Gənc nəsil 20 Yanvar haqqında həqiqətləri bilməlidir

XX əsrin əvvəlində müstəqilliyimizə gedən yol 1918-ci il 31 mart azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən soyqırımı günündən, XX əsrin sonunda isə əbədi müstəqilliyimizə aparan yol 1990-cı il 20 Yanvar günündən başladı. Bu iki qanlı tarix göstərdi ki, tarixi dövlətçilik ənənələrinə malik olan xalqımızı dövlət müstəqilliyi uğrunda mübarizədə qorxutmaq, susdurmaq, dayandırmaq mümkünsüzdür. Bu gün yetişməkdə olan gənc nəslə 20 Yanvar haqqında həqiqətlərin çatdırılması çox vacibdir.

20 Yanvara gedən yol ermənilərin Dağlıq Qarabağa əsassız ərazi iddiaları ilə başlayıb. 1985-ci ilin martında keçmiş SSRİ-də hakimiyyəti ələ keçirən ermənipərəst M.Qorbaçov və onun komandası bütün gücü ilə erməni qaragüruhçularına sədaqətlə xidmət etməyə başladı. Və bu da erməniləri Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan alıb, Ermənistana birləşdirmək istəyini həyata keçirmək üçün hərəkətə gətirdi. Ancaq Azərbaycana düşmən mövqe tutan qüvvələr gələcək məkirli planlarını rahat şəkildə həyata keçirmək üçün ilk növbədə xalqımızın proseslərə real təsir etmək imkanına malik liderini - Heydər Əliyevi siyasi səhnədən uzaqlaşdırmaq üçün tədbirlər görməyə başladılar.

Ulu öndər hakimiyyətdən uzaqlaşdırıldıqdan sonra M.Qorbaçovun müşaviri Aqanbekyanın Parisdə "Humanite" qəzetinə müsahibəsində Dağlıq Qarabağın Ermənistanın tərkibində olması zəruriliyindən və bu məsələdə M.Qorbaçovun razılıq verməsindən danışması gələcək faciələrdən xəbər verirdi.

M.Qorbaçovun razılığını alan, xalqımızın imperiya daxilində müdafiəsiz olduğunu bilən ermənilər 1988-ci il yanvar ayından başlayaraq Ermənistanda yaşayan azərbaycanlıları əzəli yurdlarından qovmağa başladılar. Buna etiraz olaraq 1988-ci ilin 19 fevralında Bakıda ilk mitinq oldu. Tarixə "Milli Dirçəliş Günü" kimi daxil olan noyabrın 17-də Azadlıq meydanında yarım milyondan artıq insan "azadlıq", "suverenlik" çağırışları səsləndirdi. Mitinqdə 28 aprel 1920-ci ildə Moskva tərəfindən endirilmiş milli üçrəngli bayrağımız yenidən qaldırıldı. Bu artıq Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatının başlanması demək idi.

Erməni təcavüzünün qarşısının alınmaması xalqımızın milli-azadlıq hərəkatını daha da gücləndirdi. 1989-cu ilin sonunda Azərbaycanda milli-azadlıq hərəkatı özünün ən yüksək mərhələsinə çatdı. 1990-cı il yanvarın ilk günlərindən etibarən hadisələr idarəolunmaz həddə çatdı. SSRİ rəhbərliyi vəziyyətə nəzarət edə bilmədiyinə görə xalqı qorxutmaq üçün ona silahlı divan tutmaq qərarına gəldi. Əvvəlcədən hazırlanmış plana uyğun olaraq 1990-cı il yanvarın 19-da axşam dövlət televiziyasının enerji bloku partladıldı. Məqsəd SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin yanvarın 20-də saat 00.00-dan "Bakı şəhərində fövqəladə vəziyyət tətbiq edilməsi haqqında" fərmanından xalqı xəbərsiz etmək, kütləvi qırğını rahatca həyata keçirmək idi. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-ə keçən gecə sovet ordusu SSRİ müdafiə naziri D.Yazovun komandanlığı altında Bakıya hücum edib qanlı qırğın törətdi.

M.Qorbaçovun göstərişi, D.Yazovun komandanlığı altında həyata keçirilən Qanlı Yanvar faciəsi baş verdikdən sonra Azərbaycan informasiya blokadasına alınmışdı. Əvvəlcədən Azərbaycan televiziyasının enerji bloku partladıldığı üçün radio və televiziya verilişlərinin translyasiyası dayandırılmışdı. Qəzetlər çıxmırdı. SSRİ-nin mərkəzi mətbuatı və televiziya kanalları isə bundan istifadə edərək törədilən qanlı hadisəni təhrif edən yalan məlumatlar yayırdılar.

