Azərbaycanda dəmir yolunun inkişafı və tərəqqisi Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır

Ümummilli lider Heydər Əliyev - 90

XX əsr Azərbaycan tarixinin ən qüdrətli dövlət xadimi, dahi şəxsiyyəti olan ümummilli lider Heydər Əliyevin unudulmaz xatirəsi ölkəmizi sevən və onun təəssübünü çəkən hər bir Vətən övladı tərəfindən bütün zamanlarda xüsusi minnətdarlıq və ehtiramla anılır. Mənalı və şərəfli ömrünü Azərbaycan dövlətinə, xalqına təmənnasız xidmətə həsr etməklə əbədiyaşarlıq rəmzinə çevrilən ulu öndər haqlı olaraq şanlı tariximizin yaddaşına DÜNYANIN ƏN BÖYÜK AZƏRBAYCANLISI kimi əbədi həkk olundu.

Xalqlarının taleyində mühüm rol oynamış şəxsiyyətlər bir qayda olaraq tarixin gedişinə təsir göstərir və xilaskar missiyaları ilə yeni bir salnamə yaradırlar. XX əsrdə xalqımızın yetirdiyi fenomen şəxsiyyət - ulu öndər Heydər Əliyev də məhz belə liderlərdən biri kimi müstəqil Azərbaycan dövlətinin özülünü möhkəm təməllər üzərində qurmağa nail olmuşdur. Elə bu misilsiz xidmətlərinə görə də o, bu gün böyük rəğbət və ehtiramla xatırlanır, sabah da xatırlanacaq.

Xalqımız əsrlər boyu qazandığı dövlətçilik ənənələrini məhz Heydər Əliyev zəkasının qüdrətiylə təkmilləşdirərək vahid sistem halına salmış, millət kimi mövcudluğumuzu, özünüidarə bacarığını ən yüksək səviyyədə nümayiş etdirmişdir. Azərbaycanı müstəqil dövlət quruculuğuna aparan keşməkeşli və şərəfli yol, əslində, məhz ulu öndərin 1969-cu ildə hakimiyyətə gəlişindən sonra başlamışdır.

Heydər Əliyev siyasi tariximizə qurucu və xilaskar kimi daxil olmuş görkəmli dövlət xadimi, milli lider və xalq məhəbbətini qazanan dahi bir şəxsiyyətdir. Xalqımızın taleyində, mənəvi, siyasi və ictimai həyatında, dövlət quruculuğunda onun qədər misilsiz xidmətlər göstərən ikinci bir şəxs tapmaq çətindir.

Ümummili lider Heydər Əliyevdə dünya miqyasında siyasi liderlərə məxsus istedad cəmləşmişdi. Bu istedad xalqın inkişaf yollarını aydın müəyyən etməkdə və qarşıya qoyulmuş məqsədlərə nail olmaqda özünü büruzə vermişdir. O, Azərbaycanın modernləşməyə əsaslanan milli inkişaf strategiyasının - azərbaycançılıq, milli birlik, sosial ədalət, əhalinin iqtisadi firavanlığı, ölkəmizin ərazi bütövlüyü ideyalarına əsaslanan müstəqil, siyasi baxımdan sabit dövlət qurulması strategiyasının təməlini qoymuşdur.

Mən bir dəmiryolçu kimi istər keçmiş İttifaq illərində, istərsə də müstəqillik dönəmində bu dahi şəxsiyyətin dəmir yoluna, onun inkişafına göstərdiyi diqqət və qayğıdan söhbət açmaq istəyirəm. Əvvəla onu deyim ki, Heydər Əliyev müxtəlif sahələrdə çalışan hər bir mütəxəssislə onun öz “dilində” danışmağı bacaran, yüksək intellektual səviyyəli bir insan idi. Bəlkə də, dəmiryolçu ailəsində dünyaya gəldiyi üçün dəmir yoluna, onun inkişafına xüsusi qayğı və diqqətlə yanaşırdı. Müstəqilliyimizin ilk illərində ölkəmizin məruz qaldığı nəqliyyat blokadasını dağıdan, keçmiş dəmir yolu əlaqələrini bərpa edən də ulu öndərin gərgin zəhməti və çevik xarici siyasəti olmuşdur.

