Azərbaycanın sənaye potensialı sürətlə artır

Bu ilin doqquz ayında ölkəmizin sosial-iqtisadi inkişafını xarakterizə edən bütün statistik göstəricilər çox uğurludur. Hər şeydən əvvəl qeyd etmək lazımdır ki, yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyan ölkəmizin valyuta ehtiyatları getdikcə artır. İndi strateji valyuta ehtiyatlarımızın 45 milyard dolları ötməsi qarşıya qoyulan istənilən məsələnin həllinə imkan yaradır. Təsadüfi deyil ki, hazırda ölkə iqtisadiyyatına milyardlarla dollar investisiya qoyulur və bu proses getdikcə artır. Göründüyü kimi, 2012-ci ilin doqquz ayında ölkəmizin iqtisadi və sosial həyatında dinamik inkişaf prosesi davam etmiş, istehsal və xidmət sahələrində qazanılan uğurların sayı artmışdır.

Bir sıra istehsal sahələrində məhsul buraxılışının həcminin artması, investisiya fəallığının daha da güclənməsi, sahibkarlığın stimullaşdırılması və təşəbbüskarlığa geniş meydan verilməsi ölkənin iqtisadi dayaqlarını bir qədər də möhkəmləndirmişdir. "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın icrası bölgələrdə iqtisadi fəallığı xeyli artırmış, yeni istehsal sahələrinin yaradılması prosesini bir qədər də sürətləndirmişdir. Bu da bölgələrin inkişafı üçün əlverişli imkan yaratmışdır.

Ölkəmizdə sənaye sektorunun inkişafı ilə bağlı dövlət başçımız İlham Əliyev demişdir: "Sənaye istehsalının inkişafına gəldikdə, yenə də neftin hasilatının aşağı düşməsi nəticəsində ümumi rəqəm mənfidir. Ancaq ölkə iqtisadiyyatının qeyri-neft sənayesində artım əldə edilmişdir. Bu artım iqtisadiyyatın real sektoruna qoyulmuş investisiyalar, sahibkarlığın inkişafı hesabına mümkün olmuşdur. Bu, verilən kreditlərin, sahibkarlığın inkişafı üçün qəbul edilmiş proqramların və dövlət siyasətinin çox uğurlu olmasının nəticəsidir.

Beləliklə, bir neçə il bundan əvvəl qarşıya qoyulan vəzifə, yəni, ölkədə güclü sənaye potensialının yaradılması üçün tədbirlərin görülməsi vəzifəsi uğurla icra edilir. Həm böyük müəssisələr yaradılır, böyük texnoparklar fəaliyyətə başlayır. Eyni zamanda, orta və kiçik həcmli müəssisələr də fəaliyyətini gücləndirir, onların sayı artır və yenə də deyirəm, bu artımın səbəbi ondan ibarətdir ki, dövlət tərəfindən özəl sektora çox böyük dəstək göstərilir, kreditlər verilir. Bu artımın səbəblərindən biri də ondan ibarətdir ki, dövlət şirkətlərini beynəlxalq şirkətlərə çevirmək üçün konkret tədbirlər görülür. İndi dövlət şirkətlərimiz həm peşəkarlıq, həm maddi-texniki bazanın gücləndirilməsi, həm də texnika təchizatı baxımından güclü şirkətlərə çevrilmişdir".

Sənayenin inkişafı ilə bağlı statistik göstəricilərə də diqqət yetirək. 2012-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə Ümumi Daxili Məhsul istehsalı 1,1 faiz, yaxud müqayisəli qiymətlərlə 435,1 milyon manat artaraq 39,8 milyard manata çatmışdır. ÜDM-in 67,2 faizi məhsul istehsalı sahələrində, o cümlədən 51,3 faizi sənayedə yaradılmışdır. Ümumi daxili məhsulun tərkibində ən böyük xüsusi çəkiyə malik olan sənaye sahələrində fiziki şəxslərin fəaliyyəti də nəzərə alınmaqla 25,8 milyard manatlıq sənaye məhsulu istehsal edilmiş və əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 96,5 faiz təşkil etmişdir. Məhsulun 76,4 faizi mədənçıxarma bölməsində, 18,3 faizi emal bölməsində, 4,8 faizi elektrik enerjisi, qaz və buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizatı bölməsində, 0,5 faizi su təchizatı, tullantıların təmizlənməsi və emalı bölməsində istehsal olunmuşdur. 2011-ci ilin yanvar-sentyabr ayları ilə müqayisədə məhsul istehsalı mədənçıxarma bölməsində 5,7 faiz azalmış, emal bölməsində 7,9 faiz, elektrik enerjisi, qaz və buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizatı bölməsində 8,8 faiz, su təchizatı, tullantıların təmizlənməsi və emalı bölməsində 2,6 faiz artmışdır. Sənayenin qeyri-neft sektorunda məhsul istehsalı 7,7 faiz artmış, neft sektorunda isə 5,6 faiz azalmışdır.

