80-i haqladın, 100-ə nə qaldı...

Tarzən Fərman Hüseynovun adı musiqi ictimaiyyətinə, eləcə də sənətsevərlərə yaxşı tanışdır. Ömrünün 60 ildən çoxunu tar ifaçılığı sənətinin inkişafına həsr etmiş sənətkar bu illər ərzində Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Əbülfət Əliyev, Əlibaba Məmmədov, Yaqub Məmmədov, Arif Babayev, Sabir Mirzəyev, Mənsum İbrahimov və digər görkəmli muğam ifaçıları ilə tərəfmüqabil olaraq konsertlərdə və el şənliklərində onları müşayiət etmiş, ürəyəyatımlı peşəkar ifasıyla hamının rəğbətini qazanmışdır.

Onun populyarlığı təkcə ustad ifaçılığında deyil, eyni zamanda ciddi təbiətində, dost-tanışa qarşı qayğıkeşliyində, bir də həddən artıq təvazökar olmasındadır. Artıq ömrünün səksəninci baharını qarşılamağa hazırlaşan sənətkar yaşının bu vədəsində də, həyatın, gün-güzəranın çətinliyindən bir kimsəyə giley etməz, bir kimsənin qəlbinə toxunmaz, yaxşıya-yaxşı deyər, pisi də çalışıb yaxşılar cərgəsinə çıxarmağa çalışar. Sənət adamlarının çoxunun ad günlərini əzbər bildiyindən onları vaxtında təbrik etməyi də yaddan çıxarmaz. Kimin nə problemi olarsa, Fərman Hüseynov hər an onun həllinə tələsər. Buna görə də hamı onu Fərman dayı deyə çağırır. Hamıya ağsaqqallıq, dayılıq etməyə çalışır. Neçə-neçə gənc xanəndənin ərsəyə gəlməsində, habelə milli musiqimizin, muğamlarımızın qorunub saxlanmasında və təbliğində Fərman Hüseynovun da xidmətləri az deyil. Vaxtilə muğam sənətinin incəliklərini öyrətdiyi ifaçıların çoxu bu gün respublikanın ən yüksək fəxri adlarına layiq görülüblər. Eləcə də bir sıra görkəmli sənət adamları onun yaradıcılığını yüksək qiymətləndirirlər:

Habil Əliyev, xalq artisti:

- Fərman Hüseynovu çoxdan tanıyıram. Ağır təbiəti, səmimiliyi ilə sənət adamları arasında böyük nüfuza malikdir. Bir sənətkar kimi də özünü çoxdan təsdiqləyib. Heç də təsadüfi deyil ki, Yaqub Məmmədov kimi görkəmli sənətkarlar uzun müddət istər konsert salonlarında, istərsə də el şənliklərində Fərman Hüseynovun müşayiətinə üstünlük vermişlər. Fərman rəvan çalğısıyla hamının zövqünü oxşayır. Bu da təsadüfi deyil, atası, əməkdar artist Şirzad Hüseynov muğam opera sənətində öz sözünü demiş sənətkarlardan olub. Gözəl xanəndəliyilə birgə mahir aktyor oyunu ilə də yaddaşlarda qalıb. Onun iştirakı ilə böyük anşlaqla keçən "Koroğlu", "Leyli və Məcnun" tamaşaları indi də gözümün önündədir. Çox təəssüf edirəm ki, Fərman Hüseynov kimi qocaman sənətkar hələ də öz layiqli qiymətini almayıb.

Əlibaba Məmmədov, xalq artisti:

- Fərman Hüseynovun adı gələndə ilk növbədə mərhum atası, milli opera sənətində müstəsna xidmətləri olan əməkdar artist Şirzad Hüseynovun yaradıcılığı gəlir gözümün önünə. Operada çalışmaq, ən kiçik bir rolun aparıcısı olmaq həmişə xanəndələrin ən böyük arzusu olub. Onun bir aktyor, xanəndə kimi böyüklüyü rəngarəng və çoxşaxəli yaradıcılıq diapazonuna malik olmasında idi.

Ayrı-ayrı ifaçıların hərəsinin öz yolu, ifa tərzi olur. Çoxşaxəlilik və rəngarənglik kimi keyfiyyətlər Fərman Hüseynov yaradıcılığının əsas göstəriciləridir.

Mənsum İbrahimov, xalq artisti:

- Fərman Hüseynov gözəl sənətkar olmaqla yanaşı, gənc xanəndələr üçün əsl məktəbdir. Pedaqoji fəaliyyəti olmasa da, həyat -sənət təcrübəsini həvəslə gənc xanəndələrə öyrədir. Üç il Fərman Hüseynovla muğam sənətinin ən gözəl biliciləri sayılan Bakı kəndlərində toy məclislərində çıxış etmişəm. Rəvan çalğısı, xanəndəyə istiqamət verməsi, əsl sənət nümunəsi, əsl məktəbdir. Bunun üçün ustad tarzənə borcluyam. Və bu gün muğam ifaçılığında nəyə nail olmuşamsa, bu nailiyyətimdə Fərman Hüseynovun da əməyi var.