Ümummilli lider Heydər Əliyev hələ Azərbaycana rəhbərlik etdiyi birinci dövrdə milli kadrların hazırlanması işini yüksək səviyyədə həll etmişdir. Məhz bu böyük insanın qayğısı və təşəbbüsü ilə 1970-1987-ci illərdə azərbaycanlı gənclərin keçmiş SSRİ-nin müxtəlif ali məktəblərində oxumağa göndərilməsi gələcəyə hesablanmış addım idi. Həmin illərdə respublikadan kənarda 15000 gənc ali təhsil almışdır. Görkəmli şəxsiyyət uzaqgörənliklə dərk etmişdir ki, vaxt gələcək, respublikadan kənarda təhsil alan gənc mütəxəssislərə böyük ehtiyac yaranacaq.

Hazırda dəmir yolunun aparıcı sahələrində məsul vəzifələrdə çalışanların böyük əksəriyyəti vaxtilə ulu öndər Heydər Əliyevin xeyir-duası ilə respublikadan kənarda oxumağa göndərilən gənc mütəxəssislərdir. Mütəxəssis kimi bu gün polad magistralda çalışanların sayı 180 nəfərə yaxındır. Təsəvvür edin ki, o böyük insanın bilavasitə qayğısı ilə həyatda özümüzə mövqe qazanmış, indi də əməli işimizlə hesabat veririk.

1969-2003-cü illər ölkəmizin şərəfli tarixi kimi hər bir Azərbaycan vətəndaşının yaddaşında əbədi həkk olundu. Ümummilli lider Heydər Əliyevin diqtəsi ilə tariximizə yazılan hər səhifə yeni bir eradır. Neçə illərdir ki, yazılan tarix onun reallaşdırdığı inanılmaz işlərin tam siyahısı deyil. İndi bütün dünya etiraf edir ki, 1994-cü ilin oktyabr ayında onun təşəbbüsü ilə imzalanan “Əsrin müqaviləsi” kimi nəhəng bir layihəni həyata keçirmək üçün ancaq Heydər Əliyev iradəsi lazım idi. O iradə ki, zaman-zaman insanların düşüncəsində əfsanəyə, nağıla çevrilənləri gerçəkləşdirdi.

Dünya siyasətində öz çəkisi ilə seçilən ümummilli lider bütün dövrlərdə iqtisadiyyatın dirçəldilməsinə xüsusi önəm verirdi. O, həmişə bildirirdi ki, iqtisadiyyatı güclü olmayan dövlət öz yerini müəyyən edə bilməz. İqtisadiyyatın digər sahələri kimi, dəmir yolunda da bu illər ərzində bir çox nəhəng işlərin görülməsi məhz onun qayğısı və nəzarəti sayəsində mümkün olmuşdu. 1996-cı ildən bu günədək dəmir yolunda aparılan islahatların birbaşa səbəbkarı da Heydər Əliyev olmuşdu.

Təkcə bir faktı demək lazımdır ki, Azərbaycan dəmir yolunda istifadəyə verilən mühüm obyektlərin böyük əksəriyyəti məhz onun təşəbbüsü və ciddi nəzarəti sayəsind reallaşmışdır. Məhz bu illərdə istehsalatda əsas fəaliyyətlə yanaşı, 14300 texniki yeniləşmə metodları tətbiq edilmiş və bunlar dəmir yolunun bütün sahələrini əhatə etmişdir.

