərin öz fikirlərini azad ifadə etmələrinə bütün imkanlar yaradılmışdır.

Azərbaycanda aparılan islahatlar, həyata keçirilən tədbirlər bir daha təsdiqləyir ki, hakimiyyət ölkədə söz və mətbuat azadlığının başlıca təminatçısıdır və bu sahədə həyata keçirilən islahatları demokratikləşmə prosesinin mühüm tərkib hissəsi kimi dəyərləndirir. Azərbaycanda azad mətbuatın inkişafı üçün dövlət tərəfindən hər cür şərait yaradılıb. Ona görə də "Sərhədsiz reportyorlar" kimi qeyri - ciddi təşkilatlar yalan və böhtanla dolu "hesabatları" ilə beynəlxalq ictimaiyyəti çaşdıra bilməyəcək.

Əliqismət BƏDƏLOV

Xalq qəzeti.- 2012.-15 may.- S. 8.