“Topxananın harayı”nı xalqa çatdıran jurnalist

Etiraf edim ki, əvvəllər “köhnə kişi” sözünə mən, haradasa, “ağsaqqalın”ın sinonimi kimi baxırdım. Bu anlayışların fərqini ilk dəfə mərhum xalq yazıçımız Qılman İlkinin dilindən eşidib, duymuşam. Ömrünün təqribən son on ilini Qılman müəllimlə tez-tez görüşərdik, “Xalq qəzeti” ilə fəal əməkdaşlıq edərdi.

Gətirdiyi məqalələrin birində “köhnə kişi” ifadəsini “ağsaqqal”la əvəzləmək barədə təklifimi qəbul etmədi: “Saqqalı ağ olan hər kişi “ağsaqqal” olmadığı kimi, hər ağsaqqal da “köhnə kişi” deyil”, – dedi. – Köhnə kişi xalqın aynasıdır, onun mənəvi dəyərlərini, adət-ənənələrini özündə daşıyan, xüsusi mühafizəkarlıqla qoruyub saxlayan bir insandır. Onu da deyim ki, köhnə kişilərin sırası sürətlə seyrəlməkdədir. Məndə belə təsəvvür var ki, köhnə kişilər də davamı gəlməyən bir zümrə kimi tədricən tarixin arxivinə qovuşacaq, onların canlı nümunəsinə həyatda yox, ədəbiyyatda, kinofilmlərdə rast gələcəklər...”.

Qılman müəllimi dinlədikcə, gözlərim önünə “Böyük dayaq”da Rüstəm kişi, “Dəli Kür”də Cahandar ağa, “Qarlı aşırım”da Kərbəlayi İsmayıl, Abbasqulu bəy və başqaları gəldi. Şübhəsiz, bunlar yazıçı və rejissor təxəyyülünün məhsulu olan bədii obrazlardır. Lakin onların həyatda konkret prototipləri də olub və şükürlər olsun ki, belələrinə az da olsa, bu gün də rast gəlirik. Milli mətbuatımızın tanınmış simalarından biri, şəxsiyyəti, xeyirxahlığı, təvazökarlığı, halallığı, obyektivliyi və prinsipiallığı ilə həmişə nümunə olmuş qələm sahibi Firudin Rəsulov da belə kişilərdəndir. Yetmiş beş illik yubileyi ərəfəsində onunla görüşüb həmsöhbət olduq.

...Firudin müəllimlə şəxsi tanışlığımız eyni kollektivdə — “Kommunist” qəzeti redaksiyasınıda işlədiyimiz vaxtdan təqribən 8 il əvvələ təsadüf edir. 1980-ci ilin yayında “Kommunist” qəzeti “İnsanlar... talelər...” rubrikası ilə oçerk müsabiqəsi elan etmişdi. O vaxtlar mən il yarım idi ki, “Bakı” axşam qəzetində işləyirdim. Qələmimi sınamağı qərara aldım, yazdığım oçerki redaksiyaya təqdim etdim. “Kommunist” qəzetinin 23 sentyabr 1980-ci il nömrəsində müsabiqənin ilk yazısı kimi mənim “Atasının oğlu” sərlövhəli oçerkim dərc olundu. Bizim yaşıdlarımız və bizdən yaşca böyük olanlar yaxşı bilirlər ki, o vaxtlar Azərbaycan mətbuatının flaqmanı olan “Kommunist” qəzetində dərc olunmaq nə demək idi. Bu qəzetdə kiçik bir informasiyanın verilməsi istənilən kənar jurnalist üçün toy-bayrama çevrilərdi. O ki, qaldı, qəzet səhifəsinin yarıdan çoxunu tutan oçerk ola. Təvazökarlıqdan kənar olsa da, deməliyəm ki, oçerk uğurlu alınmışdı. Bunu çoxsaylı telefon zəngləri, aldığım təbriklər də təsdiqləyirdi. Mənim üçün çox xoş oldu ki, təbrik edənlər arasında ADU-nun jurnalistika fakültəsinin müəllimləri Nurəddin Babayev, Nəriman Zeynalov, Tofiq Rüstəmov, Famil Mehdi və başqaları da vardı. Lakin həmin gün iş telefonuma ilk zəng edəni səsindən tanıya bilmədim. Salamı verib soruşdu:

– Kimdi?

– Sizə kim lazımdı? – dedim və hiss etdim ki, bir qədər kobud alındı.

– Qüdrət Piriyev.

– Buyurun, sizi dinləyirəm.