Dahi rəhbərimizin qayğısı ilə dəmir yolunda həyata vəsiqə alan yenilikləri sadalamaqla qurtarmaq olmaz. Aşağıda təqdim etdiyimiz qısa xronologiya ümummilli liderin qayğısı və nəzarəti ilə reallaşan tədbirlərin hələ tam siyahısı deyil.

1970-ci ildən başlayaraq şəhərətrafı qatarlar müasir tələblərə cavab verən, yeni seriyalı ER-2 tipli elektrik qatarları ilə əvəz olunmağa başlamışdır.

1970-ci illərdə Sumqayıt-şəhər , Sabunçu, Goran, Ağstafa, Əli Bayramlı, Ucar, Gəncə, Tovuz, Qazax, Kürdəmir, Baş Ələt və Poylu stansiyalarında yeni vağzal binaları məhz o böyük şəxsiyyətin şəxsi nəzarəti altında tikilmişdir.

Konteynerlərin təmiri üzrə Keşlə vaqon deposu Zaqafqaziyada bu sahədə ixtisaslaşdırılmış yeganə müəssisədir. 1975-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin respublikaya rəhbərlik etdiyi dövrdə yaradılmış bu depo hazırda dəmir yolunun istismar fəaliyyətində aparıcı rol oynayaraq bütün konteyner parkının əsaslı və planlı cari təmirini həyata keçirir.

1975-79-cu illərdə Bakı elektrik dairəsində yoldəyişdirici və siqnalların mərkəzləşdirilməsi sahəsində böyük işlər görülmüşdür.

Heydər Əliyevin köməyi sayəsində Gəncə şəhərində 1978-ci ildə texnikanın son nailiyyətlərinə uyğun müasir texnologiyalı yük vaqonlarının təmiri və istismarı deposu tikilib istifadəyə verilmişdir.

1979-cu ildə sutka ərzində 60 ədəd elektrovoza texniki baxış keçirməyə imkanı olan Şirvan dövriyyə deposu tikilmişdir.

1980-ci ildə Heydər Əliyevin şəxsi təklifi nəticəsində Şirvan çeşidləiə stansiyasının tikintisinə başlanılmış, 1984-cü ildə başa çatdırılmışdır.

Sovetlər Birliyində rəhbər vəzifədə olarkən uzaq Sibir torpaqlarında inşa edilən Baykal-Amur Magistralı, eləcə də Azərbaycan BAM-ı adlanan Yevlax-Balakən yolu Heydər Əliyevin birbaşa qayğısı ilə çəkilmişdir. 2008-ci il iyulun 18-də Baykal-Amur Magistralının (BAM) Anqoya stansiyasında Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin adını daşıyan vağzalın təntənəli açılışı olmuşdur.

Heydər Əliyevin adı həmin illərdə respublika dəmir younun inkişafına xüsusi fikir verən bir şəxs kimi yaddaşlara həkk olunub. 1980-ci ildə başlanan tikinti və ən çətin sahədən keçən, uzunluğu 160 kilometr olan Yevlax-Balakən dəmir yolu xəttinin çəkilişi xüsusi olaraq qeyd edilməlidir. Həmin xəttin çəkilişi zamanı burada yeni stansiyalar, yaşayış evləri, uşaq bağçaları, məktəblər tikilmiş və 1985-ci ildə istifadəyə verilmişdir.

1970-1985-ci illər ərzində yolun daxilində və qonşu dövlətlərin dəmir yolları sərhədlərində sərnişin və yük qatarlarının kütləvi buraxılışı üçün böyük işlər aparılmışdır.

1981-ci ildə Ələt qəsəbəsində müasir tələblərə cavab verən refrijerator vaqon deposu tikilib istifadəyə verimişdir.

1996-cı ildə Şirvan, 1997-ci ildə Culfa və İmişli vaqon depoları yaradılmışdır.

Dübəndi terminalı və neftdoldurma stansiyası 1998-ci il yanvarın 4-də açılmışdır.

1997-ci ildə ilk dəfə olaraq Bakı vaqon deposunda vaqonların əsaslı təmiri işinə başlanılmşdır.