1932-ci ildə Bakının Yuxarı Dağlıq küçəsində ziyalı ailəsində dünyaya göz açan Fərman Hüseynov ağlı kəsəndən evdə dövrün ən populyar xanəndə və ifaçılarını görüb tanımışdır. Atası Şirzad Hüseynov operanın aparıcı solistlərindən olduğuna görə sənət dostları Bülbül, Ağababa Bünyadzadə, Eloğlu İsmayıl, Əlövsət Sadıqov, Həqiqət Rzayeva, Gülxar Həsənova bu evin daimi qonaqları, çal-çağırlı məclislərin yaraşığı olmuşlar. Adətən, belə məclislərdə Fərman bir küncə qısılır, qonaqların məşq və çıxışlarından zövq alardı. Məclislərin birincə Bəhram Mansurovun atası Məşədi Süleyman Şirzada bir gözəl tar hədiyyə etdi. Elə o vaxtdan da Fərmanda tara xüsusi rəğbət oyandı. Fərmanın uşaqlığı müharibə illərinə təsadüf etmişdir. Xatırladaq ki, o zaman incəsənət, mədəniyyət ocaqları bir an belə öz fəaliyyətini dayandırmamışlar.

İlk musiqi fəaliyyətinə pionerlər evinin nəzdindəki ansambldan başladı. İlk konsert salonlarını hərbi hospitallar əvəz etdi. Boynu qırmızı qalstuklu, dünya qəmindən azad olan gənc musiqiçilərin qazandıqları hər bir alqış, hər bir uğur çoxları üçün sənət zirvəsinə aparan çox çətin, lakin şərəfli bir ömür yolunun başlanğıcı olur. Fərman Hüseynov da istisna olmadı. Ü.Hacıbəyovun, C.Cahangirovun, T.Quliyevin əsərləri onun repertuarının əsasını təşkil etdi.

Bu sahədə təhsilini davam etdirmək məqsədilə 1945-ci ildə Asəf Zeynallı adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinə daxil olur. Əhmədxan Bakıxanovdan 6 il tar ifaçılığı sənətinin incəliklərini həvəslə öyrənir. Sonralar adları tar ifaçılığı sahəsində fəxrlə çəkilən Əhsən Dadaşov, Sərvər İbrahimov, Firudin Yarməmmədov və bir çox digər sənətkarlarla dostluq və yaradıcılıq əlaqələri saxlayır. Müxtəlif ansambllarda çalışır. Respublikanın əksər bölgələrində qastrol səfərlərində olur. Hər yerdə hörmət və ehtiramla qarşılanır.

Hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra bir müddət Sumqayıtın bir sıra zavod və fabriklərində çalışmış, daha sonra Pedaqoji İnstitutun özfəaliyyət kollektivinə və ən nəhayət Müəllimlər evinin nəzdində "Arzu" ansamblına rəhbərlik etmiş, neçə-neçə gənc istedadın ərsəyə gəlməsinə yardımçı olmuşdur. İstedadlı tarzənin yüksək ifaçılıq məharətini bəyənən Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası rəhbərliyi Fərman Hüseynovu 1957-ci ildə Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblına işə dəvət edir. Bu kollektivlə keçmiş SSRİ-nin, demək olar ki, əksər respublikalarını qarış-qarış gəzərək milli musiqi mədəniyyətimizin nümunələrini, xalq rəqslərini təbliğ edir.

1959-cu ildə Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblı Moskvada keçirilən Azərbaycan mədəniyyəti və incəsənəti ongünlüyünün iştirakçısı olur. Doğma respublikamıza çoxsaylı diplom və fəxri fərmanlarla qayıdır. 1962-ci ildə Filarmoniya rəhbərliyi artıq kifayət qədər püxtələşmiş, tar ifaçılığında öz sözünü demiş Fərman Hüseynovu solist, müstəqil ifaçı kimi işə götürmək əmrini verir. Dövrün ən populyar xanəndə və müğənnilərini konsertlərdə müşayiət edir. Xan Şuşinski, Mütəllim Mütəllimov, Yaqub Məmmədov, Şövkət Ələkbərova, Əbülfət Əliyev, Əlibaba Məmmədov Sabir Mirzəyev və bir çox digər xanəndələr muğam ifaçılığında məhz Fərman Hüseynov müşayiətinə daha çox üstünlük verirdilər.

Heç də təsadüfi deyil ki, o, düz 40 il respublikanın xalq artisti Yaqub Məmmədovla birgə çalışmış, muğam sənətinin təbliğində az iş görməmişdir.

1992-ci ildə təqaüdə çıxan Fərman Hüseynov bir an belə sevdiyi sənətindən ayrı düşə bilmir. Bu gün İranda da Fərman Hüseynov sənətinin pərəstişkarları çoxdur. Onun ifasında yazılmış disk və kasetləri hər bir azərbaycanlının evində hörmətlə qorunub saxlanır. Tehrandan, Ərdəbildən, Təbrizdən tez-tez dəvətlər alan Fərman Hüseynov hər yerdə Azərbaycan incəsənətini, tar sənətini daim uca tutmağa çalışır. Bir neçə il bundan öncə Tehranda yaşayan soydaşlarımız hörmətli sənətkarın anadan olmasının 75 illiyini böyük təntənə ilə qeyd etmişlər. Əlbəttə, soydaşlarımızın bu istəyi ilk növbədə Azərbaycan incəsənətinə, Azərbaycan mədəniyyətinə, Azərbaycan sənətkarına göstərilən yüksək qayğı və diqqətin təzahürüdür.

Qarşıdan hörmətli sənətkarın 80 illik yubileyi gəlir. Qürbət eldə nə qədər cah-cəlallı, təm-təraqlı yubiley tədbiri keçirilsə də, doğma Vətənin, doğmaların Fərman Hüseynovun ünvanına deyiləcək xoş sözləri hər zaman daha əziz olur. Yaşayıb-yaratmaq, həyatda iz qoymaq üçün dünyaya gəlir insan. Bütün bunlar var ikən demək ömür hədər getməyib həyatda: "Hələ yaşamağa dəyər bir az da..."

Rafiq SALMANOV

Xalq qəzeti.- 2012.- 8 yanvar.- S. 6.