Bu il Azərbaycanda reklam işinin inkişafında yeni dövr olacaq

Son illər ölkəmizdə gedən davamlı quruculuq işləri, Azərbaycanın artan iqtisadi qüdrəti, beynəlxalq miqyasda nüfuzunun artması ölkəmizdə reklam işinin də inkişafına öz təsirini göstərmişdir. Dünya reklam bazarının gücləndiyi bir dövrdə Azərbaycanda da bu sahəyə diqqət yetirilməsi təsadüfi deyil. Bu, əslində dövrün tələbidir. Ölkədə reklam işinin inkişafı ilə bağlı sullarımızı Ümumdünya Reklamçılar Assosiasiyasının üzvü, Türkdilli Ölkələrin Araşdırmaları Beynəlxalq Akademiyasının, Almaniya Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının fəxri doktoru Cahid Həsənov cavablandırır.

– Cahid müəllim, Azərbaycanda reklam işi bu gün hansı səviyyədədir?

– 2012-ci ildə Azərbaycanın reklam bazarında inkişaf tendensiyası davam etmiş, ölkədə gedən iqtisadi inkişaf buna güclü stimul vermişdir. Nəqliyyat, bank, turizm, kosmetika, mobil və ərzaq sektorunda reklam öz adəti üzrə hərəkətdə olmuşdur. Ötən il Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq tədbirlər də bu inkişafa rəvac vermişdir. “Eurovision-2012”, Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu, Beynəlxalq Humanitar Forum Azərbaycanın dünyada təbliğində əhəmiyyətli rol oynamışdır. Bununla yanaşı, yeni müəssisələrin açılması, sənayenin bir çox sahələrinin inkişafı kommersiya reklamının dinamik inkişafını təmin etmişdir. Bundan başqa, Azərbaycanda son vaxtlar sosial xarakterli reklamların inkişafına da diqqət artmışdır. Azərbaycanda açıq hava reklamlarında, daha doğrusu, reklam texnologiyasında son illər bir sıra yeniliklər olmuşdur. Beynəlxalq standartlar səviyyəsində yeni reklam konstruksiyalarının Bakı şəhərinin müxtəlif ərazilərində yerləşdirilməsi, telekanallarda da reklamların artması tədqirəlayiqdir.

– Bu il reklam işində hansı yeniliklər gözlənilir?

– Azərbaycan daim inkişafdadır. Cənab Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2012-ci ilin yekunları və və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında bir daha bildirmişdir ki, Azərbaycanın bundan sonra sürətli inkişafı davam etdiriləcək. Şəhər və qəsəbələrimiz öz simasını dəyişəcək, regionlarımızda quruculuq işləri davam etdiriləcək. Yeni müəssisələr işə salınacaq, müasir səhərsalmanın nailiyyətlərindən istifadə olunacaq. Bütün bunlar reklam işinin də inkişafına əsaslı təsir göstərəcək.

Güman edirəm ki, bu il televiziya kanallarında verilən reklamlar da xeyli təkmilləşdiriləcək. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi xarici ölkələrdə keçirilən beynəlxalq turizm sərgiləri üçün reklam çarxlarının hazılanmasında daha peşəkar formalardan istifadə edəcək.

Məlumdur ki, bu il Azərbaycanda bir neçə beynəlxalq səviyyəli tədbirin keçirilməsi nəzərdə tutulur. Bu tədbirlər də reklam vasitəsilə Azərbaycanın təbliğində əhəmiyyətli rol oynayacaq.

– Amma reklamla bağlı problemlər hələ də qalmaqdadır. Sizcə, hansı problemin həlli daha vacibdir?

– Bizdə reklamla bağlı ən əsas problem, bu mühüm işdə peşəkarlığın olmamasıdır. Təsəvvür edin ki, xaricdə 15-30 saniyəlik reklam çarxının istehsalında böyük bir işçi qrupu çalışır. Orada modelyerlərdən tutmuş, dilçi alimlər bu işə cəlb olunurlar. Bizdə isə reklam çəkən şəxs reklamın həm rejissorudur, həm modelyeridir, həm də dilçisidir.