1998-ci ildə Azərbaycan Dəmir Yolunda ilk dəfə olaraq Bakı lokomotiv deposunda elektrovoz və elektrik qatarlarının əsaslı təmiri təşkil olunmuşdur.

Azərbaycan Dəmir Yolunun vaqon təsərrüfatının inkişaf illəri 1969-cu ildən sonra başlamışdır. Belə ki, 1969-cu ilədək vaqon təsərrüfatı cəmi 2 vaqon deposu və bir yuyucu-buxarlayıcı stansiyadan ibarət olduğu halda, hazırda 9 vaqon deposu və 1 yuyucu-buxarlayıcı stansiya fəaliyyət göstərir. Bundan əlavə, 1998-ci ilin yanvar ayında Dübəndi stansiyasında vaqonların texniki müayinə məntəqəsi fəaliyyətə başlamışdır.

Keçmiş SSRİ respublikalarının cəmi bir neçəsində konteynerlərin təmiri üzrə depo olduğu halda, 1975-ci ildə Bakıda konteynerlərin təmiri üzrə ixtisaslaşmış müasir texnologiyalı depo tikilib istifadəyə verilmişdir.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin gərgin əməyi və qonşu dövlətlərin rəhbərləri ilə apardığı intensiv danışıqlar sayəsində 1997-ci ilin may ayından etibarən Bakıdan Moskvaya gedən qatarların hərəkəti bərpa edildi. Ulu öndər hələ o vaxt demişdi: “Rusiya Federasiyası ilə bütün sahələrdə əlaqələri inkişaf etdirmək çox əhəmiyyətlidir. Azərbaycanla Rusiya arasında dəmir yolu əlaqələrinin böyük tarixi əhəmiyyəti var və bu əlaqələr qısa müddət ərzində inkişaf etmişdir. Bu iki ölkə arasında nəqliyyat sahələrində əlaqələr daha da inkişaf etdirilməlidir”.

4 dekabr 1997-ci ildə Bakı-Rostov istiqamətində yeni sərnişin qatarı xəttə buraxılmışdır. Yüksək standartlara cavab verən bu qatar dəmir yolunun daxili imkanları hesabına qısa müddət ərzində təmir olunaraq istismara verilmişdir. Kupe, plaskart vaqonlardan və vaqon-restorandan ibarət olan qatarda sərnişinlərin rahatlığı üçün hər cür şərait yaradılmışdır.

Bundan sonra Kiyev, Brest, Xarkov, Həştərxan, Sverdlovsk, Sankt-Peterburq, Novosibirsk, Voronej, Lvov, Brest, Simferopol, Odessa, Saratov, Ufa, Çelyabinsk şəhərlərinə hərəkət edən sərnişin qatarları və qoşma vaqonlar hərəkətə buraxılmışdır.

28 dekabr 1996-cı ildə bütün ölkə ictimaiyyətinin sevincinə səbəb olan Azərbaycan Dəmir Yolunun ilk firma qatarı olan Bakı-Ağstafa qatarı sərnişinlərin istifadəsinə verilmişdir.

4 mart 1998-ci ildə Bakı-Xankəndi firma sərnişin qatarı istismara buraxılmışdır.

1996-cı ildən başlayan yeniləşmə prosesi sonrakı illərdə də davam etdirildi. 1999-cu ildə Bakı-Gəncə “Ekspres” tipli firma sərnişin qatarı sərnişinlərin istifadəsinə verilmişdir.

16 may 2001-ci ildə Azərbaycan dəmir yolu Sərnişin Daşıma İstehsalat Birliyi sərnişinlərə göstərilən xidmət sahəsini genişləndirərək Naxçıvan-Şərur istiqamətində yeni növ sərnişin qatarını xəttə buraxmışdır.

1999-cu ildə Bakı-Gəncə istiqamətində “Ekspres” tipli firma sərnişin qatarı sərnişinlərin istifadəsinə verilmişdir.