– “Kommunist”dən Firudin Rəsulovdur, bugünkü nömrədə sənin oçerkini oxudum, çox təsirləndim... Təbrik edirəm.

Şəxsən tanışlığımız olmasa da, “Firudin Rəsulov” imzasını nəinki mən, bütün respublika tanıyırdı. Azərbaycanın bir nömrəli qəzetini təmsil edən və kifayət qədər tanınmış, peşəkar qələm sahibinin aramızdakı böyük məqam və xeyli yaş məsafəsinə baxmayaraq jurnalistika aləmində hələ ilk addımlarını atmaqda olan gənc həmkarının uğuruna belə diqqət göstərməsi onun böyük ürək sahibi olmasından xəbər verirdi...

Ömürlüyə bir nəzər: Firudin Yusif oğlu Rəsulov 1938-ci il martın 25-də Qərbi Azərbaycanın Zəngibasar mahalının Zəngilər kəndində anadan olub. 1959-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsinə (əyani) qəbul edilir. 1948 —53-cü il deportasiyası nəticəsində Sabirabadda məskunlaşan ailənin maddi durumunun çətinliyini nəzərə alaraq, işləmək üçün ərizə yazıb qiyabi təhsilə keçir. İki ilədək “Azərkitab” sistemində çalışdıqdan sonra 1962-ci ilin ortalarında Azərbaycan KP MK-nın və Nazirlər Sovetinin qəzeti kimi çıxan “Abşeron”da korrektor vəzifəsinə işə düzəlir. Şöbə müdiri, sonra isə məsul katib vəzifələrinə irəli çəkilir.

1969-cu ilin oktyabrında Firudin müəllim respublikanın ən nufuzlu mətbuat orqanı olan “Kommunist” qəzetinə dəvət alır. Məsul katibin müavini, ədəbi işçi, müxbir, sosial problemlər şöbəsinin müdiri, respublikanın müxtəlif bölgələri üzrə xüsusi müxbir vəzifələrində işləyir. 1992-ci i lin dekabr ayında o, “Həyat” qəzetinin siyasət şöbəsinin müdiri vəzifəsinə işə keçir. Təqribən 2 il yarım bu vəzifədə işlədikdən sonra həmin qəzetin baş redaktoru təyin olunur. Dörd ildən artıq bu kollektivə rəhbərlik etdikdən sonra o, Mətbuat və İnformasiya Nazirliyi Kütləvi İnformasiya Vasitələri İdarəsinin redaktoru vəzifəsinə təyinat alır. Nazirlik ləğv olunanadək bu vəzifədə çalışır. 2002-ci ilin aprel ayında “Azərsu” ASC-nin rəhbərliyi tərəfindən işə dəvət edilir. On ilə yaxın burada işləyir. Hazırda pensiyadadır.

Tərcümeyi-halından da göründüyü kimi, Firudin müəllim çox yerdə işləyib, ağlı, fərasəti, istedadı və zəhmətsevərliyi ilə hörmət-nüfuz qazanıb, jurnalistika peşəsinin bütün vəzifə pillələrində səbr və təmkinlə irəliləyərək uca məqamlara yüksəlib. Bir peşəkar jurnalist kimi harada çalışıbsa, nə yazıbsa, vicdanının səsinə qulaq asıb, ədalətli olub, haqqı nahaqqın ayağına verməyib.

İşlədiyi kollektivlərlə bağlı Firudin müəllimin fikirləri də maraqlıdır: “İşlədiyim bütün kollektivlər mənim üçün əzizdir. Amma bunların sırasında “Kommunist” qəzeti redaksiyasının xüsusi önəmi var. Ömrümün 22 ilindən çoxunu sərf etdiyim bu redaksiya mənim üçün təkcə iş yeri yox, bir məbədgah, arzularımın gerçəkləşdiyi ünvan olub. Ailəm qədər mənə əziz olan bu kollektiv aradan 20 ildən artıq vaxt keçməsinə baxmayaraq, bu gün də məni özünə çəkir, odur ki, tez-tez bura gəlirəm, ötənləri-keçənləri xatırlayıram, ruhum dincəlir. Jurnalistikanı özümə peşə seçdiyim ilk gündən, çoxları kimi, mənim də ümdə arzum bu redaksiyada işləmək olub. Allahıma şükürlər olsun ki, bu istəyimi gerçəkləşdirdi. Bu redaksiya mənim bir jurnalist kimi püxtələşməyimdə əvəzsiz rol oynayıb, necə deyərlər, əsl həyat universitetim olub...”