Ulu öndər 21 yanvar 1990-cı ildə həyatını təhlükə qarşısında qoyaraq ailə üzvləri ilə birlikdə Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyinə gəlmiş və burada iştirak edən yerli və xarici jurnalistlərin qarşısında çıxış edərək Qanlı Yanvar faciəsinin əsl mahiyyətini və səbəbini təhlil etmiş, xalqımıza qarşı edilən bu zorakılığı pisləmiş, bunu xalqa qarşı qəsbkarlıq və cinayətkar hərəkəti, M.Qorbaçov başda olmaqla bu hərbi əməliyyatı həyata keçirənləri cinayətkar adlandırmışdı.

Ümummilli lider 15 iyun 1993-cü ildə xalqın təkidli tələbindən sonra yenidən Azərbaycan rəhbərliyinə qayıtdı. 10 il müstəqil Azərbaycan Respublikasına Prezidentlik etdi. Məhz onun prezidentliyi dövründə Qanlı Yanvar faciəsinə siyasi-hüquqi qiymət verildi. 1994-cü il yanvarın 5-də ulu öndər 20 Yanvar faciəsinin dördüncü ildönümünün keçirilməsi ilə bağlı imzaladığı fərmanda Milli Məclisə tövsiyə olundu ki, faciəyə tam siyasi-hüquqi qiymət verilsin. Yaradılan Dövlət Komissiyasının ciddi fəaliyyəti nəticəsində 1994-cü il mart ayının 29-da törədilmiş faciəli hadisələr haqqında qərar qəbul edildi. Qərarda faciənin səbəbi, mahiyyəti göstərilməklə yanaşı, günahkarların da konkret adları göstərildi.

Müstəqil Azərbaycan ulu öndərin şah əsəridir. Müstəqilliyimiz uğrunda şəhid olan 20 Yanvar qurbanları Heydər Əliyevin həmişə diqqət mərkəzində olmuşdur. 1998-ci ilin oktyabr ayında Şəhidlər Xiyabanında azadlıq uğrunda canlarını qurban vermiş şəhidlərin xatirəsini əbədiləşdirən abidənin və əbədi məşəlin açılışı oldu.

Ulu öndərin layiqli davamçısı, hörmətli Prezident İlham Əliyevin fəaliyyət proqramında 20 Yanvar faciəsində şəhid olanlar həmişə diqqət mərəkəzində olan məsələdir. Dövlət başçısının 20 Yanvar şəhidinin ailəsi üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdünün təsis edilməsi haqqında 19 yanvar 2006-cı il tarixli fərmanı müstəsna əhəmiyyət kəsb edir.

Biz təhsil işçiləri şagirdlərə 20 Yanvar haqqında həqiqətləri çatdırmağa çalışırıq. Liseyimizdə hər il "20 Yanvar faciəsi" ilə bağlı "Açıq dərslər" keçirilir və bu hadisələr əhatəli şəkildə təhlil edilir. Yanvar ayında bütün siniflərin "Sinif divar qəzetləri" 20 Yanvar faciəsinə həsr olunur. Qanlı Yanvar mövzusunda "Rəsm sərgisi" təşkil edilir. Yanvarın 19-da bütün siniflərdə birinci dərs saatı 20 Yanvar faciəsinə həsr olunur. Həmçinin liseyin akt zalında ənənəvi rəsmi tədbirimizi də 20 Yanvar şəhidlərinin xatirəsinə həsr edirik. Hər birimiz vaxtaşırı olaraq, xüsusən 20 Yanvar günü Şəhidlər Xiyabanını ziyarət etməyi özümüzün mənəvi və vətəndaşlıq borcumuz hesab edirik.

20 Yanvar günü bizim milli təfəkkürümüzdə böyük hadisədir. Bu hadisə həm də Azərbaycan tarixinin qəhrəmanlıq səhifəsidir. Bu faciənin mahiyyətində, məzmununda böyük igidlik, əyilməzlik, möhtəşəmlik var. Müstəqilliyimizin ruhunda və bətnində şəhidlərin ölməzliyi, unudulmazlığı var. 20 Yanvar müstəqilliyimizin təməl daşıdır. Milli kimliyimizi dünyaya tanıtdıran bir gündür.

Fikrət XƏLİLOV,

Heydər Əliyev adına liseyin

direktoru, əməkdar müəllim

Xalq qəzeti.- 2012.- 21 yanvar.- S. 3.