7 mart 2002-ci ildə “Mingəçevir-Bakı” “Ekspres” tipli firma sərnişin qatarı istismara buraxılmışdır.

7 aprel 2003-cü ildə Bakı-Dərbənd (indi Bakı-Mahaçqala) “Ekspres” qatarı sərnişinlərin istifadəsinə verilmişdir.

Müxtəlif istiqamətlərə hərəkət edən sərnişin qatarlarının sayının artması ilə əlaqədar, sərnişinlərə bilet satışının tezləşdirilməsi, əl əməyinin yüngülləşdirilməsi, mövcud narazılıqların aradan qaldırılması məqsədilə 1997-ci il sentyabrın 1-dən etibarən Bakı vağzalında bilet satışı tam kompüterləşdirilmişdir. 1999-cu ilin dekabrında bu sistem daha da təkmilləşdirilmiş və eyni zamanda Gəncə vağzalında da tətbiq edilmişdir.

1998-ci ildən başlayaraq Bakı lokomotiv deposunda elektrovozlvarın və elektrik qatarlarının əsaslı və II həcmli (qaldırma) təmiri texnologiyası təcrübəyə tətbiq edilmişdır.

1998-ci ildən etibarən Biləcəri və İmişli lokomotiv depolarında manevr teplovozlarının III həcmli cari təmirinə başlanılmış, 1998-ci və 1999-cu illər ərzində 3 ədəd teplovoz əsaslı, 24 ədəd teplovoz isə cari təmir edilərək istismara yararlı hala salınmışdır.

1998-1999-cu illərdə və 2000-ci ilin birinci rübündə 17804 vaqon depo təmirindən, 1588 vaqon əsaslı təmirdən, 35695 yük vaqonu isə cari təmirdən buraxılmışdır.

Vaqonların keyfiyyətli təmirinə görə Bakı vaqon təmiri zavodu kollektivinin əməyi 1996-cı ildə Meksikanın təsis etdiyi Beynəlxalq Brilliant Keyfiyyət Ulduzu, 1998-ci ildə isə İspaniyanın Madrid şəhərində “Nəqliyyat üzrə Beynəlxalq Priz” nişanı kimi yüksək mükafatlarla qiymətləndirilmişdir.

7 mart 2003-cü ildə Avropa Birliyinin qrantı hesabına alınan 102 çən vaqonu Azərbaycan dəmiryolçularının ixtiyarına verilmişdir.

5 aprel 1999-cu ildə Yolun Qərb istiqamətində yerləşən Baş-Mingəçevir və Mingəçevir-şəhər stansiyaları arasındakı 16 kilometr uzunluğu olan əsas dəmir yolu xətti tam təmir edilmişdir.

Təhlükəli kilometrlərin təmiri üçün 20 kilometr rels, 12,5 min ədəd dəmir-beton və 27,5 min ədəd ağac şpal, 41 ədəd krestovin və digər lazımi materialar alındı. Həmin materialların hesabına 35,5 kilometr yol əsaslı və orta təmir edildi. Həmin dövrdə, eyni zamanda, 10 böyük körpü, 3 orta körpü və 2 viaduk (gediş-gəliş körpüsü) təmir edilmiş, Moskva prospektindəki böyük körpünün tac tikililəri dəyişdirilmişdir.

1998-1999-cu illər ərzində yolun sağlamlaşdırıması prosesi davam etdi və təmir olunmuş körpülərin sayı 29-a çatdı, yolların orta bal qiyməti 75 bal yaxşılaşdı.

1998-ci ildə “Azərdəmiryoltikintiservis” İstehsalat Birliyinin kollektivi Bakı lokomotiv deposunda elektrik maşınlarının təmiri sexinin tikintisinə başlamış və qısa zamanda sex istifadəyə verilmişdir.