Firudin Rəsulov “Kommunist” qəzetində fəaliyyətə başlayarkən respublikamızda qlobal dəyişikliklər baş verirdi. Ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə cəmiyyətdə yeni ab-hava yaranmışdı. Respublika rəhbərinin təşəbbüsü ilə mətbuatda həyatın müxtəlif sahələrindəki nöqsanlara, neqativ hallara qarşı ciddi tənqidi materialların dərcinə start verilmişdi. Şübhəsiz, “Kommunist” qəzeti bu sahədə nümunə göstərirdi. Bu qəzetdə dərc olunmuş tənqidi yazılar çox vaxt Azərbaycan KP MK-nın müşavirə və plenumlarında məruzələrə, çıxışlara düşür, bəzən MK bürosunda müzakirə edilir, lazımi tədbirlər görülürdü. Ciddi problemlər qaldıran belə tənqidi-təhlili məqalələrin fəal yazarlarından biri də Firudin Rəsulov idi. Əhaliyə göstərilən xidmətin müxtəlif sahələrindəki nöqsanlardan, xüsusilə ticarətdəki kadr problemlərindən, səhiyyə, fərdi mənzil-tikintisi, ictimai iaşə sferalarındakı çatışmazlıqlardan onun yazdığı materiallar peşəkarlığı və faktlarla zənginliyi baxımından fərqlənirdi.

1982-ci ilin yayında redaksiyanın sənaye şöbəsinin müdiri, mərhum Firdovsi Zamanovla birgə respublikanın yanacaqdoldurma məntəqələrində çox ciddi nöqsanlar — oğurluq, əliəyrilik barədə hazırladığı silsilə yazıların (5 məqalə) o vaxt güclü əks-sədası oldu. Mərkəzi Komitənin bürosunda birinci katib Heydər Əliyev qəzetin aşkara çıxardığı nöqsanlarla bağlı baş redaktor Rəşid Mahmudova təşəkkür edib, eyni zamanda, bu faktları vaxtında aşkara çıxarmadıqları üçün müvafiq orqanların rəhbərlərinə iradlarını kəskin şəkildə bildirib. Bu, böyük uğur idi.

...Tale elə gətirdi ki, 1988-ci ilin aprel ayında məni də “Kommunist”ə dəvət etdilər. O vaxt Firudin müəllim bölgə müxbiri idi. Birgə iş zamanı onu daha yaxından tanıdım. Bir daha yəqin etdim ki, Firudin Rəsulov xeyirxahlığı özünə həyat amalı seçmiş, düzlüyə, halallığa tapınan, tanıdı-tanımadı, dəxli yoxdur, əl tutmağa, kömək etməyə çalışan, başqasının uğuruna sevinən, kədərinə şərik çıxan ağayana bir kişidir.

Firudin müəllimin qələmindən çıxan yazıların sayı çoxdur, unudulanı da var, yadda qalanı da. Amma, onların heç biri 1988-ci ilin noyabr ayında “Kommunist” qəzetində dərc olunmuş “Topxananın harayı” ilə müqayisəyə gəlməz. Bu, hüququ tapdanan, torpağı yağmalanan vətənpərvər bir jurnalistin haqq səsi, bağrından qopan hayqırtı idi. O vaxt Azərbaycan çox ağır günlərini yaşayırdı. Sovetlər Birliyində gedən “yenidənqurma” aşınmasından istifadə edən ermənilər Dağlıq Qarabağı Ermənistana birləşdirmək barədə iddia qaldırmış, əslində separatçı təxribatlara başlamışdılar. Bu məsələdə M. Qorbaçov başda olmaqla SSRİ rəhbərliyi də onlara kömək edirdi. Dağlıq Qarabağ ərazisində proseslər nəzarətdən çıxırdı. Ermənilər əl altından silahlandırıldığı halda, yerli azərbaycanlı əhalidən adi ov tüfənglərini də yığırdılar. Bakıda isə buna fikir verən yox idi, hakimiyyət uğrunda didişmə gedirdi. Dağlıq Qarabağ bölgəsi üzrə xüsusi müxbir işləyən Firudin müəllim hadisələri diqqətlə izləyir, qəzetə materiallar göndərərək, həyəcan təbili çalırdı.