Mədənçıxarma bölməsinin məhsullarından neft hasilatı 32,8 milyon ton, əmtəəlik qaz 12,8 milyard kubmetr, qızıl 11 ton, gümüş istehsalı 477 kiloqram təşkil etmişdir. Emal sektorunda qida məhsulları istehsalı 3,1 faiz, içki 10,5 faiz, toxuculuq sənayesi məhsulları 2,3 dəfə, geyim 55,9 faiz, poliqrafiya məhsulu 1,9 dəfə, rezin və plastik məmulatlar 2,9 dəfə, tikinti materialları 19,4 faiz, metallurgiya məhsulu 16,6 faiz, hazır metal məmulatları 1,7 dəfə, elektrik avadanlıqları 2,1 dəfə, sair nəqliyyat vasitələri 20,1 faiz, mebel istehsalı 3,1 dəfə, maşın və avadanlıqların quraşdırılması və təmiri isə 26 faiz artmışdır. Doqquz ay ərzində 15,4 milyard kv.saat, yaxud 10,5 faiz çox elektrik enerjisi istehsal olunmuşdur.

2012-ci ilin doqquz ayında respublikanın qeyri-neft sektorunda müşahidə olunan sürətli inkişaf iqtisadiyyatın rəqabətə davamlılığının artımına etibarlı zəmin yaratmışdır. Bu müddətdə iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda 11,3 faiz artım olmuş, uğurlu sənayeləşmə proqramı nəticəsində qeyri-neft sənayesində müsbət meyillərin gücləndiyini Prezident belə qeyd etmişdir: "Qeyri-neft sənayemizin inkişafı son illər ərzində sənayeləşmə proqramının icrasının nəticəsidir. Ölkəmizin müxtəlif bölgələrində, Bakı şəhərində yeni böyük və kiçik müəssisələr işə düşür, yeni iş yerləri açılır. Beləliklə, sənayeləşmə proqramı uğurla icra edilir. Növbəti illərdə bu məsələyə daim diqqət göstəriləcəkdir. Bu il və gələn illərdə yeni sənaye müəssisələrinin işə düşməsi qeyri-neft sektorumuzu daha da gücləndirəcəkdir".

Yeri gəlmişkən, ölkə sənayesinin real həcminin artmasında ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə işlənib hazırlanmış uğurlu neft startegiyası mühüm rol oynamışdır. Belə ki, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin transmilli şirkətləri ilə bağlanmış sazişlər Azərbaycanda neft və qaz sənayesinin sürətli inkişafını təmin etmiş, adıçəkilən sahələrdə hasilatın rekord səviyyəyə çatmasına səbəb olmuşdur. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərlərinin, eləcə də digər nəql marşrutlarının uğurlu fəaliyyəti Azərbaycanın ixrac imkanlarını xeyli artırmışdır. Bu da ölkəmizin Avropa və dünyanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında daha yaxından iştirak etməsinə imkan yaratmışdır.

Qeyri-neft sənaye bölməsinin əksər sahələrində istehsalın həcmi təqribən 10 faiz artmışdır. Bu da ondan irəli gəlir ki, son illər ölkəmizin ayrı-ayrı yerlərində yeni istehsal və emal müəssisələri yaradılır, idxalı əvəzləyən rəqabətədavamlı məhsul buraxılışının həcmi artır. İndi hətta Azərbaycan istehsalı olan mallara dünya bazarlarında maraq da getdikcə çoxalır. Göründüyü kimi, ölkədə sərbəst istehsal fəaliyyəti üçün yaradılmış əlverişli şərait və azad sahibkarlığa geniş meydan verilməsi nəticəsində sənayedə qeyri-dövlət bölməsinin payı artmaqdadır. Onu da deyək ki, bir vaxtlar dövlət mülkiyyətində olmuş sənaye obyektlərinin bazasında bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə uyğun yaradılmış yeni istehsal sahələrinin işində də böyük canlanma hiss olunur.

Beynəlxalq iqtisadi fəaliyyət növlərinin təsnifatına gəlincə isə, mədənçıxarma və ya hasilat sənayesi Azərbaycan iqtisadiyyatının aparıcı sahəsi olaraq qalmışdır.

Yaxın illərdə ölkəmizdə sənayeləşmə tendensiyası daha da sürətlənəcək. Azərbaycanın yeni neft strategiyasının uğurla reallaşdırılması, ikinci regional inkişaf proqramında nəzərdə tutulan tədbirlərin yerinə yetirilməsi, eləcə də yerli istehsalın stimullaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər və s. amillər ölkə iqtisadiyyatının əsasını təşkil edən sənayeyə daha yüksək inkişaf perspektivləri vəd edir.

Vaqif BAYRAMOV

Xalq qəzeti.- 2012.- 24 oktyabr.- S. 2.