1996-1997-ci illər ərzində rabitə və işarəvermə qurğularının təftişi keçirilmiş, Böyük Kəsik-Ağstafa sahəsində 12 kanallı rabitə sistemi quraşdırılmış, Bakı-Aşqabad, Bakı-Kiyev teleqraf rabitə sistemi istifadəyə verilmişdir.

Təhlükəsizliyin təmin olunmasını gücləndirmək məqsədi ilə Qaradağ-Səngəçal və Şəmkir-Dəllər sahələri avtomatlaşdırılmış quruğularla təchiz olunmuşdur. Üç rabitə distansiyasında rabitə xətləri tamamilə tənzimlənmişdir. Horadiz stansiyası bərpa edilərkən qatar dispetçeri ilə əlaqə yaratmaq üçün birkanallı sistem və 12 elektrik xətti, Hacılı-Horadiz arasında radioqatar və stansiyalararası rabitə sistemi yaradılmışdır.

15 oktyabr 2001-ci ildən etibarən “TASİS” proqramı üzrə dəmir yolunun Bakı-Böyük Kəsik istiqamətində 503 kilometr uzunluğunda fibrooptik kabelin çəkilişinə və müasir rabitə sisteminin qurulmasına başlanılmış və qısa zamanda başa çatdırılmışdır.

4 yanvar 1998-ci ildə Dübəndi terminalının və stansiyasının açılış mərasimi keçirilmişdir. Həmin mərasimdə ümummilli lider Heydər Əliyev iştirak etmiş, burada görülən işləri, dəmir yolunun fəaliyyətini yüksək qiymətləndirmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev tədbirdə çıxış edərkən demişdir: “Mən bu gün burada verilən məlumatları çox məmnuniyyət hissi ilə qəbul edirəm ki, Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolu İdarəsi buraxılmış səhvləri artıq aradan qaldırır və öz işinin keyfiyyətini yaxşılaşdırır, yaxşı iqtisadi nəticələr əldə edir. Bu, çox vacib məsələdir. Çünki dəmir yolu Azərbaycan iqtisadiyyatının böyük bir hissəsidir. Azərbaycan dəmir yolunu on illərlə yaratmışıq, onun maddi texniki bazasını qurmuşuq. Təəssüflər olsun ki,1990-cı ildən başlayaraq Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolunda da çox şeylər dağılıbdır, itirilibdir. Yaxşı ki, indi bunların qarşısı alınır. Mən indi Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolunda inkişafı hiss edirəm”.

Ulu öndər Heydər Əliyev 6 dekabr 1998-ci ildə dəmiryolçular tərəfindən hazırlanmış çadır şəhərciklərində məskunlaşmış qaçqınlar və məcburi köçkünlər üçün konteynerlərdən hazırlanmış evlərə, səhiyyə, məişət xidməti obyektlərinə, sinif otaqlarına baxmaq üçün Keşlə stansiyasına gəlmişdir. O, dəmiryolçular qarşısında çıxış edərkən demişdir: “Tərcümeyi-halımdan məlumdur ki, mənim atam da dəmiryolçu olubdur. Mən dəmiryolçu ailəsində böyümüşəm. Hələ uşaq ikən dəmir yollarının üzərində, nə qədər atamın yanında olmuşam. Hesab edirəm ki, dəmir yolunu həm bilirəm, həm də sevirəm. Dəmir yolu sahəsinin Azərbaycanda dərin kökləri və böyük ənənələri var. Dəmiryolçular həmişə çox itizamlı olublar. Dəmir yolunun özü çox intizam tələb edir. Keçmişdə belə bir ənənə var idi ki, saatları həmişə dəmir yolunun saatları ilə düzəldirdilər. Çünki dəmir yolunun saatı həddindən artıq dəqiq işləyən saat idi”.

18 iyul 1999-cu ildə Şirvan stansiyasında Heydər Əliyevin respublikanın siyasi rəhbərliyinə gəlişinin 30 illiyi şərəfinə yeni məktəb binası inşa edilmişdir.