Məhz bunun nəticəsində də reklam öz tamaşaçısını bu günədək tam şəkildə toplaya bilməyib. Televiziyalarda gedən verilişlərin reklam fasiləsinə keçidi zamanı hər bir Azərbaycan ailəsində bu sözlərin deyilməsi mütləqdir: reklam başlayır, kanalı dəyiş. Bu da çox acınacaqlıdır. Reklam beynəlmiləl bir sahə olduğundan, hər hansı ölkədə istehsal olunan reklamda gərək millilik hiss olunsun. Reklam obrazlı formada tamaşaçıya çatdırılmalıdır.

Reklamı baxımsız edən digər bir amil də Azərbaycan dilinin zənginliyindən layiqincə istifadə olunmamasıdır. Reklamlarda söz seçimi çox vaxt düzgün olmur. Adi cümlə quruluşunda da səhvlər olur. Ən acınacaqlısı isə xaricdə istehsal olunmuş reklam çarxlaının dublyajıdır. Hərfi tərcümə ilə tam başqa formada səsləndirildiyindən bu reklamlar bəzən gülünc vəziyyətdə tamşaçılara çatdırılır. Çox vaxt səsləndirmədə azərbaycanlı ləhcəsi belə hiss olunmur.

Digər bir amil də tanınmış bir aktyorun bir il ərzində bir neçə reklama çəkilməsidir. Tamaşaçı bir aktyoru bir neçə reklamda gördüyündən, həmin aktyorun ifasında müxtəlif malları, hətta bir-birinə qarışdırır. Xaricdə bir aktyoru reklama çəkərkən onunla, heç olmasa, bir il müddətinə digər firmanın reklamına çəkilməməsi üçün müqavilə bağlanır. Bununla da həmin aktyor reklam çəkdirən firmanın reklam simasına çevrilir. Beləliklə, tamaşaçı küçədə belə həmin aktyoru gördükdə onun reklam etdiyi firma gözləri önündə canlanır. Reklamın da ən əsas uğuru bax, bundadır. Azərbaycan mentalitetinə yad olan, xaricdə ishehsal olunan reklamlar da telekanallarda yayımlanmaqdadır. Uşaqlarin tərbiyəsinə mənfi təsir göstərən reklamlar telekanallarda yer almamalıdır.

Bu işə ilk növbədə peşəkar modelyerlər, dilçi alimlər, istedadlı aktyorlar cəlb olunmalıdır. Qoy reklam çarxının istehsalının xərci xeyli artsın. Bu vəsaitin çox olması hər hansı bir formada reklamverici şirkətə gəlir gətirir.

Azərbaycanın reklam istehsalında ölkəmizin görməli yerlərindən, memarlıq abidələrindən, Azərbaycan xalq mahnılarından mütləq istifadə etmək lazımdır. Bu gün bir çox abidələrimiz, xalq musiqilərimiz düşmənlərimiz tərəfindən oğurlanaraq mənimsənilir. Buna görə də reklam istehsalında bu, bizim strategiyamız olmalıdır.

Reklam haqqında Qanuna da dəyişiklik edilməsi vacibdir. Artıq bu dəyişikliklərin edilməsi ilə bağlı təkliflər hazırlanmış, yaxın vaxtlarda Milli Məclisə göndəriləcək.

Dünya reklamının təcrübəsindən bəhrələnmək lazımdır. Bunun üçün beynəlxalq reklam festivallarına inteqrasiya vacibdir. Azərbaycanda beynəlxalq miqyaslı reklam festivalları keçirilməlidir. Reklamla bağlı dünyada çıxan kitabların tərcüməsinə diqqət yetirilməlidir.

Və bu fonda da Azərbaycanın özünəməxsus reklam məktəbi yaranmalıdır.

M.MÜKƏRRƏMOĞLU

Xalq qəzeti.- 2013.- 2 aprel.- S. 6.