Ölkəmizdə
ilk dəfə
Azərbaycanlı alimin ingilis dilində
nəşr olunmuş dərsliyi
“Məhkəmə təbabəti”
kitabı tibbi hüquqa əvəzsiz töhfədir
Müxtəlif
elm sahələrinin əlaqəli şəkildə
öyrənilməsi onların inkişafı üçün
əlverişli mühit
formalaşdırır. Əldə olunan elmi nəticələr ali
məktəblərdə tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə,
tələbələrə hərtərəfli və sistemli biliklərin
verilməsinə imkan yaradır. Belə bir
məhsuldar və eyni zamanda
aktual iş birliyinin nümunəsi kimi
hüquqla tibbin ortaq tədqiqat predmeti olan məhkəmə təbabəti sahəsində
əldə edilən nailiyyətləri göstərmək mümkündür.
Məhkəmə-tibbi ekspertiza
hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyəti
zamanı ortaya çıxan tibbi-bioloji xarakterli
sualların cavablandırılması ilə məşğul olan ekspertiza sahəsidir. Onun elmi bazasını isə
məhkəmə təbabəti elmi təşkil
edir. Odur ki, hüquq və tibbin “sərhədində” yerləşən bu vacib və özünəməxsus
elm sahəsinin yaxşı mənimsənilməsi
həm tibb, həm də hüquq
fakültələrinin tələbələri üçün çox vacibdir. Beynəlxalq təcrübədə olduğu kimi, Azərbaycanda
da ali məktəblərin
tibb və hüquq
fakültələrinin sonuncu kurslarında məhkəmə təbabəti tədris edilir.
Məhkəmə təbabəti hüquq elminin tələblərinə uyğun təşəkkül tapıb formalaşdığından onu bəzən “Hüquqda təbabət” də adlandırırlar. Yəqin ki, məhkəmə təbabətinin praktiki əhəmiyyətindən bəhs etmək artıqdır. Həyat və sağlamlıq əleyhinə olan cinayətlərin açılmasında məhkəmə-tibbi ekspertizanın xüsusi yeri vardır. Odur ki, hüquq və tibb ixtisaslarının tələbələri bu fənni yaxşı mənimsəməlidirlər. Bu sahədə biliklərin dərinləşdirilməsinin vacibliyini nəzərə alsaq, aydın olar ki, dövlətin qanunvericilik fəaliyyətinin xüsusiyyətlərinin tətbiqi olduqca mühüm şərtdir.
Eyni
zamanda vurğulamaq lazımdır ki, ölkəmizdə məhkəmə
təbabəti fənni üzrə Azərbaycan və rus dillərində
ədəbiyyat olsa da, ingiliscə ədəbiyyata
böyük ehtiyac duyulur. Bu tələbat ondan irəli gəlir
ki, son illər Azərbaycanın
ali hüquq və tibbi təhsil müəssisələrində onlarla xarici ölkədən
tələbələr təhsil alsa da, universitetlərimizin onları ingilisdilli dərsliklərlə təmin etmək
sahəsində ciddi çətinlikləri
vardır. Bu baxımdan Bakı Dövlət Universiteti
və Azərbaycan Tibb Universitetinin
professoru, tibb elmləri
doktoru, hüquqşünas
Vüqar Məmmədovun ingilis
dilində qələmə aldığı 536 səhifəlik
“Forensic medicine” (“Məhkəmə
təbabəti”) dərsliyi ölkəmizdə əcnəbi
dillərdə dərslik yaratmaq sahəsində
mövcud olan boşluğun aradan
qaldırılması istiqamətində ciddi
nailiyyət sayıla bilər.
Elmi
ictimaiyyətə təqdim edilmiş kitab, həmçinin, bu
mövzu ilə ingilis dilində məşğul olmaq istəyən
yerli tələbə, doktorant və mütəxəssislərə
də real köməkdir. Professor Vüqar Məmmədovun əhatə etdiyi mövzular həm
hüquq, həm də tibb ixtisasları üzrə təhsil
alan tələbələr üçün əhəmiyyətlidir.
