Azərbaycan rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyat reytinqində məcmu milli əmanətlərin həcminə görə 8-ci yeri tutur

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ölkəmizin bugünkü inkişafını təmin etmək, xoşbəxt gələcəyini qurmaq yolunda göstərdiyi xidmətlərinə görə xalqımızın dərin rəğbət və məhəbbətini qazanmışdır. Ölkə rəhbəri dövlət başçısı kimi fəaliyyət göstərdiyi müddətdə ulu öndər Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasətini yeni çağırışlar şəraitində yaradıcı şəkildə məharətlə inkişaf və davam etdirmişdir. Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi sosial-iqtisadi strategiya Azərbaycanı dünyanın ən dinamik inkişaf edən dövlətləri sırasına çıxarmışdır.

Təkcə 2012-ci ildə həyata keçirilən tədbirlərə nəzər salanda, görülən işlərin təhlilini aparanda yuxarıda qeyd edilən fikirlər bir daha öz təsdiqini tapır. Qeyd edək ki, sözügedən dövr Azərbaycanın ən yeni tarixinə növbəti inkişaf mərhələsi kimi yazılmışdır. Bu, Nazirlər Kabinetinin 2012-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2013-cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında səsləndirilən göstəricilərdə də öz aydın ifadəsini tapmışdır. Həmin iclasda dövlət başçısı nitqində vurğulamışdır ki, 2012-ci ildə ümumi daxili məhsul 2,2 faiz, qeyri-neft sektoru 9,7 faiz, qeyri-neft sənayesi təxminən 8 faiz, kənd təsərrüfatı təxminən 6 faiz artmışdır. Makroiqtisadi vəziyyət də ürəkaçan olmuşdur. İnflyasiya cəmi 1,1 faiz həddindədir ki, bu, son illərdə ən aşağı səviyyədir. Əhalinin pul gəlirləri isə 13,8 faiz artmışdır. Yəni inflyasiya ilə pul gəlirləri arasında fərq 10 faizdən çoxdur. Bu da dünya miqyasında ən yüksək göstəricilərdən biridir.

Ölkə Prezidenti nitqində ötən ilin uğurları ilə bağlı digər göstəricilərə də toxunmuşdur:"Keçən il investisiya xərcləri rekord səviyyədə olmuşdur. Rəsmi statistik məlumatlara görə, keçən il investisiyalar 22 milyard dollardan çox olmuşdur. Bunun 13 milyardı, bir qədər ondan çoxu daxili, 9 milyard dollara yaxını isə xarici investisiyalardır. Bu da çox müsbət göstəricidir. İlk növbədə onu göstərir ki, daxili investisiyalar artıq bir neçə ildir ki, ümumi investisiya portfelində üstünlük təşkil edir. Digər tərəfdən, 9 milyard dollara yaxın xarici sərmayənin qoyulması da onu göstərir ki, Azərbaycan xarici investorlar üçün çox etibarlı tərəfdaşdır, çox cəlbedici ölkədir. Ölkəmizdə aparılan iqtisadi islahatlar, iqtisadi liberallaşma, dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya siyasətimiz 9 milyard dollara yaxın xarici sərmayənin qoyulmasına gətirib çıxarmışdır. Əlbəttə, bu məsələdə beynəlxalq kredit agentliklərinin reytinqləri də az rol oynamır. Çünki dünyanın aparıcı kredit reytinq agentlikləri keçən il Azərbaycanın kredit reytinqlərini artırmışlar. Bu da, deyə bilərəm ki, müasir dünya üçün çox nadir bir məsələdir. Çünki inkişaf etmiş ölkələrin bəzilərinin reytinqləri aşağı salınır, Azərbaycanın kredit reytinqləri isə yuxarı qaldırılır və bu da aparılmış iqtisadi islahatların nəticəsidir".

Azərbaycan Ümumdünya İqtisadi Forumu (World Economic Forum) tərəfindən tərtib edilmiş rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyat reytinqində (“Global Competitiveness Index”) məcmu milli əmanətlərin həcminə görə 8-ci yeri tutmuşdur.

144 ölkəni əhatə edən reytinqdə məcmu milli əmanətlərin həcminə görə Azərbaycan 47,9 faizlə 8-ci yerdə qərarlaşmışdır. MDB ölkələri arasında isə Azərbaycan bu göstəriciyə görə birinci yerdədir. Qazaxıstan 13-cü (39,6 faiz), Rusiya 28-ci yerdədir (28,6 faiz).