27 oktyabr 1999-cu ildə “Azərdəmiryoltikintiservis” İstehsalat Birliyində məcburi köçkünlər üçün irihəcmli konteynerlərdən hazırlanmış yaşayış evlərinin daha 20 ədədi Biləsuvar rayonundakı 5 saylı çadır şəhərciyinə gətirilmiş və burada yerli hakimiyyət nümayəndələrinə təhvil verilmişdir.

Ucar rayonunun Qazıqumlaq kəndində Prezident Heydər Əliyevin 75 illik yubileyi münasibətilə yeni məktəb binasının tikintisi başa çatdırılmışdır. 7 may 1998-ci ildə 784 şagirdin təhsil alacağı bu müasir məktəb binasının təntənəli açılış mərasimi keçirilmişdir.

1999-cu ildə isə Şirvan stansiyasında 645 yerlik yeni məktəb binası tikilib istifadəyə verilmişdir.

1999-cu ildə Bakı dəmir yolu xəstəxanasının cərrahiyyə və terapiya şöbələri əsaslı təmir olunaraq müasir avadanlıqlarla təchiz edilmişdir. Culfa stansiyasındakı xəstəxana üçün 60 milyon manat, Naxçıvan stansiyasındakı xəstəxana üçün 10 milyon manat vəsait ayrılmışdır. Mövcud çəçtinliklərə baxmayaraq, Ağstafa stansiyasında 30 çarpayılıq xəstəxananın inşası başa çatdırılmışdır. Eyni zamanda Gəncə, Ağstafa və İmişli dəmir yolu qovşaqlarındakı xəstəxanalara ikinci ehtiyat elektrik xətləri çəkimişdir. 3 noyabr 2000-ci ildə Bakı dəmir yolu xəstəxanasının baş korpusu əsaslı təmirdən sonra istifadəyə verilmişdir.

2001-ci ilin fevral ayında Ucar rayonunun Quləbənd kəndi ərazisində yeni dəmir yolu keçidi tikilərək istifadəyə verilmişdir.

1996-cı ildən etibarən elektrik təchizatı sahəsində bir sıra uğurlu islahatlar aparıldı Ötən dövr ərzində Puta stansiyasında kontakt şəbəkəsi tamamilə yenidən qurulmuş, transformatorlar quraşdırmaq hesabına 123 işarəvermə nöqtəsi, Znoynı (indiki Xıdırlı) stansiyasında yarımstansiya bərpa edilmişdir. Horadiz stansiyasında 2, 5 kilometr uzunluğunda hava enerji təchizatı xətti bərpa edilmiş və 250 KVA-lıq transformatorlar quraşdırılmışdır. Enerji təchizatı qurğularının etibarlı işləməsi üçün Keşlə stansiyasında ikinci qida mənbəyi 400 KVA-lıq transformator quraşdırılmış, Gəncə vaqon deposu üçün yeni 10 KV gücündə enerji təchizatı xətti çəkilmişdir. Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolunda istismar olunan yolların 62 faizi, yəni 12278 kilometri elektrikləşdirilmişdir. Əsas iş sahələri olan Bakı-Böyük Kəsik, Bakı-Yalama, Bakı-Osmanlı xətləri tam elektrikləşdirilmişdir.

1996-cı ildən etibarən Azərbaycan dəmir yolu tranzit yol kimi bir neçə beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərində iştirak etməyə başladı. Lakin əsas daşıma dəhlizi TRASEKA dəhlizi hesab edilir. Bu sahə Böyük İpək Yolunun Bakıdan Böyük-Kəsik stansiyasına (Gürcüstanın dövlət sərhədlərinə) qədər məsafəni və daha sonra üçüncü dövlətlərə çıxışı əhatə edir. Sonralar bu nəqliyyat dəhlizi Qədim İpək Yolundan TRASEKA-yadək yol keçdi (əslinə qalsa, nəqliyyat dəhlizlərinin fəaliyyətinin bərpa olunması işi 1994-cü ildə “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması ilə başlanmışdır).