F.Rəsulovun dediklərindən: “Şuşa” qəzetinin redaktor müavini Əli Mahmudovla birlikdə Şuşa Şəhər Partiya Komitəsinin binasından binoklla Topxana səmtə baxarkən gördük ki, orada vur-çatlasın tikinti işinə hazırlıq gedir. Meydançaya xüsusi ağır texnika, inşaat materialları gətirilir. Öyrəndim ki, ermənilər meşəni qırıb, burada Ermənistandakı hansısa zavodun kimyəvi sexini tikmək istəyirlər. Dərhal “Topxananın harayı” sərlövhəli məqaləni yazıb redaksiyaya çatdırdım. Sonradan eşitdim ki, Mərkəzi Komitə ermənilərlə gərgin olan münasibətlərin daha da pisləşə biləcəyini bəhanə gətirərək yazının dərc olunmasına icazə verməyib. O zaman “Xalq qəzeti”nin baş redaktoru işləyən Cəmil Əlibəyovun inadlı təkidindən sonra MK yazının dərc olunmasına icazə verib, ancaq bir şərtlə: həmin məqaləni bir neçə yerli erməni də imzalamalıdır. Bunu da etdim. Şuşada hələ də yaşamaqda olan bir neçə erməninin imzasını əlavə etdim. Beləliklə, “Topxananın harayı” işıq üzü gördü".

Bəli, “Topxananın harayı” Azərbaycan səmasında güclü ildırım kimi çaxdı, hələ mürgüləməkdə olan insanları, vəzifə, kreslo davası edən məmurları qəflət yuxusundan oyatdı. Gündəlik 500 mindən artıq tirajla çıxan “Kommunist”i alıb oxuyan yüz minlərlə insan Bakının Azadlıq meydanına axışdı... Bütün bunları görən Firudin müəllimin qəlbi haqlı olaraq qürur hissi ilə döyünürdü.

Bu yerdə Firudin müəllimin portretinin əlavə ştrixlərlə tamamlanması üçün onu yaxından tanıyan dostlarının və həmkarlarının fikirlərinə də ehtiyac duyduq: “Firudin müəllimin könül dünyası zaman-zaman öz duruluğunu qoruyub saxlamışdır... Onu tanıyanların hər biri təsdiq edə bilər ki, Firudin Rəsulovla yol yoldaşı olmaq, dostluq etmək, bir yerdə işləmək nə qədər xoşdur. Ən ümidsiz vəziyyətdə, qəlbindəki inam işığının öləziyən məqamlarında belə Firudin Rəsulovla söhbət, ünsiyyət insana yeni həvəs, güc, həyat eşqi gətirir... Taleyindən keçib gedən insanların hamısı onun haqqında hörmətlə, ehtiramla danışır. Zənnimcə, bütün bunlar bir insan ömründə qazanılan sərvətlərin ən dəyərlisi, ən qiymətlisidir”. (Əli Rza Xələfli); “Dostluqda sədaqəti meyardır mənim üçün. Dostunun qəlbindən keçənləri gözündən oxuyur”. (Mədət Mədədov); “Dədə-babalarımızdan qalan keyfiyyətləri ləyaqətlə qoruyub saxlayıb. Qoruduğu, üstünə ləkə salmadığı libası var: bu, təmiz adıdır”. (Mahmud Mirzəyev)...

Köhnə kişilərdən olan Firudin müəllim həm də nümunəvi ailə başçısıdır. Özünün dayısı qızı olan ömür-gün yoldaşı Elmira xanımla birlikdə iki övlad, 4 nəvə böyüdüb-ərsəyə çatdırmışdır. Nəinki onlar, bütün qohum-əqrəba, dost-tanış Firudin müəllimi özlərinin ağsaqqalı sayır, həmişə yolunu gözləyir. Əslində, xoşbəxtlik budur.

Sonda söhbətimizin axarı yenə bütün ömrümüzü həsr etdiyimiz jurnalistikanın üzərinə yönəldi: “Müasir dövrümüzün jurnalistikasında operativlik, məlumat zənginliyi baxımından təqdir olunası cəhətlər az deyil, — dedi Firudin müəllim. — Amma bizim dövrümüzdəki ciddi, klassik jurnalistikadan da öyrəniləsi çox şey var. Kütləvi informasiya mənbələri cəmiyyət üçün ümid yerinə çevrilməlidir. Təəssüf ki, bu müqəddəs peşəni bazar alverçisi ilə dəyişik salanlar, yaxud reketçiliyə qurşananlar da az deyil. Ona görə “müqəddəs peşə” dedim ki, sözdən başlanıb dünyamız — “Ol!” sözündən. Ona görə də sözə hörmətsizlik, müqəddəs Qələmə xəyanət çox böyük günahdır. Jurnalistikanı özünə peşə seçən hər kəs gərək bu məsuliyyəti dərk etsin.

Qüdrət PİRİYEV

Xalq qəzeti.- 2013.- 25 aprel.- S. 11.