Ümumi reytinqdə Ermənistan 77-ci (18,7 faiz), Ukrayna 85-ci (17,5 faiz), Moldova 104-cü (13,9 faiz), Tacikistan isə 111-ci (13,2 faiz) olmuşdur.

Siyahının ilk onluğuna Küveyt (59,6 faiz), Qətər (54,3 faiz), İran (53,8 faiz), Şərqi Timor (51,2 faiz), Çin (51 faiz), Əlcəzair (50,1 faiz), Monqolustan (48 faiz), Azərbaycan (47,9 faiz), Sinqapur (44,4 faiz) və Səudiyyə Ərəbistanı (43 faiz) daxildir.

Qeyd edək ki, məcmu milli əmanətlər reytinqi əmanətlərin ÜDM-ə faiz nisbəti kimi hesablanılır və bunun əsasında tərtib olunur. Ən yüksək göstərici 59,6 faiz, ən aşağı nisbət isə 10 faiz təşkil etmişdir.

Azərbaycan hökuməti, Mərkəzi Bank, habelə beynəlxalq institutların proqnozlarına görə, yaxın perspektivdə ölkədə iqtisadi artımın davam edəcəyi gözlənilir. Bu barədə Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) 2012-ci il üzrə “Pul siyasəti İcmalı”nda deyilir.

İcmalda vurğulanır ki, Dünya Bankı açıqladığı son iqtisadi xülasəsində Azərbaycan üzrə iqtisadi artımın 2013-cü ildə davam edəcəyini və 4,2 faiz təşkil edəcəyini proqnozlaşdırır. Bütövlükdə, DB, BVF, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı və BMT-nın proqnozları 2013-cü ildə ölkədə iqtisadi artımın orta hesabla 3,5 faiz olacağını göstərir.

Qeyd edək ki, 2012-ci ildə ÜDM real ifadədə 2,2 faiz artmış və nominal olaraq 54 milyard manata çatmışdır. Hesabat ilində neft-qaz sektorunda 5 faiz azalma qeydə alınmış, qeyri-neft sektorunda isə artım 9,7 faiz təşkil etmişdir. Yaradılan əlavə dəyərin 2/3 hissəsi məhsul istehsalı, 1/3 hissəsi isə xidmət sahələrinin payına düşür.

İcmala əsasən, AMB tərəfindən aparılan Real Sektorun Monitorinqi (RSM) də iqtisadi aktivlik üzrə gözləntilərin optimist olduğunu göstərir. Belə ki, RSM-in nəticələrinə əsasən, ilin əvvəlindən xidmətə tələb və ticarət üzrə satış gözləntisi indeksi artıma meyillidir. Pozitiv gözləntilər eyni zamanda sənayenin qida, tikinti materiallarının istehsalı və toxuculuq alt seksiyalarında, ticarətin isə mebel, elekrtik məişət avadanlıqları seqmentlərində müşahidə edilmişdir. Gözləntilərin belə pozitiv olması sənayedə realizə olunmamış izafi mal ehtiyatının azalmasında da özünü büruzə verir. Ümumilikdə, AMB tərəfindən aparılan RSM nəticələri son aylar istehsalı artan, dövriyyəsi çoxalan müəssisələrin sayının yüksəldiyini və bu artımın dayanıqlı olduğunu göstərir.