Doqquz
fəsildən ibarət olan dərslik məhkəmə təbabəti
sahəsində mühüm praktiki və tətbiqi əhəmiyyətə
malikdir. Kitab çox
sadə dildə, dəqiq strukturlaşdırılmış
şəkildə qələmə alınmışdır. Hər
fəsildə məhkəmə təbabətinin bir sahəsindən (məhkəmə-tibbi tanatologiya, travmatologiya, toksikologiya, identifikasiya və
s.) geniş bəhs olunur. Materiallar tələbələrin asanlıqla qavraya biləcəyi bir
şəkildə təqdim olunmuşdur. Elmi əsər
azərbaycanlı alim tərəfindən
məhkəmə təbabəti üzrə ingilis
dilində yazılmış ilk kitab kimi də qiymətlidir.
Kitabın nəşrində müəllifə “İrəli” İctimai Birliyi, Azərbaycan
Hüquqşünaslar Konfederasiyası və
Azərbaycan Gənclər Fondu maliyyə
dəstəyi göstərmişlər.
Kitaba
on bir nəfər nüfuzlu xarici mütəxəssis və
alim müsbət rəy vermişdir. Onlardan Dünya Tibbi
Hüquq Assosiasiyasının fəxri prezidenti, YUNESKO-nun
Bioetika Kafedrasının rəhbəri, İsraildə Hayfa
Universitetinin Hüquq fakültəsinin professoru Amnon Karmi,
İ.M.Seçenov adına Birinci Moskva Dövlət Tibb
Universitetinin Məhkəmə təbabəti
kafedrasının müdiri, akademik Yuri Piqolkin və ABŞ Məhkəmə
Elmləri Akademiyasının fəxri prezidenti, Amerika Tibbi
Hüquq Assosiasiyası İdarə Heyətinin rəhbəri,
professor Siril Vexti misal göstərmək olar.
Bu
alimlər dünyada məhkəmə təbabəti və
tibbi hüquq üzrə ən mötəbər,
aparıcı mütəxəssislərdir. Belə ki, hazırda rus dilində
olan məhkəmə-tibbi dərsliklərin
əksəriyyəti akademik Pigolkinin rəhbərliyi altında nəşr
olunur. Professor Karmi YUNESKO-nun tibbi hüquq sahəsinə
aid əksər elmi ədəbiyyatın
və dərsliklərin müəllifidir. Professor
Vext isə Amerika və
dünya məhkəmə təbabətində
əvəzedilməz nüfuz sahibi sayılır. O öz rəyində kitabın
aktuallığından, müasir elmi üslubda
yazıldığından bəhs edir, məhkəmə
təbabəti üzrə ixtisaslaşan
mütəxəssislər, habelə hüquq
və tibb fakültələrinin tələbələri
üçün son dərəcə
faydalı olacağını bildirir.
Amerikalı mütəxəssisin qeyd etdiyi kimi,
həm Böyük Britaniyada,
həm də ABŞ-da məhkəmə təbabəti,
cinayət prosesi və ədliyyəsi sahəsində
zəruri hazırlıq və təcrübə keçmiş professor V.Məmmədov
bu mühüm elmi nailiyyətinə görə təqdirəlayiqdir.
“Forensic
medicine” dərsliyi ingilis dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə
olunmuş və beləliklə “Məhkəmə təbabəti”
dərsliyi ana dilimizdə də işıq üzü
görmüşdür.
Dünya
Tibbi Hüquq və Avropa Tibbi Hüquq Assosiasiyalarının
İdarə Heyətinin üzvü, YUNESKO-nun eksperti, tibb elmləri
doktoru, professor Vüqar Məmmədovun ingilis dilində
“Forensic medicine” (“Məhkəmə təbabəti”) dərsliyi
son illər böyük inkişaf yolu keçmiş Azərbaycan
elminin çağdaş səviyyəsini nümayiş etdirməklə
yanaşı, konkret sahə ilə məşğul olan
mütəxəssis və tələbələr
üçün də əvəzsiz töhfədir.
Əmir ƏLİYEV,
Bakı Dövlət
Universitetinin
hüquq fakültəsinin dekanı,
hüquq elmləri doktoru,
professor
Xalq qəzeti.- 2013.- 3 fevral.- S. 7.