1998-ci il sentyabrın 7-9-da Böyük İpək Yolunun dirçəldilməsinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Bakı şəhərində keçirilmişdi. Bu mötəbər tədbirdə 13 dövlətin və 32 beynəlxalq təşkilatın nümayəndələri iştirak etmişlər. İki gün davam edən konfransda Bakı bəyannaməsi qəbul edildi. Qəbul edilən sənədlər sırasında beynəlxalq tranzit daşınmaları haqqında Əsas Çoxtərəfli Razılıq, həmçinin beş texniki Əsasnamə, o cümlədən, dəmir yolu daşımaları sahəsində əməkdaşlıq barədə müqavilə də vardır.

Ulu öndərin qayğısı ilə bu dövr ərzində fədakarlıq göstərən dəmiryolçuların əməyinin qiymətləndirilməsi istiqamətində də bir sıra işlər görülmüşdür. Belə ki, 1970-ci ildən 1988-ci ilədək üç nəfər dəmiryolçu–maşinist Qəzənfər Əliyev, qazançı Qənbər Balayev və qatar tərtibatçısı Danil Bondaryov Sosialist Əməyi Qəhrəmanı kimi yüksək ada layiq görülmüş, 21 nəfər Lenin ordeni, 241 nəfər “Qırmızı Əmək Bayrağı”, 302 nəfər “Şərəf Nişanı”, 27 nəfər “Xalqlar Dostluğu”, 24 nəfər “Oktyabr İnqilabı” ordeni ilə təltif olunmuşdur. Cəmi 843 dəmiryolçu ordenlərlə, 380 nəfər isə medallarla təltif olunmuşdu. Respublikanın polad magistralının yüzlərlə işçisi SSRİ Yollar Nazirliyinin ən ali mükafatı olan “Fəxri dəmiryolçu” döş nişanı ilə mükafatlandırılmışdır.

Azərbaycanın çoxillik neft strategiyasının hazırlanması və uğurla reallaşması, respublika idmanının inkişafı, dövlətimizin daxili və xarici siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi ölkəmizdə alternativsiz Heydər Əliyev ideyalarının hakim olmasının nəticəsidir. Bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev ulu öndərin ideyalarını şərəflə həyata keçirir.

Ümummilli lider Heydər Əliyev ölkənin siyasi rəhbərliyində olduğu bütün dövrlərdə nəqliyyatın bütün sahələrinin, o cümlədən polad magistralın inkişafına daim qayğı göstərmişdir. Onun rəhbərliyi ilə yaradılmış nəqliyyat infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi və modernləşdirilməsi prosesi hazırda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən daha intensiv şəkildə aparılır, ölkəmiz “Bakı-Tbilisi-Qars” və “Şimal-Cənub” beynəlxalq və regional nəqliyyat dəhlizlərinin reallaşması prosesində yaxından iştirak edir.

İndi Azərbaycan polad magistralı öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyub. Hazırda ölkə başçısı İlham Əliyevin 6 iyul 2010-cu il tarixli sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “Azərbaycan Respublikasında dəmir yolu nəqliyyat sisteminin 2010-2014-cü illərdə inkişafına dair Dövlət Proqramı” sürətlə icra olunur.

Dəmiryolçular həmişə ümummilli liderin uğurlu siyasi kursuna sadiqlik nümayiş etdiriblər. Çünki Azərbaycanın özü qədər əbədi olan Heydər Əliyevin siyasi kursu alternativi olmayan bir xəzinədir.

Arif ƏSGƏROV,

“Azərbaycan Dəmir Yolları” Qapalı

Səhmdar Cəmiyyətinin sədri

Xalq qəzeti.- 2013.- 17 aprel.- S. 9.