Nazirlər Kabinetinin 2012-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2013-cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında cənab İlham Əliyev bununla bağlı demişdir: “Dövlət büdcəmizin xərcləri təxminən 20 milyard manat səviyyəsindədir. Əlbəttə, bu, böyük rəqəmdir. Bu vəsait bizə imkan verəcək ki, ölkə qarşısında duran əsas infrastruktur layihələrini başa çatdıraq. Bizim düşünülmüş siyasətimiz, eyni zamanda, planlı addımlarımız məhz ona hesablanıb ki, bütün infrastruktur layihələri bu ilin sonuna qədər başa çatsın. Bu layihələrin bəziləri əvvəlki illərdə, bəziləri keçən il başlanmışdır. Ancaq bu layihələrin icra edilməsi nəticəsində biz bütün infrastrukturumuzu yeniləşdirəcəyik. Çünki bizim infrastruktur layihələrimizin yaradılması sovet dövründən başlamışdır. Onların bir hissəsi köhnəlmiş, bir hissəsi sıradan çıxmışdır. Həyat yerində durmur, indi yeni texnologiyalar vardır, yeni ixtiralar üzə çıxıbdır. Biz elə etməliyik ki, gələn ildən başlayaraq bizim infrastruktur sahəsində heç bir çatışmazlıq olmasın. Hesab edirəm ki, Dövlət İnvestisiya Proqramının həcmi və istiqamətləri bu məqsədə çatmaq üçün bizə imkan yaradacaqdır. Nəzərə alsaq ki Dövlət İnvestisiya Proqramı ilin əvvəlində deyil, ilk dəfə olaraq ötən ilin sonunda qəbul edilmişdir, biz vaxt itirmədən işlərə başlamalıyıq və artıq başlamışıq. İnfrastruktur layihələri arasında əlbəttə ki, prioritetlər vardır. Bu prioritetlər artıq neçə ildir ki, Dövlət İnvestisiya Proqramında öz əksini tapır. Dövlət investisiyaları, əlbəttə, infrastruktur layihələrinin təkmilləşməsinə xidmət göstərir. Ancaq eyni zamanda, biz görürük ki, dövlət investisiyaları özəl sektordakı vəziyyətə canlanma gətirir. Özəl investisiyalar da böyük həcmdə gözlənilir”. Keçən il Azərbaycan iqtisadiyyatına 22 milyard dollardan çox investisiya qoyulmuşdur. Bu səviyyənin bu il də qorunub saxlanılması üçün hər cür imkan və şərait var. Beləliklə, həm dövlət, həm yerli və xarici özəl şirkətlər tərəfindən qoyulacaq sərmayə ölkəmizi daha da möhkəmləndirəcəkdir.

2012-ci ildə ölkənin valyuta ehtiyatlarının məbləği artaraq 46 milyard dollar olmuşdur. Bu, ümumi daxili məhsulun 70 faizini təşkil edir. Eyni zamanda, Azərbaycanın 2013-cü il üçün müəyyən olunmuş dövlət büdcəsinin xərcləri ölkənin iqtisadi potensialının gücləndirilməsinin təzahürü olaraq rekord həddə 20 milyard manata çatdırılmışdır. Belə ki, bu il dövlət büdcəsi gəlirlər üzrə 19 milyard 159 milyon manat və yaxud 24,4 milyard ABŞ dolları, xərclər üzrə isə 19 milyard 850 milyon manat (25,2 milyard dollar) təşkil edir. Bu isə on il əvvəlki dövr ilə müqayisədə büdcə həcminin müvafiq olaraq 15,7 və 16 dəfə artımı, ölkənin iqtisadi-sosial problemlərinin aradan qaldırılmasına geniş maliyyə imkanlarının yönəldilməsi deməkdir.

Xatırladaq ki, qonşu Gürcüstanın 2013-cü ilə proqnozlaşdırılan dövlət büdcəsi gəlirlərinin həcmi 4,9 milyard, işğalçı Ermənistanın isə cəmi 2,6 milyard dollara bərabərdir. Adambaşına düşən icmal büdcə xərcinin həcminə görə Azərbaycan MDB ölkələri arasında Rusiya Federasiyası ilə ilk pillədə qərarlaşmışdır.

Milli iqtisadiyyatımız 2012-ci ildə özünün inkişaf tendensiyalarını qoruyub saxlaya bilmişdir. Dünyanın bir çox ölkələrini ağuşuna alan iqtisadi və maliyyə böhranının respublikamıza elə bir ciddi təsiri olmamışdır. Bu, Prezident İlham Əliyevin yürütdüyü çevik və düşünülmüş iqtisadi siyasət kursunun nəticəsidir. Məhz elə buna görə də Dünya İqtisadi Forumunun “Dünya Rəqabətlilik Hesabatı - 2012-2013" nəşrinə əsasən, Azərbaycan Respublikası reytinq cədvəlində 9 pillə irəliləyərək dünyanın 144 dövlət arasında 46-cı yerdə qərarlaşmışdır.

Vaqif BAYRAMOV

Xalq qəzeti.- 2013.- 19 fevral.- S. 1.